Morgunblaðið - 05.04.1960, Side 6

6
MORCVNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 5. apríl 1960
Edwcird Crankshaw
Tvær ekrur
lands og ein kýr
AÐ ræða um Sovétríkin í sam-
bandi við tvær ekrur lands og
eina kú, kann að virðast fremur
langsótt á þessari öld spútnik-
anna; en raunverulega skiptir
þetta tvennt flesta Rússa enn
meira máli en eldflaugin, sem
send var til tunglsins. Hér er
engan veginn um að ræða neins
konar afturhaldssemi; afkoma
Sovétríkjanna byggist enn að all
miklu leyti á stétt smábænda,
sem framar öllu hefur áhuga á
sínum eigin jarðarskikum og
skepnum.
Þetta kann að virðast ýkju-
kennd staðhæfing eftir allt tal
Krúsjeffs um, að landbúnaðin-
um verði komið í nýtízkulegt
horf á hinum víðlendu, vélvæddu
nýræktarsvæðum í Kazakhstan
og Vestur-Síberíu. En þetta eru
engar ýkjur. Lítið á nýjustu töl-
urnar frá Aðalhagstofu Sovét-
ríkjanna .
Fimmtíu og tvær af hundraði
af öllum kúm í landinu eru enn
í einkaeign. 82% af heildareggja-
magninu er framleitt á hænsna-
búum í einkaeign (20.5 billjónir
eggja á sl. ári). 52% af heildar-
mjólkurmagni og 51% af öllu
kjötmagninu er framleitt á býl-
um í einkaeign.
Þessar tölur frá hinu crpin-
bera í Sovétríkjunum kunna að
koma þeim á óvænt, sem komizt
hafa á þá skoðun, að landbúnaður
í Sovétríkjunum sé rekinn ein-
göngu á vélvæddum samyrkju-
búum. Þær hafa líka angrað Krú
sjeff ipikið. Þvi að þær merkja,
að Sovétríkin séu komin upp á
milljónir smábænda, sem hokra
að sínu, með rúmlega helming
mjólkur- og kjötframleiðslunn-
ar og þrjá fjórðu hluta eggja-
framleiðslunnar. Þessir bændur
eru skyldugir til að vinna til-
tekinn tíma á landi samyrkju-
búanna, sem þeir verða allir að
eiga hlut að (að undanteknum
þeim, sem vinna sem landbún-
aðarverkamenn á ríkisbúum), —
Þegar skylduvinnunni er lokið,
verða bændur fegnir frelsinu og
snúa sér að ræktun sinna eigin
litlu landskika.
Herferð gegn eignarjörðum
hefur nú verið í algleymingi,
árum saman. Öllum hugsanleg-
um ráðum hefur verið beitt til
að hvetja bændurna til að ein-
beita sér að samyrkjubúunum.
Ýmist hefur verið gengið hart
og miskunnarlaust að þeim eða
mildilega — en allt hefur borið
að sama brunni. Og samt eru
fleiri stórgripir á eignarjörðum
en á samyrkjubúum og ríkisbú-
um samanlagt.
Undanfarið hefur Krúsjeff gert
sitt bezta til að telja smábænd-
urna á, að afkoma þeirra verði
betri, ef þeri selja gripi sína á
samyrkjubúin, einbeita sér að því
að bæta framleiðsluna þar og
reiða sig á greiðslu í peningum
eða í fríðu úr þeim sjóði, sem
safnast á samyrkjubúinu. Fæð-
ingarbæ Krúsjeffs, Kalinovka,,
hefur verið breytt í þess konar
fyrirmyndarsamyrk j ubú.
Það er staðreynd, að fjölda
gripa í einkaeign hefur fækkað,
þar sem samyrkjubúin eru betri
og auðgri, en þetta gildir hins
vegar ekki um fátækari sam-
yrkjubúin, sem enn eru í meiri
hluta.
Aðalritari miðstjórnar kommún
istaflokksins í Georgíu neyddist
til að skýra frá því í desem
ber sl., að ekki hafi verið hægt
að koma því til leiðar, að fjöldi
gripa í sameign yrði meiri en
gripafjöldi í einkaeign. Samt sem
áður hefði flokkurinn gert „fjöl
margar ráðstafanir" til að fækka
eignajörðum og fjölda þeirra
gripa, sem einstaklingar ættu. í
Georgíu eru meia en 50% af vín-
görðunum enn í einakeign. Að
lokum má geta þess, að 1958
Fjölmenn útför
Eggerts Gilfer
SL. föstudag var gerð frá Foss-
vogskirkju útför hins þjóðkunna
skákmeistara og tónlistarmanns,
Eggerts Gilfers. Var þar svö
margt manna að kirkjan hefði
ekki rúmað öllu fleiri.
Séra Bjarni Jónsson vígslu-
biskup jarðsöng og flutti hjart-
næma minningarræðu um hinn
látna kunningja sinn. Dr. Páll
Isólfsson lék á orgelið, þ. á m.
tvö stutt orgelverk eftir Eggert
Gilfer. Auk þess söng ívar Helga-
son lag, er Gilfer samdi 12 ára
að aldri við ljóð eftir Matthías
Jochumsson: „Lífið er fljótt, líkt
er það elding, sem glampar um
nótt“. Þá söng kórinn og tvö
sálmalög eftir bróður Gilfers,
Þórarinn Guðmundsson tónskáld.
Skáksamband íslands heiðraði
minningu Gilfers með því að
kosta útförina, og Taflfélag
Reykjavíkur hefur ákveðið að
reisa honum bautastein, en þar
var hann búinn að vera heiðurs-
félagi í hartnær aldarfjórðung.
— Kransar bárust frá Taflfélagi
Reykjavíkur, Starfsmannafélagi
Ríkisútvarpsins, Fél. ísl. organ-
leikara og Guðm. S. Guðmunds-
syni, þar að auki margt blóma.
(nýrri tölur eru ekki fyrir hendi)
létu 15% af vinnufærum bænd-
um í Georgíu undir höfuð leggj-
ast að skila tilskildum afköst-
um á samyrkjubúunum og rúm-
lega 5% unnu alls ekkert á sam-
yrkjubúunum.
Þessar tölur eru þess virði að
gefa þeim gaum. í 30 ár sam-
fleytt hefur einræðisstjórn reynt
af alefli — og oft með mjög misk-
unnarlausum aðferðum — að
koma því til leiðar, að landbún-
aðurinn byggist á samyrkjubúum
eingöngu. Þetta hefur tekizt, þar
sem kornræktin er annars vegar
og einnig í sumum öðrum grein-
Um akuryrkjunnar. En sovét-
stjórnin er enn upp á einstaklings
framtakið komin með rúmlega
helming kjöt- og mjólkurfram-
leiðslunnar. Bændur hafa í stuttu
mál sagt, enn ráð stjórnarinnar
í hendi sér í þessu efni.
(Observer-einkaréttur Mbl.)

• 'Mfxfwtartv, r. »(>nj 18*0
Hér að ofan birtist mynd af fyrsta dags umslagi því er Rauði
kross íslands gefur út í tilefni af því að 7. apríl n. k. gefa 70
þjóðir samtímis út frímerki til hjálpar flóttafólki.
Á umslaginu er táknmynd alþjóðaflóttamannaársins. —
Umslögin eru gefin út til hjálpar flóttafólki og kosta 10 kr.
stk. — Þau fást á skrifstofu R. K. í., Thorvaldsensstræti 6,
kl. 1—5 og í Ritföng, Laugavegi 12, Söluturninum við Reykja-
víkur Apótek og Frakkastíg 31. Upplag er aðeins 7500.
ÆSKULÝÐSRÁÐ Reykjavíkur
hefur að undanförnu unnið að
því, að haldin verði frímerkja-
og ljósmyndasýning, sem ung-
lingar eiga aðild að og er hún sú
fyrsta sinnar tegundar hér á
landi. Sýningin verður í húsa-
kynnum Æskulýðsráðs að Lind-
argötu 50 og verður opnuð n. k.
fimmtudag kl. 6.
Frímerkjasýningunni verður
skipt í þrjá hluta, þ. e. íslenzk
frímerki, „motiv“ söfn og er-
lend söfn og er tilgangur henn-
ar fyrst og fremst kynning og
könnun og eru það vonir sýn-
ingarnefndarinnar, að með þessu
verði vakinn áhugi unglinga á
söfnun frímerkja, en á það hefur
oft verið bent í frímerkjaþátt-
um blaða og útvarps, að frí-
merkjasöfnun kennir unglingum
reglusemi og snyrtimennsku.
Mörg söfn sem verða á sýning-
unni gefa til kynna hvernig þau
eru sett upp og vegna tómstunda-
þáttar ríkisútvarpsins, hafa ung-
ir safnarar utan Reykjavíkur
sent söfn sín til sýningar.
Sýningarnefndin taldi æskilegt
að hægt væri að veita verðlaun
og hafa dagblöð og ríkisútvarpið
heitið góðum verðlaunagripum.
M. a. gefur Morgunblaðið 1. verð-
laun fyrir bezta íslenzka safnið,
en þau eru Lindner frímerkja-
Lindner frímerkjaalbúm í skinnbandi.
skrifar úr
dagiega lifinu
□
eina ungfrú
Nú þegar farfuglarnir eru
að byrja að koma rifjast það
upp fyrír mér, er ég fýrir
nokkrum vikum var á gangi
eftir Skúlagötunni niðri við
sjóinn. Þá var þar æði líflegt
í fjöruborðinu. Einkum fannst
mér gaman af horfa á háfætta,
fugla, sem sátu í smáhópum á
kjaftaþingi, og voru þeir all-
hávaðasamir, en ekki að sama
skapi raddfagrir.
Þóttist ég þekkja þarna
tjaldinn með sitt gulrauða nef
og bleikrauðu fætur. Þó fannst
mér snemmt að hann skyldi
vera kominn. Og nú loks lét
ég verða af því að fletta því
upp hvort mér hefði þarna
missýnzt. Það kom þá á dag-
inn að tjaldurinn er bæði far-
fugl hér á landi og staðfugl og
það einkum eldri kynslóðin,
sem er kyrr og þraukar af vet-
urinn hér hjá okkur, sérstak-
lega ef hann er ekki mjög harð
ur. En aðrir fuglar, sennilega
þeim yngri halda suður á bóg-
inn.
í bók Ferðafélagsins um
fuglana sá ég lýsingu, sem
kemur alveg heim við hegðun
fuglanna í fjörunni í Reykja-
vík. Þar segir, að þegar tjald-
arnir sitja 3 eða fleiri saman
á kjaftaþingum séu þeir
mælskir og þá séu oftast tveir
eða fleiri karlar að skeggræða
við eina frú eða ungfrú. Leggi
hún einnig orð í belg, en sé
þó oftast fámæltari — og auð-
vitað siðugri. En deilur og
rifrildi séu ekki tíð meðal
þessa fólks.
* Undarlegt háttalag
Það er annars undarlegt að
sumir þessara litlu fugla skuli
leggja svona mikið á sig til
að komast á stað, þar sem þeir
geta ekki búið og haft ofan af
fyrir sér nema lítinn hluta af
árinu, í stað þess að setjast
að í einhverju af loftslags-
mildari löndunum, sem þeir
fara um. Um þetta segir Magn
ús Björnsson í ofarnefndri
Ferðafélagsbók: Hér er miklu
minna af skordýrum en í hin-
um suðrænni löndum — en
skordýr eru aðalunga-, þ. e.
barna-fæða fuglanna. Hér er
veðráttan svo óstöðug, að það
verður fjölda fugla að aldur-
tjóni. En hér er annað — hér
er dagsbirtan nær allan sólar-
hringinn, meðan ungarnir eru
á æskuskeiði og viðkvæmastir
gegn ýmsum kvillum. Þeir
þola afarilla sult, en hér er
hægt að veiða skordýr á öll-
um tímum dags, og hér eru
nætumar að jafnaði hlýrri en
víða sunnar — það gerir dags-
birtan að verkum. En þetta
eru engar fullnaðarskýringar,
og það, sem hér var talið nor-
rænu loftslagi til gildis, á ekki
við nema aðeins tiltölulega
fáar fuglategundir. Ástæðurn-
ar til þess, að sumir fuglar
urðu farfuglar, en aðrir ekki,
eru efalaust margar og fjöl-
þættar.
* Aðeins horft á______________
mmmmmmmm^mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm
og undrazt
En líklegast eru það einhver
allsherjar líffræðileg lögmál,
sem þessum undrum valda.
Sem stendur getum við lítið
annað en horft á og undrazt.
Ef til vill geta næstu kynslóð-
ir brosað að fávizku okkar nú-
tímamanna. Hver veit?“
albúm í skinnbandi og ríkisút-
varpið silfurbikar fyrir „motiv“
safn. Þá verða 2. og 3. verðlaun,
sem Almenna bókafélagið og
Menningarsjóður gefa.
í sambandi við sýninguna verð-
ur þar starfrækt deild frá póst-
húsinu í Reykjavík og sýningar-
nefndin hefur látið prenta bréf-
spjöld sem bera táknmynd sýn-
ingarinnar og eru þau tölusett
og er upplag þeirra takmarkað
og verð þeirra 3 krónur en þau
munu verða minningargripur
þessarar fyrstu frímerkjasýning-
ar unglinga hér, og ef hagnaður
verður af sölu þeirra, verður
hann notaður til að byggja upp
starfið og styrkja hina ýmsu frí-
merkjaklúbba til að auka starf-
semina.
Sýningin mun verða opin fram
yfir páska og er aðgangseyrir 3
kr. fyrir börn og 10 kr. fyrir
fullorðna.
Undirbúnings- og framkvæmda
nefnd sýningarinnar skipa þeir:
Jón Pálsson bókbandsmeistari,
sem er formaður, séra Bragi Frið
riksson, Haukur Sigtryggsson og
Sig. Þorsteinsson.
Þá verður Ijósmyndasýningin
tilraun Æskulýðsráðs til að
kynna annan lið í starfsemi sinni
og skýrði Haukur Sigtryggsson
svo frá, að þarna gæti að líta
hvað unglingar geta unnið sjálf-
ir á þessu sviði, svo sem stækk-
un ljósmynda og margt annað
sem við kemur ljósmyndasmíði.
Þar verða og veitt verðlaun og
gefur Alþýðublaðið 1. verðlaun
og Menningarsjóður bókaverð-
laun.
Grásleppuveiði
á Ströndum
GJÖGRI, 30. marz. — Mb. Guð-
rún, Eyri, Ingólfsfirði, hefur róið
til fiskjar með handfæri og feng
ið 2—3 lestir í róðri. Sæmilega
gengur að manna bátinn, þrátt
fyrir mannfæð hér, fara bændur
til skiptis á sjóinn. Hver maður
dregur sér og báturinn fær % af
afla hvers manns. 4—5 menn eru
á bátnum og 12 ára gamall son-
ur skipstjórans, sem farið hefur
hvern róður, hefur dregið 250—•
300 kg. í róðri. Fiskurinn er lagð-
ur upp á Norðurfirði hjá Kaup-
félagi Strandamanna. Það byrj-
aði í dag að taka á móti grá-
sleppuhrognum. Lagði Guð-
brandur Þorláksson á Djúpuvík
inn mest, 94 lítra, og er það
sæmileg veiði svona snemma, því
grásleppuveiðin er mest eftir
imiðjan apríl. — Regína.