Morgunblaðið - 26.04.1960, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 26. apríl 1960
neitaði að taka hann í hóp ferm-
ingarbarnanna, þrátt fyrir þrá-
beiðni Lison frænku, á þeim for-
sendum, að hann hefði ekki öðl-
ast rétta fræðslu.
Sagan endurtók sig árið eftir,
og baróninn sór þess dýran eið í
bræði sinni, að drengurinn skyldi
ekki staðfesta ótrúnað sinn. Hann
skyldi alinn upp í kristinni trú,
en ekki binda sig við þá ka-
þólsku, og þegar hann yrði full-
orðinn gæti hann ráðið trú sinni
sjálfur.
Briseville-hjónin hættu að
heimsækja Jeanne, og hún undr-
aðist það mjög, þar sem hún
þekkti fastheldni þeirra við
gamla siði og venjur. En mark-
greifafrú de Coutelier, skýrði
henni frá ástæðunni, er hún heim
sótti hana. Hún svaraði öllum
athugasemdum Jeanne kuldalega
og af nokkrum þótta, og sagði
að lokum:
„Þjóðfélagsþegnum má skipta
í tvo hópa. þá sem trúa á guð
og þá sem gera það ekki. Þeir
fyrrnefndu, hversu lítilmótlegir
sem þeir eru, eru vinir okkar og
jafningjar, en af þeim síðar-
nefndu viljum við engin af-
skipti hafa“.
Jeanne, sem skildi sneiðina,
svaraði: „Geta menn ekki trúað
á guð, þótt þeir sæki ekki
kirkju?“
„Nei, madame", svaraði mark-
greifafrúin. „Hinir trúuðu fara í
kirkju og tilbiðja guð sinn, á
sama hátt og þeir heimsækja vini
sina“.
Jeanne sárnaði orð hennar, og
hún svaraði: „Guð er alls staðar,
madame. Hvað mér viðvíkur, þá
trúi ég af öllu hjarta á gæzku
hans, en ég skynja ekki návist
hans, þegar presturinn kemst
upp á milli mín og hans“.
Markgreifafrúin stóð upp. —
„Presturinn er viðurkenndur boð
beri hinnar kristnu kirkju. Sá,
sem ekki hlýðir lögmálum trú-
arinnar, er á öndverðum meiði
við guð — og okkur“.
Jeanne var einnig staðin upp
og sagði, titrandi af gremju: „Þér
trúið á guð hinna útvöldu. Ég trúi
á guð alls heiðarlegs fólks“. Hún
hneigði sig, kvaddi og fór.
Sveitafólkið áfelldist hana einn
ig sín á milli fyrir að hafa ekki
látið Poulet staðfesta trúareið
sinn. Það kom sjólft aldrei í
kirkju og gegndi aldrei þeirri
skyldu sinni að ganga til altaris,
nema helzt um páska, en í þeirra
augum gilti allt öðru máli, þeg-
ar um dreng á þessum aldri var
að ræða. Þvi hraus hugur við
þeirri fífldirfsku að ganga fram
hjá siðalögmálum kirkjunnar
þegar um uppeldi barns var að
ræða.
Hún fann, hvernig á þetta var
litið, og fylltist í hjarta sínu fyr
irlitningu á hræsni og yfirdreps-
skap þeirra, sem þorðu aldrei að
brjóta í bága við almenningsálit-
ið.
Baróninn sá um að kenna Paul
latinu, en móðir drengsins bað
hann um að ofþreyta hann ekki.
Poulet var nú á fimmtánda ald
ursári, en í meira lagi seinþroska.
Hann var fáorður og kjánalegur,
uppeldi hans skiptist á milli
kvennanna tveggja, sem kepptust
um að dekra við hann, og hins
góðlynda gamalmennis, sem
heyrði til annari kynslóð.
Kvöld eitt minntist baróninn á
menntaskóla, og Jeanne fór sam-
stundis að kjökra. Lison frænka
húkti í dimmasta horni stofunn-
ar og lét ekki á sér bæra.
„Hvers vegna þarf hann að vita
svo mikið?“ spurði móðir hans.
„Hann getur orðið óðalsbóndi. —
Hann getur lifað á ræktun lands
síns, eins og svo margir aðrir
aðalsmenn. Hann mun eiga ham
ingjusama ævi fyrir höndum hér
í þessu húsi, þar sem við höfum
alið allan okkar aldur á undan
honum. Hvers óskar þú fremur
honum til handa?“
Baróninn hristi höfuðið. —
„Hverju myndir þú svara hon-
um, ef hann segði við þig, þegar
hann nær tuttugu og fimm ára
aldri: „Ég er mannleysa; ég veit
ekkert, og það er þín sök. Eigin-
girni þín og misskilin móður-um-
hyggja, á sök á því, að ég er
neyddur til að hýrast hér í af-
kima, vegna þess að mig skortir
kunnáttu til að vinna fyrir mér
annars staðar“.
Hún grét og sagði bænarrómi:
„Segðu mér, Poulet, að þú munir
aldrei ásaka mig fyrir að hafa
elskað þig of heitt og borið of
mikla umhyggju fyrir þér?“ —
Drengurinn, sem vissi ekki, hvað
an á hann stóð veðrið, lofaði, að
hann skyldi aldrei gera það. —
„Sverðu það“, sagði. — „Já,
mamma". — „Þú Vilt vera hér
kyrr, er ekki svo?“ — „Jú,
mamma".
Þá tók baróninn af skarið: —
„Jeanne, þú hefur enga heimild
til ráðstöfunar á lífi annara. Þú
gerir þig seka um allt að því
glæpsamlegan heigulshátt. — Þú
fórnar barni þínu fyrir eigin
hamingju“.
Hún fól andlitið í höndum sér
og titraði af ekka. Hún stamaði
á milli ekkasoganna. „Ég hef
verið svo óhamingjusöm — svo
skelfilega óhamingjusöm! Ein-
mitt núna, þegar við loks fáum
að vera hamingjusöm saman, er
hann tekinn frá mér. Hvað verð-
ur um mig, þegar ég er orðin ein
eftir?“
Faðir hennar stóð upp, settist
hjá henni og lagði handlegginn
utan um hana.
„Þú gleymir mér, Jeanne?"
Hún lagði handleggina um háls
honum, kyssti hann innilega og
sagði með grátstafinn í kverk-
unum: „Já, þú hefur sennilega
rétt fyrir þér, pabbi. Ég hef hegð
að mér kjánalega, en ég hef einn
ig þjáðst mikið. Ég er fús til að
samþykkja að hann fari í skóla“.
Og þótt Poulet væri enn alls
ekki ljóst, hvað þau ætluðu að
gera við hann, fór hann að há-
skæla.
Þau tóku þá öll þrjú til við að
kjassa hann og hughreysta. Þeim
var öllum mjög þungt um hjarta
ræturnar, er þau fóru til her-
bergja sinna, og öll grétu þau, að
undanteknum baróninum, sem
hafði tekizt að stilla sig fram að
þessu.
Sú ákvörðun var tekin, að
hann hæfi skólagönguna í Havre
í upphafi næsta skólaárs. Þetta
sumar var kjassað og dekraJ
meira við hann en nokkru sinni
fyrr. Móðir hans stundi þungan,
í hvert skipti sem hún minntist
hins væntanlega aðskilnaðar. —
Hún bjó hann út með Xatnað, eins
og hann væri að leggja í tíu ára
ferðalag. Einn októbermorgun, að
liðinni svefnlausri nótt, fylgdu
konurnar tvær og baróninn Paul
inn í vagninn, og lagt var að stað
til Havre.
Þau höfðu áður valið honum
herbergi í heimavistinni og sæti
í skólastofunni. Jeanne eyddi öll-
um deginum, ásamt Lison
frænku, við að raða fötum hans
í lítinn klæðaskáp. — Þar sem
hann rúmaði^kki nema fjórðung
þess fatnaðar, sem þau höfðu
komið með, fór hún þess á leit
við umsjónarmanninn, að hann
fengi aðra hirzlu til umráða. —
Henni var bent á, að þar sem
engin þörf væri fyrir svo mikinn
fatnað, yrði hann einungis fyrir,
og á þeim forsendum var bón-
inni neitað. Jeanne, sem gramd-
ist þetta mjög, tók á leigu her-
bergi á litlu gistihúsi skammt
frá, og fól gistihússeigandanum
að færa Poulet fatnað og annað,
sem hann þarfnaðist, jafnskjótt
og hann bæði um það.
Síðan gengu þau niður að
höfninni og horfðu á skipin koma
og fara. Að því loknu fóru þau
inn í matsöluhús til þess að fá
sér að borða, en ekkert þeirra
hafði neina lyst. Þau litu hvert
á annað tárvotum augum, þegar
réttirnir voru bornir fyrir þau
og síðan út aftur, svo að segja
ósnertir.
Þau héldu síðan hægt af stað í
áttina til skólans. Drengir á öll-
um aldri streymdu að úr öllum
áttum, í fylgd með foreldrum eða
þjónustufólki. Margir þeirra voru
grátandi.
Jeanne faðmaði Poulet lengi og
ofsalega, en Lison frænka stóð
álengdar og fól andlitið í vasa-
klútnum. Baróninn ,sem var einn
ig á góðri leið með að láta bug-
ast af geðshræringu, batt endi á
kveðjurnar með því að draga
dóttur sína burtu. Þau stigu inn
í vagninn og óku gegnum myrkr-
ið heim að Espilundi.
Jeanne grét allan næsta dag,
og daginn þar á eftir ók hún aft-
ur til Havre. Poulet virtist þeg-
ar hafa sætt sig við aðskilnaðinn.
Hann hafði nú eignast leikfélaga
— í fyrsta sinn á ævinni — og
hann eirði tæpast 1 stólnum,
meðan móðir hans stóð við. Hún
hélt þeim hætti að heimsækja
hann annan hvorn dag og tók
hann með sér heim á sunnudög-
um. Þar sem hún átti ekki í annað
hús að venda, var hún vön að
bíða í móttökusal skólans, með-
an á kennslu stóð. Hana skorti
bæði kjark og þrek til að fara
langt frá skólanum. Að lokum
gérði skólastjórinn boð fyrir
hana og fór þess á leit, að hún
drægi úr heimsóknum sínum. —
Hún sinnti ekki þeirri ósk hans.
Hann tilkynnti henni þá, að ef
hún héldi uppteknum hætti og
kæmi í veg fyrir, að sonur henn-
ar notaði frítíma sinn á sama
hátt og hinir drengirnir, yrði að
vísa honum úr skóla. Baróninum
var send sams konar orðsending.
hennar var því gætt sem fanga
að Espilundi.
Hún þjáðist af eirðarleysi, og
áhyggjur sóttu að henni. Stund-
um reikaði hún dag eftir dag um
landareignina í fylgd með hund-
inum Massacre, og sökkti sér nið
ur í draumkenndar hugsanir. —
Stundum sat hún allan daginn á
klettbrúninni og starði út á
sjóinn, og oft gekk hún til Yport
gegnum skóginn og sökkti sér
niður í endurminningar frá löngu
liðnum dögum.
Poulet var ekki sérlega iðinn
við námið; og hann varð að sitja
tvo vetur í fjórða bekk. Hann
stóð því á tvítugu, er leið á sið-
asta skóláárið.
Hann var hávaxinn og þrek-
inn piltur, Ijóshærður og með
skegghýjung á efri vörinni. — Á
hverjum sunnudegi kom hann
heim að Espilundi, en stóð sjaldn
ast við nema nokkrar klukku-
stundir. Hann kom jafnan ríð-
andi, og móðir hans, Lison
frænka og baróninn voru vön að
Ef við vissum hvaða höggstað
Brodkin hefur á þingmanninum,
gætum við ef til vili losað hann
úr klípunni .... Og þá væri
hugsanlegt að hann hjálpaði okk-
ur.
Nokkrar
Blitz?
uppástungur
frú
Já . . . ég þarf að fá segul-
bandstækið þitt lánað á morgun
Markús!
ieggja af stað snemma dags til
móts við hann.
Þótt hann væri nú löngu vax-
inn móður sinni yfir höfuð, kom
hún ávallt fram við hann, eins
og hann væri smábarn. Þegar
hann lagði af stað til skólans aft-
ur á sunnudagskvöldum, var hún
vön að brýna fyrir honum að
fara ekki of geyst og minnast
þess, að hann ætti móður, sem
gæti ekki afborið það, að neitt
illt henti hann.
Laugardagsmorgun einn fékk
hún bréf frá Paul, og í því stóð,
að hann myndi ekki koma heim
um helgina, þar sem nokkrir
kunningjar hans hefðu boðið hon
um með sér í skemmtiferð. Hún
var kvalin af hugarangri og
áhyggjum allan sunnudaginn,
eins og hún byggist við, að eitt-
hvað skelfilegt myndi koma fyr-
ir, og hún gat ekki setið á sér
lengur en til fimmtudags. Þá
lagði hún af stað til Havre.
Hann virtist einhvern veginn
breyttur, þótt hún gæti ekki
fyllilega gert sér grein fyrir, í
hverju breytingin væri fólgin.
Hann var örari í skapi en
venjulega, og málrómur hans
virtist dýpri en áður. Allt í einu
sagði hann ofur rólega og blátt
áfram, rétt eins og ekkert væri
sjálfsagðara: „Heyrðu, mamma,
það er bezt að segja þér það
núna, fyrst þu ert á annað borð
komin hingað, að ég kem ekki
heim að Espilundi á sunnudaginn
kemur. Við ætlum að fara í aðra
skemmtiferð".'
Hún var þrumu lostin af undr
un, rétt eins og hann hefði
skýrt henni frá fyrirhugaðri
Ameríkuferð. Að síðustu gat hún
stunið upp: „Ó, Poulet, hvað am-
ar að þér? Segðu mér, hvað um
er að vera“.
ajlltvarpiö
Þriðjudagur 26. apríl
8.00—10.20 Morgunútvarp (Bæn — 8.05
Morgunleikfimi. — 8.15 Tónleikar.
— 8.30 Fréttir. — 8.40 Tónleikar.
— 10.10 Veðurfregnir).
12.00 Hádegisútvarp.
15.00 Miðdegisútvarp. — 16.30 Veðurfr.
18.30 Amma segir börnunum sögu.
19.00 Þingfréttir. — Tónleikar.
19.40 Tilkynningar.
20.00 Fréttir.
19.25 Veðurfregnir.
20.30 Daglegt mál (Arni Böðvarsson
cand. mag.).
20.35 Utvarpssagan: ..Alexis Sorbas**
eftir Nikos Kazantzakis; XI. (£r«
lingur Gíslason leikari).
21.00 Kóratriði úr ítölskum óperum
(Kór og hljómsveit San Carlo ó-
perunnar í Napólí flytja.)
21.20 Erindi: Björnstjerne Björnson og
Islendingar (Vilhjálmur Þ. Gísla-
son útvarpsstjóri.)
21.45 Tónleikar: Lýrísk svíta op. 54 eft-
ir Grieg (Sinfóníuhljómsveitin 1
Bamberg leikur; Edouard van
Hemoortel stjórnar.)
22.00 Fréttir og veðurfregnir.
22.10 Iþróttir (Sigurður Sigurðsson.)
22.25 Lög unga fólksins (Guðrún Svaf-
arsdóttir og Kristrún Eymunds-
dóttir.) 23.20 Dagskrárlok.
Miðvikudagur 27. apríl
8.00—10.20 Morgunútvarp (Bæn — 8.05
Morgunleikfimi. — 8.15 Tónleik-
ar. — 8.30 Fréttir. — 8.40 Tónleik
ar. — 9.10 Veðurfregnir. — 9.20
Tónleikar).
12.00 Hádegisútvarp. —
12.50—14.15 „Við vinnuna": Tónleikar
af plötum. (13.30 „Um fiskinn").
15.00—16.30 Miðdegisútvarp.
18.30 Utvarpssaga barnanna: „Sjórinn
hennar ömmu" eftir Súsönnu
Georgievskaju; VI. — sögulok. —
Pétur Sumarliðason kennar þýðir
og flytur).
18.55 Framburðarkennsla í ensku.
19.00 Þingfréttir. — Tónleikar.
19.25 Veðurfregnir.
19.40 Tilkynningar.
20.00 Fréttir.
20.30 Daglegt mál (Arni Böðvarsson
cand. mag.).
20.35 Hæstaréttarmál (Hákon Guð-
mundsson hæstaréttarritari).
20.55 Tónleikar: Fiðlusónata nr. 3 í c-
moll op. 45 eftir Grieg (Josef
Suk leikur á fiðluna, Josef Hála
á pfanó).
21.20 „Ekið fyrir stapann**, leiksaga
eftir Agnar Þórðarson, flutt undir
stjórn höfundar; X kafli. — Sögu-
maður: Helgi Skúlason. Leikend-
ur: Ævar R. Kvaran, Herdís Þor-
valdsdóttir, Bryndís Pétursdóttir,
Anna Guðmundsdóttir og Hall-
dór Karlssen.
22.00 Fréttir og veðurfregnir.
22.10 Ur heimi myndlistarinnar (Björn
Th. Björnsson listfræðingur).
22.30 Djassþáttur á vegum Jazzklúbbs
Heykjavíkur.
23.10 Dagskrárlok.