Morgunblaðið - 25.05.1960, Blaðsíða 12

12
MORGVNÍtLAÐItí
Miðvik'udagur 25. maí 1960
JWttpiitMaMlfc
TTtg.: H.f Arvakur Reykjavlk
íramkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 45.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 3.00 eintakið.
BRJÓSTVÖRN
HEIMSFRIÐARINS
gPLUNDRUN og algert
árangursleysi ráðstefnu
hinna æðstu manna í París
hefur kennt okkur að aldrei
er meiri þörf á því en nú að
NATO-þjóðirnar standi þétt
saman í náinni samvinnu,
bæði á sviði landvarna og
efnahagsmála.
Þannig komst Hugh Gait-
skell, leiðtogi Verkamanna-
flokksins brezka, m. a. að
orði í ræðu í neðri málstof-
unni, eftir að Macmillan, for-
sætisráðherra, hafði skýrt
brezka þinginu frá úrslitúm
mála á Parísarfundinum.
Ekkert hik
Óhætt er að fullyrða, að
lýðræðissinnaðir menn um
allan hinn frjálsa heim, séu
sammála Gaitskell um, að nú
beri brýnni nauðsyn til þess
en nokkru sinni fyrr að þjóð-
ir þær, sem myndað hafa
varnarbandalag lýðræðis-
þjóðanna standi vel saman,
treysti samtök sín og sýni
Rússum að á þeim sé ekkert
hik. Þær séu þess alráðnar
að efla varnir sínar og mæta
hverri ofbeldisárás sterkar og
sameinaðar.
Þetta er í sannleika sagt
það eina, sem bjargað get-
ur heimsfriðnum. Ef Rúss-
ar fá minnstu átyllu til
þess að halda að lýðræðis-
þjóðirnar séu að slaka á
vörnum sínum og að óein-
ing ríki meðal þeirra, hlýt-
ur það að hafa þær afleið-
ingar að yfirgangur þeirra
og ofbeldishneigð færist i
aukana.
Efling Atlantshafs-
bandalagsins
Enda þótt margir telji að
ofstopi Krúsjeffs á Parísar-
fundinum eigi rætur sínar í
fallvaltleika hans heima fyr-
ir, þá er hæpið að treysta á
það. Hugsanlegt er, að Krús-
jeff eigi í vök að verjast og
að valdadögum hans kunni
að fækka. En allar líkur
benda til að þeir, sem við
taki af honum, yrðu sízt betri
viðskiptis en Krúsjeff og
samstarfsmenn hans.
Það sem nú er þess vegna
mikilvægast er að lýðræðis-
þjóðirnar freisti allra ráða til
þess að efla Atlantshafs-
bandalagið og gera það sem
hæfast til þess að verða
brjóstvörn heimsfriðarins.
FÁHEYRT
ÁBYRGÐARLEYSI
IITAN IIR HEIMI
l^AÐ hefur komið í hlut nú-
verandi ríkisstjórnar að
segja þjóðinni þann beizka
sannleika, að hún hefur á
síðustu árum gengið gálaus-
lega um gleðinnar dyr, lifað
um efni fram og veikt grund-
völl afkomu sinnar og efna-
hags hættulega mikið. Af
þessu hefur ríkisstjórnin
dregið þær eðlilegu og sjáli-
sögðu ályktanir að drepa
verði við fæti, hefja efna-
hagslega viðreisn og leggja
nýjan og traustari grundvöll
að framförum og uppbygg-
ingu í landinu.
Út í ófæru
Mikill meiri hluti þjóðar-
innar gerir sér áreiðanlega
ljóst, að ekki mátti lengur
slá þessu viðreisnarstarfi a
frest. Þjóðin var komin út í
mikla ófæru. Þess vegna var
það, að vinstri stjórn Her-
manns Jónassonar sagði af
sér 4. desember 1958. Engum
dettur í hug að sá valdaglaði
maður hafi gert það að gamni
sínu að segja af sér og stjórn
sinni á miðju kjörtímabili.
Hann gerði það beinlínis
vegna þess að raunveruleik-
inn sjálfur hafði knúið hann
til þess.
Mennirnir sem
gáfust upp
Þetta verða menn að hafa
í huga, þegar stjórnarand-
stæðingar, kommúnistar og
Framsóknarmenn, mennirnir
sem gáfust upp í vinstri
stjórninni á miðju kjörtíma-
bili, reyna að æsa þjóðina
gegn hinum nauðsynlegu
viðreisnarráðstöfunum. Það
sýnir fáheyrt ábyrgðarleysi,
þegar kommúnistar og Fram-
sóknarmenn, sem engin já-
kvæð úrræði áttu sjálfir í
efnahagsmálum þjóðarinnar,
hefja nú baráttu gegn úrræð-
um núverandi ríkisstjórnar
undir kjörorðinu: Rífa verður
niður efnahagskerfi ríkis-
stjórnarinnar.
Vatn
YT A T N — vökvi, sem renn-
* ur úr krönunum, þegar
skrúfað er frá þeim, eða sótt-
ur er í fötu í brunninum! —
Að vissu leyti rétt skýrgrein-
ing, miðað við nútíma-að-
stæður. Og þó — vatnið er
raunverulega alls ekki jafn-
sjálfstagður hlutur, ef svo má
segja, eins og þannig er gefið
til kynna. Víða í heiminum
ríkir nefnilega vatnsskortur,
svo að til vandræða horfir —
á meðan við íslendingar neyt-
um þessa „sjálfsagða“, ferska
vökva og notum hann ótæpi-
lega á degi hverjum, og lát-
um hann oft „renna út í sand-
inn“ af slíku hugsunarleysi,
að þeir, sem við vatnsskort
búa, mundu telja óguðlega
sóun á verðmætum.
• VAXANDl NOTKUN
Og vatnsnotkunin eykst hröð-
um skrefum með fólksfjölgun-
inni í heiminum og vaxandi iðn-
1 »
i Vatnsskortur gerist )
$ æ meira áberandi J
\ víða um heim — og \
s , s
5 fjöldi sérfræðinga )
| situr með sveittan \
| skallann og veltir s
i fyrir sér, hvað til i
j bragðs skuli taka. \
) }
aði á ýmsum sviðum. Það er því
ekki að undra, þótt mikið sé um
það hugsað, hvernig bæta megi
úr vatnsskortinum og tryggja
heiminum nægilegt vatn til fram
búðar. Hafa margar hugmyndir
komið fram í því sambandi —
frumlegust sennilega sú að roga
stórum borgarísjökum frá heims
skautasvæðunum til hinna heit-
ari heimshluta og bræða þá þar.
Þetta er óneitanlega skemmtileg
Þegar á heildina er litið, helzt vatnsnotkunin í heiminum nú
nokkurn veginn í hendur við „framleiðslu“ náttúrunnar ...
Vatn
hugmynd — en varla að sama
skapi hagkvæm. Hætt við að vatn
ið það yrði æði dýrt.
★
Víða um heim sitja sérfræðing
ar í nefndum og vísindastofnun
um með sveittan skaltann og
velta þvi fyrir sér, hvað hér sé
hægt að taka til bragðs. Hið
cvenjulega þurrviðrasama sum-
ar í fyrra hefir víða hert á vanda
málinu, ef svo mætti segja, en
ninir sérfróðu hafa lengi bent á
hættuna — oftast fyrir daufum
eyrum, eins og svo oft vill verða.
• 20 LTR. — 1500 LTR.
Bandaríkjamenn hafa gert
rannsóknir, sem leiða glöggt í
ljós, hve vatnsnotkunin hefir auk
izt hröðum skrefum á síðari ár-
um. Árið 1939 — fyrir aðeins
rúmum tuttugu árum — komst
rannsóknarnefnd frá Yale-há-
skólanum að þeirri niðurstöðu
eftir umfangsmiklar vísindalegar
athuganir, að dagleg vatnsnotk-
un næmi 20 lítrum á hvern íbúa
— og var þá allt meðtalið, vatn
til iðnaðar, áveituframkvæmda
o.s.frv. — Átján árum síðar, eða
1957, sýndu hliðsæðar rannsókn
ir, að vatnsnotkunin á hvern
íbúa var komin upp í 1500 lítra
Við reynum eftir beztu getu að verjast því vatni. sem úr loft-
inu streymir — en þegar það hefur sigið í jörð niður, reynum
við með öllum ráðum að ná því upp aftur, því að við gerumst
æ gírugri til vatnsins, og náttúran hefur varla undan að full-
nægja eftirspurninni . . .
á dag — og varla hefir hún
minnkað síðan.
• EIN BRAUÐSNEDE) —
130 LTR. AF VATNI
Það er ótrúlegt, en satt, að
því er nákvæmustu útreikning-
ar herma, að til þess að „fram-
leiða“ eina meðalstóra brauð-
sneið þarf um 130 Iítra af vatni
— og er þá reiknað með því, sem
hið lifandi korn á akrinum hefir
sogið úr jarðveginum. Á sama
hátt er talið, að ungur uxi, sem
slátrað er, hafi neytt um 16000
lítra af vatni fyrir hver pund
kjöts, sem af honum kemur!
• VATNSHÁKAR
Stáliðjuverin eru hinir mestu
vatnshákar. Þannig þarf að nota
160 tonn af vatni til þess að fram
leiða 1 tonn stáls. Olíuhreinsun-
arstöðvar nota 10 tonn af vatni
fyrir hvert tonn af benzíni, vatn
ið, sem ölbruggunarfyrirtækin
nota, er margfalt meira en
„kemst til skila“ til neytandans
— og þannig mætti lengi telja.
Vatn
Hvers konar vinnsla og iðnaður
nota yfirleitt vatn í ríkum mæli.
— Það hefir verið reiknað út í
Bandaríkjunum, að þáttur heimil
anna í heildarvatnsnotkuninni
nemi 10%, ca 33% fari til áveitu
framkvæmda, en iðnaðurinn
hirði afganginn. — Enda þótt til
greindar tölur séu miðaðar við
bandarískar rannsóknir, má gera
ráð fyrir, að hlutfallið sé ekki
ósvipað í öðrum tækniþróuðum
löndum.
• NÓG AF VATNI —
ÓNOTHÆFU
Sannleikurinn er sá, að ástand
ið í þessum málum er víðast
hvar þannig, að vatnsnotkunin.
helzt nokkurn veginn í hendur
við „framleiðslu" náttúrunnar
— þ. e. þá vatnsmyndun, sem á
sér stað á jörðunni. Aðems til-
tölulega lítilfjörleg aukning
vatnsnotkunar almennt gæti nú
leitt til alvarlegs ástands mjög
víða um heim. Þetta þykir mörg-
um blóðugt, að vonum, þar sem
vissulega er nóg af vatni allt í
kringum okkur — en gallinn er
bara sá, að saltmagnið í höfnun-
um gerir allt það óhemju vatns
magn óhæft til neyzlu — og flestr
ar annarrar notkunar.
• FERSKT VATN ÚR SJÓ
Það er vissulega von, að menn
Framh. á bls. 17.