Morgunblaðið - 20.08.1961, Qupperneq 20

20
MORCVNBLAÐIÐ
Sunnudagur 20. ágúst 1961
um, og hann sagði Frank Schiff-
mann, sem rak Lafayette leik-
húsið og Apollo, hverja hann
skyldi ráða. Ralph taldi Schiff-
mann á að koma og grípa mig.
Þegar Schiffmann spurði hamn, í
hvaða stíl ég syngi, varð honum
orðfall.
„Þú hefur aldrei heyrt sungið
svo letilega og hægt, né jafn
drafandi,“ sagði hann. En hon-
um tókst þó ekki að setja neinm
miða á mig.
Ég hef alltaf álitið, að þetta
væri mesta hól, sem ég gat feng-
ið. Aður en nokkur gat farið að
bera mig saman við aðra söngv-
ara, var farið að bera aðra sam-
cn við mig.
„Þetta eru ekk^ aðeins blues,“
var það eina, sem Cooper gat
sagt honum. ,,Ég veit, veit ekki
hvað þetta er, en þú verður að
fara og hlusta á hana.“
Og Schiffmann kom. Eftir að
hann hafði hlustað á mig, bauð
hann mér að koma fram á Apollo
fyrir tvöþúsund á viku. Það
var vel borgað þá. Apollo
var það sama uppfrá og Palace
niðurfrá.
Ég minnist einskis sem hefur
haft áhrif á söng minn, nema þá
það hafi verið plöturnar með
Louis Armstrong og Bessie Smith
í bamæsku minni. Ég vildi alltaf
hafa til að bera tilfinningu Pops
og raddstyrk Bessié’s.
Grænjaxlarnir eru alltaf að
spyrja mig, hvaðan ég hafi feng-
ið stíl minn hvernig hann hafi
þróazt, og fleira í þá áttina.
Hvað á ég að segja þeim? Ef
lagið talar til manns, er ekki um
að ræða neitt sem þarf að þró-
ast. Maður hefur það allt á til-
finningunni og þegar söngurinn
vekur tilfinningar annarra líka.
Ég hef aldrei útsett neitt eða
æft. Fái ég hið rétta lag hef ég
allt hitt einhversstaðar í kO'l.lin-
um, og það er ekki um neina
vinnu að ræða. Til eru nokkur
lög, sem orka svo sterkt á til-
finningalíf mitt að ég get ekki
sungið þau, en það er að sjálf-
sögðu allt annar handleggur.
Ef ég ætti að syngja lög, sem
mér er sama um, væri það auð-
vitað vinna. En það er ekki frek-
ar vinna að syngja „Porgy“ eða
„The man I love“, (bæði úr
Porgy og Bess) en sitja og éta
steikta Pekingönd, og ég þekki
ekki betri mat en steiktar endur.
Ég lifi þannig söngva. Þegar ég
syng þá, lifi é.; þá aftur og aftur,
og ég elska þá.
Morguninn, sem ég byrjaði á
Apollo, var ég búin að vera á
fótum alla nóttina við að syngja
á Hotcha, og þaðan fór ég beint
til leikhússins. Sýningin átti að
byrja klukkan tíu fyrir hádegi,
og þegar komið var að mér, var
ég búin að fara átján sinnum á
salernið. Trúðurinn Pigmeat
Markham var þarna um leið og
ég, og hann bjargaði lífi minu.
Verið var að leika kynninguna
og hann stóð til hliðar við svið-
ið. Á síðasta augnabliki greip ég
í hann og bað hann í guðsbæn-
um að gera eitthvað, því að ég
yrði að hlaupa allt hvað af tæki
á salernið.
„Þú kemur ekki nálægt sal-
eminu, stúlka min,“ sagði Pig-
meat. „Þú rerð beint inn á svið-
ið.“ Hann sá, að ég var ótta-
slegin, svo að hann tók í herðar
mér og henti mér inn á sviðið.
Þegar ég stanzaði, var ég kom-
in hálfa leið ytfir það. Einhvern
veginn komst ég að hljóðneman-
um, og greip í hann. Ég var í
ódýrum, hvítum satínkjól og
hnén á mér skulfu svo ofboðs-
lega, að áhorfendur vissu ekki
hvort ég ætlaði að dansa eða
syngja. Jafnvel eftir að ég var
búin að opna munninn voru þeir
ekki ' vissir um það. Einhver
skjáta á fremsta bekk kallaði;
„Sjáiði, hún bæði dansar og
syngur í einu!“
Ég byrjaði á lagi Bernie
Hanighans, „If the Moon Turns
Green." Þegar ég var byrjuð á
„The man I love“, var allt í lagi.
Þakið ætlaði c.ð fara af húsinu.
— Hér er gott að vera, kæri vinur. Hér hef ég komizt yfir
alla minnimáttarkennd!
Hvergi eru áhorfendur eins og
í Apollo. Þeir voru glaðvakandi
snemma á morgnana. Þeir voru
ekkert að spyrja í hvaða stíl ég
syngi hver ég væri, hvernig söng
stíll minn hefði þróazt, hvaðan
ég væri, hverjir hefðu haft áhrif
á mig eða neins annars. Þeir
ætluðu bara að ganga af göflun-
um. Og þannig hélt það áfram
að vera. Ég var aðra viku í við-
bót á Apollo. Það var í eitt af
þeim fáu skiptum, sem það kom
þar fyrir þó ég segi sjálf frá, og
þið getið bölvað ykkur upp á
að ég þegi ekki um það.
Af öllum kvöldunum I öllum
þessum Harlem-búlum man ég
bezt eftir hráslagalegri nótt í
Hotcha. Ég var að ganga fram
hjá barnum, þegar ég sá ungan,
laglegan strák sitja þar steinsof-
andi. Meðan ég var að horfa á
hann sá ég vændiskonu, sem var
að búa sig undir að stela veskinu
úr rassvasa hans. Ég sagði þess-
ari "gæru að láta hann vera.
„Má þér ekki vera sama?“
sagðf hún. „Ég skal skipta þýf-
inu á milli okkar.“
„Ég held nú síður,“ svaraði ég.
„Hann er maðurinn minn.“
Auðvitað var þetta haugalygi,
en hvað vissi hún um það? Hún
rétti mér veskið og ég kom því
aftur til hans. Þannig kynntist
ég Louis McKay. Einu sinni, þeg
ar hann var alvarlega veikur,
fór ég með ..ann heim til okkar,
og mamma hjúkraði honum
þangað til hann hafði náð heilsu
aftur. Við fórum út saman tals-
vert lengi.
Seinna meir liðu stundum ár
milli þess, að ég sá hann. Hann
fór sína leið og ég mína. Þegar
ég sagði merinni forðum, að
hann væri maðurinn minn, hélt
ég að ég væri að Ijúga, en síðar
meir kom í ljós, að ég hafði sagt
satt, án þess að hafa hugmynd
um það.
Ef hjarta mitt kynni
mannamál
Langamma mín var hjákona
hvíts manns, frilla, eiginkona
fyrir guði, eða hvað sem þið nú
viljið kalla það. Hún var einnig
venjuleg ambátt á plantekru
hans. Þó að allt væri bölvað á
þeim tímum, lifðu hvítir og
svartir í sama heiminum. Hvítu
mennirnir bjuggu hann til,
reistu íbúðirnar, sögðu til um
hver skyldi tína baðmull og hver
vinna á ökrunum, einnig hver
skyldi vera í hlöðunum. Þeir
réðu hvað hver fékk í kviðinn,
og hver var keyptur og hver
seldur.
Konurnar skiptu sér minna af
þessu en karlmennirnir. En þær
þurftu ekki annað en að líta út
um gluggana til að sjá, hvað var
að gerast. Það var fjandi lítill
aðskilnaður á plantekrunum á
daginn, og ennþá minni á nótt-
unni. Marga nóttina fór hinn
hvíti langafi minn út í litla hús-
ið, sem langamma bjó í með
börnum þeirra. Hánn þurfti eng
ann velferðarstarfsmann til að
segja sér frá ástandinu. Hann
vissi vel, hvernig allt leit út þar.
Rétt eftir 1930, þegar við
mamma vorum að reyna að
byrja að hafa í okkur og á í
Harlem, bjuggum við ennþá í
heimi sem þeir hvítu höfðu
reist. En nú var hann orðinn
heimur, sem þeir aldrei sáu. Að
vísu komu sumir þeirra í nætur-
krárnar, þeir stunduðu Cotton
Club, stað sem negrar sáu aldrei
að innan, nema þeir ynnu þar.
Þessir staðir voru eingöngu sýn-
ingar, sem settar voru upp fyrir
þá hvítu til að koma í og borga
fyrir skemmtanir.
Þessir staðir voru ekki raun-
verulegir en það var lífið, sem
við lifðum aftur á móti. Það
var þó allt að tjaldabaki, og að-
eins örfáir hvítir sáu það nokkru
sinni. Þegar það kom fyrir, var
allt þeim svo framandi, að mátt
hefði ætla, að þeir hefðt: dottið
niður af annarri stjörnu.
Það var óblítt. Stundum skil
ég ekki, hvernig við lifðum það
af. En við lifðum einhvern veg-
inn. Þó að við hefðum kannski
ekkj mikið í það í byrjun, öðluð-
umst við hæfileikana eftir því
sem á leið.
Litla íbúðin okkar var meira
en venjulegt heimili. Hún var
eins og samsull af hjálpræðis-
hernum, skjól fyrir blanka hljóð
færaleikara, matbar fyrir hvern,
sem gat spunnið upp sögu um
erfiðleika sína, félagsheimili og
næturkrá, þar sem hægt var að
fá viskýlögg og stórfenglegan
morunverð, hádegis- eða kvöld-
verð, með beztu steiktu hænsn-
unum í borginni.
Mamma vildi hafa margt í
kringum sig. Þetta kann að
nokkru leyti að hafa stafað af
því, að hún vildi aldrei vera ein,
svo að hún færi ekki að syrgja
pabba. Einnig getur það hafa
átt sinn þátt í þessu, að hún
var hrædd um mig. Hún vissi,
að hennar myndi ekki njóta
lengi við til að hugsa um mig,
og hún gat ekki gert ýkja mikið
til að vernda mig, eftir að hún
var dáin. Hún átti engan að,
nema mig, og ég átti engan að,
nema hana. Hú„ /ar alla tíð
góð við náunga sinn og gerði
sannfærð um, að þegar hún var
eitthvað fyrir aðra án endur-
gjalds, væri hún að leggja fyrir
velvilja í einhverjum banka á
ihimnum. Þá hafðí ég eitthvað
að treysta á, eftir að hún væri
horfin. Og hún vonaði alltaf, að
eitthvað af þessu fólki yrði mér
gott í staðinn. Það hefur samt
(ekki komið fyrir enn. En svona
var hún nú gerð og guð blessi
hana.
Mamma var ekki aðeins góð
við aðra, hún trúði á þá. Hún
trúði, að guð hefði skapað þá,
og þessvegná hlyti að finnast
eitthvað gott í öllum. Hún fann
hið góða í hinum undarlegustu
stöðum og hjá hinu ótrúlegasta
fólki. Hún gat fundið það í hór-
rT'S PAST MIDNIGHT...I
GUESS NOTHING IS
GOING TO HAPPEN T
TONIGHT/ J
SOMETHING'S
MOVING THIS
WAV/ r
1 von um að komast að því
bvernig stendur á hvarfi dýrannai
! Týnda skógi, liggur Markús
élum við stíurnar.
í I — Það er komið fram yfir mið-
| nætti .... Sennilega gerist ekk-
ert í nótt! .... Það er einhver
að koma!
HOPING TO
find ocrr HOW
UOST FOREST
ANIMALS ACE
DISAPPEACING
MARK WAITS
NEAR THE
PENS
um og alfonsum, jafnvel þjófum
og morðingjum.
Þó einhver kvensniftin fremdi
fimmtíu glæpi á dag, og kæmi
svo til mömmu, þegar á bjátaði,
var mamma fús til að verja
hana: „Hún er góð, 'itil stúlka
innst inn við beinið, og það
skiptir máli.“
Hún gat orðið hoppandi, ef
eihver fleygði hattinum sínum
á rúmið, eða misstj salt niður á
gólfið. Það voru hlutir, sem hún
leit alvarlega á. Hinsvegar lok-
j aði hún augunum fyrir ýmsu
öðru, sem menn gerðu. Hún ein-
blíndi á góðu hliðarnar, sem hún
fann einhversstaðar á þeim.
Þú hefðir getað verið heirns-
SlIÍItvarpiö
Sunnudagur 20. ágúst
8:30 Létt morgunmúsik. — 9,00
Fréttir.
9:10 Morguntónleikar: Þaettir úr
„þýzkri sálumessu" eftir Brahms
(Elisabeth Grúmmer, Dietrich
Fischer-Dieskau og kór St Hed-
wigs-kirkjunnar syngja með
Fílharmoníusveit Berlínar.
Stjórnandi: Rudolf Kempe.
10:30 Prestsvígslumessa í Dómkirkj-
unni: Biskup íslands vígir Árna
Pálsson cand. theol. til Mikla-
holtsprestakalls 1 Snæfellsnes-
prófastsdæmi. Séra í>orsteinn L.
Jónsson í Vestmannaeyjum lýsir
vígslu; séra Magnús Guðmunds-
son í Ölafsvík þjónar fyrir altari
VígsJuvottar auk þeirra: Séra
Helgi Sveinsson í Hveragerði og
séra Rögnvaldur Jónsson. Hinn
nývígði prestur prédikar. Org-
anleikari: Dr. Páll ísólfsson.
12:15 Hádegisútvarp.
14:00 Miðdegistónleikar: Frá tónlistar
hátíðinni 1 Chimay í Belgíu 1961
—Parísar kvartettinn og Pierre
Fournier sellóleikari flytja verk
eldri og yngri tónskálda:
a) Svíta fyrir kvartett eftir
Gautier.
b) Sónata eftir de Rosier.
c) „Musette de Choisi et de
Taverni** eftir Couperin.
d) Svíta nr. 6 í D-dúr fyrir ein-
leiksselló eftir Bach.
e) Sónata í A-dúr eftir Franck.
f) Tvö millispil eftir Ibert.
g) Kvartett í mismunandi hraða
stigum eftir Schmitt.
15:30 Sunnudagslögin. — (16:30 Veð-
urfregnir).
17:30 Barnatimi (Anna Snorradóttir):
a) Dýrasögur og dýravísup
Anna Guðmundsdóttir, Stein-
dór Hjörleifsson og Stefanía
Sigurðardóttir lesa og segja
frá).
b) Verðlaunagetraun litlu barn-
\ anna.
c) Fimm mínútur með Chopin.
d) Ævintýraskáldið frá Öðinsvé-
um: Kynning á verkum H. C.
Andersens (Þorsteinn Ö.
Stephensen les eitt af ævin-
týrum skáldsins).
18:30 Miðaftantónleikar: Jascha Hei-
fetz leikur vinsæl fiðlulög.
19:00 Tilkynningar. — 19:20 Veður-
fregnir.
19:30 Fréttir.
20:00 Kvöld í óperunni (Sveinn Ein-
arsson).
20:40 Erindi: Sænska stórveldið og
endalok þess (Jón R. Hjálmars-
son skólastjóri).
21:05 Tónleikar: Píanósónata 1 As-dúr
op. 110 eftir Beethoven (Myra
Hess leikur).
21:25 Með segulband í siglingu; III:
Haldið heim á leið (Jónas Jón-
asson).
22:00 Fréttir og Veðurfregnir.
22:05 Danslög. — 23:30 Dagskrárlok.
Mánudagur 21. ágúst
8:00 Morgunútvarp (Bæn: Séra Jakob
Jónsson. — 8:05 Tónleikar. --
8:30 Fréttir. — 8:35 Tónleikar,
— 10:10 Veðurfregnir).
12:00 Hádegisútvarp (Tónleikar,
— 12:25 Fréttir og tilk.).
12:55 „Við vinnuna“: Tónleikar.
15:00 Miðdegisútvarp (Fréttir. — 15:05
Tónleikar. — 16:00 Fréttir og
tilk. — 16:05 Tónleikar. — 16:30
Veðurfregnir).
18:30 Tónléikar: Lög úr kvikmyndum,
18:55 Tilkynningar. — 19:20 Veður-
fregnir.
19:30 Fréttir.
20:00 Um daginn og veginn (Guðmund
ur Thoroddsen prófessor).
20:20 Einsöngur: Guðrún Ágústsdóttip
syngur.
20:40 Erindi: Alþjóðakjamorkumála-
stofnunin í Vínarborg (Pétup
Eggerz sendiherra).
21:00 Tónleikar: Tveir Brandenborg-
arkonsertar eftir Joh. Sto. Baohu
Hljóðfæraleikarar undir stjóm
Jascha Horenstein leika.
21:30 Útvarpssagan: „Gyðjan og ux-
inn“ eftir Kristmann Guðmunds
son; IV. (Höf. les).
22:00 Fréttir, veðurfregnir og síld-
veiðiskýrsla.
22:20 Búnaðarþáttur: Um kjötfram-
leiðslu af nautgripum (Ölafur E.
Stefánsson ráðunautur).
22:40 Kammertónleikar: Samleikur á
fiðlu og píanó; Wolfgang
Schneiderhan og Carl Seemann
leika:
a) Sónata í C-dúr etifr Hind-
ermith.
b) Sónata nr. 2 eftir Béla
Bartók.
23:15 Dagskrárlok.