Morgunblaðið - 27.04.1960, Síða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 27. apríl 1960
Hare þegir um herskip
GENF, 26. apríl.
Einkaskeyti írá Þ. Th.
Ég ræddi í kvöld við
Nolsoe, einn af Færeying-
unum hér. — Sagði hann,
að þar sem bræðingurinn
hefði ekki náð samþykki,
teldu menn að samningur-
inn við Breta um aðeins
fimm ára söguréttindi við
Færeyjar væri úr sögunni.
Hins vegar mundi þá gilda
samningur sá, sem Danir
gerðu áður við Breta, um
tólf mílna fiskilögsögu án
nýrra grunnlína.
★
Nolsoe kvaðst, sem
margir aðrir, búast við því,
að Norðmenn myndu nú
skjótlega eftir ráðstefnuna
lýsa yfir 12 mílna fiskiland
helgi. Sjómenn í Norður-
Noregi hefðu fengið loforð
um það, ef ráðstefnan yrði
árangurslaus — og yrði
varia hægt að bregðast því
loforði. — Ég gat ekki náð-
tali af Gundersen, fulltrúa
Noregs.
★
Blaðamenn hafa í allan
dag reynt að fá John Hare
til að svara því hvort Bret-
ar muni senda herskip á Is-
Lokin i Genf
Framhald af bls.- 1.
„Mótmæli“ Líbanons
Þegar næturfundinum var
frestað kl. tæplega 1, voru full-
trúar fjögurra landa á mælenda-
skrá: Kolumbíu, fsraels, Líban-
ons og Mexíkó, og var ákveðið
þeirra vegna, að fundur skyldi
hefjast kl. 10 að morgni, en at-
kvæðagreiðsla átti að byrja kl.
hálf ellefu. — Þegar sá tími kom
svo í morgun, átti aðeins Robles
frá Mexíkó eftir að tala —■ og gaf
Wan prins honum ekki orðið. —
Kom þar kannski fram sem stund
um áður hatrið, sem virðist vera
milli þeirra, en Wan prins hefur
oft notað vald sitt til þess að
varna Robles máls.
Nokkra athygli vakti stutt
ræða Líbanonsfulltrúans, sem
sagði, að þar sem lögð væri svo
feikileg áherzla á að þröngva til-
lögu Bandaríkjanna og Kanada
fram til samþykkis myndi Líban-
on ekki snúast gegn henni, og þá
ekki heldur taka neinn þátt í at-
kvæðagreiðslunni. Litu margir á
þetta sem mótmæli gegn þeim
„pressuaðgerðum", sem Banda-
ríkin hafa beitt í málinu.
íslenzku tillögurnar
Þá er að geta um gang at-
kvæðagreiðslunnar á árdegis-
fundinum. — Tillaga Islands,
sem samþykkt var í nefnd, kom
fyrst til atkvæða, og var hún nú
felld með 37 atkvæðum gegn 25,
en 26 sátu hjá. — Þessi ríki
greiddu atkvæði með tillögunni:
Argentína, Burma, Kambodja,
Kúba, Ekvador, Eþíópía, Gínea,
ísland, Indónesía, írak, Jórdan-
ía, Líbanon, Líbería, Líbýa,
Mexíkó, Marokkó, Paraguay,
Perú, Saudi-Arabía, Súdan, Tún-
is, Arabíska sambandslýðveldið,
Venezúela, Jemen og Júgóslavía,
sem ein Evrópuríkja fylgdi til-
lögunni. Önnur Austur-Evrópu-
ríki sátu hjá, sömuleiðis t. d.
Danir og Finnar, en Svíar og
Norðmenn greiddu hins vegar
atkvæði gegn tillögunni.
Næst var borin upp breyting-
artillaga Islands við tillögu
Bandaríkjanna og Kanada um að
Dagskrá Alþingis
SAMEINAÐ Alþingi kemur saman til
fundar í dag kl. 13,30 og er dagskrá
þessi: 1. Fyrirspurn: Lögbirtingablað
og Stjórnartíðindi. Ein umr. 2. Kosn-
ing 4 manna nefndar til þess að skipta
fjárveitingu tii skálda, rithöfunda og
listamanna. 3. Kosning 5 manna nefnd
ar til að skipta fjárveitingu tU atvinnu
og framleiðsluaukningar. 4. Skóli fyrir
fiskmatsmenn, þáltill. Hvernig ræða
skuli. 5. Fjáraukalög 1957, frv. 1. umr,
6. Endurskoðun laga um landsdóm,
þáltUl. Frh. einnar umr. 7. Fiskileit
á Breiðafirði, þáltill. Ein umr. 8. Brú
yfir Olfusárós, þáltUl. Ein umr. 9-
Björgunar- og gæzluskip fyrir Breiða
fjörð, þáltill. Ein umr. 10. Lán tU Hval
fjarðarvegar, þáltill. Ein umr. 11. Fiug
samgöngur á Vestfjaðasvæðinu, ÞáltUl.
Ein umr. 12. Hlutdeildar- og arðskipti
fyrirkomulag í atvinnurekstri, þáltill.
Ein umr. 13. Tæknimenntun, þáltill.
Ein umr. 14. Síarfsfræðsla, þáitili. Fyrri
umr. 15. Rækjumið fyrir Austurlandi,.
þáltill. Fyrri ,umr,, 10. Landaurareikn-
ingur, þáítill. Ein umr. 17. Öpinbert
eftirlit méð fyrtrtækjasaintökum, þá-
Itill. Ein umr. 1' Strándferðaskip fyr-
ir Vestfirði, þáltill. Fyrri umr.
sögurétturinn skyldi ekki gilda,
þegar strandþjóð væri að lang-
mestu leyti háð fiskveiðum.
Einnig hún var felld — með 48
atkv. gegn 24. 15 sátu hjá, en'
fulltrúi Lxbanons var fjarver-
andi. Hér fór eins og áður, að
ekkert Evrópuríki greiddi ísl. til-
lögunni atkvæði, nema Júgó-
slavía — og önnur A-Evrópuríki
voru á móti, en hjá sátu þessi
ríki: Austurríki, Kúba, Finnland,
Guatemala, Páfaríkið, Indland,
íran, ísrael, Kórea, Laos, Líb-
ería, Paraguay, Tyrkland og
Úrúguay.
— k —
Þá var komið að breytingar-
tillögu Brazilíu, Kúbu og Úru-
guay um forréttindS strandríkja
utan viðurkenndrar fiskilögsögu.
Var hún samþykkt með 58 atkv.
gegn 19, en 10 sátu hjá(Líbanon
fjarverandi). ísland greiddi at-
kvæði með tillögunni.
„Hún skal aldrei í gegn!“
Næst voru greidd atkvæði um
tillögu Bandaríkjanna og Kan-
ada og voru okkar menn kvíðnir,
ekki sízt með tilliti til afstöðu
Líbanon-mannsins — en Bretam-
ir í hliðarstúkunum voru heldur
en ekki brosmildir og kátir. —
Feikileg spenna ríkti í salnum
og djúp þögn, svo að heyra hefði
inátt saumnál detta. Nafnakall
var viðhaft, og byrjaði Jemen,
sem sagði nei. Spenningurinn
jókst mjög, þegar kom að Chile,
og það sagði nei — og ekki síð-
ur, þegar Indland sagði einnig
nei.
Þá hnippti Júlíus Havsteen í
rnig, en hann sat við hlið mér,
og sagði: „Hún skal aldrei kom-
ast í gegn!“
Þessi ríki greiddu atkvæði gegn
„bræðingnum“:
Albanía, Búlgaría, Burma,
Hvíta-Rússland, Ghile, Tékkó-
slóvakía, Ekvador, Gínea, Ung-
verjaland, ísland, Indland, Indó-
nesía, frak, Líbýa, Mexíkó, Mar-
okkó, Panama, Perú, Pólland,
Rúmenía, Saudi-Arabía, Súdan,
Úkraína, Sovétríkin, Arabíska
sambandslýðveldið, Venezúela,
Jemen og Júgóslavía. — Hjá
sátu: Kambodja, E1 Salvador,
fran, Japan og Filippseyjar. —
Fjarverandi: Líbanon.
Aðrar tillögur
Tillaga Eþiópíu, Ghana og Líb-
eríu um tæknihjálp til handa
fiskveiðiþjóðum, sem skammt
em á veg komnar, var samþykkt
með 68 atkvæðum gegn engu, en
20 sátu hjá. — Er þetta því eina
tillagan, sem ráðstefnan af-
greiddi.
Tíu ríkja II llagan um að skjóta
ákvörðun um landhelgi á frest,
en ákveða þegar 12 mílna fiski-
lögsögu var felld með 38 atkv.
gegn 32 — 18 sátu hjá. ísland
gjreiddi tillögunni atkvæði. —
Tillaga Kúbu um sérstöðu strand
ríkis, ef friðunaraðgerðum þarf
að beita til að takmarka fisk-
landsmið að nýju, en Hare
neitar að segja nokkuð um
það. Hann hefir aðeins lýst
því yfir — eins og Dean
hinn bandaríski — að Bret-
ar, eins og aðrar þjóðir,
sem helzt vilja halda hinni
gömlu 3ja milna Iandhelgi,
muni nú ekki víkja frá
þeim sjónarmiðum, sem
þeir héldu fram fyrir ráð-
stefnuna. Á fimmtudaginn
halda togaramenn í Grims-
hy fund, þar sem rætt mun
verða um niðurstöður ráð-
stefnunnar. í dag lýsti for-
mælandi þeirra áhyggjum
sínum vegna úrslitanna.
veiðar, var lá# n bíða síðdegis-
fundar, en var þá felld með 33
atkv. gegn 22, en 24 sátu hjá.
Island greiddi atkvæði með til-
lögunni.
Keyrir um þverbak
Þegar Wan prllns tilkynnti úr-
slitin, virtust fylgismenn bræð-
ingstillögunnar bókstaflega dol-
fallnir. — Arthur Dean spratt
úr sæti sínu og þaut til þeirra
Drew frá Kanada og John Hare,
brezka fiskimálaráðherrans. Þeir
skunduðu síðan út úr salnum, en
komu aftur <?ftir skamma stund,
og bað þá Dean um orðið. Hann
sagði m.a.:
— Eins og öllum sendinefnd
um er kunnugt, höfum við
glímt við þetta vandamál í
mörg ár, og ef okkur tækist að
leysa það myndi allur heim-
urinn fagna. — Ég vil því enn
ítreka, að allir fulltrúar verða
að leggjast á eitt um, að ráð-
stefnan verði ekki árangurs-
laus. Þess vegna legg ég til, að
tillaga okkar verði borin upp
á ný og skora á alla, sem
greiddu atkvæði gegn henni,
og þá, sem sátu hjá, að greiða
nú atkvæði með henni.
Við þessi orð mátti heyra marg
ar reiði- og fyrirlitningarraddir
um allan salinn, og var greini-
legt, að nú töldu menn ágengni
Bandaríkjanna keyra um þver-
bak. Er áreiðanlegt að jafnvel
mörgum úr fylgjendahópnum
mislíkaði þetta stónum og þótti
ósæmilegt að reyna að breyta
ákvörðunum ráðstefnunnar með
slíkum hætti.
Stórfellt virðingarleysi
Shukairy frá Saudi-Arabíu bað
um orðið bitur og reiður. Sagði
hann m.a.: — Við tólf mílna-
menn höfum síðustu sex vikurn-
ar beðið um málamiðlun, en eina
málamiðlunin, sem við fengum,
var milli Bandaríkjanna og Kan-
ada, sem stóðu raunverulega á
sama bakka árinnar — og það
var ekki eins og að byggja brú
yfir ána, heldur brú, sem beygði
og endaði á sama bakka og hún
byrjaði. — Þá benti Shukairy á,
að Dean hefði lagt áherzlu á það
í ræðum, að menn yrðu að beygja
sig fyrir því, ef tilskilinn meiri-
hluti næðist á ráðstefnunni •— en
nú vildi hann sjálfur ekki beygja
sig, heldur heimtaði endurtekna
atkvæðagreiðslu. — Sagði hann,
að þetta væri raunar beint fram-
hald af framkomu Bandaríkjanna
á ráðstefnunni og sýndi stór-
fellt virðingarleysi fyrir henni.
— Ég skora á ráðstefnuna að
varðveita eigin virðingu. Sann-
leikurinn ér sá, að við höfum
ekki fundið sameiginlegán grund-
völl — og án hans getum við
ekki sett nein alþjóðalög, aðeins
leikið skrípaleik.
Þá talaði Tunkin frá Rússlandi.
Hann sagði, að þetta væn góð
niðurstaða miðað við allar að-
stæður Öruggt væri að alþjóða-
samkomulag næðist í framtíðinni
um aimenna reglu. Þess vegna
kvað hann furðu gegna, að
Bandaríkin vildu bera aftur upp
þessa sömu 1) llögu Tunkin var-
aði við slíkum óheiðarlegum að-
gerðum, eins og hann komst að
orði, því að við það myndi and-
rúmsloft ráðstefnunnar breytast
og snúast í fullkomið hatur og
illindi.
Síðan felldi ráðstefnan að
greiða atkvæði um tillöguna
að nýju. — Sögðu þá 50 já,
eins og fyrr greinir. Greiddu
nú til dæmis Ghana og Eþíóp-
ia atkvæði á móti, og Kúba,
Finnland, Paraguay og Túnis
sátu hjá, en höfðu áður fylgt
bandarísk—kanadísku tillög-
unni. Óánægjan í röðum fylgj-
enda tillögunnar hefur þó
áreiðanlega verið miklu víð-
tækari en þessi úrslit bera
vott um.
Dean: — HÖrmulegt
Eftir atkvæðagreiðsluna talaði
ég við Arthur Dean, sem fyrr
seg'.r. — Auk þess sem hann
skýrði frá, hverjir hefðu svikizt
undan merkjum, þegar tillaga
Bandaríkjanna og Kanada kom
til atkvæða, sagði hann, að
Bandaríkin myndu nú hverfa aft-
ur til þriggja mílna reglunnar. —
Taldi hann þetta hormulega nið-
urstöðu — og að nú mundi öng-
þveiti ríkja á höfunum.
Dean sagði þó jafnframt, að
enda þótt % meirihluti hefði ekki
fengizt, hefði þó legið svo nærri,
að hann vonaði, að farið yrði að
líta á bandarísk-kanadísku til-
löguna sem alþjóðalög. Jafnvel
væri sá möguleiki fyrir hendi,
að þær 54 þjóðir, sem greiddu
henni hér atkvæði gerðu samn-
ing sín á milli á grundvelli henn-
ar. (Sjá nánar um samtalið á
öðrum stað í blaðinu.) Dean
kvað það athyglisvert, að sex
mílna ríkjunum hefði aukizt
fylgi á kostnað 12 mílna ríkja,
miðað við ráðstefnuna fyrir
tveim árum. Hins vegar kvartaði
hann um það, að Rússar hefðu
beitt miklum þvingunum á ráð-
stefnunni (terrific pressure)).
Harðar deilur í lokin
Wan prins sleit ráðstefnunni
kl. 18.08 í kvöld. — Höfðu þá
staðið miklar umræður nærfellt
þrjá klukkutíma. Gerðu fulltrú-
ar þá grein fyrir atkvæði sínu,
og auk þess upphófust stórfelld-
ar deilur um þá hugmynd Tyrk-
lands, sem Kanadafulltrúinn bar
síðan fram sem tillögu, að alls-
herjarnefndin yrði látin túlka,
hver væri hin raunverulega nið-
urstaða ráðstefnunnar. Urðu þær
deilur ákaflega harðar, en til-
lagan var loks tekin aftur.
Mjög margir fulltrúar gerðu
sérstaklega grein fyrir því hvers
vegna þeir hefðu greitt atkvæði
gegn íslenzku tillögunum eða
setið hjá. Spruttu af því orða-
skipti milli Rússans Tunkins og
Garcia Amador frá Kúbu. Tun-
kin sagði, að Rússar hefðu mestu
samúð með íslandi og skilning á
þörfum þess, og þeir hefðu stutt
það á virkan hátt, þegar það
lýsti yfir tólf mílna fiskveiðilög-
sögu. — Hins vegar, sagði Tun-
kin, gátum við ekki stutt tillögu
íslendinga um forréttindí á
opnu hafi, vegna þess að hingað
erum við komnir til að setja
almennar reglur, og ef við sam-
þykktum sérreglu, gæti það
valdið misskilningi og deilum.
Á hinn bóginn gátum við ekki
heldur stutt tillögu íslands um
niðurfellingu söguréttarins,
vegna þess að hún byggðist á til-
lögu Bandaríkjanna og Kanada,
sem við vildum ekki viðurkenna.
Amador frá Kúbu stóð upp og
kvaðst hafa undrazt tvöfeldni
Rússans. Hann hefði lýst yfir
samúð með íslandi og skilningi,
en síðan greitt atkvæði á móti
því af hreinum tæknilegum
ástæðum, eins og hann komst að
orði. — En skýring Rússa á þess-
um tæknilegu ástæðum nægir
ekki, sagði hann, því að þeir
greiddu einnig atkvæði gegn til-
lögu Kúbu, sem var alveg eins
og tillaga íslands um forréttindi,
nema hvað þar var sett almenn
regla. Ég vil því segja fulltrúa
Rússa, að við smáþjóðirnar er-
um raunar þakklátar fyrir samúð
þeirra og skilning, en það er
ekki nóg, þeir verða líka að sýna
slíkt í verki.
Lítt hæfur leiðtogi
Sem áhorfandi á ráðstefnunni
virðist mér ein höfuðástæðan til
þess, að Bandaríkjuuum og Kan-
ada mistókst að fá tillögu sína
samþykkta, vera sú, að banda-
ríski fulltrúinn, Dean hafi reynzt
seinheppinn og lítt hæfur leið-
togi þess hóps, sem tillögunni
fylgdi. Mér virðist greinilegt, að
hann sé stirður í hugsun og ekki
„diplomatiskur'* í framkomu. —
Hin lélega ræða hans í gærkvöldi
hefir tæpast orðið til annars en
fæla fylgismennina frá.
Auk þess verður að hafa það
í huga, að Bandaríkin hafa beitt
mikilli „pressu" eða ýtni, að ekki
sé sagt þvingunum, við 20—30
ríki, og þótt það hafi borið til—
ætlaðan árangur við sum þeirra,
má gera ráð fyrir, að mörg ríki,
sem fyrir slíku verða, sýni óá-
nægju sína með því að snúast
öndverð, þegar til úrslita kemur.
— Af samtali við fulltrúa Chile
komst ég t. d. að raun um, að
hann og hans menn létu sem þeir
fylgdu tillögu Bandaríkj anná og
Kanada, en greiddu síðan at-
kvæði gegn henni til þess að
sýna, að Chile væri pólitískt sjálf
stætt og léti Bandaríkin ekki
beygja sig. — Á slíku virðast
Bandaríkj amennirnir ekki hafa
varað sig og því verið of bjart-
sýnir á úrslitin.
NA /5 hnúfar SV 50 hnuiar X Snjókoma > Oói X7 Skúrir K Þrumur 'Wz, KuUaskil S" Hifaski/ H Hmð L Latqð
« / a ■ '# ■ a # ... Í L3S 7*1 3
( VIÐ Nýfundnaland er lægð-
S arsvæði, sem bre*ðist mjög
| hægt norðaustur og veldur
^ SA-átt hjá veðurskipinu Alfa.
S Hins vegar er háþrýstisvseði,
S er nær frá Bretlandseyjum
\ norðvestur um Island til
( N-Grænlands. Veður er yfir-
s leitt stillt og gott hér á landi
\ ,og í grenndinni. Er ekki buizt
S við neinu verulegum breyting
S um næsta sólarhring,
i S •
Veðrið kl. 22 í gærkvöldi: •
SV-land og SV-mið: Hæg;
viðri fyrst, síðan suðaustan s
kaldi, skýjað og lítilsháttar |
rigning. Faxafl. til NA-lands, \
Faxafl.mið til NA-miða: Hæg s
breytileg átt, skýjað með í
köflum. Austf . og Austfj.mið:;
Vestan göla, léttskýjað. SA- ,s
land pg SA-mið: Vestan gola)
og léttskýjað fyrst, síðan suð- j
vestan 'gola og skýjað. s