Morgunblaðið - 30.07.1961, Blaðsíða 13

Sunnudagur 30. júlí 1961
MORGUNBLAÐIÐ
13
Saurbæjarkirkja í Byjafirði
hollur kommúnistum. En þegar
svo augljósar staðreyndir vefjast
fyrir honum, er skiljanlegt, að
fleirum verði hált á svellinu.
Enda hefur þess ekki orðið vart,
að neinn af þeim bjónum kirkj-
unnar, sem undanfarið hafa
gengið erinda kommúnista hér,
hafi látið sér bregða við þessar
yfirlýsingar hinna tveggja höf-
uðkempna kommúnista, er um
þessar mundir þykja líklegastar
til að vinna honum fylgi utan
endimarka járntjaldsins.
Enn leggja nytsamir sakleys-
ingjar úr röðum klerka og ann-
arra sig fram um að greiða fyrir
heimsveldisstefnu kommúnista
með því að gera ísland varnar-
laust. Auðvitað geta menn haft
ólíkar skoðanir á nauðsyn varna
þjóðar sinnar, hvaða trú, sem
þeir hafa. En eðlilegt er, að þeir
Gústav A. Jónasson I
^ Starf ráðuneytisstjóra er
mikilsvert og vandasamt. Káð-
herrar koma og fara og eru ó-
líkir að eiginleikum, þekkingu
og skoðunum. Ráðuneytisstjór-
arnir eru fastskipaðir embættis-
menn, sem eiga að vera hægri
iiönd ráðherra. Með eðlilegum
hætti falla skoðanir þeirra oft
ekki saman. Engu að síður ber
ráðuneytisstjóra ætíð að sýna
ráðherra hollustu, búa mál í
hendur honum af hlutleysi og
Eérþekkingu og vera reiðubúinn
að framkvæma ákvarðanir hans,
þótt honum sjálfum sé það ef
(til vill þvert um geð.
Gústav A. Jónasson var
ráðuneytisstjóri í dómsmála-
ráðuneytinu um aldarfjórðungs-
skeið. Auk dómsmála heyra
úndir það ráðuneyti heilbrigðis-
mál og kirkjumál. A fyrri árum
Gústavs voru menntamál einnig
eitt af verkefnum þess. Hann
hafði þess vegna ærnum og
margvíslegum störfum að sinna.
í þeim naut lipurð hans og
mannúð sin vel, því að ekkert
ráðuneyti úrskurðar fleiri mál,
er beint varða einkahagi og per-
sónulega velferð borgaranna en
öómsmálaráðuneytið. Af mála-
tflokkum ráðuneytisins lét Gúst-
av sér annast um kirkjumálin og
hann saknaði þess ætíð að
kennslumálin skyldu undan því
tekin. Hann var raunar ekki
síður ráðhollur og sanngjarn í
úrskurðum um aðra málaflokka
og þá einkum hin eiginlegu
dómsmál. Gústav var af eðlis
fari víðsýnn og umburðarlynd-
ur og mátti því telja víst, að
I þegar hann taldi, að ekki mætti
| kyrrt liggja, yrði að láta skríða
! til skarar. Öllum þeim, sem
þekktu Gústav, er að þeir
mikill söknuður, því að þeir
vita, að tillögubetri maður og
hollari í starfi er vandfundinn.
REYKJAVIKURBREF.
Laugardagur 29. júlí
til að skoða land sitt, kynnast I
möguleikum þess og rifja upp
sögu þjóðarinnar, sem byggt
hefur landið að fornu og nýju.
Á þann veg jók það innbyrðis
kynni, efldi samhug og treysti
þau bönd, sem ættu að tengja
saman alla íslendinga.

Ekki
nem
i
Tveir leiðangrar
* A sunnudaginn var lögðu
tveir leiðangrar upp úr Reykja-
vík. Helstu forustumenn komm-
únista, þeir, er ætíð öðru hvoru
dvelja langdvölum austan jám-
tjalds í dýrðlegum fagnaði vald
hafanna þar ea á kostnað
almennings, héldu með allmik-
inn liðssöfnuð suður á Keflavík-
tirflugvöll. Erindi þeirra var að
fagna og viðra sig upp Við Gag-
ttrin, hinn rússnesska geimfara,
sem endaði viðtal við blaðamenn
með þvi að tilkynna:
- „Sannur kommúnisti biður ekki
til Guðs“.
| Hrópaði þá einn úr hópi
áffiskulýðsfylkingarinnar:
^ „Helvíti stakk hann upp í þá“.
* Piltur sá lagði áherslu á upp-
hrópun sína með því að klappa
saman höndum af ánægju yfir
orðum sovéthetjunnar.
• Sama daginn hélt fjögur hundr
uð manna hópur ungra og gam-
ftlla karla og kvenna, úr öllum
stéttum Reykvíkinga í hina ár-
Jegu Varðarferð. Þetta fólk fór
málamiðlun.66
Á sínum tíma var að því vik-
ið í Reykjavíkurbréfi, að furðu-
legt væri, að sr. Gunnar Árna-
son skyldi í Kirkj uritinu bera
brigður á, að eftirfarandi orð
væru rétt höfð eftir Furtsevu
menntamálaráðherra Sovétríkj-
anna:
„Nei, trú á líf eftir dauðann
getur alls ekki farið saman við
hugsjónir kommúnismans. Mað-
ur verður annaðhvort að velja
trúna og þá kristna trú í þessu
tilfelli, eða hugsjónir kommún-
ismans. Og líf eftir dauðann er
í algerri andstöðu við kenning-
ar kommúnismans. Þar getur
ekki orðið nein málamiðlun."
Sr. Gunnar sagði í kirkjurit-
inu að þessi staðhæfing ráðherr-
ans hlyti „að vekja ótvíræða
eftirtekt og furðu“. En í fram-
haldi af þessu hélt sr. Gunnar
áfram:
„Ég verð að játa, að þótt ég
vissi, að kommúnistar aðhyllist
flestir ákveðna heimspeki, hélt
ég í fávizku minni, eins og ég
hygg ótal aðrir, að kommúnism-
inn væri fyrst og fremst visst
stjórnskipulag. Og því væri unnt
að halda uppi í megindráttum
af mönnum með ólíkar trúar-
skoðanir. Kommúnisminn væri
með öðrum orðum ekki fyrst og
fremst trú. Því það er hann vit-
anlega engu síður en kristindóm
urinn, ef þar er um algerar and-
stæður að ræða.
Ég hallast helzt að því, eins
og sakir standa, að hér hafi far-
ið líkt um samskipti þeirra M...
og Furtsevu og oft er sagt af
miðilsfundum. Því fullyrt er, að
hinir ágætustu miðlar fái sjaldn-
ast komið hinum mikilvægustu
skilaboðum andanna óbrjáluð-
um leiðar sinnar, þótt þeir séu
allir af vilja gerðir“.
Komu honum
ekki á óvart?
Hinn mæti maður sr. Gunnar
virðist nú hafa tekið sönsum,
því að s. 1. miðvikudag skrifar
hann í Morgunblaðið og segir m.
„Ummæli Furtsevu, sem ég tel
nú sannað, að séu rétt hermd,
komu mér á engan hátt á óvart.“
Þó að sr. Gunnar geri ekki
grein fyrir hver sú sönnun er,
sem fengið hefur hann til að
hverfa frá fyrri efasemdum, er
virðingarvert, að hann skuli játa,
að þær hafi verið ástæðulausar.
Hitt er aukaatrið^, að ekki verð-
ur annað séð af tilvitnuðum orð-
um hans í Kirkjuritinu en efa-
semdirnar um, að orð Furtsevu
væru rétt eftir höfð, hafi ei
mitt sprottið af því, að þau komu
honum á óvart, þvert ofan í það,
sem hann vill nú vera láta.
Verra er, að sr. Gunnar virðist
enn ekki sjá eða vilja sjá aðal
atriði málsins.
Meginmunur
Morgunblaðsgrein hans verður
ekki skilin á annan veg en þann,
að hann telji að orð Gagarins,
þau, sem pilturinn úr Æskulýðs
fylkingunni klappaði fyrir, séu
ekkert sérkenni kommúnista, því
að í öllum stjórnmálaflokkum á
íslandi séu menn, sem jafht og
Gagarin mundu í hans sporum
hafa látið vera að biðja fyrir sér
Þetta er vafalaust rétt, svo langt
sem það nær, en þó algerlega
villandi. Skoðanir manna í trú-
málum fara yfirleitt ekki eftir
stjórnmálaflokkum. Einmitt þess
vegna mundi enginn segja:
„Sannur Alþýðuflokksmaður
— Framsóknarmaður — Sjálf-
stæðismaður — biður ekki til
Guðs“.
Hvorki Alþýðuflobkur, Fram-
sóknarflokkur né Sjálfstæðis-
flokkur telur það ósamrýmanlegt
stefnu sinni að menn biðji til
Guðs. Það fer eftir mati hvers
einstaklings, hvort hann telur
þessa flokka of afskiptalitla um
trúmál, eða ekki. En það er a.
m. k. ekki stefnuyfirlýsing þeirra,
að þeir séu kristinni trú andvíg-
ir. Boðskapur beggja, Furtsevu
og Gagaríns, er hins vegar sá,
að kristin trú og kommúnismi
séu ósamrýmanleg. Það er furðu
legt, að svo glöggur maður sem
sr. Gunnar Árnason skuli enn
vera að reyna að dylja þennan
meginmun fyrir sjálfum sér og
öðrum.
Sjáandi
sjá þeir ekki
Enginn grunar sr. Gunnar
Árnason um, að hann sé hlið-
kirkjunnar þjónar, sem ekki
átta sig á andstöðu kommúnism-
ans gegn kristinni trú, eigi erfitt
með að skilja svo veraldleg sann
indi sem þau, að þeir, er meta
frelsi og lýðræði, þurfi nobkuð
á sig að leggja til vamar gegn
öflugustu einræðis og ásælpis-
öflum, sem nú eru uppi í heim-
inum.
Flotaæfingar
austan við Island
Flotaæfingar Rússa rétt fyr-
ir austan strendur íslands hafa
að vonum orðið mörgum um-
hugsunar- og áhyggjuefni. Tals-
menn kommúnista, eins og Hanni
bal Valdimarsson, bera fyrir sig,
að Stikker, framkvæmdastjóri
Atlandshafsbandalagsins, gerði
ekki sérlega mikið úr þessu. Hon-
um þótti þessar æfingar einung-
is það, sem við mátti búast, eins
og nú er ástatt í heiminum.
Orð Stibkers eru vissulega at-
hyglisverð. Þau sanna, að hann
var ekki hingað kominn til þess
að skjóta íslendingum skelk í
bringu, vegna einstaks atburðar,
heldur til þess að brýna fyrir
mönnum nauðsyn á samheldni
vegna viðvarandi og stöðugrar
hættu, sem yfir vofir. Flotaæfing
ar Rússa á hafinu milli íslands
og Noregs eru aðeins einn þátt-
ur í allsherjar stríðsundirbún-
ingi Sovétherranna. Þeim, sem
fylgist með öllum þessum aðgerð
um, finnst ekki nema sjálfsagt
og í samræmi við annað, að
Sovétherrarnir sýni einnig veldi
sitt á þessum slóðum.
Úrslitaorusta
á hafinu
f síðasta stríði var úrslitaor-
usta um hvort nazistum tækist
að skera á lífæðina milli Ame-
ríku og Evrópu háð á hafinu um
hverfis land okkar. Allar líkur
benda til, að svo kunni einnig
að verða, ef til nýrrar styrjald-
ar dregur, sem lýðræðisþjóðirn-
ar um fram allt vilja koma í
veg fyrir. Flotaæfingar Rússa nú
eru einungis staðfesting á því,
er menn sáu fyrir, þegar ísland
gerðist aðili Atlandshafsbanda-
lagsins og varnarsamningurinn
við Bandaríkin var gerður. Má
og minnast þess, að þótt
flotaæfingarnar nú hafi verið
gerðar af herskipum, eru þær í
eðli sínu lítt frábrugðnar æfing-
um, er hinn mikli fiskveiðifloti
Sovétrikjanna hefur nú árum
saman iðkað hér í nágrenninu.
Tilgangurinn með þeirri útgerð
hefur ekki einungis verið sá, að
sjóliða og um leið að kynnast
öllum aðstæðum á hafinu, þaí
sem hugsanlegt er, að ný úrslita-
orusta verði háð
Höfðu hljótt
um afmælið
Á mánudaginn var hinn 24.
júlí, voru fimm ár liðin frá því,
að V-stjórnin settist að völdum.
Með myndun þeirrar stjórnar
átti að efna til tímamóta í sögu
fslands. Yfirlætið var svo mik-
ið í upphafi, að einn ráðherranna
lét hafa eftir sér, að stjórnin
mundi standa í tuttugu ár. Raun
in varð hins vegar sú, að ekki
voru liðin full tvö og hálft ár,
þegar V-stjórnin fór frá völdum.
Enda þótti forspröbkunum engin
ástæða til að minnast fimm ára
afmælis hinnar sögulegu stjórn
armyndunar, hvað þá endalok-
anna, sem ekkí urðu síður sögu-
leg. Engin ríkisstjórn á íslandi
hefur farið frá völdum með eftir
minnilegri hætti. Hún beinlínis
flúði af hólmi, gafst upp, vegna
þess, að undir hennar forustu
var risinn slíkur vandi, að for-
sætisráðherrann sagði stjórn
sína ekki fá við neitt ráðið, þar
sem hún kæmi sér ekkj saman
um nein úrræði. Sú vesældar-
arlega uppgjöf varð 4. des. 1958.
Hermann Jónasson forsætisráð-
herra vinstri stjórnarinnar.
Eru „mikil atvinna
og góð afkoma"
merki
„móðurharðinda“ ?
Fyrirgefanlegt er, þótt uppgjaf
armennirnir litu ekki björtum
augum á framtíðina. Einkum
þegar það bættist ofan á ótta
Framsðknarherranna við verð-
bólguölduna, sem þeir báru
ábyrgð á og fengu ekki við ráð-
ið, að kjördæmaskipuninni var
breytt og forréttindi þeirra að
mestu afnumin. Af þessum sök-
um töldu þeir fyrir tveim árum
ástandið svo ískyggilegt, að Lög
berg væri komið að því að
hrynja ofan í Almannagjá og að
við landauðn lægi í heilum
landsfjórðungi, þ. e. á Austur-
landi. Ekki batnaði þegar fram
á árið 1960 kom. Þá sagði einn
orðvarasti og öfgaminnsti maður
Framsóknar, Karl Kristjánsson,
að ný „móðurharðindi", nú sköp
uð af mannavöldum, væru hafin
um land allt.
Þeim lesendum Tímans, er trúa
hverju orði, sem þar er sagt,
hlýtur því mjög að hafa brugð-
ið, þegar Eysteinn Jónsson kom
úr yfirreið um Austfirðingafjórð
ung og lýsti „landauðninni" og
„móðurharðindunum“ svo:
„Atvinna er mikil — — —
og afkoma góð .. .. “
Hér hefur farið á allt annan
veg en hinir óttaslegnu uppgjaf-
armenn sögðu fyrir. Skýring
skemmdarverka ráðamanna SÍS
að undanförnu er sú, að þeim
ógnaði, að viðreisnin mundi tak-
ast á allt annan veg en þeir
héldu. Þess vegna gerðu þeir úr-
slitatilraun til þess að rífa niður
það, sem aðrir voru komnir vel
veiða fisk heldur einnig að æfaf á vee með að hvoaío imn