Morgunblaðið - 14.06.1960, Page 8

8
MORCVNBT AÐTÐ
Þriðjudagur 14. júni 1960
Sjómannadagur í sólskini
Tekið á móti heiðursmerkjum. Talið frá vinstri: Sigurjón Kristjánsson, vélstjóri, Auðunn Sæm-
undsson, Sigurður Einarsson, Selfossi, Elín Jóhannsdóttir (Péturssonar, skipstjóra), Henry
Hálfdánarson. — Sitt til hvorrar handar eru fánaberar. — Á myndina vantar Grím Þorkels-
son, skipstjóra, sem einnig var sæmdur heiðursmerki. (Ljósm. Mbl. Ól. K. M.)
SJÓMANNADAGURINN var
hátíðlegur haldinn um land
allt sl. sunnudag. Hér í Rvík
var veður hið bezta, sem sézt
hefur lengi, sól og blíða. —
Blöktu fánar á skipum í
höfninni og húsum í bænum
frá því snemma um morgun-
inn. Þátttaka í hátíðahöldun-
um var mikil og sala merkja
dagsins og Sjómannablaðsins
gekk vel.
Hátíðahöldin hófust með messu
f Laugarásbíó. Séra Garðar Svav-
arsson messaði. Kl. 2 hófust úti-
hátíðahöld á Austurvelli. Séra
Óskar J. Þorláksson flutti minn-
ingaræðu um sjómenn, sem látizt
höfðu á árinu. Nítján sjómenn
hafa látizt við störf sín frá síð-
asta sjómannadegi og var þeirra
minnzt með því að blómsveigur
var lagður á gröf óþekkta sjó-
mannsins í Fossvogskirkjugarði.
Þá söng Kristinn Hallsson ein-
söng.
Næst fluttu ræður Emil Jóns-
son, sjávarútvegsmálaráðherra,
Hafsteinn Baldvinsson, skrif-
stofustjóri og Egill Hjörvar, vél-
stjóri.
Sj ávarútvegfcmálaráðherr a
kvað veiðiflota landsmanna
aldrei hafa bætzt jafnmikill
kostur myndarlegra báta búna
fullkomnum tækjum og sl. ár.
Þá væru tveir togarar nýkomn-
í vetur ,er krónan var skráð á
því gengi er ætla mátti að dygði
til þess að útflutningsframleiðsl-
an gæti staðið undir sér án nokk-
urra opinberra bóta. Þá ræddi
hann nokkuð um landhelgismál-
ið og lét í ljós þá ósk, að Bret-
ar tækju aldrei framar upp vopn-
aða gæzlu togara í íslenzkri land-
heigi.
Hafsteinn Baldvinsson vék
m. a. í ræðu sinni að launakjör-
um sjómanna. Kvað hann -að
ferðir við launaútreikninga
þeirra meingallaðar og erfitt að
halda þeim áfram við þær
breyttu aðstæður, er leiddu af
efnahagsráðstöfununum.
Væri það því ánægjuefni, að
sjómenn hefðu á ráðstefnu sinni
nýverið lagt eindregið til, að haf-
izt yrði handa um endurskoðun
þessa launakerfis í samvinnu við
útvegsmenn og með gagnkvæm-
um skilningi ætti að mega finna
farsæla lausn þessa máls.
Þá fór ræðumaður nokkrum
orðum um þær skemmdir á hrá-
efni, sem borið hefði á að und-
anförnu, sem brýna nauðsyn
bæri til að færa til betri vegar.
Egill Hjörvar ræddi um tilgang
Sjómannadagsins og hagsmuna-
og áhugamál sjómanna. Fór hann
nokkrum orðum um launakjör
sjómanna og nauðsyn þess ,að
þeir bæru ekki minna úr být-
um en þeir, sem ynnu að aflan-
um í landi. Væru sjómannasam-
tökin vel vakandi fyrir öllum
breytingum á kjörum félaga
sinna.
Að lokum sagði Egill, að sjó-
menn tækju sér í munn á þess-
um degi orð Grettis Ásmunds-
sonar og segðu til þeirra, sem
stýrðu landinu og þjóðarinnar:
„Ekki mun skuturinn eftir liggja
ef vel er róið framá“.
Heiðursmerki og kappróður
Þá voru afhent heiðursmerki
Sjómannadagsins og Fjalarbik-
arinn. — Einnig fór fram kapp-
róður og kepptu tíu skipshafnir.
— Eyjólfur Jónsson, sundkappi,
synti Viðeyjarsund í tilefni dags-
ins og kom að landi í þann mund
sem róðurinn var að hefjast. —
Skipverjar á Guðmundi Þórðar-
syni unnu kappróðurinn.
Enn lifir í gömlum glæðum
Eýjólfur Jónsson á Viðeyjarsundi á Sjómannadaginn.
(Ljósm. Sveinn Þormóðsson).
fr til landsins og þrír væntan-'
legir. Þá væri það einnig gleði-
efni, að á síðustu vertíð hefði
þurft að ráða um helmingi færri
erlenda menn til starfa á fiski-
skipaflotann en árið áður.
Ráðherrann vék að því, að síð-
ustu ár hefði oft Verið hugsað
meira um aflamagnið en gæði
aflans, en einnig í þessu efni
væri orðin breyting til batnað-
ar. Minnti ræðumaður í því sam-
bandi á lög um ferskfiskeftirlit,
er samþykkt voru á síðasta
þingi.
Ræðumaður minntist á hina
breyttu skipan, er tekin var upp
Samkomuí
Fíladelfía
Almenn samkoma kl. 8;30. —
Daníel Glad og Garðar Ragnars-
son tala. Allir velkomnir!
Kennsla
Lærið ensku í Englandi.
í eina sameiginlega hótelinu og
málaskólanum í Bretlandi. —
Stjórnað af Oxford-manni. Frá
£ 10 á viku með öllu. — Aldur
16— S0. —
THE REGENCX, Ramsgate,
England.
Rússar viður-
keima mannrán
BONN, 8. júní (Reuter — Rauði
kross Vestur-Þýzkalands til-
kynnti í dag, að þýzki lögfræð-
ingurinn Walther Linse hafi lát-
izt í Rússlandi 15. desember 1053.
Linse var einn af helztu forustu
mönnum samtaka frjálsra lög-
fræðinga í Vestur-Berlín og varð
það 1952 mjög híjóðbært um all-
án heim, þe£ar austur-þýzkir
kommúnistar rændu honum frá
heimilj hans, og fluttu hann með
valdi austur yfir járntjaldið.
Lögfræðingasamtökin fengu
fregnir af því að austur-þýzkir
kommúnistar hefðu haldið Linse
í fangelsi fram á sumar 1953, en
þá var hann afhentur rússnesku
hernámsyfirvöldunum, og flutt-
ur til Rússlands. Þegar hernáms-
stjórnir Vesturveldanna í Berlín
ítrekuðu margsinnis mótmæli
sín vegna meðferðarinnar á
Linse. þóttust Rússar aldrei vita
neitt um það, hvar hann væri
niður kominn. En fyrir skömmu
veitti rússneski rauði-krossinn
upplýsingar um að hann hefði
látizt í Rússlandi fyrir rúmum
sex árum.
— Próf. Richard Beck ræð/r við
fréftamenn um þjóðræknismálin
PRÓFESSOR dr. Richard
Beck, sem fyrir skömmu er
kominn hingað til lands í
heimsókn og mun dveljast
hér að mestu sumarlangt,
ræddi við fréttamenn síðdeg-
is í gær.
Eins og vænta mátti af hálfu
þessa ötula formælanda traustra
tengsla íslenzks fólks í Vestur-
heimi við ættjörðina, bar þjóð-
ræknismálin einkum á góma í
viðtalinu.
40 ára stúdentsafniæli
Próf. Beck sagði, að sér væri
ekki sízt kærkomið að vera hér
um þessar mundir, þar sem hann
ætti nú 40 ára stúdentsaímspli.
En það var einmitt ári eftir það,
er próf. Beck hélt vestur um haf
fyrst til náms en síðan starfs.
Vitanlega kæmi hann þó hingað
líka í þjóðrækniserindum. Marg
ir vestra hefðu beðið sig fyrir
kveðjur, og væri hann önnum
kafinn við að koma þeim til skila
og ætti þó enn margar eftir.
' — Ekki get ég, sagði prófessor-
inn, — ímyndað mér betra hlut-
skipti, en að vera boðberi frænd
seminnar og góðhugarins milli
Vestur-íslendinga og þeirra, sem
hér heima búa.
Þá drap próf. Beck á fyrirlestur
sinn í Haskóla íslands í kvöld,
þar sem fjallað verður um ýmis
málefní Vestur-íslendinga, og
kvaðst vera þakklátur fyrir að
hafa fengið tækifæri til að halda
hann.
islenzkt fólk vestra
í Vesturheimi búa nú, að því er
talið er, um 40 þúsund manns af
íslenzku bergi brotnir. Á árunum
frá þvi um 1870 og fram að alda-
mótum er áætlað að um 12 þús-
und manns hafi flutzt búferlum
héðan vestur um haf. Og héldu
flutningarnir áfram að nokkru
fram undir 1930, nema kvað mjög
lítið var um þá á árunum fyrir
heimsstyrjöldina og meðan hún
stóð yfir.
Starfsemi Þjóðræknisfélagsins
í Vesturheimi hefur verið með
ágætum, en próf. Richard Beck
hefur tvívegis verið forseti þess,
í síðara sinnið nú um 4 ára skeið.
Sagði hann að tvö síðustu þing
þess hefðu verið mjög vel sótt og
þótt hin ánægjulegustu. Ekki
væri því þó að neita, að á bratt-
ann væri að sækja, eftir því sem
gamla fólkinu héðan fækkaði. —
En samt höldum við hópinn, því
enn lifir í gömlum glæðum, sagði
próf. Beck. íslenzkan væri töluð,
þar sem því yrði við komið, og
skiptu þeir enn hundruðum — ef
ekki þúsundum — sem hana
kynnu. Annars staðar, einkum
meðal yngstu kynslóðarinnar,
væru tengslin við ísland og það
sem íslenzkt væri efld á enska
tungu. Og vissulega yrði líka vart
hjá mörgu því fólki, sem ekki
talaði málið lengur, djúprar rækt
arsemi við íslenzkt efni.
Auk margvíslegra mála vestra,
nefndi próf Beck, að þjóðræknis-
félagið hefði lagt nokkurt lið
skógræktinni hér heima með
plöntugjöfum og nokkru fé. Þá
væri nú verið að undirbúa komu
Karlakórs Reykjavíkur vestur
þangað næsta haust — og væri
þeirrar heimsóknar beðið með
mikilli eftirvæntingu.
Heimsóknir héðan mikilvægar
Próf. Beck ræddi nokkuð um
íslenzkar heimsóknir vestur í
byggðir íslendinga og kvað þær
ómetanlegar.
— Nýafstaðin heimsókn bisk-
upsins yfir íslandi, séra Sigur
bjarnar Einarssonar, var merk-
ur viðburður, sem við landar
hans kunnum vel að meta, sagði
próf. Beck.
— Hann prédikaði á nær
hverju kvöldi, ýmist á íslenzku
eða ensku, og flutti auk þess
margar ræður og talaði við fólk
ið. Með komu sinni treysti hann
áreiðanlega drjúgum bræðra-
böndin og tengslin við fósturjörð
ina. j
Nú væri háskólarektor, dr. Þor
kell Jóhannesson, vestra, og
mundi þá væntanlega ferðast um
íslendingabyggðirnar, þar sem
Próf. Ricliard Beck
honum yrði áreiðanlega vel tek
ið.
— Áframhaldandi samstarf
við hérlenda aðila er lífsnauðsyn
fyrir þjóðræknisstarfið, sagði
próf. Beck, — því að það er eins
og skáldið sagði: „Rótarslitinn
visnar vísir“, Mikil ánægja væri
að vita til þess, að við hér heima
vildu halda samstarfinu áfram.
En áhuginn fyrir því hefði m.a.
komið glöggt í Ijós við útgáfu
ritsins „Edda“ nú ekki alls fyr-
ir löngu, þar sem margir af for-
ystumönnum þjóðarinnar hefðu
ritað snjallar greinar til mikillar
hvatningar í þessum efnum. "
Sitthvað fleira kom fram í
viðtali próf. Richards Beck við
fréttamenn í gær, en allt bar mál
hans vott hins eldlega og ódrep-
andj áhuga fyrir vestur-íslenzk-
um tengslum — og þeirrar rót-
grónu þjóðrækni, sem við hér
heima höfum svo oft orðið varir
og vissulega metum mikils.
Mun ferðast um landið
Að þessu sinni mun prófessor
inn dveljast hér sumarlangt,
nema hvað hann mun skreppa til
Noregs í hálfsmánaðarferð síðari
hluta júlímánaðar. Hér á landi
mun próf. Beck bæði fyrir og
eftir þá för ferðast talsvert um
og m.a. flytja erindi í flestum
landshlutum. Þeir sem einkum
hafa staðið að heimsókn hans
hingað nú eru þeir Árni Bjarnar
son, bókaútgefandi, Árni Jóns-
son, stórkaupmaður, og Unn-
steinn Beck, tollgæzlustjóri, auk
svo nefndar þeirrar, sem hér
starfar að auknum samskiptum
við íslendinga í Vesturheimi.