Morgunblaðið - 11.12.1960, Blaðsíða 3

«1
Sunnudagur 11. des. 1960
MORGVNBLAÐIÐ
3
Sr. Jón Auðuns, dómprófastur;
eremíQ
Einn þeirra manna, sem text-1
ar aðventunnar leiða hugi vora
að, er spámaðurinn Jeremía.
Hann var uppi um það bil sex
öldum fyrr en Jésús og einn
þróttmesti, sterkasti persónu-
leiki Gyðinga fyrr og síðar. En
samtíðinni varð erfitt að greina
hið mikla, sem með þessum
manni bjó. Þó duldist hann ekki.
Nafn hans var á hvers manns
vörum, enda lifði hann ekki í
kyrrð. Um hann stóðu jafnan
sormar og stundum stórviðri.
ofsóknir að launum. Hann
hungraði eftir friði en kaus sér
stöðu í miðjum eldi stórrar bar-
áttu. Þrumurödd hans þagnaði
ekki. Refsivendinum hélt hann
vægðarlaust á lofti.
Menn hlustuðu, en sáu það um
seinan að þeir höfðu þó ekki
hlustað. Sárbeittum sannleiks-
orðum beindj hann gegn þjóð
sinni. Fyrir það var hann of-
sóttur sem þjóðníðingur . Arf-
sögn segir, að þau laun hafi hann
hlotið sannleiksástríðu sinnar og
bersögli, að þjóð hans hafi myrt
hann.
Myndin var tekin við Rán í. gær. Frá vinstri: Sigurður Jónsson, framkvstj., Björn Jónsson,
hinn nýi þyriuflugmaður, Agna"- *rr>foeH-Hansen, flugmálastj., og Pétur Sigurðsson, forstjóri
landhelgisgæzlunnar.
(Ljósm. Mbl. Ol. K. M)
Rán hefur flogið
235,000 mílur á 5 árum
FLUGBÁTURINN Rán átti í
gær fimm ára afmæli í þjón-
ustu landhelgisgæzlunnar og
,,hann hefur reynzt mjög vel“,
;agði Pétur Sigurðsson, for-
stjóri Gæzlunnar, við þetta
tækifæri. „Við erum þess full-
vissir, að á þessum árum hef-
ur Rán komið í veg fyrir mjög
mörg landhelgisbrot og það er
einmitt aðaltilgangur starfs
okkar — að koma í veg fyrir
brot“.
* * *
Pétur Sigurðsson hafði um
hádegisbilið boð 'inni fyrir
dómsmólaráðherra, Bjarna
Benediktsson, Agnar Koefoed
Hansen, flugmálastjóra, ýmsa
starfsmenn landhelgisgæzl-
unnar og fleiri.
„Fyrir þá, sem að þessum
málum hafa unnið, er þetta
merkisdagur", sagði Pétur —-
„Fluggæzlan hefur tekizt vel
þessi fyrstu ár, við höfum
lært mikið af reynslunni, gert
ýmsar endurbætur og teljum
okkur standa mun betur að
vígi en í upphafi. Ég vil leggja
áherzlu á það, að við hefðum
ekki náð jafngóðum árangri
og raun ber vitni nema vegna
þess hve samvinna allra hefur
verið góð. Hér hefur ríkt hinn
rétti andi samstarfs og skyldu
rækni, sem nauðsynlegur er í
slíkri þjónustu sem landhelg-
isgæzlan er“.
* * *
Pétur drap á það, að það
hefði verið mikið vegna for-
göngu þáverandi dómsmála-
ráðheri'a, Bjarna Benedikts-
sonar, að flugbáturinn var
keyptur til þjónustu fyrir land
helgisgæzluna. Upprunalega
var Rán í eigu bandaríska
hersins og var staðsettur á
Keflavíkurflugvelli. En á Þor
lákshöfn strandaði þessi flug-
bátur eitt sinn og tók Flug-
málastjórnin þá að sér að
bjarga honum — og eignað-
ist hann jafnframt.
* * *
Agnar Koefoed Hansen tók
einnig til máls og óskaði land
helgisgæzlunni til hamingju
með farsæla fluggæzlu. Sagð-
ist hann aldrei hafa verið í
vafa um það, að flugvél væri
Gæzlunni nauðsynleg, engu
síður en skipin — og sagði
hann, að sér kæmi ekki á
óvart þó fluggæzlunni yrði
einn góðan veðurdag skipað
á bekk með varðskipunum,
þáttur flugvélanna yrði ekki
talinn síður mikilvægar, enda
lægju mörg rök til þess.
* * *
Pétur greindi þá frá þvi,
að á þessum fimm árum hefði
Rán flogið 2,200 klst. í gæzlu-
flugi og samsvaraði það
235,000 sjómílum. Hún hefði
„tekið“ fjóra bi'ezka landhelg
isbrjóta, sex belgíska og einn
íslenzkan togai'a — auk þess
sex litla togbáta. Þar að auki
hefði flugvélin veitt mikils-
verða aðstoð á margan annan
hátt, farið sjúkraflug, nauð-
leitarflug, flogið með menn til
að eyða tundurduflum, verið í
myndatökum og fleira. ítrek-
aði Pétur enn, að Rán hefði
vafalaust komið í veg fyrir
mörg landhelgisbrot — og það
væri mikilvægast. Flugvélin
gerði ekki boð á undan sér,
hún kæmi eins og elding úr
heiðskíru lofti.
* * *
Loks afhenti Sigurður Jóns
son, framkvæmdastjóri, hin-
um nýja þyrluflugmanni land-
helgisgæzlunnar flugskírteini.
sitt, fyrsta skírteinið, se"m gef-
ið er út fyrir íslending, sem
lært hefur þyriustjórn.
Skipherra á Rán er nú
Lárus Þorsteinsson. Guðjón
Jónsson er flugstjóri, Helgi
Hallvarðsson, stýrimaður og
Gunnar Loftsson, vélstjóri. —
Hefur fluggæzlan komið sér
vel fyrir í einu flugskýlanna
á Reykjavíkurflugvelli, hefur
þar eigin verkstæði og allt
það, sem þarf til viðhalds
flugvélinni.
Oss ætti ekki að furða það, að
samtíðin átti erfitt með að átta
sig Jeremía. Oss liggja hliðstæð
dæmi nær. Ritsnillingurinn
Sturla Þórðarson nafngreinir
fjölda lítt merkra manna, eða
ómerkra með öllu, hann tilgrein-
ir með hinni mestu nákvæmni
fjölda lítilsverðra atburða, „en
það glopraðist rétt af tilviljun
úr fjöður hans, að Snori'i Sturlu-
son hafi sett saman sögubækur,
án þess að honum þyki umtals-
vert hverjar þær hafi verið“ (S.
Nordal). Á auðsöfnun Snorra,
valdabaráttu hans, gengi hans í
höllum norskra höfðingja, varð
samtíð hans starsýnt. Gildi þeirra
bóka, sem hann reit, virðast sái'-
fáir hafa skilið, þó hafa þær bor-
ið hróður hans og ættlands hans
víðar en nokkrar aðrar bækur,
sem íslenzkir menn hafa skráð.
Vér þui’fum oft að komast í
nokkra fjarlægð frá mikilmenn-
unum, til þess að meta þau. Þeir,
sem samtíðin dýrkar, gleymast
sumir fljótt, en aðrii', sem að litlu
voru hafðir hljóta sumir verð-
skuldaða vegsemd löngu, iöngu
síðar.
Að þessu er um mikilmennm
líkt og hin stóru fjöll. Til þess
að fá rétta hugmynd um þau,
þurfum vér að sjá þau úr fjar-
lægð. Svo er oft, ekki alltaf en
oft, um fjöllin í mannlifinu
furstana i ríki andans. Hleypi-
dómar samtíðar, lítilsigld sjónar-
mið, þx-öngsýn togstreita og öf-
und glepja mörgum sýn, svo að
hið stóra með samtiðarmönnum
verður erfitt að gi'eina.
Jeremía spámanni var byi'ðin
þung, en hann bar hana með
trúmennsku til dauða. Utan við
sjálfan sig, eða innra í djúpum
spámannssálar sinnar heyrði
hann guðsröddina, sem bauð
honum að boða þjóðinni óheillir
og refsidóma fyrir breytni henn-
ar. Þann boðskap flutti hann af-
dráttarlaust og hlaut hatur og
Eftir dauðann fékk þessi stór-
brótni sannleiksvottur eftir-
minnilega uppreisn. Þá var fjall-
ið stóra komið í þá fjarlægð, að
tign þess sást. Þjóðin, sém hafði
ofsótt hann og myrt, tók að dá
hann um fram flesta menn aðra.
í bókmenntum Gyðinga á öldinni
fyrir Krist eru sögur af því, að
eftir píslarvættisdauðann hafi
Jeremía þrásinnis vitrazt mönn-
um. Gyðingar tóku að trúa því
þá, en enn væri þessi mikli sann
leiksvottur þjóð sinni hollur og
trúr, að þrátt fyrir það, hvernig
hún tók hohum, héldi hann
áfram að vaka yfir málum
hennar.
Þó er stórkostlegasta dæmi
þess, hvert álit Gyðingar höfðu
síðar á Jeremía spámanni þetta:
Þegar Kristur var kominn, menn
hoi-fðu undrun lostnir á stór-
merkin, sem hann vann, og
hlustuðu höggdofa á orð hans,
trúðu margir Gyðingar því, að
hér væri Jeremía spámaður end-
urborinn.
Gat þjóðin hans, nær sex öld-
um eftir að hún ofsótti hann og
myrti, veitt honum aðra upp-
reisn meii'i en þessa?
Píslax'vottunum hefur mörgum
verið veitt verðug uppreisn síð-
ar. Engum eins og Jeremía spá-
manni.
Á þennan mann minnir kirkj-
an á aðventunni, þegar hún boð-
ar komu Krists. Og þá hugsum
vér um fyrirrennarana fleiri,
mennina, sem greiddu Kristi yeg
og innsigluðu sannleiksþjónust-
una með blóði sínu og píslar-
vættisdauða.
Þeir voru til þess sendir, að
ryðja veginn. Og þó varð honum
vegurinn nógu sár og grýttur,
og nógu hörð sú hvíla, sem veik-
byggðum líkama hans var búia
á dýrastallinum í Betlehem.
„Dagsbrím“ opnar bókasaín
1 GÆR var opnað að Freyjugötu
27 Bókasafn Verkamannafélags-
ins Dagsbrúnar, en það er bóka-
safn Héðins Valdimarssonar, sem
ekkja hans, frú Guðrún Pálsdótt-
ir gaf félaginu á fimmtíu ára af-
mæli þess 1956. Safnið er minn-
ingargjöf um Héðin Valdimars-
són.
Frú Guðrún Pálsdóttir var við-
stödd opnun safnsins, einnig voru
viðstaddir nokki'ir gestir, þar á
meðal menntamálai'áðherra. Er
gestir höfðu verið boðnir vel-
komnir, tók Eðvard Sigurðsson
til máls. Hann sagði meðal ann-
ars, að þegar félagið hefði tekið
við safninu, hefði það ekki átt
kost á hentugu húsnæði og bók-
unum hefði verið pakkað niður
til geymslu. Er múi’arar og raf-
virkjar keyptu húsið Freyjugötu
27 og gerðu það að félagsheimili
sínu, buðu þeir Dagsbrún hús-
næði undir safnið.
Var strax hafist handa um inn-
réttingu og var henni að mestu
leyti lokið 1959. í september það
ár var Geir Jónasson fenginn til
að setja safnið upp og vann hann
að því í frístundum sínum mest-
an hluta vetrar, kann stjórnin
honum beztu þakkir fyrir starf
hans í þágu safnsins. Einnig þakk
ar hún öðrum er aðstoðað hafa
við að koma safninu upp og að
lokum frú Guðrúnu Pálsdóttir
fyrir hennar höfðinglegu gjöf.
3415 bækur
Síðan tók Geir Jónasson til
máls. Gat hann þess að safnið
samanstæði af 3415 bókum um
ýmisleg efni. 2653 þeirra eru úr
safni Héðins Valdimarssonar, 600
bækur hafa félaginu verið gefnar
af öðrum aðilum og keypt hafa
verið 162 bindi. Einnig gat hann
þess, að safnið yrði ekki til út-
láns neroa í lestrars-al þess og eru
þar sæti fyrir 8 manns, en hægt
að fjölga þeim upp í tólf. Safnið
mun verða opið 7—8 mánuði á
ári. Á föstudögum frá kl. 8—10
e.h. og á laugardögum og sunnu-
dögum frá kl. 4—7. e.h
Er Geir Jónasson hafði lokið
máli sínu var gestum boðið að
skoða safnið og er því haganlega
fyrir komið.
Málverkasýning
á Siglufirði
SIGLUFIRÐI, 9. des. — Ragnar
Páll Einarsson, listmálari,' opn-
aði hér málverkasýningu í dag
á Hótel Hölil. Sýnir hann þar 35
vatnslitamyndir og tvö olíumál-
verk. Motívin eru öll héðan frá
Siglufirði eða úr nágrenni byggð
arlagsins og myndirnar flestar
gerðar á þessu ári. Heildarsvipur
sýningarinnar er í senn fagur
og glæsilegur. Margt manna sótti
sýninguna í dag og hafa nokkr
ar myndir selst. Sýningin verð-
ur opin næstu daga. —Stefán.
Ævisaga Jóns Guð-
mundssonar ritstjóra
KOMIN er út ævisaga, eða „þætt-
ir úr ævisögu“ Jóns Guðmunds-
sonar alþingismanns og ritstjóra,
ski’áð af Einari Laxness, stud.
mag. ísafoldarprentsmiðja h.f.
gefur bókina út í samvinnu við
Sögufélagið.
Jón Guðmundsson var í fylk-
ingarbrjósti á 19. öldinni, sem er
eitt merkasta tímabil í sögu ís-
lenzku þjóðai'innar og tók mik-
inn og virkan þátt í sjálfstæðis-
baráttunni. Hann var náinn sam-
starfsmaður Jóns Sigurðssonar
og hefur Jón ritstjóri tjáð af-
stöðu sína til nafna sins Sigurðs-
sonar með þessum eftirminnilegu
orðum: „í okkar samvinnu hef
ég verið skuggi þinn og tek mér
til æru, ef sagan getur sett mig
svo hátt“.
Bókin skiptist í tólf meginkafla 1
og nefnast þeir: Forspjall, Ævi-
ferill til ársins 1848, Ár fyrir-
heita og frelsisvona, Þjóðfundur-
inn 1851, Brostnar vonir, Þjóð-
ólfur — ,,blað lýðsins", Þjóðmála
barátta, utan þings og innan,
1852—’57, Fjársýkin geisar, Milli-
bilsár, 1860—’65, Stjórnmálaskrif
og flokkadrættir, Deilur um fjár
hagsmál, Endalok þingmennsku,
Lokaferill á tíroabili valdboða og
viðnáms, í Reykjavík og Fjöl-
skyldan í Aðalstræti 6.
í eftirmála segir höfundur bók
arinnar m. a.: ,,Von mín ei; þó, að
rit þetta megi færa okkur eitt-
hvað nær því að meta að verð-
leikum hlutdeild Jóns Guðmunds
sonar í íslenzkri þjóðarsögu á 19.
öld“. Bókin er prýdd fjölda
mynda.