Morgunblaðið - 25.11.1959, Page 12

Morgunblaðið - 25.11.1959, Page 12
12 MORCVNBKAÐ1B MiðviKudagur 25. nóv. 1959 JlltffttiiiiMaMfe Útg.: H.í. Arvakur. Reykjavík. Framkvaemdastjóri: Sigfús Jónsson. Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.) Sigurður Bjarnason frá Vigur. Matthías Johannessen. Lesbók: Arni Óla, sími 33045. Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson. Ritstjórn: Aðalstræti 6. Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480. Askriftargald kr 35,00 á mánuði innaniands. í lausasölu kr. 2.00 eintakið. HVERT TÆKIFÆRI VERÐUR AÐ NOTA RÍR íslenzkir alþingismenn sátu í síðustu viku hinn árlega fund þingmanna- sambands Atlantshafsríkjanna, sem að þessu sinni var haldinn í Washington. Þessir þingmenn voru þeir Jóhann Hafstein, Bene- dikt Gröndal og Þórarinn Þórar- insson. Allir hinir íslenzku lýð- ræðisflokkar áttu þannig fulltrúa á þessum fundi. Notuðu þeir tæki færið til þess að kynna hinn ís- enzka málstað í landhelgismál- inu. Jóhann Hafstein flutti þar ræðu um málið, sem vakti mikla athygli. Lagði hann megináherzlu á kröfuna um, að Bretar kölluðu herskip sín þegar í stað þeim af íslandsmiðum. Kvað hann frarn- komu Breta gagnvart minnsta bandalagsríkinu í Atlantshafs- bandalaginu óverjandi og vernd- Un fiskimiðanna lífshagsmunamál fslendinga. Benedikt Gröndal tók einnig til xnáls á fundinum og ræddi þýð- ingu fiskveiðanna fyrir afkomu íslenzku þjóðarinnar. Eiga þakkir skildar Því ber vissulega að fagna, að tödd íslands skyldi heyrast á þessum fundi. Við verðum að nota hvert tækifæri sem gefst. til þess að skýra hinn íslenzka málstað í landhelgismálinu og mótmæla ofbeldi Breta. Heimur- inn verður að vita, að hin fá- menna íslenzka þjóð er í þessu máli að berjast fyrir tilverurétti sínum og lífshagsmunum. Það er ekki hvað sízt þýðingarmikið, að þær þjóðir, sem bundizt hafa sam tökum um vernd heimsfriðarins og mannhelgi í heiminum fái vitneskju um það hvemig ein af forystuþjóðum Atlantshafsbanda lagsins hefur leikið íslenzku þjóðina. Þess meiri fréttir og gleggri upplýsingar sem lýðræð- issinnað fólk um allan heim fær af baráttu íslendinga fyrir vernd fiskimiðanna og yfirgangi Breta á íslandsmiðum þeim mun sterk- ari verður aðstaða íslands í al- menningsálitinu í heirninum. Það er á grundvelli þekking- arinnar um eðli fiskveiðideil- unnar sem íslendingar munu að lokum vinna sigur í þessu stóra máli. Þingmennirnir sem sóttu NATO-fundinn í Wash- ington eiga þakkir skildar fyr- ir einárðlega framkomu sína og skýringar á málstað okkar í landhelgismálinu ÞJÓÐNÝTINGARSTEFNAN ER ÚRELT ORÐIN AÐ hefur vakið mikla at- hygli að hver flokkur jafnaðarmanna á fætur öðrum í Evrópu, hefur nú varpað þjóðnýtingunni fyrir borð úr stefnuskrá sinni. Þegar Bretar gengu til kosninga í sl. mánuði, lýsti brezki Verkamannaflokk- tirinn því þó yfir, að hann mundi þjóðnýta stáliðnaðinn, ef hann kæmist til valda að kosningum loknum. Flokkurinn beið, eins og kunnugt er, mikinn ósigur í kosn- ingunum og síðan eru uppi há- værar raddir innan hans um það að hverfa frá fyrirheitinu um þjóðnýtingu stáliðnaðarins. Rík vantrú almennings í Bretlandi er það talið hafa spillt mjög fyrir Verka- mannaflokknum, að sterk öfl innan hans hafa haldið fast við þjóðnýtingaráformin, enda þótt flokkurinn hafi að mestu leyti á yfirborðinu fallið frá þeim. Brezka þjóðin hefurríka vantrú á þjóðnýtingunni og vill byggja baráttuna fyrir batnandi lífskjörum á einstak- lings- og viðskiptafrelsi og framtaki. Vestur-þýzkir jafnaðarmenn hafa einnig horfið frá þjóðnýt- ingunni. Þeir hafa á undanföm- um árum, síðan Vestur-Þýzka- land varð sjálfstætt r,ikí, beðið hvem ósigurinn á fætur öðrum fyrir hinum frjálslynda borgara- lega flokki dr. Konrad Adenau- ers og dr. Ludvigs Erhards. Kristi legir demokratar, sem stjómað hafa Vestur-Þýzkalandi og hinu risavaxna uppbyggingarstarfi, er þar hefur verið unnið, hafa fyrst og fremst byggt á hinu frjálsa framtaki og viðskiptafrelsi. í skjóli þess hefur reynzt mögulcgt að nú undraverðum árangri í upp byggingarstarfinu. Undir forystu dr. Erhards hefur einnig verið farið inn á þá braut að gera almenning að meðeiganda í ýmsum stóriðju- fyrirtækjum landsins. Þannig hafa tugþúsundir manna eign- azt hfcuti í ýmsum þýðingar- miklum atvinnutækjum. Hef- ur þetta átt ríkan þátt í því að skapa aukna ábyrgðartil- finningu gagnvart atvinnn- rekstrinum og áhuga fyrir vel- gengni hans. Afstaða jafnaðarmanna á Norðurlöndum Á Norðurlöndum, þar sem jafnaðarmenn hafa um áratugi verið mikils ráðandi, hafa þeir einnig að verulegu leyti látið und an fallast að framkvæma víðtæka þjóðnýtingu á atvinnurekstri landanna. Sú skoðun er orðin al- menn meðal jafnaðarmanna að 1 þjóðnýtingu atvinnurekstursins felist ekki aukin trygging fyrir því, að þau skapi aukinn arð og stuðli þannig að bættum lífskjör- um almennings, og þá fyrst og fremst verkamannanna og laun- þeganna sem við þau starfa. Reynslan hefur sýnt, að einstak- lingsreksturinn er líklegri til þess að skapa aukin afköst og aukinn afrakstur af framleiðslu- störfunum. Það er einmitt fram- leiðsluaukningin, sem alls staðar er réttilega talin grundvöllur bættra lífskjara og batnandi að- stöðu almennings í lífsbaráttunni. Sú staðreynd verður þess vegna ekki sniðgengin, að þjóð nýtingarstefnan er í dag úr- elt stefna. Þess vegna hafa sjálfir jafnaðarmannaflókkarn ir, sem mörkuðu hana, horfið frá henni. UTAN UR HEIMI Isjakar úti í geimnum? OEFIR gátan um hina svo- nefndu „fljúgandi diska“ loks verið ráðin? — Ef til vill — þó að umrædd skýring sé raunar nær því eins óskiljan- leg venjulegum leikmanni á þessu sviði, eins og ef hér væri um að ræða geimskip frá öðrum hnöttum. — Eru þessi fyrirbæri, sem fjöldi fólks víðs vegar um heim þykist hafa séð með eigin augum, raunverulega risa- stórir „geimísjakar“ —■ ís- flykki, sem svífa um úti í himingeimnum — og koma verið gerð nákvæm leit eftir! slíku oftar en einu sinni. — Aft- ur á móti bendir hann á, að margt fólk í nágrenninu hafi skömmu síðar látizt úr torkenni- legum sjúkdómi, en af lýsingum megi ráða, að einkenni hans hafi ekki verið ólíkt því, sem gerist, ef fólk sýkist af kjarnageislum. Og hann spyr: Er ekki mögulegt, að hér hafi verið um að ræða geim- far frá annarri veröld, sennilega knúið kjarnorku, sem hafi hrap- að til jarðar? □ Hvað eru halastjörnur? Ekki hefir þessi tilgáta fengið miklar undirtektir — hvorki í Sovétríkjunum né Banda ríkjunum. Hins vegar hallast Kynleg kenning til skýringar á fyrir- bærinu „fljúgandi diskar" fram sem undarleg ljósfyrir- bæri, ef þau berast inn í loft- hjúp jarðarinnar? □ Allmargir þekktir vísinda- menn hallast að þessari skýr- ingu, og eigi alls fyrir löngu birt- ist grein um þetta efni í hinu virta, enska vísindariti „The New Scientist“, eftir Bandaríkjamann- inn John Lear, sem er starfs- maður ritsins. | Náttúruundrið 1908 1 upphafi greinarinnar er rætt um eitt af merkilegustu náttúrufyrirbærum þessarar ald- ar. — Hinn 30. júní 1908 lýsti „ský“ af lýsandi ryki upp him- ininn yfir stórum svæðum í Ev- rópu og á Bretlandseyjum — og næsta morgun varð það kunn- ugt, að í rannsóknarstöðvum víða í Bretlandi hafði orðið vart við landsjálfta, sem talið var, að hefðu átt upptök sín í Mið- Síberíu. Ekki var þetta þó rannsakað frekar að sinni. Það var fyrst 19 árum síðar, að sovézkur rann- sóknarleiðangur undir forystu próf. Leonid Kuliks fór til um- rædds landsvæðis. Mitt á stóru svæði, sem vaxið ■ var þéttum skógi, kom leiðangurinn skyndi- lega í heljarmikið „rjóður", sem var hvorki meira né minna en h. u. b. 70 km í þvermál og nokk- urn veginn hringlaga. í miðju „rjóðrinu" var djúpur og víður gígur — um 4 km í þvermál. Hinir rússnesku vísindamenn töluðu við fólk, sem horft hafði á náttúrufyrirbærið 1908 — og það sagði, að eitthvað, sem hefði lýst eiris og gífurlegt eldhaf, hefði komið út úr skýjaþykkn- inu í suðaustri og fallið með ægihraða niður í skógarþykknið. n Loftsteinn — geimfar? Það hefir löngum verið tal- ið, að þessi „eldur af himni“ hafi í raun og veru verið loft- steinn — sá stærsti, sem nokkru sinni hefir rekizt á jörðina. — Rússneskur vísindamaður gaf í fyrra út bók, þar sem hann held- ur því m. a. fram, að ekki hafi getað verið þama um loftstein að ræða, því að á staðnum hafi ekki fundizt neinar leifar þeirra efna, sem loftsteinar séu venju- ' lega samsettir af — og hafi þó ýmsir bandarískir og rússneskir vísindamenn að því, að þarna hafi geysistór „geimísjaki“ rek- izt á jörðina. — Einn þeirra, sem aðhyllast þessa skoðun, er dr. Donald Robey, einn af starfs- jmönnum geimrannsóknardeildar hinna þekktu Convair-verk- smiðju. Þess er þá fyrst að geta, að stjörnur séu raunverulega „safn“ nokkurs konar ísjaka, sem þakt- ir séu ryklagi. Q Hið kalda „baf“ í kjölfarið fylgdi svo enn ný kenning. Hollenzki stjörnu- fræðingurinn J. H. Oorth hélt því fram, að þessir ísjakar komi frá köldu „hafi“ af ýmsum gas- tegundum, sem umlyki sólkerfi vórt og liggi eins og „teppi“ milli þess óg næsta sólkerfis, Alfa Centauri. — Á meðan ís- jakarnir eru kyrrir í þessu „hafi“, geta þeir haldizt óumbreytanleg- ir um miljónir ára að áliti Oorths, en stjörnur, sem fram hjá fara, draga stundum einstaka jaka út úr, og nokkrir þeirra komast inn í sólkerfi vort. — Þeir fara síð- an eftir löngum sporbaugum um sólina — en stöku sinnum ber það við, að slíkir ísklumpar lenda inn í lofthjúp jarðar. Donald Robey tók að rannsaka nánar þessa skýringu Hollend- ingsins og hann þóttist komast að því, að ís, sem bærist inn í loft- hjúpin, gæti „lifað“ a. m. k. þar til aðeins fáir kílómetrar væru til jarðar. — Hann er þeirrar skoðunar, að fyrirbæri þau, sem nefnd hafa verið „fljúgandi disk- ar“, séu raunverulega „brot“ úr halastjörnum — þ. e. a. s. ís- klumpum. — Við för sína gegn- um gufuhvolfið hafi þessir ísjak- ar tekið á sig eins konar disk- lögun, eða líkzt vindlum, sem einnig hefir verið talað um. — Halastjarna þýtur yfir himinhvolfið — er hún gerð úr „geimís"? það vakti athygli hans, er sagt var frá því, að fólk hefði þótzt sjá „grænleita fljúgandi diska“ yfir New Mexico-eyðimörkinni — og hann tók að bera þessar frásagnir saman við skýrslur í skjalanefnd konunglega stjam- fræðifélagsins brezka um athug- anir ljósfyrirbæra, er sést höfðu á síðustu öld. í sambandi við þessar eftir- grennslanir sínar tók Robey að hressa upp á vitneskju sína um eðli og ástand frosinna efnis- kjama. Einkum þótti honum at- hyglisverð sú staðreynd, að grænleitu ljósi stafar fráfrosnu köfnunarefni og að ljósið sést einnig í dagsvirtu. — Og hug- myndaflug hans fékk byr undir báða vængi, þegar hinn þekkti stjörnufræðingur, Fred Whipple, bar fram .kenningar sínar um það, að hinar svonefndu hala- Hann telur, að þeir séu „reknir áfram“ af gastegundum, sem leysist úr ísnum og verki á svip- aðan hátt og þrýstiloft. Gasteg- undirnar séu óþekkt sambönd súrefnis, vatnsefnis, kolefnis og köfnunarefnis — en af hinu síð- astnefnda stafar græna ljósið. P Að áliti Rabeys, er mjög lík- legt, að það hafi verið einn slík- ur „geimísjaki", sem féll til jarð- ar í Síberíu 1908. — Gastegund- irnar, sem hefðu leystst úr læð- ingi við áreksturinn, hefðu getað valdið eins konar fellibyl, sem eyddi gróðri á stóru svæði — og sömuleiðis, hefðu sprengi- kraftarnir vel getað verið slíkir, að þeir verkuðu á landskjálfta- mæla í mörg þúsund kílómetra fjarlægð.

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.