Morgunblaðið - 23.01.1962, Síða 17

Þriðjudagur 23. jan. 1962
MOKCTNTtLAÐÍh
17
Vandamál
eidra fdlksins
FYRIR nokkrum árum skrifaði
ég stundum blaðagreinar um
ýmis vandamál skjólstæðinga
Btofnana þeirra, er ég( veiti for-
stöðu. Reynslan hefur kennt
xnér ýmislegt, og bent á margt,
sem betur má fara og gera þaxf
þessu fólki til aðstoðar og
og hjálpar. — En mér fannst
vera svo tilgangslaust að skrifa,
fáir lásu, og engir tóku undir.
Tók ég þá það ráð, að reyna að
vinna að þessu í kyrrþey,
reyna að hlúa að því fólki, sem
hjá okkur dvelst, og reyna að
færa út kvíarnar eftir því, sem
efni og ástæður leyfðu. Þetta
hefur verið gert, og það eru
aðrir, sem um það dæma,
hvernig tekizt hefur.
En á þessu ári eru tímamót
f starfsemi okkar á Grund og
að Ási. Grund verður 40 ára
29. október og Ás 10 ára 26.
júlí, og þykir mér því rétt í
byrjun þessa afmælisárs, að
gera nokkra grein fyrir, hvernig
okkur finnst málum eldra fólks-
ins vera komið í dag. —
Þörfin fyrir samastað í ell-
inni er að verða meiri og
brýnni með hverju ári, eldra
fólkinu fjölgar hlutfallslega
miklu meira og örar en öðrum
aldursflokkum, og verður bráð-
um alvarlegt vandamál. Elli-
heimilin í landinu eru tólf, þar
af tvö í Reykjavík, og hafa
þau samanlagt nálægt 450 vist-
pláss, hin ÖU um 250. — Tals-
verður áhugi er víða í landinu
á því að koma upp elliheimil-
um, hjúkrunarhælum og sjúkra-
húsum, enda eru menn nú farn-
ir að sjá, hvað verður eftir
nokkur ár, og að við svo búið
má ekki standa. Er vonandi, að
úr framkvæmdum verði, og að
þær takist vel, að hagsýni og
sparnaðar verði í hvívetna
gætt. Dvalarheimili aldraðra
sjómanna tekur væntanlega
Bíll
Vil kaupa Station eða sendi-
íerðabíl með afborgun. Smíða-
vinna gæti komið til greina
sem greiðsla. Tilboð óskast
sent Mibl., merkt: „1016 —
£656“.
nýja álmu til afnota í vor, og
bætast þar við vistpláss fyrir
70—80 manns og ber að fagna
því. En ástæða er til þess að
athuga, hvort ekki sé rétt að
láta sum happdrætti hætta, en í
stað þeirra komi sjúkrahúsa- og
elliheimilahappdrætti fyrir allt
landið, það er víðar gamalt og
lasburða fólk en í Reykjavík.
Bent hefur verið á, að tilvalið
verkefni fyrir söfnuði landsins
væri að stofna og starfrækja
dvalarheimili fyrir eldra fólk.
Árum saman hefur það komið
í kirkjuna, haldið uppi kirkju-
sókn og safnaðarstarfi, og þeg-
ar það er orðið lúið og lasburða
ætti söfnuðurinn, kirkjan, að
hjálpa því og sjá þvi fyrir
samastað. Dvalarheimili, sem
komið er upp af söfnuðum —
kirkjunni — þyrftu ekki að
vera stórir, en samt gætu þau
hjálpað mörgum án þess að
verða söfnuðunum fjárhagsleg
byrði. Tvennt er, sem vantar:
Viljann til þess að hjálpa, og
finna leiðir til framkvæmda. Á
skrifstofu biskups er bapkabók
með 5.000.00 krónum, sem verð-
ur afhent þeim söfnuði í land-
inu, sem fyrstur hefst handa
um þetta velferðarmál. Kirkj-
unni og starfsmönnum hennar
er oft fundið til foráttu athafna
leysi um líknarmál, og ekki að
ástæðulausu. Er vissulega hér
tækifæri til úrbóta, og væri
óskandi að ekki dragist lengur
um framkvæmdir.
Bezt er að vera heima, um
það getum við öll verið sam-
mála, en samt er það nú svo,
að margur verður að fara að
heiman, og þetta gildir nú orð-
ið ekki síður um eldri sem
yngri. Húsakostur og heimilis-
aðstoð er oft að skornum
skammti, og verður því afinn
og amman oft að fara á elli-
heimili af þeim ástæðum. Svo
eru það veikindi og margt ann-
að. En við höfum ekki tök á að
reisa endalaust elliheimili, enda
þótt nokkrum fleiri sé bráð-
nauðsynlegt að koma upp. Aðr-
ar leiðir verður að fara. Fyrst
og fremst þarf að athuga, þegar
hús eru reist, að í íbúðum sé
gert ráð fyrir húsrými fyrir afa
og ömmu. Ef þetta er gert, þá
verður vandræðum oft afstýrt.
Reisa þarf íbúðir fyrir eldra
fólk, líkt og gert hefir verið í
Atvinna ^
Stúlkur óskast á prjó.nastofuna. Upplýsingar í dag
frá kl. 5—6.
Anna Þórðardóttir hf.
Hallarmúla 1. Sími 38172 (við Suðurlandsbraut)
SILFURTUNGLIÐ
Þriðjudagur
Gömlu dansarnir
Stjórnandi
Baldur Gunnarsson
Randrup og félagar
sjá um fjörið
Húsið opnað kl. 7. — Sími 19611.
Danmörku. Eru þar stórar bygg-
ingar með litlum íbúðum, eitt
eða tvö herbergi, eldhús, bað og
W.C. Eru þessar byggingar reist-
ar fyrir opinbert fé, og leiga á
íbúðum mjög lág, enda eru þær
fyrir efnalítið fólk. Hér á landi
hefir mikið verið byggt, en
ennþá ekki neinar íbúðir, sem
þessar, en á því er þó biýn
þörf.
í Hveragerði gerðum við til-
raun, em fór í nokkuð aðra átt,
en þó þess virði að ég held, að
á hana sé minnst. Við keyptum
lítið hús, gerðum það vel úr
garði, seldum svo afnotaréttinn
eldri hjónum fyrir allverulega
fjárhæð, en sem var þó ekki
nema liðlega % húsverðsins.
Auk þess greiða þau nokkra
húsaleigu. Afnotarétturinn mið-
ast við líf eða heilsu, og eftir
þeirra dag er hægt að selja
afnotaréttinn af húsinu aftur á
sama hátt. — En við seldum
meira en húsnæðið, hjónin geta
fengið mat og annað frá Ási,
sem er rétt hjá húsinu, sem þau
búa í. Þau fá einnig öryggi og
er það öllum mikilsvirði, ekki
sízt, þegar aldurinn er farinn
að færast yfir og kraftarnir
farnir að þverra. Annað hús er
nú til sölu á sama hátt í Hvera-
gerði, og ef einhver, sem þetta
les, óskar frekari upplýsinga, þá
eru þær velkomnar.
Fyrir tíu árum vorum við að
athuga um, að koma upp húsi
með mörgum íbúðum, 1—2 her-
bergi, eldhúsi, baði, W.C., en
þær áttu að vera allmiklu stærri
en íbúðirnar, sem reistar hafa
verið í Danmörku, enda þótt
hugmyndin væri að mestu það-
an. Ekkert varð úr þessu, en á
tíu árum hefir ýmislegt breyzt,
einnig kröfur manna um hús-
næði. Hjón, sem eiga hús eða
stóra og rúmgóða íbúð vilj a ekki
sætta sig við að fara í íbúð,
sem er mjög lítil og verður því
að gera ráð fyrir íbúðum, sem
eru allmiklu stærri en áður var
ætlað að væru nægilegar. Nú
erum við að athuga þetta mál
aftur.
í þessari byggingu, ef úr
verður, verða 36 íbúðir á þrem
hæðum, en í kjallara er gert
ráð fyrir veitingatofu, þar sem
hægt er að fá keyptar máltíð-
ir og sendar til sín, ef óskað
er. Einnig er hægt að hafa þar
fundi og samkvæmi. íbúð hús-
varðar og hjúkrunarkonu verð-
ur þarna einnig. Ætlunin er að
íbúðir þessar geti uppfyllt kröf-
ur vandlátra, enda munu kosta
allmikið fé, en þó held ég, að
margir vilji fá þær, enda þótt
skilmálarnir verði þannig, að
greiða þarf nokkuð af kostnað-
arverði, sem óafturkræft fram-
lag og síðar nokkra mánaðar-
leigu, en að íbúum látnum'verð-
ur íbúðin seld öðrum á sama
hátt. Grund mun væntanlega
hafa forgöngu um þessa fram-
kvæmd, enda getum við séð um
íbúa á sjúkradeildum stofnunar-
innar, ef heilsa þeirra þverr.
Anfiars er þetta ekki neitt einka
mál okkar, og væri ágætt, ef
einhverjir aðrir réðust í þessa
framkvæmd, eða aðra hliðstæða.
Aðalatriðið er að hér er um vanda
mál að ræða, sem leysa þarf,
og ef slík bygging yrði reist, og
hér hefir verið rætt um, þá
myndi mikið húsrými losna. —
Væntanlegir íbúar þessa húss
myndu allflestir koma úr eig-
in húsum eða íbúðum, sem voru
orðnar of stórar og óhentugar.
Fjárhagslega myndi þessi fram-
kvæmd því verða þjóðfélaginu í
heild í hag. Þetta mál er ennþá
aðeins í athugun, en mikinn
stuðning þarf frá borgaryfirvöld
unum og Tryggingarstofnun rík-
isins, sem og lánastofnunum, ef
til framkvæmda kemur.
Oft er,um það talað, að eitt-
hvað þurfi eldri fólkið að hafa
fyrir stafni, létta vinnu, eftir
því, sem starfskraftar leyfa, og
er það hverju orði sannara.
En látum við ekki oft fólk
hætta, aðeins sökum aldurs,
starfskraftarnir ágætir, þrátt fyr
ir að almanakið segir aldurinn
vera orðinn 70 ára? Hyggilegra
og um leið réttlátara væri að
gefa fólki, sem komið er á eft-
irlaunaaldur, tækifæri til þess
að halda törfum áfram, t. d.
hluta úr degi, á meðan starfs-
kraftarnir eru sæmilegir. Við
höfum tæpast ráð á því að
dæma fólk úr leik fyrir aldur-
inn einn.
Hjá okkur á Grund og í Ási
er vistfólkið orðið nokkuð rosk-
ið, meðalaldurinn um og yfir
80 ár, og eru því ekki miklir
starfskraftar eftir, enda er meiri
hluti þeirra lasburða sjúklingar.
En samt eru þó nokkrir með
sæmilega starfsorku ,og er reynt
að hafa eitthvað handa þeim
að gera, netahnýting o.fl. Þá er
á Grund stundum handavinnu-
kennsla, sem gefur góða raun.
Okkur er ljóst, að betur þarf
að gera, og þess vegna reyndum
við fyrir nokkrum árum að fá
stuðning til þess að koma upp
vinnustofum í Hveragerði fyrir
aldrað fólk. Ætluðum við að
færa út kvíamar og gefa eldra
fólki, með sæmilega heilsu,
tækifæri til þess að vinna
nokkra tíma á dag, eftir því,
sem heilsan leyfði, líkt og gert
hefur verið með ágætum á
rangri á Reykjalundi. Því mið-
ur fékkst ekki nauðsynleg fjár-
hagsleg aðstoð og varð ekkert
úr framkvæmd. Fer þetta oft
svo. Hugmyndir vantar ekki, en
skilningin á vandamálum eldra
fólksins vantar oft, og tekur
það því stundum lengri tíma að
fá að framkvæma, heldur en
framkvæmdin sjálf. Svona hef-
ur það verið árum saman, og
er þetta mjög alvarlegt mál.
Ef þessu heldur áfram, þá end-
ar það með því, að fáir vilja
sinna þessum málum, þau eru
nógu erfið í framkvæmd, enda
þótt forráðamenn á hverjum
tíma sýndu þeim dálít'ið meiri
skilning, en oft vili verða.
Sex eða 7
í næst síðasta
sinn
Gamanleikurinn Sex eða 7,
sem Leikfélag Reykjavíkur'
hefur sýnt að undanförnu,
verður sýndur í næst síðasta
sinn í kvöld kl. 8,30 og
er það 24. sýningin á leiknum.
,Aðsókn. hefur verið góð, en
hætta verður sýningum vegna
nýrra leikrita, sem eru aði
koma upp, og frumsýnd
verða fljótlega. Meðfylgjandi,
Imynd var tekin á æfingu og
sýnir alla leikendurna..1
Fremri röð v. Regína, Bryn-
jólfur, Helga, Guðmundur —
»stamdandi f. aftan — Birgir,.
Rita, Þorsteinn, Valdimar.
1 Hveragerði eru mörg gróð-
urhús, og væri unnt að koma
þar upp stofnun fyrir eldra fólk
í sambandi við þau. Einnig ættu
öryrkjar að geta fengið þar
nokkra atvinnu. En óráðið er,
hvað gert verður, vonandi verð-
ur þessum málum meiri -skiln-
ingur sýndur næst, ef til kem-
ur.
í þessari grein hefur verið
bent á eftirfarandi:
1. Reisa þarf fleiri hæli fyrir
aldrað fólk.
2. Söfnuðir landsins ættu að
hafa forgöngu um að koma
þeim upp.
3. íbúðir fyrir eldra fólkið,
reistar fyrir opinbert fé.
4. Lítil hús í Hveragerði fyrir
öldruð hjón.
5. íbúðir fyrir eldra fólk, af-
notaréttur seldur.
6. Vinnustofa — garðyrkju-
störf í Hveragerði.
Efalaust kemur margt fleira
til greina, þegar ritað er um
þessi mál, en þetta ætti að
nægja að sinni. Greinin er rit-
uð til þess að vekja athygli á
þessum málum, í þeirri von, að
þeim verði gefin meiri gaum-
ur, en hingað til hefir verið
raun á. Hver eða hverjir það
eru, sem málunum koma fram,
skiptir engu máli. Við þurfum
aðeins að hafa eitt í huga: Elli-
laun, framfærslustyrkur og önn-
ur fjárhagsleg aðstoð er ómet-
anleg fyrir allt þetta fólk, en
hitt er og engu síður nauðsyn-
legt, að til séu stofnanir, heim-
ili og vinnustaðir, þangað sem
fólkið getur leitað, ef með þar'f.
Enda þótt sjá megi af þess-
ari grein að ég er ekki alls
kostar ánægður með skilning
ýmsra á þessum málum, þá vil
ég ekki ljúka henni án þess að
þakka þeim mörgu ,sem sýnt
hafa skilning og velvilja á því
starfi, sem hér er unnið. Án
ágætra samstarfsmanna, hlýhug-
ar og stuðning ótal margra, væri
þessu starfi hætt fyrir löngu.
Gísli Sigurbjörnsson.