Morgunblaðið - 26.03.1959, Page 15

Fimmtudagur 26. marz 1959
MORGVNBLAÐIÐ
15
Sjötugur a morgun:
Páll Kristjánsson, húsasmíðameist.
PÁLL Kristjánsson húsasmíða-
meistari, Njálsgötu 6 hér í bæn-
um verður sjötugur á morgun.
Fæstir þeirra, er sjá Pál ganga að
daglegum störfum, glaðan og reif-
an og snaran í snúningum, munu
fúsir að trúa því, að árin séu
orðin þetta mörg, en þótt einhver
kynni að vilja rengja Pál, verða
kirkjubækurnar ekki rengdar.
Páll er Vestfirðingur að ætt og
eðli. Standa að honum traustir
stofnar, galdramenn í Arnarfirði
af beztu gerð, en einn ættleggur-
inn er þó kominn norðan úr Eyja-
firði fyrir hálfri annarri öld. Það
var Símon Sigurðsson, hinn mikli
veiðigarpur og frægi selaskutlari
á Dynjanda í Arnarfirði.
Faðir Páls var Kristján Krist-
jánsson bóndi og hreppstjóri í
Stapadal, orðlagt hraustmenni og
gáfaður í bezta lagi. Hefir Guð-
mundur Hagalín skáld minnzt
hans skemmtilega í bókinni: ,,Ég
veit ekki betur“. Ellefu ára gam-
all varð Páll háseti hjá föður sín-
um á fjögramanna fari. Kristján
hafði drenginn á borði með sér
og varð ekki snúið á þá feðga,
þótt fullgildir menn væru á hitt
borðið. Það munaði um það, þeg-
ar gamli maðurinn lagði út ár-
inni.
Páll stundaði sjó til seytján
ára aldurs og vildi faðir hans, að
hann lærði sjómannafræði, mun
hafa litið svo á að hann yrði ekki
eftirbátur feðra sinna og frænda
um kapp og áræði. En Páll vildi
verða smiður. Var hvort tveggja,
að hann var hneigður til smíða
og byrjaði snemma að föndra, er
tóm gafst, þó verkfæri væru fá
og efniviður af skornum skammti
— og svo var hitt, að honum
fannst það skemmtilegri tilhugs-
un og í fyllra samræmi við eðli
sitt að skapa, reisa myndarlegar
og varanlegar byggingar heldur
en að drepa þorsk.
Kristján í Stapadal hætti bú-
skap að mestu vorið 1906 og fékk
jörðina í hendur dóttur sinni og
tengdasyni. Varð Páll að sjá um
sig sjálfur úr því. Hann réði sig
fyrst á þilskip, er gekk frá ísa-
firði, en skipstjórinn var Jón
Pálsson, móðurbróðir hans. Þegar
þeir komu inn í júlílok um sum-
arið, gat Páll komist í smíða-
vinnu hjá Einari Bjarnasyni snikk
ara, sem þá var að byggja sér
hús við Hafnarstræti. Stendur
það enn og er nú lyfjabúð fsa-
fjarðar og íbúð lyfsalans. Ekki
voru kjörin glæsileg: 8 krónur á
viku og varð að láta það
hrökkva fyrir fæði, húsnæði, föt-
um og þjónustu. Síðan er liðin
hálf öld og tæpum þremur árum
betur og öll þesi ár hefur Páll
stundað smíðarnar óslitið og á
engu hægt að sjá, að honum sé
farið að detta í hug að draga sam-
an seglin, enda mættu ókunnugir,
sem sjá hann við vinnu eða á velli
ætla, að þar væri rúmlega
fimmtugur maður á ferð
Páll lauk sveinsprófi 29. apríl
1910, en síðan hefir hann unnið
sjálfstætt. Þau 29 ár, sem hann
starfaði á ísafirði, eftir að hann
lauk námi byggði hann mikinn
fjölda húsa, ýmist einn eða í fé-
lagi við aðra. Fyrri árin voru
flest húsin úr timbri, en seinni
árin voru flest þeirra úr steini
og hin vönduðustu. Á hann því
marga óbrotgjarna minnisvarða
þar vestra.
Félagsmál iðnaðarmanna lét
hann mjög til sín taka á þessum
árum, var virkur félagi í Iðnaðar-
mannafélagi ísfirðinga, stóð þar
mjög framarlega í fylkingu um
langt árabil. Var formaður þess
um skeið og kosinn í Iðnráð ísa-
fjarðar, er það var fyrst stofnað.
Þegar Iðnskóli ísafjarðar var
endurreistur 1928, þótti mikils við
þurfa og voru valdir í skólanefnd
þrír menn sem félagið treysti
bezt til þess að sjá um, að skólinn
yrði lyftistöng ísfirzkrar iðnmenn
ingar. Voru það þeir byggingar-
meistararnir Páll Kristjánsson og
Jón H. Sigmundsson og Bárður
G. Tómasson skipaverkfræðingur.
Bárður var formaður. Jón ritari
og Páll féhirðir. Hélzt svo, meðan
þessir menn voru allir á ísafirði
og datt engum í hug að skipta
um menn í skólanefndinni.
Mæddi vitanlega mest á Páli,
því fjármálin voru örðugasta við-
fangsefnið, ríkisstyrkur ótrúlega
lítill og skólagjöldin lág. Störf
allra þeirra, er við skólann unnu,
voru aukastörf og til lítilla eða
engra launa að sjá. Flest þessara
ára hafði ég forstöðu skólans á
hendi og þó aðstæðurnar væru oft
erfiðar man ég ekki eftir að hafa
átt skemmtilegra samstarf eða
betra við aðra menn en þá þre-
menningana. Fer svo jafnan, að
þar tengjast hlýjust og traustust
vináttubönd, sem menn vinnasam
an óeigingjörn störf við erfið skil
yrði, — ef vel tekst.
Ég spurði Pál Kristjánsson að
því nýlega, hvort hann ætti ekki
margar skemmtilegar minningar
um baráttu og sigra í hálfrar
aldar starfi sínu. Páll hló við og
sagðist ekki geta neitað því.
nefndi hann mér eitt dæmi og gaf
ég honum nú orðið:
„Það var stundum erfitt að taka
hús í ákvæðisvinnu, þegar hvergi
var hægt að fá lán. Einu sinni
var ég með stórbyggingu og vant-
aði 3000 krónur til þess að geta
staðið í skilum við þá, sem hjá
mér unnu. Ég fór í viðskipta-
banka minn og bað bankastjórann
að kaupa af mér þriggja mánaða
víxil að upphæð 3000 krónur. Ég
fékk þvert nei. Engir peningar til
og engin ástæða til að styrkja það
fyrirtæki, sem ég var að byggja
fyrir. Þar varð engu um þokað.
Einhver úrræði varð að hafa. Ég
hafði undir höndum nokkrar
sparisjóðsbækur. Fór ég nú í ann-
an banka og spurðist fyrir um
lán þar. Því miður voru engir
peningar til. Ég spurði þá, hvort
ég mundi fá lán, ef ég legði pen-
inga inn á sparisjóðsbækur í
bankanum, er næmu eins hárri
upphæð og lánið eða hærri. Alveg
sjálfsagt. Ég fór nú með spari-
sjóðsbækurnar í hinn bankann og
tók út tuttugu þúsund krónur. Ég
hlæ enn með sjálfum mér, þegar
ég rifja upp fyrir mér endurminn
ingarnar um svipinn á banka-
mönnunum, þegar ég tók við
seðlabunkanum og labbaði með
hann yfir í hinn bankann.“
Þau 20 ár, sem Páll hefur verið
búsettur -..ykjavik, hefur hann
byg-'t fjölda húsa, m. a. tvo eða
þrjá skóla og félagsheimilið Hlé-
garð í Mosfellssveit. Þá var hann
í fjögur ár eftirlitsmaður við
byggingu Hrafnistu.
Hér hefir verið stiklað á stóru
og fátt eitt sagt um ævi Páls og
störf, enda er hann enn ungur, þó
að árin séu orðin þetta mörg. Létt
lund og ótæmandi starfsgleði hef-
ur haldið honum ungum.
Páll kvæntist og stofnaði heim.
ili árið 1913. Kona hans var Mal-
fríður Sumarliðadóttir, hin ágæt-
asta kona, sem helgaði manni sín-
um og börnum alla krafta sína
óskipta, á meðan þeir entust. Hún
er látin fyrir fjórum árum. Þau
eignuðust sjö börn og eru fjögur
þeirra á lífi: Gunnlaugur, Ása,
Jón og Haraldur, öll hinir nýt-
ustu þjóðfélagsborgarar.
Vinir Páls og velunnarar eru
margir. Allir þekkja þeir velvild
hans og víðsýni, bjartsýni og þó
raunsæi. Honum myndi aldrei
koma til hugar að meta nokkurn
mann eftir því, hvar í flokki hann
er, heldur eftir hinu, hvernig
hann reynist í viðbúðinni við aðra
menn.
Þeir verða margir, sem senda
Páli Kristjánssyni alúðarkveðjur
á þessum merku tímamótum æv-
innar og óska honum langra líf-
daga og hlýrra. Ég er einn í þeirra
hópi.
B. H. J.
Gólfslípunin
Barmahlíð 33. — Sími 13657
Sigurgeir Sigurjónsson J
hæstaréttarlögmaður. j
Aðalstræti 8. — Sími 11043.
)
%
LESBÓK BARNANNA
Njálshrenna og hefnd Kára
27. — »»Bíð þú þá“, scgir
Flosi, „ef þú ert eigi ragur, ^ví
að eg skal senda þér send-
»ngu“.
„Bíða skal eg víst“, segir
Ingjaldur.
Flosi þreif spjót af Þorsteini
Kolbeinssyni, bróðursyni sín-
ura, og skaut til Inggjalds, og
kom á hina vinstri hliðina og
i gegn um skjöldmn fyrir neð-
an raundriðann, og klofnaði
ZV
hann allur i sundur, en spjót-
ið hljóp í lærið fyrir ofan ané
skelina.
Flosi mælti tii Ingjalds:
,/kvort kom á þig?“
„Á mig kom víst“, segir
Ingjaldur, „og kalla eg þetta
skeinu en ekki sár“.
28. —• Ingjaldur kippti þá
spjótinu úr sárinu og mælti
til Flosa: „Bíð þú nú, ef þú
ert ekki blauður“.
Hann skaut þá spjótinu aft-
ur yfir ána. FIosi sér, að spjót
ið stefnir á hann miðjan. Hop-*
%r hann þá hestinum, en spjót-
ið fló fyrir framan hestinn
Flosa og missti hans. SpjótiS
kom á Þorstein miðjan og féll
hann þegar dauður af hestin-
um. Ingjaldur hleypti þá f
skóginn og náðu þeir honuna t
ekkL
29. — Nú er að segja frá
Kára, að hann reið í Þjórsár-
dal til Hjalta Skeggjasonar.
Og þá er hann kom upp með
Þjórsá, sér hann mann ríða
eftir sér hvatlega. Kári beið
mannsins og kennir, að þar
var Ingjaldur frá Keldum.
Hann sér, að hann var alblóð-
ugur um lærið. Hann spurði
Ingjald hver hefði sært hann.
en hann sagði.
„Hvar fundust þér?w, segir
Kári.
„Við Rangá“, segir Ingjald-
ur, „og skaut hann yfir ána
til mín“.
30. — „Gerðir þú nokkuð í
móti?“, segir Kári.
„Aftur skaut ég spjótinu“,
segir Ingjaldur, „og sögðu
þeir, að m&ður yrði fyrir og
værl sá þegar dauður".
„Vissir þú eigi“, segir Kárl,
„hver fyrir varð?“
„Líkt þótti mér vera Þor-
steini, bróðursyni FIosa“, segkr
Ingjaldur.
„Njót þú heill handa', segir
Kári.
Síðan riðu þeir báðir sam-
an til móts við Hjalta Skcggja
son.
12
3. árg.
Ritstjóri: Kristján J. Gunnarsson
26.
1959