Morgunblaðið - 18.03.1960, Page 11

Föstucfagur 18. marz 1960
MORCUNBLAÐIÐ
11
þess að koma í veg fyrir að aðrir
seldu okkur vopn — hví skyldu
þéir ekki hafa sprengt skipið?
Bandaríkjastjóm tók ásökun
þessa mjög alvarlega og sagt er
að sendiherra Kúbu í Washing-
ton hafi vart mátt mæla, er hann
gekk af fundi Herters, utanríkis-
ráðherra, eftir að hafa hlýtt á það
sem Herter hafði að segja um
ásökun Castros. Það stóð heldur
ekki á mótmælum frá Kúbu og
nökkrum dögum síðar flugu þær
fregnir, að tékkneska stjórnin
hefði boðist til að selja Kúbu-
stjórn notaðar rússneskar orr-
ustuþotur.
Kúba er nú orðið eitt af höfuð-
vandamálum bandaríska utan-
ríkisráðuneytisins. í fyrsta lagi
vildu Bandaríkjamenn ógjarnan
að Castro opnaði dyrnar frekar
fyrir Rússum. í öðru lagi hefur
andróður Castros gegn Banda-
rikjunum mikil áhrif meðal S-
Ameríkuþjóða.
Hver er ástæðan?
1 Washington gera menn sér
tiigótur um að þrjár ástæður
gætu einkum valdið andróðri
Castros gegn Bandaríkjunum.
1 fyrsta lagi sé hann að blása
upp hatur Kúbumanna á Banda-
ríkjunum til þess að reyna að
lengja líf byltingarandans og
beina þannig athygli fólksins frá
hinu mjög svo alvarlega ástandi
efnahagsmálanna. í öðru lagi, að
Castro sé í rauninni þeirrar skoð-
unar, að ítök Bandaríkjamanna í
atvinnu- og efnahagslífi Kúbu sé
það, sem uppræta þurfi hvað sem
það kostar. Castro hefur þegar
þjóðnýtt mikið af fyrirtækjum,
sem Bandaríkjamenn hafa átt á
Kúbu, en ekki virðist það hafa
leyst vanda efnahagslífsins.
í þriðja lagi, að kommúnistar
hafi nú orðið svo mikil áhrif á
Castro, að hann ætli á þennan
hátt að hjálpa Rússum til að auka
áhrif þeirra í S-Ameríku.
En hver svo sem ástæðan er,
þá fylgjast menn með vaxandi
áhuga með þróuninni á Kúbu,
ekki sízt eftir heimsókn Mikoj-
ans og efnahagsaðstoðina, sem
Rússar veita Castro nú.
☆
I
í VOR munu innanlands-
flugsamgöngur hefjast á
Grænlandi í fyrsta sinn og
samgöngur verða nú betri
við Grænland en áður. —
Hingað til hefur Grænland
verið nær einangrað og
mjög erfitt hefur verið um
samgöngur innan þess. —
Danska Grænlandsverzlun-
in hefur gert samning við
kanadíska flugfélagið East-
ern Provincial Airlines,
sem áður hefur farið leigu-
flug til Grænlands og hef-
ur þegar töluverða reynsiu.
Samningurinn gildir að-
eins fyrir næsta sumar og
er reiknað með, að Kanada-
mennirnir haldi uppi samgöng-
um milli 9 byggðarlaga á vestur-
ströndinni með þremur flugvél-
um: Einum Katalínubát og tveim
ur einshreyfils sjóflugvélum af
Ottergerð. Frá Straumfirði verð-
ur flogið til Egedsminde og Hol-
steinsborg í norðri og Sukkertopp
en, Godthaab, Frederikshaab,
Ivigtut, Julianehaab og Narssars-
suak í suðri. SAS ráðgerir síðan
að halda uppi góðum samgöng-
um við Straumfjörð með við-
komu flugvéla sinna á leiðinni
Kaupmannahöfn — Los Angeles
og er þess vænzt, að helztu byggð
arlögin á vesturströnd Grænlands
komist þannig í flugsamgöngur
við Kaupmannahöfn. En þjónusta
SAS verður þá að batna til muna
frá því sem verið hefur. Svo hef-
ur heitið, að félagið héldi uppi
samgöngum við Straumfjörð. En
iðurlega hafa flugvélamar, sem
þar hafa komið við, verið þétt-
setnar farþegum milli endastöðva
og því ekkert rúm fyrir Græn-
landsfarþega.
Áætlað er, að kanadísku flug-
vélarnar íljúgi í sumar samtals
um 2.700 stundir og flytji um
7.000 manns.
h.j.h.
Ragnhildur Jakobs-
dóttir í Ögri
Nokkur minningarorð
HÚN andaðist hér í Elliheimilinu
Grund sunnudaginn 13. þ. m.
Það hefur nú orðið hlutskipti
mitt að minnast þessa látna æsku
vinar míns og sveitunga með
nokkrum orðum. Því miður verð-
ur það ekki eins vel gert eins og
ég hefði á kosið. Veldur því of
knappur tími, sem mér hefur
verið til þess ætlaður, að mæla
eftir hana — sveitarhöfðingjann
góða á hinu fagra og fornfræga
höfuðbóli hennar, Ögri við ísa-
fjarðardjúp.
Ragnhildur var fædd í Ögri
29. sept. 1880. Foreldrar hennar
voru hjónin Jakob Rósinkarsson,
óðalsbóndi í Ögri, og kona hans
Þuríður Ölafsdóttir. Jakob var
albróðir Guðmundar óðalsbónda
í Æðey, en móðir þeirra bræðra
var Ragnhildur Jakobsdóttir
Kolbeinssonar. Voru þeir bræð-
ur. Jakob í Ögri og Guðmundur
í Æðey, báðir nafntogaðir bænda-
höfðingjar meðal Isfirðinga. Þur-
íður í Ögri, móðir Ragnhildar
var dóttir Ólafs hattamakara á
Eyri í Skötufirði Ólafssonar.
Stóðu að Ragnhildi merkar ættir
í föður- og móðurkyn.
Börn þeirra Jakobs og Þuriðar
í Ögri, sem upp komust, voru
Halldóra, Ragnhildur, sem hér
verður minnzt, og Árni. Jakob
var seinni maður Þuríðar í Ögri
og naut hún og börn þeirra hans
skamma hríð, því hann andaðist
21. marz 1894, á 40. aldursári.
Jakob var þá, er hann lézt, orð-
inn einn af helztu forgöngumönn-
um Isfirðinga í framfaramálum
þeirra. Hann var og hinn vask-
asti athafnamaður í landbúnaði
og sjósókn, enda blómgaðist fjár-
hagur'“þeirra Ögurhjóna vel á
rr.eðan hans naut við. Hafði
Jakob á þeim árum, sem hann
bjó í Ögri, ræktað þar eitt hið
mesta og bezta tún og byggt
tveggja hæða timburhús á háum
steingrunni, sem að stærð og
gerð bar mjög af öðrum húsum
í sveit á þeim tíma. Mun Ögur
þá hafa verið eitt hið veglegasta
bóndabýli á landi hér. Fóru
mannvirki þessi vel hinu sögu-
fræga og fagra höfuðbóli.
Með foreldrum mínum og Ögur
hjónum var jafnan kær vinátta
og er mér það í barnsminni hve
mjög þau faðir minn og móðir
syrgðu Jakob í Ögri látinn. Hann
var fríður maður sýnum og
höfðinglegur. giaður og reifur í
allri framkomu. Hygg ég að fað-
ir minn hafi engan sveitunga sinn
tregað meira en hann, enda mátti
svo að orði kveða að af andláti
hans yrði hinn mesti héraðs-
brestur.
Eftir dauða Jakobs bjó Þuríð-
ur ekkja hans í Ögri með börn-
um sínum. En á árinu 1905 urðu
þær mæðgur fyrir þeim harmi
að sjá á bak Áma, sem var yngst
ur barna þeirra Jakobs og Þur-
íðar. Hann lézt í Kaupmanna-
höfn á því ári. Þær systur, Hall-
dóra og Ragnhildur, tóku við
fullum búsforráðum í Ögri árið
1912 og ráku þar félagsbú til árs-
ins 1933, en á því ári lézt Hall-
dóra. Hafði Þuríður móðir þeirra
andazt á árinu 1921 í hárri elli.
Eftir lót Halldóru rak Ragnhild-
ur ein búið í Ögri allt fram til
ársins 1942. Var Gísli Sæmunds-
son frá Hörgshlíð í Mjóafirði
vestra ráðsmaður þeirra systra
meðan þær stóðu fyrir Ögurbú-
inu; dugandi maður og drengur
góður. Hann andaðist seint á sl.
ári hér í Reykjavík.
Þær systur, Halldóra og Ragn-
hildur, ólu upp nokkur börn í
Ögri, þar á meðal bróðurdóttur
sína, Líneik Árnadóttur, sem
gekk að eiga Hafliða Ólafsson frá
Strandseljum í Ögurhreppi. Tóku
þau við búi í Ögri eftir Ragn-
hildi árið 1942 og hafa búið þar
síðan. Átti Ragnhildur heimili í
Ögri þar til hún kom hingað,
þrotin að heilsu, í októbermánuði
á síðastliðnu ári. Bjó hún fyrst
um mánaðartíma hjá frænda sín-
um, séra Jóni Auðuns, dóm-
prófasti, en síðan átti hún heim-
ili á Elliheimilinu Grund og
andaðist þar síðastliðinn sunnu-
dag, eins og að framan er getið.
Meðan þær systur, Halldóra og
Ragnhildur, bjuggu í Ögri héldu
þær uppi framkvæmdum og
fullri rausn á hinu gamla höfuð-
bóli. Létu þær virkja Ögurána
og komu þar upp rafveitu til
búsþarfa. Ennfremur byggðu þær
upp góð og glæsileg peningshús
á jörðinni.
Þegar ég nú.að lokum minnist
þeirra Ögurmæðgna er fyrst til
þess að taka að Þuríður húsfreyja
í Ögri kom mér svo fyrir sjónir
að ég minnist þess ekki áð hafa
kynnzt nokkurri konu sem gædd
væri sterkari persónuleika en
hún. Af börnum hennar var
R&gnhildur henni líkust í sjón
og ég hygg einnig í reynd. Báðar
voru þær mæðgur vænar konur
og vel vitibornar. Mátti vel hafa
um Ragnhildi orð skáldsins, „að
af henni bæði gustur geðs og
gerðarþokki stóð“. Ragnhildur
var drengur góður, trygg og vin-
föst. Svo reyndist hún mér frá
okkar fyrstu kynnum, er tókust
þegar ég var ungur sveinn heima
í sveitinni okkar og æ síðan.
Minnist ég þess nú með gleði að
framh. á bls. 23
KveÖja
ÉG VIL með þessum örfáu lín-
um flytja Ragnhildi í Ögri
kveðju mína og minna.
Mér bauð í grun við óvænt
andlát Gísla ráðsmanns í Ögri að
brátt myndi saga hins gamla Ög-
urs öll eins og ég þekkti það og
eins og mig langar til að minnast
þess.
Við andlát Ragnhildar í Ögri
veit ég að nú er sagan öll og ég
kveð hana með tárum.
Djúpmenn þekktu 'hina stór-
iátu og stjórnsömu húsfreyju í
Ögri, dóttur Þuríðar Ölafsdóttur
og Jakobs Rósinkranz. Ef til vill
hefir sumum þeirra verið lítt
skiljanlegt það hlutverk, sem hún
tókst á herðar og því misskilið
framkomu hennar. Kannski hefir
þeim þótt kaldur gustur á stund-
um frá ísienzku konunni, sem um
árabil hélt uppi staðarins merki
svo lengi sem kraftar entust og
jafnlengi og sú gamla íslenzka
sveitamenning var til.
En lítil drengur, sem malaði
fyrir hana kaffi í stóra eldhús-
inu í Ögri fyrir tuttugu árum,
hann veit, að í brjósti hennar
sló hjarta elskunnar og mann-
vinarins. Þegar hann eitt sinn
kom grátandi heim og hafði týnt
búsmala, þá strauk hún honum
um vanga og sagði: „Þetta gerir
ekkert til ljúflingur, en þegar þú
ert orðinn stór, þá mundu mig
um að gæta þess vel, sem þér er
trúað fyrir“. — Þetta gat hún
með sanni sagt, konan, sem trú-
að hafði verið fyrir stóru hlut-
verki og ein með guði sínum
gengdi því með sóma.
Ragnhildur í Ögri er gengin
fyrir ætternisstapa. Minning
hennar er óbrotgjörn og virðu-
leg svo sem samdi henni sjálfri
og því gamla Ögri.
Sverrir Hermannsson
jy j
i | V ‘ { Ný sending af
[ álj L 1 Hollenskum
k- KÁPUM
j f;' ■; 'É Stærðir frá: 36—52.
| -90-
1 || íT Einnig lirval af
|; 'i frúarkjólum
; | Í| Stærðir frá: 18y2— 22 V2
[f «i i C^uÉrun
Rauðarárstíg 1.
Vegna mikillar aðsóknar verður 8. kvöldskemmtun okkar í Austurbæjarbíói laugardag kl. 7.
Aðgöngumiðasala í Austurbæjarbíói frá kl. 2 í dag.
KARLAKÓRINIM FÓSTBRÆÐUR