Morgunblaðið - 06.05.1959, Qupperneq 6

p
MORCVivnr.iniÐ
.... ..-•••• >•••.' - .......
/ Kabul <-*ASHM,V
,-• • ■-:•••, .,• -•-.,: NoReuR- Q
• WýjaDelhi ••.^•• .;;, ^
Walkúttí/'V'ij"
.-VIETMAM
• | ... ••..
THAILANO 0,5]
/#* •• «■>;
.•/f .-•■r
;Saiqðn
f GREIN hér i blaðinu ekki alls
fyrir löngu var þess getið að
Rúsar hygðu á sókn til suðurs og
var á það minnzt í sambandi við
ræður og viðtöl Nassers, Egypta
landsforseta, gegn kommúnistum.
En við það má bæta því, að
rektor háskólans í Kaíró, sem er
um 1000 ára gömul stofnun, hef-
ur nýlega lýst yfir ,heilögu stríði*
allra Múhameðstrúarmanna gegn
kommúnismanum.
★ ★
Tímaritið Newsweek birti ný-
lega grein og kort varðandi sókn
kommúnistaveidanna til suðurs
og er kort það, sem hér birtist
að nokkru gert eftir þeirri fyr-
irmynd.
Newsweek segir, að fyrir
löngu síðan hafi hin norðlægari
lönd Kína og Rússland, litið girnd
araugum til hinna ríku landa við
Indlandshaf, þar sem miklar auð-
námur eru fólgnar og þar sein
stór höf liggja að. Nú sýnist
glöggt, segir tímaritið, að sótt
er til þessara landa úr tveimur
áttum, öðrum megin frá Kína
gegnum Tíbet til Himalayja-
fjalla og hinum megin um frak
allt til Persaflóa. Eru það Rúss-
ar, sem á bak við þá sókn standa.
Ljóst er af fregnum frá frak, að
búizt er við því að kommún-
istar taki þá og þegar við völd-
um í því landi og virðist svo sem
ríkið Kuwait, sem er auðugt af
olíu liggi þá næst við höggi kom-
múnista.
f fersku minni eru fréttirnar
frá atburðunum í Tíbet, þar sem
kínverskur kommúnistaher hef-
ur bælt landið undir sig, en skæru
hermenn kommúnista eru á ferli
í skógum Burma og á Mala>a-
skaga. Loks er á það bent, að
áróðursmenn kommnista undir-
búi óróa og byltingar i Inónes-
íu.
Newsweek telur að þau lönd
sem veikust séu fyrir áhrifum
kommúnista séu þessi:
Indland á í miklum efr.ahags-
örðugleikum og kommúnistar
náðu þar fótfestu, þegar þeir árið
1957 náðu yfirráðunum í Kerala-
fylki og tvö önnur stór fylki,
Vestur Bengal og Andhra Prad-
esh hallast mjög að kommúnist-
um.
Ceylon er eyja við suðurodda
Indlands, en allt þangað ná
átökin, því að miklir árekstrar
eru þar í landi milli flokks
Bandaranaike forsætisráðherra
og samtaka á eyjunni, sem kom-
múnistar hafa ráð yfir.
Kambodia hefur fengið tilboð
frá Peking um að landið skuli fá
járnbraut, sement og verksmiðj-
ur til að vinna sykur, en í kjól-
far slíkra framkvæmda fylgja að
venju- alls konar sérfræðingar
kommúnista, en stór hópur af
þeim sérfræðingum eru aðeins
dulbúnir áróðursmenn.
í löndunum við Indlandshaf
hefur all-lengi verið uppi sterkur
áróður af hálfu kommúnista, en
nú bætist við þunginn frá norðri
þar sem hin stóru kommúnista-
ríki Kína og Rússland teygja
klærnar lengra og lengra til suð-
urs. Er þá spurning, hve lengi
foringjar þessara landa telja sér
hagkvæmt að standa á þeirri hlut
leysisstefnu, sem þeir hafa hing-
að til haldið svo fast við.
Tilraunir í þágu
fiskveiðanna
ÉG vildi leyfa mér að biðja yður
fyrir eftirfarandi athugasemd í
sambandi við frásögn í blaði yðar
sunnud. 22. marz. *!., „Fiskifræð-

skrifar ur daglego lífinu ^
Fyrir 68 árum
NÝJA kynslóðin er alltaf ó-
ánægð með sín kjör, en sú
gamla alltaf ánægð“, segir gamall
Bandgerðingur í bréfi til blaðsins.
Og svo rifjar hann upp þá tíma,
þegar hann var að byrja að taka
til hendinni fyrir 68 árum:
Þá unnu öll börn fyrir pabba og
mömmu um og yfir tvítugsaldur.
Verkin voru erfið og þung. Við
fiskverkun var fiskurinn borinn
á bakinu niður á klappir, þar sem
var lón sem vaskað var úr. Sjór-
inn féll að og út. Svo var farið í
skinnbrók og sezt á stein, til að
vaska r.ieð netþvælu úr grásleppu
neti. Sætið var ekki sem bezt, en
þetta varð maður að hafa. Svo
komu fiskburstar, það þótti á-
gætt. í>á var farið að vaska upp
úr körfum. >á gat maður verið
inni og þótti það mikill munur að
þurfa ekki að bera fiskinn á bak-
inu til og frá, og losna við net-
þvæluna og steininn, sem setið
var á. Þetta var allt heldur í átt-
ina til bóta. Oft var manni kalt
við svona vinnu og þá var gott
að fá heitan sopa.
Þegar gott var veður var róið
róið þegar hægt var, og allt borið
á bakinu.
Svona hljóða minningar gamla
Sandgerðingsins. Það sakar ekki
að heyra öðru hverju rifjaða upp
þesa erfiðu tíma, sem ekki eru
svo ýkja langt að bak
tveimur litlum árabátum. Nógur
var smáfiskurinn. Við rerum
tvisvar á dag, snemma á morgn-
ana og komum í land um 12 leyt-
ið, og svo aftur um kl. 4 síðdegis.
Róið var stutt út. Okkur Magnúsi,
kunningja.mínum þótti gaman að
róa og sigla bátnum. Á honum
var gott segl og fokka og góðar Heldur mikil efnisfátækt
árar, en það leið langur tími áð- 17"ONA nokkur skrifar:
ur en pabbi leyfði okkur að fara \ IV „Síðastliðið laugardagskvöld
tveimur einum á bátnum. Hann sátum við hjónin að venju og
reri venjulega með okkur tvo ætluðum að hlusta á útvarpsleik-
smástrákana. Loks kom að því að ritið. Veikindi komu í veg fyrir
við fengum að fara einir, og vor- I að auglýst leikrit yrði flutt, og
um við ekki seinir að tygja okkur er ekkert við því að segja. Leik-
af stað. Eftir að pabbi hafði lagt | arar veikjast eins og aðrir. En
okkur lífsreglurnar, tókum við heldur þótti mér það lýsa mikilli
nokkra steina í bátinn og ýttum ■ efnisfátækt hjá útvarpinu, þegar
úr vör, settum svo upp seglið og 1 í staðinn var endurtekið leikrit,
báturinn skreið á fulla ferð. Þá |
var ekki margt að í lífinu. !
Mest þótti okkur gaman að
siglai eins og segir í vísunni:
Að sigla á fleyi
og sofa í meyjar faðmi
ýtar segja yndið mest
og að teygja vakran hest.
Svona var vinnan í þá daga,
sem leikið var á ágústmánuði síð-
astliðnum, fyrir aðeins 8 mánuð-
um. Var ekkert efni til, sem við
útvarpshlustendur vorum ekki
nýbúnir að heyra? Ef til vill hef-
ur ekki verið tími til að grafa
dýpra eftir eldra efni, en við
hjónin vorum vonsvikin yfir að
fá ekki annað en þetta, sem okk-
ur fannst við næstum kunna orði
til orðs.
ingur ieggur til að hafnar verði
módelrannsóknir á veiðarfærum".
Módelrannsóknir á veiðarfær-
um er ekki neitt, sem þarf að
„hefja“, því að þær hafa verið
stundaðar hér um langt árabil í
Sundlhöll Reykjavíkur og á sjó í
nágrenni Reykjavíkur. Árangur
af þessum tilraunum er meðal ann
ars hin fræga Breiðfjörðsvarpa,
sem fært hefur íslenzku þjóðarbúi
tugmilljóna aflaaukningu, og hlot
ið alþjóða einkaleyfisviðurkenn-
ingu. Því hefði verið réttara að
segja, að auka þyrfti modeltilraun
ir með veiðarfæri, og geta allir
fyllilega verið sammála um það.
Annars er það um modelrannsókn
ir að segja, að yfirleitt fara flest-
ar tilraunir í heiminum fram á
modelstigi vegna hins geysilega
mismunar á kostnaði. Menn beri
saman verð lítillar modelvörpu,
sem dregin er eftir Sundhöllinni,
og verð stórrar auk togara til
dráttar, sem kostar 25—30 þús-
unlir króna á sólarhring.
Saga hinna íslenzku veiðitækja
tilrauna, sem ríkið hefur séð um,
er hin mesta hörmungarsaga. (1
öðrum löndum eru það fyrirtækin
sjálf, sem kosta tilraunir, og eru
nógu fjársterk til þess, en því er
því miður ekki þannig farið hér).
Þótt ótrúlegt sé, þá er þetta svo
fyrst og fremst vegna þekkingar
og skilningsleysis ráðamanna á
gildi og nauðsyn tilrauna, og
hvers sé að vænta, ef tilraunirnar
bera árangur. Til glöggvunar geri
menn sér ljóst, hver orðið hefði
vöxtur og viðgangur hins þýzka
eða bandaríska iðnaðar og at-
vinnulífs, ef f járveitingum til til-
raunastarfsemi hefði verið varið
þar á sama veg og hér til íslenzks
sjávarútvegs. Mörg fyrirtæki í
Bandaríkjunum verja upp í 7%
af heildarveltu sinni til tilrauna-
starfsemi. (Stærsta fyrirtæki
Bandaríkjanna hefur um 12 þús-
und milljóna veltu á ári eða sem
svarar til 25% af þjóðartekjum
Kína eða Stóra-Bretlards). Út-
flutningsverðmæti íslenzkra sjáv-
arafurða á sl. ári námu um 1000
milljónum króna, en á síðustu
fjárlögum var varið til fiskileit-
ar, þar innifalin síllarleit, og til
veiðitilrauna alls 1,7 milljón kr.
Sést af þessu, hver óskaplögur
mismunur er á okkar ráðum, og
þeirra, sem mesta reynslu hafa í
þessum efnum. Er hægt að kenna
um fjárskorti, því að á sl. 12 ár-
um hefur verið varið 80 milljón-
um í pólitíska fjárfestingu í ca.
460 kjósendur á Seyðisfirði, og í
gangi er prógram um rafvæðingu
dreidbýlisins, er mun kosta á 10
áruim aldrei undir 500 millj. kr.,
en mun gefa tiltölulega lítinn
arð? Þegar athugaður er árang-
ur af modeltilraunum Agnars
Breiðfjörðs, sem kostuðu nokkrar
tugþúsundir og skapað hafa afla-
aukningu, er nemur tugmilljónum
og fiskileit á togurum, sem hafa
að mestu verið borgaðar með afla
þeim, er fengist hefur við leitina,
en opnað togaraflota okkar að
mestu eða öllu miðin við Austur-
Grænland og Nýfundnaland, og
fært íslenzku þjóðarbúi hundraða
milljóna tekjur, vaknar þessi spum
ing, sem enginn maður á Islandi
á skynsamlegt svar við: Hvernig
stendur á því, að ekki hefur verið
lögð á það fyrst og fremst á-
herzla af þeim mönnum, ,em ráð-
staíað hafa fjármunum þjóðar-
innar að tryggja þessum tilraun-
um allt það fjármagn, sem þær
þyrftu á að halda, þegar þessi
stórglæsilegi árangur er stað-
reynd? Og þessi spuming orsakar
alvarlegan höfuðverk hjá þeim
mönnum, sem um þessi mál hugsa,
er þeir sjá árlega glatast hundr-
uð milljóna, sem hægt væri að
taka úr síldarstofninum við suð-
vestur Isl-and vegna þess að ekki
er fundin aðferð til að veiða þessa
síld í troll. I dag er fjöldi ára
síðan flotvarpan kom til sögunn-
ar, en ennþá hefur ekki féngizt
úr því skorið, hvort hægt er að
fiska síld í hana eða aðra tegund
togvörpu við ísland. Þó <tu svo
miklir hagsmunir í veði, að ég
fullyrði að enginn einn hlutur
hefur haft meiri áhrif á efna-
hagslíf Islendinga en þetta mun
hafa, er það lánast. Og þessu er
þannig farið á sama tíma og þjóð-
in skapar ekki sjálf þau gæði, er
hún neytir. Það væri athugandi
að fá úr því skorið áður en farið
verður að biðja um næsta betli-
iá hjá Bandaríkjastjórn, hvort
ekki er hægt á mjög einfaldan
máta að auka svo verðmætasköpun
þjóðarinnar að þessar leiðinlegu
hungurgöngur hætti.
Pétur Guðjónsson.
Æskulýðsráð
stof nar söf nuuar-
klább
ÆSKULÝÐSRÁÐ Reykjavíkur
hefir ákveðið að gangast fyrir
stofnun söfnunarklúbbs fyrir
börn og unglinga, og verður
stofnfundurinn haldinn í tóm-
stundaheimilinu að Lindargötu
50 kl. 8 í kvöld.
Tilgangurinn með stofnun
klúbbs þessa er að veita æsku-
fólki, sem áhuga hefir á að safna
steinum, skeljum, blómum og
öðru úr ríki náttúrunnar, sem
bezta aðstöðu hafa til þess að
stunda slíkt. — Hefir Æskulýðs-
ráð á að skipa hæfum mönnum,
sem veita munu leiðbeiningar í
þessum efnum og aðstoða unga
fólkið við söfnunina. Mun að
sjálfsögðu verða skipt í hópa eftir
viðfangsefnum, enda þótt aðeins
sé um einn klúbb að ræða. —
Sameiginlegir fræðslufundir
munu verða haldnir, og auk þess
er gert ráð fyrir sérstökum söfn-
unarferðalögum. —. Engin sér-
stök aldurstakmörk gilda um
þátttöku í söfnunarklúbbnum.