Morgunblaðið - 05.04.1959, Blaðsíða 8

8
MORCUISRLAÐÍÐ
Sunrwdaeur 5. aprfl 1959
Heimilisguðrœknina á íslandi verður
með einhverju mófi að byggja upp að nýju
Mannlíf nútímans þarfnast kyrrlátra
staða, sem menn gefa leitað til
sér til sálubótar
Samtal við hinn nýkjörna biskup, séra
Sigurbjörn Einarsson prófessor
ÞAÐ var erilsamt á heimili hins
nýkjörna biskups, séra Sigur-
bjamar Einarssonar, prófessors,
og frú Magneu Þorkelsdóttur,
konu hans, þegar Mbl. heimsótti
þau s.l. föstudag. Gestir komu
og fóru, 3 sóknarprestar utan af
Iandi voru staddir þar, og að lok-
um kom eins árs gömul dóttur-
dóttir prófessorshjónanna í heim
sókn. Litlu hlýlegu stofurnar á
Freyjugötu 17 voru fullar af
blómum og heillaóskum, sem hin
um nýkjörna biskupi og fjöl-
skyldu hans höfðu borizt frá
starfsbræðrum, vinum og vanda-
mönnum.
En mitt í önn dagsins gefst þó
tækifæri til þess að ræða við séra
Sigurbjörn um biskupskjörið og
framtíðina.
Þar býður enginn sig fram
— Hvað myndir þú vilja segja
um þessar biskupskosningar,
sem nú er nýlokið?
— Fyrst það, að biskupskosn-
ingar eru öðru vísi en allar aðrar
kosningar. Þar býður sig enginn
fram. Enginn maður sækir held-
ur um stöðuna. Aðeins prófkjör
ið, sem fer fram meðal prestanna
í undan sjálfri biskupskosning-
unni er til viðmiðunar og leið-
beiningar um það, hverjir komi
til greina.
— Skiptast menn ekki í trú-
tnálaflokka innan íslenzku kirkj-
unnar?
— Sú flokkaskipting, sem hef
ur gætt nokkuð innan kirkjunn-
ar eftir trúmálastefnum undan-
farna áratugi, virðist nú vera að
riðlast. Þarf það ekki að koma
neinum á óvart. Þau viðhorf, sem
mótuðu þann stefnumun í þá
mynd, sem hann hefur haft hér
á landi, eru að mörgu leytibreytt
eða úr sögunni.
Ný og gömul guðfræði
Það er talað um gamla og
nýja guðfræði, en öll lifandi guð
fræði er alltaf ný. Guðfræði er
hugsun kirkjunnar. Sú hugsun er
því aðeins lifandi, að hún hafi
mið af líðandi stundu, en sé jafn-
framt runnin frá þeirri lífslind,
sem kristin trú er sprottin frá og
viti örugglega til þess uppruna
síns og eðlisraka.
— Hver myndi vera talinn mun
urinn á gamal-guðfræði og ný-
guðfræði?
— Ég álít að þessi skipting,
eins og hún er í hugum almenn-
ings, eigi við lítil rök að styðjast,
eins og viðhorfin í guðfræði eru
í heiminum í dag. Og ég vil segja,
að biskupskjörið hafi ekki farið
eftir þessum gömlu stefnumið-
um að þessu sinni. Ég tel ekki
neinn sérstakan flokk í trúmálum
standa á bak við kosningu mína.
Kirkjan nýtur
velvildar þjóðarinnar
— Hvert er álit þitt á íslenzku
kirkjulífi í dag?
— Kirkjan á íslandi nýtur í
dag velvildar og virðingar alls
þorra þjóðarinnar, bæði sakir
sögu sinnar og erfða, og sakir
málstaðar síns. íslenzkt mannfé-
lag verður ekki sakað um það,
eins og stendur, að það vilji
ekki hlynna að kirkjunni. En á
hinn bóginn, þá er það auðsætt,
að henni hafa borizt að höndum
mörg erfið vandamál vegna um-
byltinga í þjóðlífinu.
Kirkjan hefur nú á s.l. 40 ára
skeiði borizt inn í heim, sem er
algerlega nýr. Allt hennar skipu
lag, sem hefur gróið í rás ald-
anna, var á sinni tíð meistara-
verk til sinna nota og miðað við
þær aðstæður, sem þá voru. Það
er mótað við þjóðfélagsaðstæður,
sem voru allt aðrar en nú eru
ríkjandi.
Við þessum breytingum hefur
kirkjunni ekki unnizt tóm til að
snúast. Þróunin hefur verið ör.
Kirkjan var prýðilega skipulögð
í hinu gamla, íslenzka bænda-
þjóðfélagi. Nú er bæjarmenning
ríkjandi hér að meira og minna
leyti. Keykjavík er t.d. orðin svo
fjölmenn, að þótt prestaköll séu
hér mörg, eru þau þó svo stór og
fjölmenn hvert um sig að með
núverandi skipulagi verður með
engu móti komið við æskilegri,
kirkjulegri þjónustu.
í kirkjulegu tilliti ríður fyrst
og fremst á því, að kirkjan verði
ekki viðskila við þjóðlííið, þar
sem þróun þess fleygir örast
fram.
Víðtækt æskulýðsstarf
— Hver eru nærtækustu verk-
efnin á sviði kirkjumála og
kristnihalds?
— í öllu andlegu starfi er það |
ævinlega svo, að miða þarf við ]
hina uppvaxandi kynslóð, muna )
eftir því að hún á að erfa landið.
Sú hreyfing, sem tapar æskulýðn
um, hefur misst af framtíðinni.
HéT í Reykjavík hefur verið
unnið ómetanlegt æskulýðsstarf
fyrir forgöngu séra Friðriks
Friðrikssonar og undir merkjum
hans. Það starf verður seint full
þakkað. Nú er verið að hefjast
handa um víðtækara æskulýðs-
starf á vegum þjóðkirkjunnar.
Kirkjan er svo heppin að hafa
þar ágætan forgöngumann, sem
er séra Bragi Friðriksson.
Næstu árin ríður mjög mikið á
því, að jákvætt og lífrænt æsku-
lýðsstarf verði skipulagt um land
ið allt. Til þess þarf kirkjan að
hagnýta sér áhuga og starfs-
krafta leikmanna í miklu ríkara
mæli en verið hefur.
Lifið í henni
er Kristur sjáifur
Leikmannaþjónustu þyrftum
við náttúrlega að hafa á fleiri
sviðum. íslenzka kirkjan hefur
eiginlega verið prestakirkja í of
ríkum mæli, þannig að prestur-
inn hefur einn átt að bera hita
og þunga hins kirkjulega starfs.
En það samsvarar því að allir
limir mannslíkamans væru gerð-
ir óvirkir nema einn! Kirkjan er ]
í eðli sínu nokkurs konar líkami. j
Nýja testamentið kallar hana j
líka líkama Krists. Lífið í henni .
er Kristur sjálfur og andi hans. j
En við mennirnir erum líkaminn, j
og því aðeins er sá líkami eðli- j
legur að limirnir starfi saman ;
hver með öðrum. Þannig þarf I
kirkjan að líta á sjálfa sig.
Það er svo verkefni hvers tíma
að finna þau form, sem samsvara
þessu.
Áður fyrr var kirkjan á íslandi
að verulegu marki leikmanna-
kirkja, þó menn geri sér það
ef til vill ekki ljóst. Prestur-
inn var auðvitað sá sjálfsagði and
^ legi leiðtogi og sóknarkirkjan
andleg miðstöð á hverjum stað.
En jafnframt var að heita má
l hver húsbóndi prestur á sínu
I heimili, samkvæmt Lúherskri
! hugsjón. Hann hafði daglega guð-
j ræknisstund með heimilisfólki
I sínu og annaðist kristilega upp-
fræðslu ungmenna á heimilinu
undir eftirliti prestsins.
Það sem hrunið hefur með
heimilisguðrækninni á íslandi
verður með einhverju móti að
byggjast upp að nýju. Það er
mikið verkefni.
Hinir fornu biskupsstólar
— Hvert er álit þitt á stöðu
hinna fornu biskupsstóla að Hól-
um og í Skálholti innan íslenzku
kirkjunnar í dag?
— Kirkjan býr að stórum og
helgum erfðum. Það er nauðsyn-
legt fyrir hana að hagnýta þær
erfðir. Hún má aldrei lifa í for-
tíðinni, en hún á að láta fortíðina
frjóvga sitt nútíma líf.
Gömlu biskupsstólarnir hafa
yfir sér þann blæ og þá helgi
sem kirkjunni ber að notfæra
sér, sjálfrar sín og þjóðarinnar
vegna. Okkur vantar andlegar
miðstöðvar, helgisetur, sem séu
þannig búin að mönnum og öðru
að þangað sé eitthvað verulegt að
sækja í andlegu tilliti. Við höf-
um ekki klaustur í okkar kirkju.
En ef til vill er tími til þess kom
inn að hún reyni að hagnýta sér
eitthvað af því, sem verðmætt er
í hugsjón klaustranna. Mannlíf
nútímans þarfnast einhverra
kyrrlátra staða, sem menn geta
leitað til sér til sálubótar.
Nágrannaþjóðir okkar og fleiri
þjóðir hafa á undanförnum ár
um skapað sér slíkar miðstöðvar.
Norðmenn eiga til dæmis kirkju-
lega akademíu, þar sem menn
koma saman til að ræðast við
um hin margvíslegustu, vanda-
mál. Slíkar stofnanir geta verið
ómetanlegar.
íslenzk prestaefni þyrftu að
geta dvalizt á slíku helgisetri um
nokkurt skeið, áður en þau taka
A heimili hins nýkjörna biskups. — Séra Sigurbjörn Einars-
son og frú Magnea Þorkelsdóttir. —
(Ljósm. Mbl. Ól. K. M.)
vígslu, og bæði prestar og leik-
menn í kirkjulegu starfi myndu
hafa mikið gagn af að dveljast
þar endrum og eins, sér til and-
legrar uppbyggingar og örvunar.
Báðir hinir fornu biskupsstólar
bíða eftir slíku hlutverki, og ef
til vill öðrum meiri.
Biskupsvígsla í júní
— Hvenær er gert ráð fyrir að
biskupsvígsla fari fram?
— Það hefur ekki verið ákveð-
ið, en sennilega fer hún fram í
júní-mánuði í sambandi við syno
dus.
Ég vil að lokum, segir séra
Sigurbjörn Einarsson, þakka
þeim fjölda fólks, sem sýnt hefur
okkur hjónunum óræk vináttu-
merki á þessum tímamótum. Þau
hafa styrkt kjarkinn á ómetan-
legan hátt, til þess að ganga út
á þá braut, sem framundan er.
F.n enginn veit, hvað á henni
bíður. S. Bj.
Hæstaréttardómur;
Tókst ekki að stöðva
fólksflutninga V.V.S.
í HÆSTARÉTTI er fyrir nokkru
genginn dómur í máli sem ákæru
valdið höfðaði gegn Ragnari
Jónssyni framkvæmdastjóra
Verzlunarfél. V-Skaftfellinga, en
mál þetta reis út af farþegaflutn
ingum félagsins, eftir að sérleyf-
ið hafði verið tekið af félaginu og
veitt kaupfélaginu þar.
Eins og kunnugt er af fyrri
blaðaskrifum, var það Eysteinn
Jónsson, samgöngumálaráðh. V-
stjórnarinnar er misbeitti valdi
sínu þannig þvert ofan í einróma
meðmæli skipulagsnefndar fólks
flutninga um að veita Verzlun-
arfél. V-Skaftfellinga áfram
sérleyfi.
Það var og fyrir tilstilli Ey-
steins Jónssonar að mál var
höfðað gegn Ragnari Jónssyni
vegna ferða bifreiðar Verzlunar-
félagsins á leiðinni Vík—Reykja-
vík.
Þau urðu málalok í héraði og
fyrir Hæstarétti að Ragnar
Jónsson var sýknaður af aðal-
þætti ákærunnar.
Forsaga þess máls er í stuttu
máli á þessa leið:
Árið 1952 fékk Verzlunarfél.
V-Skaftfellinga ásamt Brandi
Stefánssyni, Vík í Mýrdal, og
Kaupfélagi Skaftfellinga, sama
stað, sérleyfi til að halda uppi
farþegaflutningum á leiðinni
V ík—Rey k j avík. Gildistíminn
var, lögum samkvæmt, fimm ár.
Árið 1955 keypti Verzlunarfélag
Vestur-Skaftfellinga nýjan bíl.
Var bíll þessi með vörupalli og
stýrishúsi, er rúmaði þrjá menn.
Bíll þessi ber skrásetningarnúm-
erið Z-7. Árið 1956 var ákveðið
að byggja yfir bílinn Z-7 farþega
rými fyrir 12 menn. Var ætlun-
in að nota bílinn á sérleyfisleið-
inni Vík—Reykjavík, en, eins og
fyrr getur, hafði félagið sérleyfi
á þessari leið að hluta. Bjóst fé-
lagið við, að það nyti áfram sér-
leyfisins, en sérleyfistíminn rann
út í febrúarlok 1957. Félagið sótti
í tæka tíð um að fá leyfi til
áframhaldandi fólksflutninga á
sérleyfisleiðinni. Skipulagsnefnd
fólksflutninga mælti einróma
með umsókn Verzlunarfélags
Vestur-Skaftfellinga, en leikar
fóru hins vegar þannig, að veit-
ingavaldið veitti Kaupfélagi
Skaftfellinga sérleyfið frá 1.
marz 1957 og situr Kaupfélagið
eitt að því.
Ferðum bílsins var þannig hátt
að að farið var á milli Reykjavík-
ur og Víkur í Mýrdal og Hörgs-
lands á Síðu tvisvar í viku. Voru
ferðirnar aldrei auglýstar. Sér-
leyfishafinn, Kaupfélagið í Vík
taldi svo mikil brögð að farþega-
flutningum með bíl Verzlunarfé
lagsins að hann kærði þá til um-
ferðarmálaskrifstofu póstmála-
stjórnarinnar, en hún lét eftir-
litsmann kanna málið nánar,
Var bíllinn stöðvaður fyrir-
varalaust í tvö skipti. Eftirlits-
maðurinn spurði farþegana sem
í bílnum voru hvort þeir hefðu
greitt ökumanninum fargjald, en
þeir báru að hann hefði ekki
krafizt fargjalds og að þeir
fengju ókeypis far með bílnum.
Við rannsókn málsins aftur á
móti fullyrti kaupfélagsstjóri
Kaupfél. Skaftfellinga að farþeg-
arnir hefðu greitt fargjald flestir
hverjir. Hann gat þó ekki rennt
neinum stoðum undir þessar full-
yrðingar sínar.
í forsendum dóms undirréttar
segir að það sé ósannað að Verzl-
unarfélag V-Skaftfellinga hafi
tekið gjöld af þeim sem ferðuð-
ust alla leiðina Vík—Reykjavík
og því beri að sýkna Ragnar Jóns
son framkvæmdastjóra Verzlun-
arfélags V-Skaftfellinga. Aftur á
móti upplýsti framkvæmdastjór-
inn sjálfur, að ökugjald hafi
verið tekið í örfáum tilvikum af
farþegum sem ferðuðust kafla úr
leiðinni á milli Víkur og Reykja-
víkur, svo sem venja hafði verið
að gera þegar um vörubifreiðar
félagsins var að ræða. Með þessu
var framkvæmdastjóri hins
vegar talinn brotlegur gegn lög-
um um skipulag á fólksflutning-
um með bifreiðum og var dæmd
ur í 1000 króna sekt.
Sem fyrr greinir staðfesti
Hæstiréttur dóm undirréttar og
segir þar m.a. á þessa leið:
„Lagaboð þau, er í ákæruskjali
greinir, verða eigi örugglega
skýrð á þann veg, að refsiverður
sé fólksflutningur sá án endur-
gjalds, sem lýst er í héraðsdómi.
Samkvæmt þessu- og að öðru
leyti með skírskotum til for-
sendna héraðsdóms ber að stað-
festa hann.
Eftir þessum úrslitum er rétt
samkvæmt 2. mgr. 141. gr. laga
nr. 27/1951, að ákærði greiði (6
hluta og ríkissjóður % hluta
kostnaðar af áfrýjun málsins“.