Morgunblaðið - 05.04.1960, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 5. apríl 1960
v'JI©, __
TÚWCARO/Nt^/
r-sr'-'- ')íSrliS '‘s)"***>-*l/S-A\
F Y R I R nokkru var hér á
ferð norskur vélaframleið-
andi, Torgeir Erland að nafni
frá Bryne. — Blaðamönnum
gafst tækifæri til að hitta
hann að máli. Erlands mask-
infabrikk framleiðir fyrst og
fremst ýmigkonar landbúnað-
arvélar og tæki og eru marg-
ar vörur fyrirtækisins þekkt-
ar hér á landi. Þau tæki, sem
elzt munu vera hér frá þess-
ari verksmiðju, eru brynning-
artæki í fjós og hafa þau
reynzt mjög vel.
— Við framleiðum langmest
af mjaltavélum og brynningar-
tækjum, segir Erland. Ég get til
gamans getið þess að við seldum

hvert skipti sem hún þarf að
losa sig við úrgangsefni. Þetta
tæki kalla þeir í Noregi „Ku-
Rein“, sem skilgreinir til hvers
það er ætlað, sem sé að halda
kúnum hreinum. Tækið hefur nú
hlotið fullkomna viðurkenningu.
Illgresiseyðir
Loks sýndi Erland okkur tæki,
sem marga garðurkjumenn mun
fýsa að nota til eyðingar illgresis
í görðum. Þetta er ofurlítil skál
með holu glerskafti. Skálinni er
hvolft yfir illgresið, en í gler-
skaftinu er eitur, sem eyðir
plöntunum.
Að loknu samtalinu við Erland
framkvæmdastjóra var haldið í
Vélsmiðjuna Héðin og gafst
honum þar tækifæri til þess að
skoða stærstu vélsmiðju okkar
Islendinga. Lét hann mjög vel
yfiv.

Áburðardreifari fyrir húsdýraáburff. Vagninn má nota sem
almennan fiutningsvagn er dreifingartækin eru tekin af hon-
um. Þannig sést hann á neðri myndinni.
Rætt við vélaframleiðandann
T. Erland um landbúnaðarvélar
talsvert af brynningartækjum
hingað fyrir stríð, og enn hefur
ekki þurft varahluti til þeirra.
Hjalti Pálsson, forstjóri Drátt-
arvéla hf., staðfestir þetta, en
fyrirtæki hans hefur aðalumboð
fyrir Erlands maskinfabrikk hér
á landi.
Glerhúffun mikil
Á undanförnum árum hefur
starfsemi verksmiðjunnar aukizt
mjög ört og byggingar verið
reistar. Seinasta stækkun var
gerð til þess að auka möguleik-
ana til glerhúðunar (emalering).
Eftirspurn eftir glerhúðuðum
plötum til klæðningar húsa hef-
ur að undanförnu mjög aukizt
Þá framleiðir fyrirtækið allskon-
ar sprautur og dreifingartæki
fyrir áburð og skordýraeitun
Mykjudreifari
Einnig framleiðir Erland dreif-
ingartæki á vagna fyrir húsdýra-
áburð og mun mörgum þykja það
tæki hagkvæmt, því taka má það
af vagninum þegar hætt er að
keyra út áburðinn og nota vagn-
inn svo til allra venjulegra
flutninga.
Stór þáttur í framleiðslu Er-
lands eru dragtaugar á dráttar-
vélar. Allskonar heyblásara
framleiðir hann einnig og eru
gnýblásarar þekktastir af þeim
hér á landi.
Hymas-skurðgröfur eru fram-
leiddar hjá Erland og þær
þekkja íslendingar nú orðið lítil-
blaðamönnum, en það er sér-
stakt rafmagnstæki til þess að
knýja kýrnar aftur af básunum
er þær þurfa að leggja frá sér úr-
gangsefni. Tækið verkar þannig
að er kýrin setur upp hrygginn
til hægðanna snertir hún boga og
fær ofurlítinn rafstraum og
neyðist því til að stíga aftur af
básnum. Dýravinir hafa verið á
móti þessum tækjum og talið
þau pyndingartæki, en tilraunir
hafa sýnt að gripirnir venjast
þeim á örskömmum tíma og það
svo að óhætt er að taka þau frá
gripunum eftir fáar vikur, van-
inn er þá orðinn það sterkur að
kýrin gengur aftur í flórinn í
Tæki til eyffingar illgresis
í görffum.
Torgeir Erland.
Iega. Hin fyrsta af þeirri gerð
var keypt til Akureyrar í fyrra-
sumar og mun hafa líkað þar vel.
Tæki til aff halda kúnum
hreinum
Eina nýjung sýndi Erland
Úr dagbók aðstoðarmanns Tals:
imsmeistan
réttum ham
Myndin tekin í fjósi þar sem „Ku-Rein“-tækiff er notaff. Raf-
magnsbogarnir hanga yfir hryggjum kúnna.
„HVER VINNUR?" Hversu oft
þessi spurning hefur verið lögð
fyrir mig, veit ég ekki, en til
þess að hætt yrði að „kvelja“
mig með slíkum spurningum,
skrifaði ég grein í eitt af Rígu-
blöðunum, þar sem ég gerði grein
fyrir spádómum mínum um ein-
vígið Botvinnik — Tal. Aðalspá-
in var fólgin í því, að sá ynni,
sem á úrslitaáfanga einvígisins
gæti þvingað eigin skákstíl upp
á andstæðinginn.
Því verður ekki á móti mælt,
að að undantekinni fyrstu skák-
inni hefur Botvinnik tekizt að fá
fram „sínar stöður“, og aðeins
hin afburða meistaralega vörn
Tals, sem kom ýmsum á óvart,
gat komið í veg fyrir, að Bot-
vinnik næði frumkvæðinu í sín-
ar hendur, það er, tæki foryst-
una í einvíginu.
Skákvinir Ríguboigar, sem
lásu grein mína, eiga nú eftir
að fá svar við nýrri kveljandi
spurningu. „Að hve miklu leyti
tekst Botvinnnik að þvinga Tal
undir vilja sinn?“ Þannig fór það
og í fimrtitu skákinni, að Tal
reyndi að sjálfsögðu að ná sókn,
en Botvinnik varðist, og skyndi-
lega kom í Ijós, að Tal varð að
fara að svipast um til þess að
geta bjargað sér á „þurrt land“!
Þetta gerðist þannig:
Hvítt: Tal
Svart: Botvinnik
1. e4 c5 — Botvinnik velur
Caro-Kann vörn, og ekki að á-
stæðulausu, það er mjög erfitt
fyrir hvítan að brjóta niður
svarta virkið.
2. d4 d5 3. Rc3 dxe4 4.
Rxe4 Bf5 5. Rg3 Bg6 6. Rge2
— Aðalhugmynd þessarar leiðar
er að skapa sem fyrst hótanir á
punktinn „e6“.
6.....e6 7. h4 h6 8. Rf4
Bh7 9. Bc4 Rf6 10. De2 —
Þetta er harla algengt í þessu
einvígi. — Tal býður Botvinnik
upp á peð, en heimsmeistarinn
hafnar.
10.....Bd6 — Auðvitað ekki
10.....Dxd4, vegna 11. Bxe6
fxe6 12. Rxe6.
11. Be3 — Tal hugsaði lengi
um þennan leik, en að lokum
kemst hann að þeirri niðurstöðu,
að fórn á „e6“ stæðist ekki, þar
sem að hægt er að svara 11. Bxe6
með 11......O-O!
11.....Rbd7 12. Rgh5 Rxh5
13. Rxh5 Hg8! — Þessi yfirlætis-
lausi leikur er mjög góður, þar
sem hann stöðvar sókn hvíts í
fæðingunni.
14. g4.r? — Hefur Tal misst
þolinmæðina? Eftir skákina sagði
hann mér, að hér hefði hann
komizt að þeirri niðurstöðu, að
það væri alls ekki hægt að brjóta
niður svörtu stöðuna, og hann
hefði þá ákveðið að flækja taflið.
En einnig í þetta sinn var árang-
urinn ekki góður. Eðlilegra hefði
verið að leika 14. O-O-O.
14.....Dc7! 15. g5 Bg6 —
Ekki dugði 15.....Be4 16. Hgl
Bh2? vegna 17. Bf4!
16. 0-0-0 0-0-0 17. Rg3
hxg5 18. Bxg5 Bf4f! 19. Bxf4
Dxf4t 20. De3 Dh6! 21. Bd3
Bxd3 22. Hxd3 Rb6 — Bot-
vinnik teflir mjög fallega. Með
hverjum leiknum sem liður, er
sem hann klemmi Tal fastar í
skrúfstikki. Það er furðulegt, að
Tal skyldi ekki fallast hugur; að
hann skyldi ekki finna hjá sér
innri löngun til að „bíða dauð-
ans“.
23. Dxh6 — Ef til vill hefði
verið betra að leika 23. b3, til
þess að opna ekki g-línuna fyrir
andstæðinginn.
23.....gxh6 24. Hf3 f5 25.
Hel Hd6 26. c3 Hg4 27. Re2
Rd5! — Þannig stýrir Botvinnik
framhjá rifi einföldunarinnar; 27.
.... Hxh4 28. Rf4 Kd7 29. Rg6
Hh5 30. Re5t Ke7 31. Hgl Hg5
32. Hhl
28. Hhl Hd8 29. Hg3' — Til
þess að eiga auðveldara með að
verja veikustu blettina, er mik-
ilsvert að skipta upp á öðrum
hróknum.
29.....Hxg3 30. fxg3 IIg8
31. Kdl Hg4 32. Kel Kd7 33.
Kf2 IIc4 34. Hel Kd6 35. Rcl!
Hxel 36. Kxel c5.' 37. Ke2
cxd4 38. cxd4 Rf6 — Tal hefur
gert það sem hann gat, en einnig
riddaraendataflið er svörtum í
hag.
39. Kd3 Rh5 40. Re2 e5 41.
a4/ —
í þessari stöðu fór skákin í bið,
og Botvinnik innsiglaði biðleik-
inn. Biðskákina rannsökuðum við
alla nóttina og daginn eftir. Við
borðuðum aðeins súkkulaði og
reyktum — tímdum ekki að eyða
tima í mat. Hvaða leik hafði
Botvinnik innsiglað? Það var
spurning, sem við veltum fyrir
okkur.
Þegar biðskákin var tefld,
k opnaði aðaldómari einvígisins, 0-
Stahlberg umslagið með biðleikn
um, og kom þá í ljós, að Bot-
vinnik hafði ekki leikið sterkasta
leiknum. Framhaldið varð: 41.
.... Rf6 42. dxe5 — og eftir
42.....Kxe5 43. b4 — bauð
heimsmeistarinn jafntefli, sem
áskorandinn þáði þegar.
Ef Botvinnik hefði hins vegar
leikið sterkasta biðleiknum, 41.
.... e4f, þá hefði getað orðið
skemmtileg barátta, þó að við
fyndum heldur ekki vinning fyr-
ir svartan í þeirri leið. Athyglis-
verð er eftirfarandi leið: 42. Kc4
Rf6 43. Rf4 a5 44. b4! axb4 45.
Kxb4 Rd5t 46. Rxd5 Kxd5 47.
Kc3 h5! 48. a5 Kc6 49. Kb4, ekki
49. Kc4, vegna 49....b5t! (Hér
virðist hafa slæðst villa inn í
rannsóknir aðstoðarmannsins,
hvort sem um er að kenna svefn-
leysi eða öðru, því að eftir 49. ..
b5t? 50. Kc3!, er það ekki svart-
ur sem vinnur, eins og gefið er í
skyn, heldur hvítur! Þá er nefni-
lega upp komin ein af þeim
skemmtilegu endataflsstöðum,
þar sem sá tapar, sem á leikinn.
— Freysteinn). 49....... e3 50.
Kc3 Kb5 51. Kd3 Kxa5 52. Kxe3
b5 53. d5 b4 54. Kd4 og ekki er
erfitt að sannfærast um, að skák
in á að enda í jafntefli. Flóknari
gæti baráttan orðið eftir 42. Kc4
a5 43. b4 axb4 44. Kxb4 Kd5 45.
a5! Rf6 46. Kc3 Kc6 47. Rf4 Kb5
48. d5 Kxa5 49. Kd4 b5 50. Ke5
Rd7t 51. Ke6, með hálsbrjótandi
flækjum.
Þegar öll ósköpin eru um garð
gengin, ætlum við Tal að rann-
saka endataflið nákvæmlega.
Hjá íbúum Rígu, hjá Tal, og
hjá sjálfum mér, olli skák þessi
ófáum geðsveiflum. Æsandi bar-
átta!