Morgunblaðið - 22.05.1959, Blaðsíða 20

20
MORCUNfíT.AÐlÐ
Föstudagur 22. maí 1959
Með öruggri eðlisávísun hafði
Hugo Bleicher farið inn á þá
einu leið, sem lá til þess að kom-
ast að síðustu leyndarmálum
„Læðunnar". En það var eitt,
sem hann hafði ekki gert ráð
fyrir. Það var, að svo gæti far-
ið, að hann kveikti það bál í
hjarta þessarar dularfullu konu,
sem gæti orðið honum sjálfum
hættulegt.
Það bar að vísu ekkert á þess-
ari hættu enn, þegar Bleicher
og „Læðan“ óku þetta nóvember
kvöld um götur Parísar til þess
að éta kvöldverð saman í ann-
að skiptið.
„Hvert á nú að fara í kvöld“,
spyr Matthildur og er forvitin.
„Ég sting upp á að við förum
til „Maxim“, í Rue Royal, ef þér
eruð á því“, svarar Bleicher.
„Er það ekki nokkuð dýr
ánægja fyrir yður, að fara með
konu, sem er franskur njósnari,
í viðhafnarsali og valda þeim
vafasömu áliti? “ segir „Læðan“
stríðnislega.
„Raunar er það svo, þegar það
e réttur og sléttur undirfor-
ingi, sem á seðlaveskið". Bleic-
her átti sjálfstraust og hirti ekki
um að dyljast lengur. „Til allr-
ar hamingju er til eitthvað, sem
kallað er risnufé".
„Læðan" brosir og er vantrú-
uð.
„Þér ætlið þó víst ekki r.ð telja
mér trú'um það, að þér séuð að-
eins undirforingi? Ég hélt að þér
væruð höfuðskepna við herinn“.
„Þar vaðið þér í mikilli villu,
frú mín góð!“ segir Bleicher
háðslega. „En oft hef ég í raun
og veru meira umboð en margur
hershöfðinginn. Og oft verð ég
að láta undan síga fyrir einhverj
um flækings liðþjálfa“.
„Verðið þér þá líka að sofa í
hermannaskála", spyr „Læð-
an“?“
„Nei — ég hef einkaíbúð í
Paris“, svarar Bleicher hrein-
skilnislega.
„Þetta er undarlegt. Það er
sléttur og réttur undirforingi,
sem talar frönsku eins og Frakki
má vera óeinkennisklæddur, hef
ur einkaíbúð í París og ekur í eig
in vagni — og hefur þar að auki
hershöfðingjatign.
„Læðan“ er reglulega rugluð
í ríminu. Þessi hávaxni Þjóðverji
verður sífellt dularfyllri í augum
hennar, óskýranlegri — og sífellt
meira hrífandi.
„Skömmu áður en ég var hand
tekin, tilkynnti ég til Lundúna,
að í herstöðvunum í París væri
ástandið undarlegt“, tekur hún
aftur til máls. „Ég skýrði frá því,
að herforingjarnir töluðu ekki
frönsku, að þeir tækju veiðar,
kvenfólk og kampavín fram yfir
herþjónustuna og fælu herstarf-
ið á hendur þeim, sem lægra voru
settir .... undirforingjunum
„Ég veit um skeytasendingar
yðar. En ég verð annars að hæla
yður fyrir, hve góða vitneskju
þér hafið fengið“, segir Bleicher
og getur ekki að sér gert að
hlæja. Síðan bætir hann við, um
leið og hann glottir ánægjulega
en gefur konunni, sem situr við
hlið hans, nánar gætur: „Hvaðan
vitið þér um þessi einkamál hers
ins?“
„Frá SS — eða nánar tiltekið
frá SD — frá Avenue Foch“, ját-
ar „Læðan“ hreinskilnislega.
Síðan skýrði hún Bleicher frá
því, hvernig henni heppnaðist að
komast í kynni við SD og fá svo
mikla vitneskju, að engin önnur
kona, sem var njósnari í síðari
heimsstyrjöldinni, náði í slíka.
Það var ódulin sigurhreimur í
rödd hennar, þegar hún skýrði
frá því, hvernig hún komst í sam
band við SD í París sem „kjörinn
fulltrúi Rauða krossins“ frá
Lausanne — og það með nærri
ófölsuðum skjölum. Hún kom
undir því yfirskyni, að hún ætti
að hjálpa föngum í fangelsum í
París.
Brátt komst „Læðan“ þá í
kunningsskap við hávaxinn SS-
foringja, bláeygan, Ijóshærðan
mann, sem varð mjög ástfanginn
af henni. Að lokum heppnaðist
henni meira að segja að vera tal-
in „leynistarfskona SD“. Þá bar
hún dulnefnið: „konan með rauða
hattinn". Með hjálp SD heppnað-
ist henni meira að segja, að kom-
ast hjá yfirvofandi handtöku
] fyrir nokkrum mánuðum og
] varna því, að leynilega sendi-
j tækið fyndist. Það var í Rue du
Colonel Moll, þegar miðunarsveit
Halbe undirforingja var á hæl-
unum á henni og hinn grunlausi.
| gildi Prange hafði náð í hand-
legginn á henni, en tveir SD-
menn gengu á milli á síðustu
stundu og skýrðu frá því, að
„Læðan“ væri „leynistarfskona
SD“. Matthildi er ennþá hlátur
í hug, þegar hún minnist þess,
hvernig þetta bragð heppnaðist.
„Hver var hann í raun og veru,
þessi dularfulli SS-foringi?“ spyr
Bleicher.
„Læðan“ verður dul og þung-
búin á svipinn. „Sleppum því“,
segir hún stuttlega. „Þessi mað-
ur elskaði mig mjög mikið. Dag
nokkurn var hann fluttur til
Rússlands. Hann var alveg ör-
vilnaður, því hann elskaði París.
Honum féll ákaflega þungt að
skilja við þessa borg — og við
mig. Hann var dapur og sorg-
mæddur vegna skilnaðarins og
þá sagði hann mér meira en hann
hefði getað borið ábyrgð á fyrir
herrétti.
„Læðan“ horfir allt í einu út
í bláinn. „Annars er hann nú fall
inn“, bætir hún við í lágum
róm.
Vagninn rennur hægt yfir
hina breiðu Champs-Elysées,
sem eru nærri auðir um þetta
leyti kvöldsins. Myrkvunarglæt-
urnar draga varla nokkra metra
og það verður að aka hægt, enda
þótt umferðin sé lítil.
„Þér virðist annars hafa mæt-
ur á hávöxnum mönnum“, segir
Bleicher allt í einu háðslega. —
„Fyrst var þessi langi Pólverji
Czerniawski, síðan þessi SS-
foringi------“
Allt í einu kemur honum í hug
að hann er líka hávaxinn. Hann
hættir í miðri setningu og hugs-
ar hugsunina ekki til enda. Til
allrar hamingju virðist „Læðan“
ekki hafa heyrt athugasemd
j hans. Hún starir niðursokkin v.t
j í myrkrið. Bleicher stöðvar vagn
i inn framan við „Maxim“. Þessi
1 veitingastaður var í augum allr-
ar veraldar ímynd loftsins í
París, ímynd munaðar og hins
töfrandi borgarbrags Parísar,
og hann hélt nokkru af sínum
forna ljóma jafnvel á öðru ári
hinnar miklu styrjaldar.
Bleicher leit snöggvast á úrið
sitt. „Við höfum tæplega tvær
klukkustundir", segir hann við
Matthildi, „því að í þetta skipti
má ég ekki koma of seint með
yður aftur. Að öðrum kosti haf-
ið þér komið yður út úr húsi hjá
umsjónarkonu yðar fyrir fullt og
allt“.
Því næst gekk hann á undan
með veitingastjóranum, sem vís
aði þeim á borð. En „Læðan“ tek
ur þá ákvörðun að snúa ekki aft
ur til fangelsisins, hvernig sem
fer, að minnsta kosti ekki lif-
andi.
„Þetta er eins og í lélegri kvik-
mynd“, segir hún og brosir háðs
lega til Hugo Bleichers. „Hin
„mikla njósnakona" og mótleik-
ari hennar, sem ekki er síður
mikill. sitja í íburðarmiklu veit-
ingahúsi við kavíar, humar og
kampavín". — Hún deplar fram
an í hann ástleitnum augum yfir
glasið, sem hún lyftir. „Það er
aðeins eitt, sem ennþá vant-
ar------“
„Og hvað er það?“
„Auðvitað ástina, herra minn“.
Snöggvast horfir hún á mann-
inn, sem situr á móti henni. Hún
horfir rannsakandi, með hálflukt
augu, undan hinum löngu augna
hárum. Varir hennar eru hálf-
opnar, rakar og örvandi. En Þjóð
verjinn er niðursokkinn í að at-
huga öskuna af vindlingnum sín
um.
,.Ást væri auðvitað algerlega
gagnstæð fyrirmælunum“, bætir
„Læðan" við, og málrómur henn-
ar og látbragð er nú blátt áfram.
Þó má heyra vott af vonbrigð-
um vegna þess, að Bleicher tók
ekki við því, sem svo greinilega
var að honum rétt. „Ást væri
nákvæmlega jafnt gegn fyrirmæl
unum eins og þetta kampavín til
dæmis“.
„Hvaða fyrirmæli eru það?“
spyr Bleicher.
„Fyrirmælin í njósnakennslu
okkar. Eða ætlið þér að telja mér
trú um, að þér vitið ekkert um
menntun okkar?“ svarar Matt-
hildur, og Bleicher veit ekki,
hvort hún talar í háði eða skýr-
ir frá staðreyndum. En „Læðan"
heldur áfram, kát og ófyrirleitin.
„í þrjá mánuði var okkur inn-
rætt það í Vichy. í fyrsta lagi:
Vertu aldrei ástfangin. í öðru
lagi: Drekktu aldrei áfengan
drykk, sem þér þykir góður. Það
gæti svo farið, að þú drykkir of
mikið af honum-------“
„Hvað er að heyra! Hún krefst
æðimikillar sjálfsafneitunar,
þessi staða, sem þér hafið valið
yður“, segir Bleicher í stríðnis-
róm. „Engin ást, ekkert áfengi.
Það er ástæða til að vorkenna
yður, vesalingnum!"
„Starf mitt var engin „staða“,
það var heiðursstarf, ef svo má
að orði kveða. Aðrar dætur efn-
aðra foréldra fara í listaskóla eða
málanám — en ég fór í njósna-
skólann".
„Lukuð þér námi í Vichy, í
njósnadeild fyrir byrjendur eða
einnig fyrir þá, sem lengra eru
komnir?“
„Það gat ekki verið um neinar
deildir að ræða, herra minn“,
svaraði „Læðan“. „Ég hafði þá
ánægju, að njóta einkakennslu.
Það var hálf tylft af herforingj-
um úr Deuxiéme Bureau, sem
lét sér mjög annt um mig. Sér-
staklega var það hrífandi höfuðs
maður nokkur — töfrandi maður
í rauninni“.
„Líklega hár og herðibreið-
ur?“ Það er glettnissvipur í aug-
um Þjóðverjans, en það er ekki
hægt að koma „Læðunni” úr
jafnvægi hið minnsta.
„Auðvitað, — hár og herði-
breiður. Hvað haldið þér ann-
að? Það eru reglulegir karlmenn,
sem ég elska------“
Aftur lítur hún á Bleicher, og
augnaráð hennar er bæði ginn-
andi og rannsakandi; það rifar
aoeins í augun. Þetta augnaráð
nær alveg tökum á Bleicher, og
hinum verður allt í einu ljóst
aftur, hve vel honum fellur í
raun og veru þessi „gerð“, sem
„Læðan“ liefur. Hann reynir
ósjálfrátt að beina samtalinu að
málefninu og snúa við blaðinu.
„Kennsla þessara sex leyni-
þjónustuforingja hefur þó lík-
1) Ó, pappi — þú ert alveg dá-
gamlegur!
2) Á meðan: — Þessi skal fara
hátt, Siggi.
Bíddu, ég er orðinnn skotfæra-
laus.
3) Linda, viltu vera svo góð að
ná í skotakassann, sem stendur á
byssuskápnum — það eru skot nr.
12.
Sjálfsagt, Siggii
lega ekki eingöngu snúizt um
ást og áfengi? Hvað var þar ann-
að að læra? Ef til vill hefur það
verið, að nota gerviskegg og
ósýnilegt blek?“ ,
„Vitleysa!" „Læðan“ finnur
hvernig þessi Þjóðverji gengur
henni úr greipum hvað eftir ann
að. „Gerviskegg og ósýnilegt
blek eru löngu úrelt. Það vitið
þér eins vel og ég. En haldið þér
annars í alvöru, að ég fari með
ráðnum hug að segja yður frá
öllum þeim brögðum og blekk-
ingum, sem við- beitum við ykk-
ur?“
„Hvernig ætti ég að halda
það-------“. Bleicher hneigir sig
og brosir háðslega. En því næst
verður hann skyndilega alvarleg
ur. „Þér eigið annað hrós skil-
ið. Tilkynningar yðar voru nærri
undantekningarlaust réttar. —
Kennarar yðar geta verið hreykn
ir af yður. Hvernig hafið þér far
ið að því öllu saman------?“
„Læðan“ brosir ánægð. Henni
þykir lofið gott, það svalar metn
aðargirni hennar.
„Oft var það mjög einfalt",
segir hún hæverkslega. „Oft hef-
ur það því miður einnig orðið
að kosta blóð------“
Henni þykir nú gaman að þvi,
að kæla dálítið hæðnisbrosið á
vörum þessa þýzka risa, og að
ávinna sér óblandna aðdáun
hans. Hún hugsar ekki út í það,
að svo gæti farið, að hann notaði
sér frásögn hennar. Hún vill
vaxa í áliti hjá honum, að kven-
legum hætti og þar sem hún er
kona, sem elskaði ævintýri, bauð
hættunni heim og veit nú einnig,
að hún hefur beðið lægra hlut.
Það er ódulinn sigurglampi í
augum hennar. þegar hún segir:
„Ef þér viljið vita nákvæmlega
I um það, þá höfðum við meira að
segja sambönd í hótel „Lutetia",
aðalstöðvum hers ykkar. Við
byrjuðum þar meira að segja
einu sinni mikið njósnastarf".
„Hver fjandinn!" Bleicher
virtist snöggvast glata stillingu
sinni. Hreinskilni „Læðunnar'*
gat stundum slegið vopnin úr
höndum manns. „Hvernig hafið
þér komið þessu meistaraverki
í framkvæmd?"
„Læðan“ hikaði snöggvast. —
Síðan leit hún beint framan í
Þjóðverjann.
„Ég get sagt yður söguna. Vi8
misstum okkar bezta mann við
það tækifæri. En þar sem hann
er nú dáinn og ég þar að auki
fangi, þá ljóstra ég líklega ekki
upp neinu sérstöku leyndarmáli
við yður úr þessu“.
gjíltvarpiö
Föstudagur 22. maí:
Fastír liðir eins og venjulega.
13,15 Lesin dagskrá næstu viku.
20.30 Tónleikar (plötur). 20,45
Ýmislegt úr sögu Kolviðarhóls
og Hellisheiðar, eftir handriti
Skúla Helgasonar (Guðmundur
G. Hagalín rithöfundur flytur).
21.30 íslenzk tónlist: Lög eftir
Árna Björnsson (plötur). 21,50
Upplestur: Kvæði eftir Magnús
Gíslason bónda á Vöglum (Bald-
ur Pálmason). 22,10 Garðyrkju-
þáttur: Paul Michelsen garð-
yrkjubóndi í Hveragerði ræðir
um innijurtir. 22,25 Lög unga
fólksins (Haukur Hauksson). —
23,20 Dagskrárlok.
Laugardagur 23. maí:
Fastir liðir eins og venjulega.
12,50 Óskalög sjúklinga (Bryndís
Sigurjónsdóttir). 14,00 „Laugar-
dagslögin". 18,15 Skákþáttur --
(Baldur Möller). 19,00 Tóm-
stundaþáttur barna og unglinga
(Jón Pálsson). 19,30 Tónleikar:
Lög eftir Charlie Chaplin úr
kvikmyndum hans (plötur). —■
20,20 Leikrit: „Haust“ eftir
Kristján Albertsson. — Leik-
stjóri: Valur Gíslason. Leikend-
ur: Valur Gíslason, Guðbjörg
Þorbjarnardóttir, Rúrik Haralds
son, Regína Þórðardóttir, Arndís
Björnsdóttir, Haraldur Björns-
son, Helgi Skúlason, Inga Þórð-
ardóttir, Ævar Kvaran, Róbert
Arnfinnsson, Klemens Jónsson,
Erlingur Gíslason og Þorgrímur
Einarsson. 22,10 Danslög (plöt-
ur). 24,00 Dagskrárlok.