Morgunblaðið - 26.11.1961, Qupperneq 13

Sunnudagttr 26. nóv. 1961
M O R G V /V B T A Ð 1 Ð
13
Frá. Ilelsingftfrs. — Séð eftir Mannerheim.istræti.
hefur nakkru sinni haldið“, að
sögn Tímans. Síðan heldur Tkn-
inn áfram:
„í ræðu þessari beindi Kenne-
dy máli sínu fyrst ag fremst
gegn hinum nýju afturhaldsöfl-
um, sem nú færast ískyggilega
í vöxt í Bandaríkjunum, ag er
þar fyrst að nefna John Birch-
félagsskapinn svokallaða. —------
f ræðu sinni nefndi Kennedy
ekki nein sérstök samtök slíkra
afturhaldsmanna, en deildi þeim
mun fastar á þau óbeint. Hann
sagði, að viss öfl legðu áherzlu
á, að hættan kæmi að innan en
ekki að utan eða vegna þess að
það væru svikarar meðal akkar
sjálfra. Þannig væri talað um
svikin í Jalta og svikin í Kína,
sem ættu að hafa orsakað sigur
kammúnista þar. Svikabrigsl
væru borin á hina beztu menn í
þjónustu kirkju og dómstóla, og
mun Kennedy ekki sízt hafa átt
við það, að John Bireh-félags-
skapurinn hefur lagt sérstakt
kapp á að koma kommúnista-
stimpli á Warren, forseta hæsta-
réttar Bandaríkjanna. Loks sagði
Kennedy, að þessi afturhaldsöfl
teldu flokk demókrata og vel-
ferðarríkið eitt og hið sama og í
framhaldi af því teldu þeir vel-
ferðarríkið og kommúnismann
Mesta níðings-
brasðið í íslenzkri
: blaðamennsku
rl Menn eru ýmsu vanir í ís-
lenzkri blaðamiennsku, en sjaldan
eða aldrei hefur níðingsskapur
íslenzks blaðs opinberast átak-
anlegar en í fregn Þjóðviljans sl.
föstudag, um vestúr-þýzkar her-
etöðvar á Íslandi. Sök sér er þótt
menn beiti ýmsum brögðum í
innanlandsbaráttunni. Hitt er fyr
ir neðan allar hellur að vega svo
að vinaþjóð, sem stödd er í bráð
um vanda, eins og gert er í lyga-
fregn Þjóðviljans. Það var þing-
mönnum Alþýðubandalagsins til
miklþar minkunnar að þeir
skyldu ekki fást til þess að
lýsa yfir því afdráttarlaust á
Álþingi, að fréttin væri til-
Ihæfulaus. í stað þess reyndu
|>eir af veikum mætti, að gefa í
6kyn, að lygafréttin væri sönn,
þótt þá raunar skor.ti kjark til að
fullýrða það.'
Hætt við forseta-
kj
or?
Kekkonen, Finnlandsforseti,
gerir það ekki að gamni sínu að
taka sig með miklu fylgdarliði
wpp frá Helsingflors í nóvember-
lok, fara fyrst með járnbrautar-
lest til Moskvu og fljúga þaðan
Blla leið til Síberíu til fundar við
Krúsjeff. Mikið liggur við, þeg-
ar þjóðhöfðingi leggur slíkt á
Big. Enn er þó einungis verið að
kanna, hvað fyrir Sovétstjórn-
jnni vakir í raun og veru.
Á dögunum þótti nóg að senda
utanríkisráðherrann þeirra er-
inda til Moskvu. Nú þykir þeim
mun alvarlegar horfa, að forset-
inn fer sjálfur, raunar með ut-
anríkisráðherra sem fylgdar-
mann, einn af mörgum, til að ná
tali af einræðisherranum, þótt
hann sé á ferðalagi langt frá
höfuðborg sinni.
Bftir Moskvuför finnska utan-
ríkisráðherrans á dögunum, var
því haldið fram í sumum erlend-
um blöðum, að þá hafi verið lagt
fast að finnsku flokkunum að
samþykkja að hætta við forseta-
kjörið, en lögbjóða framlengingu
kjörtímabils Kekkonens í þess
Stað. Það fylgdi sögunni, að þá
hafi þessu verið synjað harð-
lega. Hvað sem um það er, sýn-
ir tillaga Fagerholms, eins helzta
andstæðings Kekkonens, um að
þetta skuli nú gert, hversu alvar-
legum augum Finnar líta nú á
ástandið og að þeir telja ríka
ástæðu til að styrkja stöðu
Kekkonens í viðræðunum við
Krúsjeff. Honks, aðal gagnfram-
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugard. 25. nóv.
bjóðandi Kekkonens, hefur þessu
til staðfestingar tekið aftur fram
boð sitt.
Fagerlioím
lirakinn frá
Bkki er um það að villast, að
tylliástæður einar voru færðar
fram í síðustu orðsendingu
Rússa til Finna. Auðvitað kemur
engum í alvöru til hugar, að
heimsástandið hafi versnað, þó að
S t r a u s s, varnarmálaráðherra
V-Þýzkalands, dveldi nokkra
daga í Noregi. Ef ferðalög stjórn-
málamanna ættu að hafa svo
skjót og ill áhrif, væri vissulaga
illa komið fyrir löngu. Allt er
þetta samskonar fyrirsláttur og
Þjóðviljinn reyndi að leggja í
hendur Krúsjeffs með lygafregn-
inni um, að Vestur-Þjóðverjar
ætluðu að fá herstöð hér á landi.
Rússar hafa þegar áður, þrátt
fyrir vináttusamninginn frá 1948,
hlutazt til um innanríkismál
Finnlands. Um áramótin 1958—
59 neyddu þeir ríkisstjórn Fager
holms, sem studdist við meiri-
hluta finnska þingsins tii að
segja af sér. Aðferðin var sú, að
þeir neituðu að gera viðskipta-
samning við stjórn, sem að þeirra
mati var skipuð svo vondum
mönnum. Síðan hafa minnihluta-
stjórnir setið við völd í Finn-
landi. Nú bera Rússar fyrir sig,
að stjórnarfar þar sé of óstöðugt,
þó að það sé beinlínis fyrir þeirra
eigin íhlutun að hin síðasta
meirihlutastjórn varð að fara
frá! Sfcilaboðin með útanrílkisráð
herranum á dögunum sanna, að
Sovétstjórnin vill nú ekiki fremur
en áður, að hinir „vondu“ sósíal
demókratar eigi hlut að ríkis-
stjórn. Því athyglisverðari er til-
laga helsta manns þeirra, Fager-
halms, nú.
Vilja kirýja komm-
únista í stjórn?
Þegar allt þetta er hugleitt,
virðist erfitt að komast fram
hjá því, að álykta að Sovétstjórn
in hafi ætlað sér að knýja Finna,
þvert afan í vilja þeirra, til að
taka kommúnista í stjórn, senni-
lega í fyrstu með fulltrúum
bændaflokksins, flokki Kekkon-
ens. Það er sama aðferðin og
viðhöfð var í leppríkjunum aust-
an járntjalds og er eigi furða, þótt
Kekkonen og aðrir heiðviðrir
menn vilji afstýra slíkri þróun.
Hvort honum tekst það, verður
enn eigi séð, og er e. t. v. langt
að bíða, að úr því fáist skorið
til fulls. Vonandi lætur Sovét-
stjórnin sér í þessum umgangi
nægja, að almennar kosningar
forseta verði hindraðar Og áfram
haldandi embættisseta Kekkon-
ens lögboðin, því að hingað til
hafa þeir þótzt treysta honum í
utanríkismálum. öruggt er að
menn bíða, ekki einungis í Finn-
landi heldur miklu víðar, með
eftirvæntingu, að heyra hvort
Kekkonen hefur erindi sem erfiði.
Er raunar þegar komið í Ijós, að
Sovét-stjórnin hefur haft úrslita
áhrif á forsetakjör Finna og sann
að umheiminum, hversu hún hef
ur ráð þeirra í hendi sér.
Ekfci dregur úr eftirvænting-
unni, að svo sýnist sem Sovét-
stjórnin reýni — jafnframt því
að hún ætlar að hafa áhrif á
innanlandsmál Finna — að nota
Finnland sem eins konar gísl í
því skyni að knýja Svíþjóð, og
þó einkum Noreg og Danmörku
til að taka upp sér geðþekkari
utanríkisstefnu. Fátt sýnir bet-
ur skilningsskort hennar á hugs-
unarhætti annarra. Auðvitað
vilja hin Norðurlöndin mikið til
vinna Fnnum til hjálpar. En þau
munu ekki láta leiða sig í gildru,
þar sem þau geta enga aðstoð
veitt Finnlandi heldur verða öll
jafnilla komin. Því meira sem
þjarmað er að Finnum, því betur
munu aðrir gæta þess að lenda
ekki af sjálfdáðum í sömu af-
stöðu gegn Sovétstjórninni og
lega lands þeirra hefur komið
Finnum í.
Orðaskipti Mikojans, varafor-
sætisráðherra Sovétstjórnarinnar,
og Langes, utanríkisráðherra
Noregs, í Moskvu, sýna, að Norð-
menn eru staðráðnir í að fara
sínu fram, dæma sjálfir um hvað
sé nauðsynlegt til að tryggja
öryggi þjóðarinr r og láta hvorki
blíðmæli né hótanir Sovétstjórn-
arinnar gera sig varnarlausa
gegn tiltektum hennar.
,.Aðvörun
Ken;iedys“
Undir þessari fyrirsögn gerir
Tíminn í forustugrein sl. fimmtu
dag að umræðuefni ræðu, sem
Kennedy Bandaríkjaforseti flutti
í Los Angeles sl. laugardag,
vera eitt og hið sama. Þannig er
reynt að koma kommúnistastimpl
inum á demókrata.
Kennedy forseti varaði eindreg
ið við þessum áróðri. Hann
stefndi að því að veikja þjóðina
en ekki að styrkja hana. Þess
vegna bæri þjóðinni að forðast
leiðsögn þeirra manna, sem stund
uðu slíka iðju.
Þessi aðvörunarörð Kennedys
eiga vissulega erindi til flleiri en
Bandaríjfjamanna. — — — ís-
lendingar þurfa því ekki síður
að vera hér á verði en Banda-
ríkjamenn".
Sagt, að vatnið
væri eitrað
Allt er þetta rétt, svo langt sem
það nær, bæði ágripið af orð-
um Kennedys ag umsögn Tím-
ans. Tíminn fer þó helzt til fljótt
yfir sögu og sleppir ýmsu, sem
e. t. v. vekur hjá honum óþægi-
legar minningar. Setningin um
svikabrigsl gegn beztu mönnum
í þjónustu kirkju og dómstóla
hljóðar t.d. orðrétt hjá Kennedy
þannig í islenzkri þýðingu:
„Þeir finna svik í beztu kirkj-
um okkar, í æðsta dómstól okkar
Og jafnvel í meðferðinni á vatni
okkar“.
Þeir sem muna nokkuð aftur
í tímann hljóta að rifja upp fyrir
sjálfum sér, þegar þeir lesa þetta,
skrif Framsóknarmanna, þegar
þeir um sömu mundir lögðu í ein
elti ýmsa af beztu mönnum ís-
lenzku kirkjunnar, brigsluðu
hæstaréttardómurum um rang-
dæmi, og gáfu í skyn að borgar-
stjórinn í Reykjavík hefði eitrað
fyrir bæjarbúa með því að
hleypa óhollu vatni inn í vatns-
veituna!
Segir liættuna
koma að utan
Þá er ekki síður fróðlegt að
lesa eftirfarandi kafla úr þess-
ari „einni beztu ræðu“ sem
Kennedy hefur haldið og Tím-
inn fjölyrðir ekki um í forystu-
grein sinni:
„En þið og ég og flestir Banda
ríkjamenn líta öðrum augum á
hættuna sem að okkur steðjar.
Við vitum, að hún kemur að ut-
an, ekki að innan. Henni verður
að mæta með hæglátum undir-
búningi. ekki öerandi ræðum.
Og ráðstafanirnar sem gerðar
hafa verið á þessu ári til að
styrkja varnir okkar — að auka
eldflaugaafl, að hafa fleiri flug-
vélar reiðubúnar, að hafa við
hendina farartæki bæði til flutn-
inga í lofti og á sjó og fleiri full-
búnar hersveitir — að gera ör-
uggara en nokkru sinni fyrr, að
þessi þjóð hafi allt það afl, sem
hún þarf á að halda til að koma
í veg fyrir árás nokkurrar teg-
undar — þessar ráðstafanir eru
áhrifaríkasta svarið sem hægt er
að gefa þeim, sem fýsir að sá
sæði efasemda og haturs.“
Hvaðan keniur
mesta Iiættan
að dómi Tímans?
Því fer fjarri, að Morgunblaðið
telji Kennedy Bandaríkjaforseta
vera óskeikulan, en hann orðar
hugsanir sínar oft vel og hefur
í flestu komið svo fram, að frjáls
huga menn una vel forystu hans
fyrir öflugasta lýðræðisríkinu.
Skoðanir hans eru ætíð athyglis
verðar, ekki sízt þegar svo til-
breytingaríkt blað sem Tíminn
telur hann hafa haldið eina af
beztu ræðum sínum.
Af tilefni þessarar ágætu ræðu
Kennedys, er því rétt að spyrja
Tímann:
Hvort telur hann að íslending-
um stafi meiri hætta utan frá
eða að innan?
Er það misminni, að Timinn
hafi að staðaldri haldið því fram,
að þótt ekki bæri að neita nokk-
úrri hættu frá kommúnistum úti
í heimi, þá væri hitt miklu alvar
legra hvílík hætta steðjaði að ís-
lenzku þjóðinni innan frá, raunar
ekki frá kommúnistum heldur
hinum, sem segðust" vera mestu
andstæðingar þeirra?
Er það rangt, að Tíminn hafi
haldið því fram í sumar, og raun
ar langt fram á haust, að með
því að gefa út bráðabirjfðalög,
væri ríkisstjórnin að brjóta.gegn
lýðræðislegum stjórnarháttum,
og nánast að taka upp samskon-
ar stjórnarhætti og tíðkuðust
austan járntjalds? i
Er ritstjóra Tímans fallið úr
minni hversu oft hann hefur
haldið því fram, að stærsti stjórn
málaflokkur þjóðarinnar, örugg-
asta stoð lýðræðis á íslandi, væri
líkastur bófaflokkum þeim, sem
að sögn blaðsins skiptast á um
að hrifsa til sín völd í Suður-
Ameríku?
Og skyldu lesendur Tímans
vera búnir að gleyma öllum naz-
istabrigslunum um einstaka sjálf
stæðismenn fyrr og síðar?
Líkastur
MacCarthy
Tíminn lætur sér mjög títt um
þá kumpána MacCarthy heitinn
og aðstandendur John Birch-fé-
lagsskaparins. Morgunblaðið er
innilega sammála fordæmingu á
starfsháttum þessara sálufélaga.
En hér á landi er enginn líkari
í>eim í starfsháttum en Tíminn,
þegar honum tekst upp. Ekki
skiptir máli, hvort mönnum er
að ósekju brugðið um svik við
málstað lýðræðis og frelsis vegna
þess að þeir séu kommúnistar,
nazistar, stjórnmálamenn á suð-
ur-ameríska bófavísu. eða hvaða
skammaryrði handhægust þykja
þá stundina. Allar slíkar ásakan-
ir að tilefnislausu eru annað-
hvort merki óþroska eða óþokka-
skapar. Aðalatriðið er, að hver
og einn reyni að forðast öfgar í
málflutningi, hafi það, sem sann-
ara reynist, og láti andstæðinga
sína jafnt sem aðra njóta sann-
mælis. Nóg er til að deila um
þótt menn búi sér ekki til grýlur
til að berja á í gervi andstæðinga
sinna. I
Uppistaðan
hlekking?
Aðstandendur Tímans hefðu
gott af að hugleiða þetta af til-
efni „hinnar beztu ræðu“ Kenne
Framh á bls. 14.