Morgunblaðið - 22.03.1961, Síða 12
12
MORGUNBLAÐI b
Miðvik'udagur 22. marz 1961
JÍ0rípír#Míitfr
Utg.: H.f Arvakur. Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Rítstjórn: Aðalotræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 45.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 3.00 eintakið.
SAKSÓKNARI RÍKISINS
A ð frumkvæði Bjarna Bene-
diktssonar, dómsmálaráð-
herra, hefur nýlega verið
lagt fyrir Alþingi frumvarp
til laga um breytingu á lög-
um um meðferð opinberra
mála. — Kjarni frumvarps
þessa er sá, að þar er gert
ráð fyrir að skipaður verði
saksóknari ríkisins, er fari
með ákæruvald og að nýskip
an verði gerð á embætti
sakadómarans í Reykjavík.
Um hlutverk saksóknara
segir í frumvarpi þessu á þá
leið, að hann skuli hafa gæt-
ur á afbrotum, sem framin
eru, kveða á um rannsókn
opinberra mála og hafa á
hendi yfirstjórn hennar og
eftirlit. Hann höfðar opinber
mál og tekur ákvörðun um
áfrýjun þeirra.
I frumvarpi dómsmálaráð-
herra er rakin sága þeirra
tillagna, sem fluttar hafa
verið á Alþingi á undanförn-
um áratugum um nýskipan
ákæruvaldsins, allt frá því
að Gunnar Thoroddsen flutti
frumvarp sitt um opinberan
ákæranda árið 1934. Sí&an
hefur hver dómsmálaráð-
herrann á fætur öðrum sett
nefndir til þess að endur-
skoða gildandi lög og reglur
um réttarfarsmálin. Frum-
vörp um meðferð opinberra
mála hafa verið lögð fyrir
Alþingi og hefur í sumum
þeirra verið gert ráð fyrir
stofnun opinbers ákæranda
eða saksóknara ríkisinss. —
Virðast lögfræ&ingar al-
mennt vera sammála um
það að taka beri ákæruvald-
ið úr höndum pólitísks ráð-
herra og fá það í hendur ó-
hlutdrægum embættismanni.
Núverandi dómsmálaráð-
herra á þakkir skildar fyrir
frumkvæði sitt um þetta mál
nú. Hér er um merka réttar-
farsbót að ræða, sem raunar
hefur dregizt alltof lengi að
koma í framkvæmd. En or-
sök þess dráttar er fyrst og
fremst sú, að menn hafa
óttazt þann kostnað, sem
leiða mundi af hinu nýja
embætti saksóknara ríkisins.
En enda þótt eðlilegt sé að
horft sé í aukinn kostnað við
stofnun nýrra embætta, þá
er þó hitt mest um vert, að
þjóðin búi við það skipulag
í réttarfarsmálum, sem tryggi
henni fullkomið réttarör-
yggi. Að því marki stefnir
fyrrgreint frumvarp og er
vonandi að það hljóti fulln-
aðarafgreiðslu á þessu þingi.
FJÁRHAGSERFIÐ-
LEIKAR BÆNDA
OG YFIRLÝSING
RÍKISSTJÖRN-
ARINNAR
T útvarpsumræðunum um
vantrauststillögu stjórnar-
andstöðunnar, ræddi Jónas
Pétursson, alþingismaður,
nokkuð um þá fjárhagserfið-
leika, sem margir bændur
ættu við að stríða vegna vax
andi verðbólgu og dýrtíðar á
undanförnum árum. Kvað
hann þessa erfiðleika hafa
verið til athugunar og um-
ræðu hjá ríkisstjórninni og
stuðningsflokkum hennar. —
Væri auðsætt að hér væri
um vandamál að ræða, sem
greiða yrði fram úr með op-
inberum aðgerðum. Jónas
Pétursson komst síðan að
orði á þessa leið:
„Þess vegna tel ég rétt að
það komi fram, að ríkis-
stjómin hefur ákveðið að
leita eftir því við banka og
sparisjóði að hluta af víxil-
skuldum bænda, verði breytt
í föst lán til langs tíma með
hagkvæmum vaxtakjörum“.
Jónas Pétursson flutti
þessa yfirlýsingu fyrir hönd
ríkisstjórnarinnar. — Munu
margir bændur fagna henni.
Má óhikað treysta því að
bankar og sparisjóðir muni
eftir föngum freista þess að
verða við óskum ríkisstjórn-
arinnar í þessum efnum. Það
væri mjög illa farið, ef ung-
ir og efnalitlir bændur, sem
staðið hafa í miklum fram-
kvæmdum á undanförnum
árum yrðu að gefast upp við
búrekstur sinn. Af því myndi
leiða þverrandi framleiðslu
landbúnaðarafurða.
STEVENSON FER
VEL AF STAÐ
ll/|eðal pólitískra fréttarit-
4 ara frá lýðræðisþjóðum,
er það almenn skoðun, að
hinn nýi formaður banda-
rísku sendinefndarinnar á
þingi Sameinuðu þjóðanna,
hafi farið vel af stað. Adlai
Stevenson hefur ennþá einu
sinni sýnt það, að hann er
Faöir“ flu
POLARISFLUGSKEYTIN Krefst eftirlauna
eða eldflaugar híi&tæðar v Jafnframt. ^yí sem frá
pessu er skyrt 1 fregnum fra
þeim, hefðu getað orðið Hamborg, er einnig hermt,
að veruleika þegar á árum að maðurinn, sem var helzti
heimsstyrjaldarinnar síð- höfundur V. 2-skeytanna,
, , hafi krafizt eftirlauna af
ari, ef vismdamennirmr í vestur-þýzka ríkinu, er nemi
eldflaugatilraunastöð Þjóð 630 mörkum á mánuði (um
verja í Peenemúnde hefðu 6 ^ús. ísl. kr.). Hér er
„ ... . c. , um að ræða fyrrverandi yf-
fengið leyfi til að halda jrmann hins þýzk-banda-
áfram að vinna að full- ríska eldflaugasérfræðings,
komnun V. 2-flugskeyt- Wernhers von Braun, hinn
.... . . „66 ára gamla Rudolf Nebel
anna af fullum krafti, með sem fyrir rétti - MUnchen
það fyrir augum, að unnt krefst einnig hárrar greiðslu
yrði að skjóta þeim frá af vestur-þýzka ríkinu (rúm-
i o. .. lega 500 þús. ísl. kr.) í eitt
kafbatum, neðansiavar. . .. , . .... * ... .
’ J skipti fyrir oll, með tilvisun
j-fi1 Isga þeirra, er fjalla um
bótaskyldu hins opinbera
gagnvart fórnarlömbum naz-
ismans.
Nebel hefir lýst því yfir í
réttinum, að þýzki herinn
hafi keypt einkaleyfi hans á
V. 2 árið 1937 og boðið hon-
um skilyrði til að starfa
áfram að rannsóknum sínum
á þessu sviði. Nokkru síðar
var hann hins vegar tekinn
fastur af nazistum, sem
töldu, að hann væri af Gyð-
ingaættum, — en það var
reyndar á misskilningi byggt.
V. 2-flugskeytin, eitt ógur,
legasta vopn styrjaldarinnar,
voru síðar notuð við merki
legar tilraunm í Eystrasalti
ekki aðeins gáfaður og bráð-
snjall ræðumaður, heldur
kænn og laginn stjórnmála-
maður. Þann stutta tíma,
sem hann hefur verið aðal-
fulltrúi lands síns á hinu
mikla þjóðanna þingi, hefur
það komið í hlut hans að
heyja harðar snerrur við
Valerian Zorin, aðalfulltrúa
Rússa og taka afstöðu til
margra mjög vandasamra og
þýðingarmikilla mála. Stev-
enson hefur í engu slakað
til fyrir Rússum, en hann
hefur þrátt fyrir það ekki
bakað sér fjandskap þeirra.
Rússar fara alltaf eins langt
og þeir geta komizt. En þeir
kunna að meta har&skeytta
og snjalla andstæðinga.
Margt þykir benda til þess
að málflutningur Stevensons
og framkoma hans hafi fall-
ið hinum nýju Afríkuríkjum
mjög vel í geð. Hin hiklausa
andstaða hans gegn leifum
nýlenduskiplagsins hefur
eytt þeirri tortryggni, sem
svertingjaþjóðir Afríku hafa
alið í brjósti sér gagnvart
Bandaríkjamönnum. —• Hann
hefur einnig lagt sig fram
um það, að hafa náið sam-
band og samráð við þessar
þjóðir, sem nú geta haft ör-
lagarík áhrif á gang heims-
málanna á þingi Sameinuðu
þjóðanna.
Hinn lýðræðissinnaði heim
ur hafði brýna þörf fyrir
dugmikla og hæfa forystu á
Allsherjarþinginu. Allt bend
ir til þess að með for-
mennsku Adlai Stevensons í
bandarísku sendinefndinni
hafi slík forysta verið tryggð.
árið 1942, við eyjuna Use-
dom. Þar reyndu menn að
gera það, sem bandarískum
vísindamönnum hefur nú
tekizt með Polaris-flug-
skeytunum. — Við fyrstu til
raunirnar voru notaðar litlar
eldflaugar af svonefndri Ne-
belwerfer-gerð, sem Rudolf
Nebel hafði fundið upp þeg-
ar fyrir valdatöku nazista í
Þýzkalandi, og höfðu hlotið
nafn hans. Við þessar til-
Þjóðverjinn Nebel,
einn aðalhöfundur
V. 2-flugskeyt-
anna, sem voru
að nokkru fyrir-
mynd bandarísku
Polaris-eldflaug-
anna, krefst
eftirlauna af
vestur-þýzka
ríkinu.
V. 2 — fyrirennari hinna
miklu eldflauga austurs og
vesturs . . .
raunir tókst að skjóta frá
kafbáti 20 slikum flugskeyt-
um — úr kafi — að marki,
sem var í þriggja kílómetra
fjarlægð.
Skotið frá kafbátum
Þetta má heita merkilegur
árangur — fyrir nær 20 ár-
um. En, hvernig, sem á því
hefur staðið, fylgdu Þjóð-
verjar þessu ekki eftir, held-
ur tóku þeir upp tilraunir
með V. 2-flugskeyti í sama
tilgangi, en á öðrum grund-
velli. Þeim var ekki skotið
frá kafbátunum sjálfum og
ekki stefnt að því að skjóta
þeim úr kafi, heldur höfðu
tilraunakafbátarnir meðferðis
heljarmikla „pramma" — og
í þeim voru flugskeytin og
allur útbúnaður til þess að
skjóta þeim. Eftir að kafbát-
urinn kom upp á yfirborðið,
setti hann út „prammann" og
eldflaugunum var skotið. —
Tilraunir þessar virtust ætla
að bera góðan árangur, en
skyndilega komu í ljós gallar
á flugskeytunum, og var þá
áætlunum þessum frestað og
þær ekki teknar upp aftur
fyrir alvöru fyrr en undir
árslok 1944. — En styrjöld-
inni lauk, áður en þessar til-
raunir báru þann árangur, að
Þjóðverjar gætu beitt þessu
leynivopni sinu í hemaðin-
um. Þessar áætlanir vöktu
mikla athygli sérfræðinga
Framh. á bls. 23.