Morgunblaðið - 22.11.1961, Blaðsíða 14

14
MORCUDinLAÐIB
Miðvikudagur 22. nóv. 1961
Þakka innilega öllum er minntust mín á sextugsafmæli
mínu 17. okt. s.l.
Marel Eiríkisson, Grindavík.
Hjartanlega þakka ég öllum þeim mörgu vinum mín-
um, sem á einn eða annan hátt auðsýndu mér vináttu
á áttræðisafmæli mínu hinn 3. nóv. sl. — Bið ég góðan
Guð að blessa ykkur öll.
Akranesi 18 nóv. 1961
Margrét Finnsdóttir.
Innilegar þakkir sendi ég öllum þeim, er glöddu mig
á sjötugsafmæli mínu með gjöfum, heimsóknum og
skeytum. — Guð blessi ykkur öll.
Runólfur Bjarnason, Höfn, Hornafirði.
Skrifstofa okkar
og verzlun
verða lokaðar milli kl. 12.00—16.00 miðvikudaginn
22. þ.m. vegna jarðarfarar.
Trésmiðjan VÍÉIR H.F.
HúsgagnaverH. GUHMBNDAR GUDMUNDSSONAR.
Sonur minn
AGÚST ÓLAFSSON
Grettisgötu 61,
er andaðist 15. þ.m. verður jarðsunginn frá Fossvogs-
kirkju föstudagínn 24 nóv. kl. 10 30 árdegis. Athöfninni
kirkju föstudaginn 24. nóv. kl. 11,30 árdegis. Athöfninni
sem vildu minnast hans er vinsamlegast bent á líknar-
stofnanir.
Fyrir hönd vandamanna.
Hreiðarsína Hreiðarsdóttir.
Útför
GUDRÚNAR íVARSDÓTTUR
frá Skarði Skarðsströnd,
sem lézt 12. þ.m. á Elli og hjúkrunarheimilinu Grund fer
fram frá Fossvogskirkju fimmtudaginn 23. þ.m. kl. 10,30.
Athöfninni verður útvarpað.
Börn, tengdabörn og barnabörn.
Jarðarför
HILDAR BJARNADÓTTUR
fer fram miðvikudaginn 22. þ.m. og hefst með húskveðju
að heimili hinnar látnu Víðimel 31 kl. 1,15.
Athöfnin í Dórnkirkjunni hefst kl. 2 Jarðað verður
í Fossvogskirkjugarði.
Bjarni Guðmundsson, Guðmundur Guðmundsson.
Eiginkona mín
SIGRÍÐUR ÁGÚSTSDÓTTIR
frá Birtíngaholti.
sem andaðist 16 þ m., verður jarðsungin frá Keflavíkur-
kirkju, fimmtudaginn 23. þ.m. ki. 2 síðdegis.
Bílferð verður frá Bifreiðastöð Islands, Reykjavík
kl. 12,15.
Skúli Oddleifsson.
Jarðarför
JÓHANNESAR GUÐMUNDSSONAR
Herjóifsstöðum,
er andaðist 16. þ.m. fer fram frá Þykkvabæjarklausturs-
kirkju, laugardaginn 25. nóv. Athöfnin hefst með hús-
kveðju að heimili hans Heriólfsstöðum kl. 10. f.h.
Eiginkona, börn, tengdabörn og barnabörn.
Innilegar þakkir færum við öllum þeim sem auðsýndu
okkur samúð og vinarhug við andlát og jarðarför
NJÁLS JÓNSSONAR
frá Súgandafirði
Ásdis Friðbertsdóttir og börn.
bóndans
i
Hrauni
GUÐMUNDUR L. Friðfinnsson:
Saga bóndans í Hrauni. Endur-
minnmgar Jónasar Jónssonar. —
Útgefandi: Isafoldarprentsimiðja
h.f., Reykjavík. 1961.
„Um það leyti, sem söngur ló-
unnar er freðinn og týndur í föl-
um hlíðum hins fátæka, en jafn
framt stórauðuga dals, er undrið
að gerast. í tilraunaglasi sköpun
arinnar hefur dropi tekið að
giltra, og öreind allífsins stíigur
nakin fra-m úr djúpinu til að
íklæðast þjáningu og fögnuði
sjálfsvitundarinnar.
A tilbúið tjald tímans er Skráð
dagsetningin 4. nóvember, og eÆst
á spássíðuna ártalið 1893.“
Með þessum orðum byr jar Guð
mundur L. Friðfinnsson ævisögu
bóndans í Hrauni, Jónasar Jóns-
sonar, það er fæðing hans, sem
hér er verið að boða, með svo
skáldlegu orðfæri.
Eg er ekki alls kostar ánægður
með sumar myndirnar og líiking
arnar í tilvitnuninni. „Tilrauna-
glas sköpunarinnar“ er hvorki
rökrétt né smekikleg samlíking,
þegar átt er við barn í móður-
kviði, og er held ég óþarft að
eyða orðum i að rökstyðja það.
„Öreind allífsins" er til lýta há-
tíðlegt orðasamband, ég vil segja
tilgerðarlegt, þegar það á að
merkja ungbarn.
En þó að ég finni nú þessa agn
úa og aðra svipaða á stíl höfund
arins hér og þar um bókina, á-
samt nokkrum of hástemmdum
og sentímentölum vangaveltum
um lífið og tilveruna, þá skiptir
hitt miklu meira máli; að hér
hefur Guðmundi L. Friðfinnssyni
auðnazt að rita sérlega hug-
þekka og skemmtilega ævisögu.
Enn fremur hefur hann sýnt
það sjálfstæði og frumleika að
ganga að mestu leyti á snið
við þetta venjubundna ævi-
sagna frásagnaform, sem oftast
er notað hér á landi, og að
vísu er vinsælt, en fremur má
teija fróðlegt en listrænt. 1 stað
þess skapar höfundurinn sitt
eigið form, sem liggur miklu
nær skáldsöguforminu en venju
legt er, lyftir því upp fyrir
gráan sinuhaga hversdagslegs
sfaðreyndatals, og það án þess
að syndga gegn lögmáli sann-
fræðinnar. Ekki er slíkt á færi
annarra höfunda en þeirra sem
vel kunna til verka og þekkja
listina meira en af afspurn.
Skal nú vikið nánar að sögu-
efninu og sagnaslóðum:
Sagan hefst á Hrauni í Öxna-
dal 1893, og þar lýkur henni
einnig árið 1960. Þegar Jónas
Jónsson fæðist eru foreldrar
hans fátæk vinnuhjú hjá hrepp-
stjóranum á Hrauni. Fjórum ár-
Guðm. L. Friðfinnsson
um seinna byrja þau sjálfstæð-
an búskap á hálfri smájörð í
Öxnadal, Efstalandskoti. Þar
elst Jónas upp í vondu hreysi
við mikJa fátækt, missir í
bemsku bróður sinn og móð-
ur, eignast stjúpu. Bót er það
þó í máli, að allt er það gott
fólk, sem við sögu kemur og
er drengnum ástúðlegt. Þegar
fram í sækir segir frá því
hvernig það reynir eftir föng-
um að lifa félagslegu menn-
ingarlífi í dalnum sínum og
afla sér þekkingar.
Átján ára gamall trúlofast
Jónas Elínborgu Aðalsteinsdótt-
ur, sem þá hafði nýlega flutzt
að Steinastöðum í Öxnadal
norðan úr Svarfaðardal. Þá var
Jón bóndi í Efstadalskoti dá-
inn fyrir nokkrum árum, en nú
hófu unglingarnir búskap á
sömu hálflendunni og hann
hafði gert. Þetta var vorið 1913,
um sumarið fæðist þeim fyrsta
barnið. Annað barn þeirra hjóna
fæddist tveim árum síðar, 1915,
það þriðja 1916, og þá flytjast
þau búferlum að fremsta bæ i
Óxnadal, Bakkaseli.
Fátækt þeirra var mikil, eins
og lýsingin á búferlaflutningi
þeirra sýnir greinilega:
„Búslóð er ekki mikil, tveir
eða þrír eldhúspottar, svertingj-
ar af gamla skólanum, og vantar
annað eyrað á þann stærsta. Bað
stofuborð, fornt, þrífótur, tunn-
ur og kirnur með fáeinum kjöt-
bitum og nokkrum súrum slátur
keppum, og eitthvað af kassa-
rúsli, búrkistan, rokkurinn,
snældustóllinn og prjónarnir, að
ógleymdri smjörfjölinni. Og svo
auðvitað taðkvömin, hrífan
hennar Elínborgar og orf Jón-
asar. Rúmföt fátækleg, strokk-
urinn og rjúpnabyssa framlhlað-
in.“
Eldavél og prjónavél eru einu
eigulegu munirnir, og áttu eft-
ir að eiga sinn mikla þátt í að
halda lífi í fjölskyldunni næstu
árin, verja hana kuldanum. Bú-
peningur hjónanna var sem hér
segir, með orðum höfundarins:
„— — ein kýr, kálflaus, hest-
urinn Rauðstjarni, hryssan
skjótta og önnur rauð, og svo
55 ær“.
Lífsbarátta ungu hjónanna
framan af ævi og reyndar alla
tíð fram til 1940 er mannrauna-
og hetjusaga, linnulaus þræl-
dómur og afneitun hvers kon-
ar munaðar, tvísýn barátta við
skortinn, sem alltaf liggur við
dymar. Níu urðu bömin, og
komust öll vel til manns. En
mikið hefur vetrarríkið verið i
Öxnadalnum og seintekinn hey-
skapur fyrir daga jarðræktar og
vinnuvéla.
Bezt tekst Guðmundi L. Frið-
finnssyni upp, þegar hann lýs-
ir vetrarferðum söguhetju sinn-
ar í snjó og byljum, jafnt hinu
ofurmannlega líkamserfiði sem
Frarnh. á bls. 19.
UNGLINGA
vantai til að bera blaðið í eftirtalið hverfi
KLEIFARVEG o £
FÁLKAGÖTU
JUpincu
Omega -Terral
- Elite úrin
eru lækkuð í verði
í
samræmi
við
tollalækanirnar
Kaupið úrið í dag
Hverfisgötu 49 — Austurstræti 18