Morgunblaðið - 05.04.1960, Blaðsíða 13

Þriðjudaerur 5. apríl 1960
M O R n rnv n r 4 n 1Ð
13
Þversnið Miklubrautar í Hlíðahverfi, vestan Lönguhlíðar.
Breidd: tvær gangstéttir, hvor 3,0 m, tvær aðalakbrautir, 7,5 m,
ein hliðarakbraut 4,5 m og bifreiðastæði við hana 5,0 m. Götu-
breidd alls 38,5 m. Á myndinni sjást m. a. safnhæð holræsakerfis,
strengjastokkur rafmagnsveitu og hitaveitustokkur.
Einar B. Pálsson, yfirverkfræðingur s
iklabraut í Reykjavík
hverfum Reykjavíkur, sem gerð-
ir eru á árunum 1935—37, er
Hringbrautinni breytt. Báðar
álmur* hennar, sitt hvoru megin
við bogann við Landsspítalalóð-
Lega hennar var ákveðin á
árunum 1935-37
Á FUNDI í Verkfræðingafélagi íslands, 27. okt. sl., flutti Einar B.
Pálsson, yfirverkfræðingur, erindi um Miklubraut í Reykjavík. —
Erindið var síðan birt í Tímariti Verkfræðingafélagsins. Þar, sem
hér er um fróðlegt erindi að ræða og það fjallar um mikið umtalað
mannvirki, hefur Morgunblaðið fengið leyfi höfundar til að birta
meginefni þess. Fer fyrri hlutinn hér á eftir, en sá síðari mun
birtast á morgun.
í upphafi máls síns rifjaði
E. B. P. upp nokkur söguleg atr-
iði varðandi skipulag Reykja-
víkur, er snerta Miklubraut sér-
staklega.
Skipulag
Árið 1927 var gerður skipulags
uppdráttur fyrir Reykjavík.
Hann var unninn af þáverandi
skipulagsnefnd ríkisins ásamt
tveim fulltrúum bæjarstjórnar
Reykjavíkur. í skipulagsnefnd-
inni voru þá Guðjón Samúelsson
húsameistari ríkisins, Geir G.
Zoega vegamálastjóri og Guð-
mundur Hannesson prófessor, en
fulltrúar Reykjavíkurbæjar voru
Knud Zimsen borgarstjóri og
Guðmundur Ásbjörnsson forseti
bæjarstjórnar.
Á uppdrætti þessum er gerð
grein fyrir Reykjavíkurbæ á því
svæði, sem við i dag köllum „inn-
an Hringbrautar“. Hringbrautin
er þarna hið mikla nýmæli, þótt
hugmyndin um hana sé allmiklu
eldri. Hún hefur þar að mestu
þá sömu legu, sem hún svo síðar
fékk í raun og veru, þegar til
framkvæmdanna kom. Þess skal
getið, að áður hét þar eirniig
Hringbraut, sem nú heitir Ána-
naust og Snorrabraut.
Þó taka menn éftir því, að
Hringbrautin liggur í boga með-
fram lóð Landsspítalans á þess-
um skipulagsuppdrætti og reynd
ar einnig þar, sem hún átti að
tengjast Skúlagötu. Þar er því
ekki hægt að tengja umferðar-
götur við Hringbraut. Þarna virð
ist ekki hugsað fyrir þeirri þróun
byggðar og gatnakerfis út fyrir
Hringbraut, sem síðar varð.
En samt sem áður var hug-
myndin um Hringbraut mjög góð.
Það er erfitt að hugsa sér Reykja-
vík nú án Hringbrautar, Ána-
nausta og Snorrabrautar.
Um 1930 er farið að undirbúa
byggingu bæjarins „utan Hring-
brautar", einkum eftir að farið
var jafnframt að vinna að skipu-
lagsmálum hjá bæjarverkfræð-
ingi Reykjavíkur, sem þá var
Valgeir Björnsson. Árið 1934 var
ráðinn til bæjarverkfræðings
Einar Sveinsson húsameistari.
Aðalverkefni hans var að vinna
að skipulagsmálum Reykjavík-
ur. Fagleg forstaða þeirra mála
var þó enn samkvæmt lögum í
höndum skipulagsnefndar ríkis-
ins.
Á skipulagsuppdráttum af út-
Einar Pálsson,
yfirverkfræðingur.
ina, eru framlengdar beint, svo
að þær skerast undir nær réttu
horni. Þar er Miklatorg nú. Norð
urmýrarbyggðin var skipulögð
meðfram eystri álmu Hringbraut
ar, sem mörgum árum seinna
fékk nafnið Snorrabraut.
En hin álma Hringbrautar, sem
nú liggur frá vestri til austurs,
var á skipulagsuppdráttunum
framlengd beint inn að Elliðaám.
Sú framlenging hlaut síðar nafn-
ið Miklabraut.
Fyrri hluti
Hugmyndin að baki þessari
áætlun er augljós. Hún er sú, að
skapa beina og greiða aðal-um-
ferðarbraut, Hringbraut og Miklu
braut, alveg vestan frá sjó og inn
að Elliðaám. Þessi umferðar-
braut liggur eftir miðju nesinu,
sem Reykjavík er byggð á.
Vesturendi umferðarbrautar-
innar er í góðum tengslum við
vesturhluta Reykjavíkurhafnar.
Á leiðinni þaðan og austureftir
bæjarsvæ*nu má skapa góðar
umferðartengingar við flest
hverfi bæjarins. Og umferðar-
brautin er í beinum tengslum við
alla aðal-þjóðvegi út frá bænum:
Hafnarfjarðarveg eða Reykjanes-
braut við Miklatorg en Suður-
landsbraut, Vestur. og Norður-
landsveg við Elliðaár.
Það er því ekki ofmælt, að lega
Hringbrautar og Miklubrautar
sem umferðaræða um bæjar-
svæði Reykjavíkur er hin ákjós-
anlegasta. Þetta kemur mjög
skýrt í ljós, þegar skoðað er kort
eða loftmynd af bæjarsvæðinu.
Ég hygg að það séu fá einstök
atriði, eða jafnvel engin, í bæjar
skipulagi Reykjavíkur, sem eru
jafn mikilsverð og afdrifarík eins
og tilvera og lega Hringbrautar
og Miklubrautar.
Gert er ráð fyrir því, að fleiri
aðal-umferðargötur muni liggja
um bæjarsvæðið. Engin þeirra
gatna dregur úr mikilvægi Hring
brautar og Miklubrautar, sem
hafa þá sérstöðu að liggja eftir
endilöngu og miðju núverandi
bæjarsvæði. — Því næst vék höf-
undur að hlutverki og lögun
Miklubrautar. —-
Hlutverk Miklubrautar
Ég hef nú lýst nokkuð tildrög-
um þess, að Miklabraut varð til
í skipulagsáætlunum bæjarins.
Það var á tímabili heimskrepp-
unnar fyrir um 25 árum. Árið
1935 voru í Reykjavík 1035 bif-
reiðir, allar litlar og léttar, sam-
anborið við það sem nú gerist.
Umferðin var lítil og umferðar-
vandamál tæpast farin að skjóta
upp kollinum.
Ef einhver hefði á þeim árum
spáð rétt fyrir um þá aukningu
umferðar, sem síðan hefur orðið,
þá er eitt víst: Enginn hefði tek-
ið mark á honum.
Miklabraut var því í fyrstu
gerð aðeins 25 metra breið, eins
og Hringbrautin. En það sem
verra er, er að það voru reist við
hana íbúðarhús, fyrst í Norður-
mýri og síðan í Hlíðarhverfi.
Menn munu hafa álitið, að Mikla
braut gæti jafnframt verið góð
íbúðargata og sú skoðun virðist
meira að segja furðu algeng enn-
þá.
Á fyrstu skipulagsuppdráttum,
þar sem Miklabraut er sýnd, er
gerð grein fyrir því, að gatan
liggi sums staðar yfir svæði, þar
sem djúpt er á fast. Menn hafa
þó væntanlega ekki búizt við
erfiðleikum, að því er snertir
undirstöðu götunnar, þar sem
kröfur umferðarinnar voru svo
litlar í þá daga.
Fyrir okkur, sem vinnum að
gerð Miklubrautar nú, horfir
þetta mál allt öðru vísi við, því
að við getum miðað við þá þróun,
sem orðið hefur undanfarin 20—
25 ár. Þessi þróun er miklu stór-
stígari en menn gera sér almennt
grein fyrir daglega.
íbúafjöldi Reykjavíkur hefur
tvöfaldazt á þessu tímabili og
bærinn, sem áður var að mestu
„innan Hringbrautar", hefur
byggzt að meira eða minna leyti
inn að Elliðaám. Líklegt er að
íbúafjöldinn, sem nú er um 70
þúsund, verði kominn yfir 120
þúsund árið 1980. Bifreiðafjöld-
inn í bænum hefur vaxið úr 1035
í 8716, eða rúmlega áttfaldazt.
Má búast við að hann verði kom-
inn yfir 30 þúsund árið 1980. Um-
ferðarþungamagnið (t.km) hefur
eflaust aukizt meira en bifreiða-
fjöldinn. Þungi vörubifreiða, sem
áður komst í 6 tonn, kemst nú
í 25 tonn. Nú þarf að flytja vinnu
vélar um bæinn, sem vega 70
tonn. Algengt er að heil hús séu
flutt.
Það eru því gerðar eftirfarandi
kröfur til Miklubrautar:
1. Að hún geti tekið við mikilli
bifreiðaumferð að fjölda til.
Til þess þarf akstur á henni
að geta verið nokkuð hraður.
Þá þarf gatan að vera vel slétt
og gatnamót tiltölulega fá og
vel skipulögð. Eigi má vera
beinn aðgangur að húsum frá
henni. Engar bifreiðir mega
standa né staðnæmast á aðal*
akbrautum hennar.
2. Að Milukbraut geti borið mik»
inn þungaflutning. Með því er
ekki einungis átt við venju-
lega þungavöruflutninga, held-
ur einnig flutninga á einstök-
um óvenjulega þungum eða
stórum hlutum, se.n ekki falla
beint undir ákvæði umferðar-
laganna. Vegna legu Miklu-
brautar verður ekki hjá því
komizt, að slíkir flutningar
leiti á hana og það verður
heldur efkki mörgum öðrum
götum til að dreifa til slíks á
bæjarsvæði Reykjavíkur.
Lögun Miklubrautar.
Breidd götustæðisins var i
upphafi ákveðinn 25 metrar. Það
er óbreytt frá Miklatorgi að
Rauðarárstíg, en er breikkað í
38,5 metra þaðan og að Löngu-
hlíð, síðan er það 29,5 metrar að
Stakkahlíð. Austan Stakkahlíðar
breikkar götustæðið upp í 54,0
metra, en þó þannig, að þar er
svæðið, sem gatan hefur til um-
ráða 100 metra breitt.
Á Miklubraut er aðalakbrautin
tvískipt, hvor braut er 7,5 m
breið. Það er mesta breidd, sem
hefur verið notuð hér, enn sem
komið er, og er í samræmi við
það sem bezt gerist erlendis á
tvískiptum götum, þar sem hvor
akbraut hefur tvær akreinar.
I þessu sambandi skal þess get-
ið, að fyrstu akbrautir Hring..
Framh. á bs. 14.
Miklabraut
Gatnamót Miklubrautar og Lönguhliðar. Akreinar eru sýndar
með smástrikuðum línum. Örvar sýna hvernig ætlazt er til að
akreinar séu notaðar. SVR táknar staði bar sem strætisvögnum
er ætlað að staðnæmast. Einstefnuakstur verður á hliðargöt-
unni til vesturs (niður).