Morgunblaðið - 06.09.1959, Blaðsíða 12

12
MORCT'nnr áfílÐ
Surmnflapriir ’R 5pxist 1959
ínrgjiJtM&iMífr
tTtg.: H.l. Arvakur ReykjavUs.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýíingar og aígreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askiiítargald kr 35,00 á mánuði innarnands.
1 lausasölu kr. 2.00 eintakið.
HERHLAUP KOMMÚNIST'A
LlTILL vafi leikur á því,
að Nehru, forsætisráð-
herra Indlands, er einn
af virtustu stjórnmálamönnum,
sem nú eru uppi í heiminum.
Hann hefur ætíð verið talsmað-
ur friðar og öryggis og lagt ríka
áherzlu á góða sambúð þjóða á
milli, og aldrei hefur hann verið
hræddur við að fordæma of-
beldi. Hann nýtur mikillar virð-
ingar meðal þeirra þjóða, sem
nú á síðari árum hafa verið að
losna úr fjötrum nýlenduskipu-
lagsins og hefur hingað til ver-
ið einn helzti talsmaður Asíu-
þjóða á alþjóðavettvangi. Þó hef-
ur sumum fundizt Nehru á stund
um allhliðhpllur kommúnistum
eða undanlátssamur við þá, en
það er mála sannast, að hann
hefur í Iengstu lög reynt að forð-
ast árekstra við þá. Hann er einn
þeirra manna, sem hefur haft
trú á að þjóðirnar gætu lif-
að í sátt og samlyndi, þó þær
hefðu ólíkt stjórnarfar. Af þeim
sökum og mörgum fleiri hefur
hann verið einn helzti talsmaður
hlutleysisstefnunnar í heiminum,
en kommúnistar hafa ætíð litið
þá stefnu hýru auga, ems og
kunnugt er. Nehru hefur því
ekki verið þeim óþægur ljár í
þúfu á undanförnum árum og
þess má einnig geta, að hægri
hönd hans, Krishna Menon, var
um langt skeið allgóður banda-
maður þeirra á þingi Samein-
uðu þjóðanna.
Augu Indverja opnast
En atburðir síðustu mánaða
hafa gjörbreytt afstöðu Nehrus
til kommúnismans og nú er ekki
annað að sjá en augu indverskra
forystumanna séu að ljúkast upp
fyrir þeirri staðreynd, að eng-
inn getur verið óhultur, sem er
hlutlaus í baráttunni við komm-
únista. Stefnufesta og eining
þeirra ríkja, sem ekki hafa orðið
kommúnismanum að bráð, er það
vopn, sem hann bítur, og er
nú ekki annað að sjá en sú stað-
reynd sé að renna upp fyrir for-
sætisráðherra Indlands. Hlut-
leysið býður hættunni heim. Af
þessu má sjá, að margt er nú
breytt frá því Nehru lét þau orð
falla, að hann væri viss um „að
hið eina, sem Kínverjar vildu,
væri friður“. Þessi orð lýsa vel
afstöðu hans til alþjóðamála á
undanförnum árum. Hann var
einn hinna fyrstu, sem viður-
kenndi kínversku kommúnista-
stjórnina og krafðist þess, að
hún fengi sæti Kína hjá Samein-
uðu þjóðunum og á Bandung-
ráðstefnu Asíu og Afrík.uríkja
1955 vann hann að því öllum
árum, að hlutur kínversku
kommúnistastjórnarinnar yrði
sem mestur á albjóðavettvangi.
„Ungverjaland Asíu“
Auðvitnð eru það margir at-
burðir, sem hafa orðið til þess,
að Indlandsstjórn heíur bre. tt
um stefnu gagnvart kínversku
kommúnistastjórninni. Komm-
únistar sýna alltaf klærnar fyrr
eða síðar og þeir gerðu það svo
rækilega í Tíbet sl. vor, að ó-
gleymanlegt er þeim, sem
með því fylgdust. Þá gekk mót-
mælaalda yfir allt Indland og
raunar öll lönd Asíu, sem ekki
hafa ánetjast kommúnismanum.
Indverjar nefndu Tíbet „Ung-
verjaland Asíu“. Kínverska
kommúnistastjórnin brást illa
við aðfinnslum Indverja í þessu
máli og lýsti því yfir, að þeir
væru „heimsveldasinnar" og
Nehru „talaði máli kalda stríðs-
ins“, eins og þeir komust að
orði. Nokkru síðar komst Nehru
í tæri við kommúnista í Indlandi
sjálfu. Eins og mönnum er í
fersku minni, var ofbeldi þeirra
orðið svo mikið í Keralafylki,
að forseti landsins neyddist til
þess að víkja kommúnistastjórn-
inni í fylkinu frá völdum. Auð-
vitað var framkoma Indlands-
stjórnar ekki til fyrirmyndar í
þessu máli, því kommúnistar
stjórnuðu fylkinu samkvæmt úr-
slitum lcosninganna, en eitthvað
hefur á gengið, áður en Nehru
missti þolinmæðina.
Atburðirnir í Asíu
og ummæli Langes
Að lokum hefur stjórn Nehrus
þurft að horfa upp á síendur-
tekin herhlaup kínverskra
kommúnistahersveita inn í Ind-
land á norðausturlandamærunum
í Himalayafjöllum að undan-
förnu. Ástandið á þessum slóð-
um hefur verið mjög slæmt um
alllangt skeið en upp úr hefur
soðið síðustu daga, eins og kunn-
ugt er. Kommúnistastjórnin í
Peking hefur meira að segja ver-
ið svo ósvífin að láta prenta
landakort, þar sem ríkin Nepal,
Buthan og Sikkim eru sett inn
fyrir landamæri Kína. Nehru
hefur mótmælt þessari útþenslu
og landvinningastefnu kommún-
ista og lýst því yfir, að ef á
Buthan og Sikkim væri ráðist,
mundu Indverjar verja þau.
Síðan hafa Kínverjar enn haldið
uppi herhlaupum inn fyrir
landamæri Indlands og er ekki
gott að sjá, hvernig þeim leik
muni Ijúka. Aftur á móti hafa
þeir nú sýnt og sannað Asíubú-
um, svo ekki verður um villzt,
að kommúnistum er aldrei hægt
að treysta, og stefna þeirra mark-
ast fyrst og fremst af tvennu:
Útþennslu og yfirgangi. At-
burðirnir í Tíbet og Laos og á
landmærum Kína og Indlands
undanfarið ættu að verða til þess
að styrkja samstöðu lýðræðisþjóð
anna um allan heim, ekki sízt
þeirra ríkja sem aðild eiga að
NATO, öflugasta vígi lýðræðis-
ins í heiminum, eins og Lange,
utanríkisráðherra, Noregs sagði
á blaðamannafundi hér í Reykja-
vík í fyrradag.
Slagur um
HAFIÐ er nú þegar eins kon-
ar „kapphlaup“ milli borg-
anna New York og Washing-
ton um að fá að „hýsa“ heims
sýninguna, sem halda á árið
1964. Los Angeles hefur einn-
ig látið í ljós óskir um, að
sýningin verði haldin þar.
★
★ Samt sem áður liggur það
alls ekki fyrir enn, að heims-
sýningin verði haldin í neinni
þessara borga. Ákvörðun í því
efni verður sem sé tekin af hinni
alþjóðlegu heimssýningarnefnd,
sem skipuð var fyrir nokkrum
árum — og hefir hún ekkert lát-
ið frá sér fara um það, hvar sýn-
ingin helzt muni haldin. Hins veg
ar þykir ekki ólíklegt, að eitt-
Mæsta sýnimj
verður haldin
árið 1964
yrði að kunngera þessar fyrir-
ætlanir, „að gefnu tilefni“. — Og
það var ekki aðeins New York,
sem átt war við með hinu „gefna
haldin í London árið 1851, en sú,
sem lengst er í minnum höfð, er
heimssýningin í París 1889 —
enda stendur „fegursta mann.
virki heimsins", Eiffelturninn,
sem ævarandi minnismerki henn.
ar. Síðast var heimssýning hald-
in í Bruxelles í Belgíu í fyrra.
Þar höfðu 47 þjóðir sýningardeild
ir, og 42 milljóriir manna sóttu
sýninguna.
hvert Evrópulanda verði ofan á
í þessu efni — og hefir t.d. Vest-
ur-Þýzkaland verið nefnt.
En hvað um það. — Borgar-
stjóri New York tilkynnti á dög-
unum að fyrir lægi fullkomin
áætlun um heimssýningu í New
York 1964 — sem yrði þáttur í
hátíðahöldum til þess að minnast
300 ára afmælis borgarinnar. —
Jafnframt lögðu tveir þingmenn,
republikaninn Javits og demó-
kratinn Keliy, fram tillögu í
þinginu, þess efnis, að Eisen-
hower forseta skyldi heimilað að
senda út tilkynningu um að
Bandaríkin væru fús til að sjá
um næstu heimssýningu — í New
York'
Veiöur pað NEW VORK
tilefni", heldur einnig fregnir frá
Los Angeles um, að áhugi væri
á því, að heimssýiningin yrði
haldin þar.
Ekki eru menn enn sammála
um, hvernig sú sýning hafi tek-
izt — og menn eru ekki heldur
á einu máli um það, hvort slíkar
heimssýningu
★
Sama dag og þessi tillaga
kom fram í þinginu — aðeins fá-
um klukkustundum síðar — var
kallaður saman blaðamannafund
ur í höfuðborginni, Washington,
þar sem tilkynnt var, að borgin,
„sem að nokkru væri höfuðborg
Bandaríkjanna, og að nokkru
sjálfstætt ríki“, hefði lengi haft
uppi áætlanir um, að næsta heims
sýning yrði haldin þar — og nú
eða WASHINGTON — eða hvað?
PARÍS, 4. sept. (Reuter/NTB) —
Bandaríski utanríkisráðherrann,
Herter, ávarpaði í dag fastaráð
Atlantshafsbandalagsins, og full-
yrti, að Eisenhower mundi ekki
ganga til neins konar samninga
við Krúsjeff, er þeir hittast um
miðjan mánuðinn. — Sovézka
forsætisráðherranum væri boðið
til Bandaríkjanna fyrst og fremst
vej^ha þess, að talið væri að hann
þekkti ekki sem skyldi bandarísk
an hugsunarhátt og lífsvenjur.
Eftir fundinn í NATO áttu de
Gaulle og Debré, forsætisráð-
herra, tal við Segni, forsætisráð-
herra Ítalíu, og Pella, utanríkis-
ráðherrann. Ríkti þar ánægja
með, að þeir Eisenhower og de
Gaulle skyldu sammála um það,
að fundur æðstu manna skyldi
því aðeins haldinn, að góðar von-
ir væru um nokkurn árangur af
honum.
Herter fór með flugvél til
Washington í kvöld, en áður átti
hann stuttar viðræður við utan-
ríkisráðherra Grikklands og Tyrk
lands, Averoff og Zorlu, og
Couve de Murville, utanríkisráð-
herra Frakklands.
Það eru ekki nema 20 ár síðan
heimssýning var "haldin í New
York, en sú sýning bar nokkurn
svip heimsstyrjaldarinnar, sem
brauzt út það haust. — Gert er
ráð fyrir, að sá staður, sem fær
að halda fyrirhugaða sýningu
1964, muni græða sem svarar
6 milljónum dollara — aðeins á
ferðamönnum.
★
Fyrsta heimssýningin var
risasýningar eigi yfirleitt rétt á
sér. Ymsir eru þeirrar skoðunar,
að þær séu úreltar — en hvorki
forráðamenn New York, Wash-
ington né Los Angeles virðast
fylgja þeim að málum.
Krúsjeff þekkir
ekki...