Morgunblaðið - 01.11.1959, Blaðsíða 3

Sunnudagur 1. nóv. 1959
M ort CTJy BLAÐlh
Sr. Oskar J. Þorláksson
Allra heilagra
messa
Kláfurinn hjá Brú. Vírarnir, sem sjást á myndinni eru mörgum sinnum giklari, en vírinn, sem
brast. Áin var til muna vatnsmeiri þegar Páll fór í hana. Þá var allt grjótið undir klettinum í
kafi. Páll kom upp nokkru utar undir klettinumen sést á myndinni.
Hann syndir!
var hrópað uppi á árbakkanum
MIÐVIKUDAGINN 12. sept.
árið 1945 gerðist mjög svipleg
ur atburður við kláfinn á
Jökulsá á Brú undan nefndum
bæ. Annar tveggja burðarvíra
sem kláfurinn rennur á. slitn-
aði, kláfnum hvolfdi og mað-
urinn, sem var í honum steypt
ist niður í kolmórauða, belj-
andi jökulána.
— Hann er farinn, heyrðist
hrópað upp á bakkanum og
við hugsuðum allir það sama:
Hann kemur aldrei upp aftur.
Dragreipin sviptust til í
straumnum og áður en okkur
hafði unnizt tóm til að gera
okkur fullkomlega ljóst hvað
var að ske, skaut höfði manns-
ins upp í beljandi straumnum
og aftur var hrópað uppi á
árbakkanum: Hann syndir!
Hann synti þvert á straum-
inn. en bar um leið óðfluga
niður ána. Mundi honum tak-
ast að ná landi áður en straum
urinn kastaðist frá aftur nið-
ur við flúðirnar?
Með öndina í hálsinum
horfðum við á fangbrögð
mannsins við straumþungt og
helkalt jökulfljótið. Það vildi
til að þetta skipti engum tog-
um. Hann barst stöðugt nær
landi og náði loks að klöpp-
inni þar sem straumkastið
breytti um stefnu. Þar skreið
hann síðasta spölinn til lands
á fjórum fótum og veifaði til
okkar er hann kom á land
undir klettinum. Við veifuð-
um á móti og kölluðum eitt-
hvað til hans hásum rómi.
Maðurinn, sem bjargaði lífi
sínu með svo frækilegum
hætti var Páll Gíslason, bóndi
á Aðalbóli í Hrafnkelsdal.
Sem dæmi um hver þrekraun
þetta sund var má geta þess,
að áin var í svo miklum vexti,
að kunnugir menn hefðu ekki
talið fært að sundleggja hesta
í henni á beztu vöðum. Undir
kláfnum fellur hún í stokk
og þar er straumurinn enn
þyngri. Sumsstaðar er niður-
sog og lenti Páll í einu slíku.
Kvaðst hann þá hafa átt erf-
iðast á sundinu.
Fallið úr kláfnum og niður
í ána var um sex metra. Und-
ir kláfnum skiptir árstraum-
urinn sér og fellur megin-
straumurinn að eystri klettin-
um. en gljúfrin breikka út frá
kláfnum. Eina vonin til að
ná landi var því að synda þeg
ar í stað þvert á strauminn að
austurbakkanum eins og Páll
gerði. Hann skýrði svo frá
síðar, að hann hefði verið bú-
inn að athuga aðstæður og
hver von væri til björgunar
ef hann félli úr kláfnum. Hon
um fataðist heldur ekki að
hagnýta sér þá athugun er
hann féll úr honum fyrirvara
laust.
Um búning Páls á sundinu
má geta þess, að hann var í
leðurstígvélum með þykkum,
járnbentum tré'botnum. Voru
þau vegin til gamans siðar og
reyndust níu pund. Er slitni
vírinn hafði verið hnýttur
saman til bráðabirgða var
Páll sóttur yfir ána svo hann
gæti haft fataskipti heima á
Brú. Þá fór hann úr stígvél-
unum og lagði þau í kláfinn
hjá sér, því hann vildi ekki
hafa þau á fótunum ef hann
færi í ána öðru sinni.
Páll á Aðalbóli er óvenju-
mikill þrekmaður, sem óþarft
mun raunar að taka fram eft-
ir það sem á undan er sagt.
Hann lærði sund á Laugar-
vatni er hann stundaði nám
þar, en hafði síðan haldið því
við og m. a. synt allmikið í
sjó fyrir Norðurlandi er hann
var þar á síldveiðum.
I.
„Sælir eru fátækir í anda, þvl að
þeirra er himnaríki.
Sælir eru syrgjendur, því að þeir
munu huggaðir verða.
Sælir eru hógværir, því að þeir
munu landið erfa.
Sælir eru þeir, sem hungrar og
þyrstir eftir réttlætinu, því að þeir
munu saddir verða.
Sælir eru miskunnsamir, því að
þeim mun miskunnað verða.
Sælir eru hjartahreinir, því að þeir
munu Guð sjá.
Sælir eru friðflytjendur, því að
þeir munu Guðs synir kallaðir verða.
Sælir eru þeir, sem ofsóttir verða
fyrir réttlætis sakir, því að þeirra er
himnaríki. (Matt: 5.1-10).
Þegar vér lítum í almanakið
sjáum vér, að tveir fornir messu
dagar standa þar hlið við hlið,
en það er allra heilagra messan
og allra sálnamessan. Var hinn
fyrri sérstaklega helgaður sam-
félaginu við dýrlinga og helga
menn ,en hinn síðari samfélag-
inu við látna ástvini og fyrirbæn
fyrir þeim, er horfnir voru af
þessum heimi.
Eins og kunnugt er voru sið-
skiptamennirnir mjög andvígir
dýrlingadýrkun katólsku kirkj-
unnar og sálumessum og vildu
því afnema þessa messudaga, og
!niðurstaðan varð sú, að allra
sálnamessa hvarf, en fyrsti
sunnudagurinn í nóvember var
Atburðurinn, sem hér hef-
ur verið lýst, gerðist fyrsta
árið, sem Páll bjó á Aðalbóli.
Hann býr þar enn myndarbúi
með konu sinni Ingunni Ein-
arsdóttur og níu börnum.
Þessa afreks hefur ekki fyrr
verið getið hér í blaðinu en
það rifjaðist upp nú,. er blað-
inu bárust myndir af Páli á
Aðalbóli og kláfnum hjá Brú.
Páll Gíslason í réttinni á Aðalbóli nú í haust. Svo vill til, að hægra megin á myndinni sést a
bak þeÞra tv*»*ia er gáfu >«t dragreinið begar kláfurinn fór niður. (Ljósm.: Sturla Friðriksson)
.... -..............................................................■ -
£ /n mæbiveik kind
fundin v/ð Djúp
ÍSAFIRÐI 31. október: — Þegar
slátrað var fé í haust frá bænum
Múla, sem er innst við ísafjarð-
ardjúp, lá grunur á að lungu í
einni kind væru sýkt af mæði-
veiki.
Var þess vegna fyrirskipað að
skera niður allt fé á þeim bæ
og var því slátrað hér á ísa-
firði fyrir nokkrum dögum. Alls
voru þetta 240 fjár.
Við þær rannsóknir, sem enn
bafa verið gerðar, hefur ekkert
frekara grunsamlegt komið í ljós
og er það von manna að hér hafi
aðeins verið um þessa einu kind
að ræða.
Annars er uggur í mönnum
hér vestra ef mæðiveikin skyldi
vera komin að ísafjarðardjúpi,
en hennar hefur ekki orðið þar
vart fyrr.
Féð frá Múla og öðrum bæjum
I næsta nágrenni hefur eitbhvað
gengið saman við fé úr Gufu-
dalssveit í Barðastrandasýslu, en
þar kom mæðiveikin upp s.l. ár
eins og kunnugt er. — G.K.
helgaður allra heilagra messu. f
lúthersku kirkjunni hefur þó til-
tölulega lítið borið á þeim boð-
skap, sem við þessa fornu messu
daga var bundinn. Þó hefur
þessi sunnudagur viða verið
helgaður minningu hinna fram
liðinu, og margir kjósa að fara 1
kirkju þennan dag og minnast
látinna ástvina sinna með þakk-
læti og fyrirbæn. Fer vel á því
að þessi fornhelgi kirkjulegi há-
tíðisdagur fái smám saman
meira rúm í helgihaldi vor nú-
tímamannanna, því að samband-
ið milli hins sýnilega og ósýni-
lega heims hlýtur alltaf að
verða veigamikiil þáttur í trú-
arlífi manna.
Þegar vér lesum sæluboðanir
fjallræðunnar, sem helgaðar eru
þessum degi, þá skiljum vér, að
bak við hverja sæluboðun er
meðvitundin um æðri heim æðra
samfélag. Vér skulum taka eitt
dæmi: „Sælir eru hjartahreinir,
því að þeir munu Guð sjá“. Það
væri vissulega út í bláinn aS
gefa slík fyrirheit, ef ekki væri
fullkomin vissa fyrir því, að
vér ættum að lifa í æðra heimi,
í návist Guðs föður.
Það væri líka næsta óeðlilegt
ef að vér vildum ekkert hugsa
um framtíðina, sem bíður vor
handan við gröf og dauða. öll
höfum vér átt einhverja ástvini,
sem frá oss eru horfnir og osg
hafa verið kærir, og vér þráum
að hitta á lífsins landi, og öll
verðum vér að kveðja fyrr eSa
síðar, hvort, sem oss kann _S
vera það ljúft eða leitt.
II.
Þegar ég hugsa um boðskap
þessa helgidags, þá finnst mér,
að hann hljóti að vera öllum trú
uðum mönnum kær, hvort sem
heldur er hugsað um hina beztu
menn kristninnar, sem lifað
hafa, eða vér hugsum um þá ást-
vini vora, sem frá oss eru horfn-
ir og vér höfum elskað.
Þegar vér minnumst ástvina
vorra, þá gerum vér það með
kærleiks- og bænarhug, að
biðja fyrir framliðnum er eSIi-
legur þáttur bænalífsins. Kær-
leikurinn þekkir engin takmörk,
hvorki tíma né rúms. Vér trú-
um á blessun bænalífsins, hvort
sem vér getum sannað nokkuS
þar um eða ekki.
Að heiðra minningu látinna
ástvina og lifa í andlegu kær-
leikssamfélagi við þá og hugsa
um allt, sem bezt var í fari
þeirra og sjá yfirleitt lífið í
ljósi trúarlegra sanninda, það
hlýtur einnig að styrkja ábyrgð-
artilfinningu vora í daglegu lífi.
Ég veit, að þeir ,sem lesa þess
ar línur mínar í dag og hugsa
um boðskap þessa helgidags,
þeir minnast ásjálfrátt í huga
sínum látinna ástvina sinna.
Margir geyma í þakklátum
huga minningu foreldra sinna,
eiginkvenna eða eiginmanna,
barna sinna eða trúfastra vina,
sem mikla þýðingu hafa haft
fyrir líf þeirra.
Það, sem mest gildi hefur í
öllum þessum minningum er
|kærleikurinn, hvort heldur það
er sá kærleikur, sem vér höfum
sjálf notið, eða það er kærleik-
ur, sem vér höfum sýnt þeim,
sem vér höfum verið bundin
fjölskyldu og vináttuböndum.
Vér fáum auðvitað aldrei ráð-
ið allar gátur tilverunnar eða
leyst öll vandamál, er varða lif
og dauða, en vér trúum á sigur
lífsins og Guðs eilífa kærleika,
og þannig hugsum vér til fram-
liðinna vina vorra og biðjum
þeim blessunar. Þá er gott að
hafa í huga þessi orð Opinber-
unnarbókarinnar: „Sælir eru
dánir, þeir, sem í Drotni deyja
upp frá þessu. Já, segir andinn.
Þeir skulu fá hvíld frá erfiði
sínu, þvi að verk þeirra fyigja
þeim. (Op. Joh. 14. 13).
Ó. J. Þ.