Morgunblaðið - 10.08.1961, Page 10
10
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 10. ágúst 1961
ÞAÐ er engu líkar en það
sé að „komast í tízku“ í
Bandaríkjunum að stunda
flugvélarán — og þrá
„loftræningjanna“ (sbr..
sjóræningjar) virðist yfir-
leitt stefna til Kúbu,
„dýrðarríkis" Castros. —
Það er annars síður en
Æsandi andartak á E1 Paso-flugvellinum 3. á.gúst sl. — Lögreglumenn skjóta
um á hjólbarða þotunnar, sem feðgarnir Leon Bearden og Cody Leon (16
ræna og komast á til Kúbu.
úr bílum sín-
ára) hugðust
Loftrána-faraldur
í Bandaríkjunum
svo ástæða til að hafa
þetta í flimtingum, því að
þetta er orðið alvarlegt
mál — svo alvarlegt, að
flugumferðarstjóri Banda-
ríkjanna hefur skorað á
þingið að endurskoða lög-
in um sjórán — og láta
þau ná til „loftrána“ einn-
ig. — Síðasta tilraunin til
flugvélaráns var framin á
flugvellinum í E1 Paso í
Texas hinn 3. þ.m., er
tveir bandarískir feðgar
reyndu að ná á sitt vald
farþegaþotu af gerðinni
Boeing 707 og neyða flug-
manninn til að halda til
Kúbu. Þótt tilraunin mis-
tækist, hefur hún vakið
hvað mesta athygli af öll-
um þáttum þessa óhugnan
lega ránafaraldurs. Hér
voru að verki feðgar, er
lögreglan þekkti nokkur
deili á — og allur gangur
málsins á E1 Paso-vellin-
m um var mjög „dramatísk-
ur“, enda munaði harla
mjóu, að ránið tækist, svo
sem komið hefur fram í
fréttum blaðsins.
■■
★ Fyrri atburðir
☆
Loftræningjarnir
eftir að þeir höfðu
verið yfirbugaðir
og handteknir .
En ýmislegt var á undan
gengið. Fyrr í sömu viku, eða
hinn 31. júlí, reyndi vopn-
aður farþegi að ná á sitt vald
flugvél frá Pacific Air Lines.
Særði hann flugmanninn skot
sári á höfði — en brátt tókst
að afvopna manninn og koma
Vélarbilun
gróusögur
LÍTILSHÁTTAR vélarbilun er
varð í björgunarbátnum G. J.
Johnsen í síðastliðnum júnímán-
uði, hefur orðið tilefni slúðursögu,
og þá einnig illkvittningslegra
og ómaklegra árása á Henry
Hálfdánarson, því óvildarmenn
hans virðast engu hálmstrái
sleppa, sem gæti rýrt mannorð
hans eða kastað skugga á starf-
semi hans hjá Slysavarnafélag-
inu.
Sagan segir að báturinn hafi
verið sendur með réttindalausa
menn og vélin ef til vill bilað af
þeim sökum. Báturinn legið í
stórviðgerð á ísafirði, en H. H.
áætlað viðgerðartíma 1 viku. Hér
hljóti því eitthvað að vera að ger
ast sem þurfi að fela og beri
Henry, eða einhverjum öðrum að
gefa skýrslu um þetta allt sam-
an.
Mér er vel kunnugt um. að hér
er engu verið að leyna, frekar
en öðru í starfsemi Slysavarna-
félagsins. Henry Hálfdánarson
skrifaði strax um þessa ferð þeg
ar hann kom heim og-lýsti henni
skilmerkilega og segir frá óhappi
því, sem kom fyrir, að tannhjól
í drifi brotnaði, svo að skilja varð
bátinn eftir á ^afirði og fresta
áframhaldi ferðarinnar, þar til
varahlutur fengist og búið væri
að lagfæra bilunina.
Báturinn lagði upp í þessa um
ræddu ferð hinn 22 maí s.l. Var
förinni heitið vestur á Strandir
til þess að „vísitera" björgunar-
stöðvar félagsins. Skipstjóri var
Lárus Þorsteinsson, skipherra hjá
Landhtigisgæzlunni, sem auk
þess að hafa margföld skipstjórn
ar- og vélstjóraséttindi fyrir skip
af þessari stærð, er þaulkunnug
ur öllum þeim stöðum, sem fara
átti til. Vélamaður var Þórður
Kristjánsson, harðduglegur mað
ur, þaulvanur meðferð minni
diesesvéla og hefur mjög mikið
haft með þessa vél að gera og
gjörþekkir hana. Auk þess voru
enn tveir menn á bátnum og var
H. H. annar þeirra.
Ég held, að allir, sem þekkja
þessa 4 menn, sem hér ýttu frá
landi, séu sammála um að bátur1
inn hafj verið vel mannaður.
Ferðin gekk líka í alla staði vel
og áætlun haldin þrátt fyrir norð
angarð og nljög óhagstætt veður
á vesturleið, þar til vélarbilun
varð á ísafjarðardjúpi og bátinn
varð að skilja eftir, en þá höfðu
Strandirnar verið heimsóttar.
Það er ekkert óvenjulegt að vél
arbilun verði í skipj eða bát, og
eru sjaldnast gerð hróp að skips
höfn eða útgerðarfélagi vegna
þeirra. Það er þá heldur ekkert
óvenjulegt, að áætlaður viðgerð
artími lengist í framkvæmd og
getur margt valdið. í þessu til-
felli mun annrík; isfirzku vél-
smiðjunnar hafa tafið bátinn ca
3 vikur par eð ekki var talið jafn
aðkallandi eða nauðsynlegt að
koma honum af stað aftur, eins
og bátum er voru að búast á síld
veiðar. í öðru lagi var öll skips-
höfn bátsins í Reykjavík og mun
báturinn hafa verið tilbúin um 2
vikum áður en hægt var að senda
hana aftur til þess að ljúka ferð
inni. Skipshöfnin er öll bundin
öðrum störfum, eins og flestir
í veg fyrir áform hans. —
Hinn 25. júlí reyndi annar
byssumaður hið sama. En það
fór eins fyrir honum — ein-
um af áhöfn flugvélarinnar
tókst að afvopna hann.
En degi fyrr hafði Electra-
flugvél frá Eastern Air Lines
verið rænt — og flogið til
Kúbu. Einn af farþegunum
(Kúbumaður) beindi byssu að
flugmanninum og neyddi
hann til að breyta um stefnu,
skömmu eftir að lagt var upp
frá Miami á Florida. — Banda
ríkjastjórn gerði þegar ráð-
stafanir til þess að ná flug-
vélinni úr klóm Castros —
en hann neitaði afdráttaraust
að láta hana af hendi, og sagð
ist mundu hirða aðrar flug-
vélar, sem „slæddust“ til
Kúbu með slíkum hætti. —
Það hafði þó gerzt áður, að
flugvél, sem rænt hafði verið
yfir Florida og flogið til Kúbu,
hafði verið látin laus og leyft
að fljúga aftur til Bandaríkj-
anna.
•fc Flugtak hindrað
Eins og fyrr segir, vakti
ránstilraunin í E1 Paso einna
mesta athygli allra þessara
atburða. Það var einungis að
þakka snörum viðbrögðum
lögreglu og flugvallarstarfs-
manna í E1 Paso, að áform
hinna fífldjörfu, afbrota-
hneigðu feðga mistókust.
Byssumennirnir leyfðu öllum
nema fjórum hinna 67 far-
þega að fara úr flugvélinni
— þessum fjórum héldu þeir
sem gislum til þess að reyna
að hindra valdbeitingu af
hálfu lögreglunnar. Eftir að
eldsneyti hafði verið dælt á
vélina, skipuðu leðgarnir flug
manninum að reyna flugtak,
þrátt fyrir hindranir, sem sett
ar höfðu verið upp á flugvell-
inum. Hefði það að líkindum
tekizt, ef lögreglumenn hefðu
ekki ekið á eftir flugvélinni
og skotið á hjólbarða hennar.
Þótt undankomuleið væri
þannig lokað, neituðu byssu-
feðgarnir enn að gefast upp
og miðuðu áfram byssum sín-
um á farþega og áhöfn. Svo
fór þó, eftir langt og mikið
taugastríð, að einum farþeg-
anna tókst að koma föðurn-
um að óvörum og slá hann
niður — en lögreglumaður,
sem tekizt hafði að laumast
um borð í vélina, yfirbugaði
soninn í sama mund. Þar með
lauk þessu æsandi „ævintýri".
Fyrstu viðbrögðin í Washing
ton voru þau, að gefið var
leyfi til þess að hafa vopnaða
verði í farþegaflugvélum.
Kann það að minna ýmsa á
hina „gömlu og góðu“ daga
póstvagnanna, þegar vopnað-
ur vörður sat við hlið ekilsins
með byssuna reiðubúna.
Samsæri?
Rannsóknarnefnd öld-
ungadeildar Bandaríkjaþings,
sem fékk skýrslu um atburð-
inn í E1 Paso, var tjáð, að
Leon Bearden (faðirinn) hefði
látið svo um mælt við rann-
sóknarlögreglumann, að sér
„geðjaðist ekki lengur að
stjórn Bandaríkjanna“ — og
því hefði hann ætlað að reyna
að komast til Kúbu. —
Rannsóknarlögreglan kvað nú
vera að rannsaka lausfregnir
um, að gert hafi verið sam-
særi um að ræna enn fimm
farþegaflugvélum og fljúga
þeim tli Kúbu. Er því mjög
strangt eftirlit haft með öll-
um flugferðum í Bandaríkj-
unum þessa dagana — og
flugumferðarstjórnin hefir
skorað á flugfélögin að hafa
nánar gætyr á öllum, sem fara
um borð í flugvélar þeirra.
Allmiklar umræður urðu í
þinginu um alla þessa atburði
— og kröfðust ýmsir ákveð-
inna aðgerða gegn Castro-
stjórninni á Kúbu, sem sýni-
lega stæði að bak; loftrána-
faraldrinum. — Ef það sann-
ast, að Kúbustjórn og loftræn
ingjarnir hafi gert samstæri
um ránin, sagði öldungadeild-
armaðurinn Clai Engle frá
Kaliforníu (demokrati), þá
•hlýtur slíkt að skoðast sem
„styrjaldaraðgerðir — og ber
þá að haga sér í samræmi við
það“.
starfsmenn Slysavarnafélagsins
og tók það því að sjálfsögðu
nokkurn tíma unz þeir gátu allir
losnað um stund úr sínu aðal-
starfi, þar sem um svo langa ferð
var að ræða.
Vélsmiðjan Þór á ísafirði ann
aðist skipti á hjólum þeim er
brotnuðu og fór engin önnur eða
meiri aðgerð fram, hvorki á bát
eða vél. Skipshöfnin tók bátinn
laugardaginn 22. júlí og hélt
hinni áætluðu ferð áfram.
Komið var aftur 29. 7. til Rvík
ur. Vél og skip í ágætis lagi og
skipstjóri og skipshöfn ánægðir
með ferðina, sem gekk í alla staði
vel.
Öll björgunarskýli félagsins á
þessum slóðum voru heimsótt og
skoðuð. Þessj skýli eru sem kunn
ugt er dreifð um hina hrikalegu
strönd og 1 flestum tilfellum langt
frá mannabyggðum og höfnum
og því mjög óaðgengileg venjuleg
um skipum.
Þessi ferð G. J. Johnsen á senni
lega eftir að marka tímamót í
sögu Slysavarnafélagsins. þar
sem' eigið skip með merki félags-
ins rennir upp að öllum þessum
skýlum og björgunarsveitirnar á
þessum afskektu stöðum fá tæki
færi til að tala við fulltrúa félags
ins og sjá með eigin augum þetta
vel útbúna og fallega björgunar
tæki, sem ætti að vera (og verð
ur) stolt félagsins og einn af hin-
um styrkustu hlekkjum í starf-
semi þess.
Ýmsir, sem bó telja sig hlynnta
Slysavarnafélaginu, hafa fundið
hvöt hjá sér til að hnjóða í þenn
an ágæta bát, sem félaginu var
gefinn útgjalda og kostnaðarlaust
af stórhuga og velviljuðum heið-
ursmanni, telja hann óþarfan og
óheppilegan. Reynzlan er hins
vegar að sanna hið gagnstæða og
fer þá vonandi líka nöldurs og
níðröddum fækandi.
Það væri vissulega öllum vin.
um Slysavarnafélagsins kærast.
Reykjavík, 1. 8., 1961
Guðfinnur Þorbjörnsson.
Viðræður Rusks
PARÍS, 8. ágúst (Reuter). —'
Dean Rusk, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, gekk í dag á fund
de Gaulle, forseta, og ræddi við
hann um Bizerta-málið. Áður en
ráðherrann heldur heimleiðis,
mun hann fara til Rómar og eiga
fund með Fanfani, forsætisráð-
herra Ítalíu, sem er nýkominn
heim frá viðræðum við Krúsjeff
í Moskvu. Loks mun Rusk á
fimmtudaginn ræða við Aden-
auer, kanzlara Vestur-Þýzka-
lands.