Morgunblaðið - 29.06.1962, Page 8

MORCVNBL iÐIÐ
Föstudagur 29. júní 1962 '>
%
Umsagnir um ensku útgáf
una á bdkmenntasögu
Stefáns Einarssonar
Þau mistök urðu í blaðinu á
þriðjudag að sagt var frá sextugs
afmæli dr. Stefáns Einarssonar
prófessors í Baltimore, en átti að
vera 65 ára afmæli hans. Stöf-
uðu mistökin af röngum upplýs-
ingum frá Bandaríkjunum.
Eins og mörgum Íslendíngum
mun vera kunnugt er dr. Stefán
þekktur víða um heim fyrir rit
sín um íslenzkar bókmenntir og
málvísindi, fyrir greinar um
sömu málefni í fjölmörgum tíma
ritum bæði austan hafs og vest-
an, og fyrir 35 ára kennslustörf
við einn þekktasta háskóla
Bandaríkjanna, þar sem hann
nýtur mikils álits.
Þegar rit hans um íslenzkar
bókmenntir frá upphafi til
vorra daga, „A Hístory of Ice-
landic Literature," kom út í
Bandaríkjunum árið 1957, var
mikið um hana skrifað í blöð-
um og tímaritum, bæði í Banda
ríkjunum, Kanada, Bretlandi,
Þýzkalandi og Svíþjóð. Einnig
var um hana fjallað í íslenzkum
blöðum og tímaritum, en hún
kom út í íslenzkum búningi, auk
in og endurbætt, í fyrrahaust.
Meðal þeirra sem skrifuðu um
bókina voru Hjálmar Björnson
ritstjóri í Minneapolis, Joseph
G. Harrison, Raymond E. Lind-
gren, Hedin Bronner, Loftur
Bjarnason, Jóhann Hannesson
og Paul Schaoh, allir "í Banda-
rikjunum, K.G. Ljunggren og
Peter Hallberg í Svíþjóð, Sieg-
fried Gutenbrunner og A. D.
Bouman í Þýzkalandi, Peter
Foote í Bretlandi og ýmsir fleiri
fræðimenn.
í „Minneapolis Sunday Tri-
bune“ (16.2.1958) segir Hjálmar
Björnson m. a.t „Stefán gefur
snjalla lýsingu á straumum og
stefnum í bókmenntun: þjóðar-
innar. Hann ritar af skáldlegu
innsæi, en með aðferðum og
skilningi fræðimannsins. Saga
hans minnir oss á það, á tímum
þegar þess er þörf, að menning
hvaða þjóðar sem er, er mikil
vægur hluti af vörnum hennar."
f „The Christian Science Moni
tor“ (15. 5. 1958) segir Joseph
G. Harrison m.a.: „Fyrir ensku-
Dr. Stefán Einarsson
mælandi þjóðir hefur allt, sem,
íslenzkt er, alveg sérstakt og
stöðugt aðdráttarafl, því í sögu
þessarar smáþjóðar, mitt á milli
Evrópu og Ameríku, lesa ensku
mælandi þjóðir forsögu sína með
skýru letri. . . Þetta er djúp-
Skyggn og ýtarleg bók, kannski
fremur fyrir fræðimenn en fólk
flest, en sá sem les verður að
bókarlokum eins fróður um bók
menntir íslenzku þjóðarinnar
eins og hægt er að vera um
bókmenntir nokkurrar þjóðar af
nokkrum bókum. Ennfremur
skilur bókin við lesandann full-
an aðdáunar á listgáfu þessara
fáu fiskimanna, bænda og hand
verksmanna, að þeir skyldu geta
framleitt og geymt svo dýran
arf í bókmenntum sínum.“
í „Times Literary Supple-
ment“ í Lundúnum (23 . 5. 1958)
segir m.a. í ritdómi um bókina:
„Þessi velskrifaða og ýtarlega
bók eftir prófessor í norrænum
fræðum við Johns Hopkins-há-
skólann, sem sjálfur er íslend-
Hárgreiðslusveinn
óskast strax hálfan eða allan daginn hátt kaup.
Minna Breiðfjörð hárgreiðslustofan
Grettisgötu 6 — Sírní 24744.
Tilkynning
Nr. 8/1962.
Verðlagsnefnd hefur ákveðið, að verð hverrar seldrar
vinnustundar hjá pípulagningamönnum megi hæst
vera sem hér segir;
9
Dagv.: Eftirv.: Næturv.:
Sveinar ........ kr. 47.65 kr. 74.10 kr. 89.60
Aðstoðarmenn ...... — 39.95 — 58.45 — 71.30
Verkamenn ........ — 39.25 — 57.45 — 70.10
Verkstjórar ...... — 52.40 — 81.50 — 98.55
Söluskattur er innifalinn í verðinu og skal vinna,
sem er undanþegin söluskatti^ vera ódýrari sem því
nemur.
Reykjavík, 27. júní 1962.
VER.ÐLAGSSTJÓRINN.
ingur, er fyrsta fullkomna saga
íslenzkra bókmennta á enska
tungu. . . . Að lokum mætti enn
lofa bókina eigi aðeins fyrir
fræðimennaku og ýtarleik, held-
ur líka fyrir hressandi umburð-
arlyndi og hlutleysi, sem er
jafnaugsýnilegt í kaflanum um
miðaldir sem nútíðina.“
f „Scandinavian Studies" (nóv
1958) segir prófessor Loftur
Bjarnason m.a. „Að lokum verð-
ur að minna á það aftur hve þörf
in fyrir þessa bók var mikil. Það
var mikið lán að maður með
hæfileika dr. Stefáns Einarsson-
ar, sem þekkir og elskar íslenzk-
ar bókmenntir, og skrifar auk
þess skýra og áhrifamikla ensku,
skyldi verða til að kynna ensku-
mælandi þjóðum þessar bók-
menntir. Vonandi verður enn
skrifuð stærri bók í mörgum
bindum með útdrætti úr bóik-
menntunum — en þar til sú
bók er samin spáir ritdómarinn
því að bók dr. Stefáns verði enn
um langan aldur aðalritið um
íslenzkar bókmenntir á enska
tungu.“
í „Books Abroad“ (nóv. 1958)
segir Peter Hallberg m.a,: „Það
er mikið og marglitt efni sem
Stefán Einarsson hefur safnað
í bókmenntasögu sína. Stundum
virðist manni sem höfúndur
hefði getaö takmarkað tölu rit-
höfundanna og bókanna dálítið.
Á einum stað talar hann um
þann venjulega íslenzka galla að
sjá ekki skóginn fyrir trjánum,
og tæplega mun höfundurinn
sjálfur vera laus við þennan
þjóðargalla. Á löngum köflum
hættir framisetningunni við að
verða að þurri skrásetningu. Á
hinn bóginn hefði ritið misst
nokkuð gildi sitt sem uppsláttar
rit, ef meira hefði verið fellt
úr. Þess ber að geta að ágæt
nafnaskrá fylgir bókinni ....
Verk Stefáns Einarssonar er fullt
af matarmiklu efni og sönn náma
öllum þeim er óska áreiðanlegr-
ar vitneskju um íslenzkar bók-
menntir á öllum sviðum, frá
EcMukvæðum til atómslkáld-
skaparins."
Peter Hallberg birti einnig
langa ritgerð um bókmenntasög-
una í sænska tímaritinu „Ord
och Bild“ 1959, no. 68, bls. 201—
210.
í „Nordisk Tidskrift" (no. 2,
1958) segir Ö.L. m.a.: „Um lýs-
ingu Stefáns Einarssonar á bók-
menntunum frá siðaskiptum er
það að segja, að hún fyllir eyðu
eigi aðeins á alþjóðavettvangi,
heldur líka á Norðurlöndum. Að
vísu er til á dönsku „Islands Litt
eratur efter Sagatiden“ (1949)
eftir Bjarna M. Gíslason, en lýs-
ing Stefáns Einarssonar á sama
tímabili er bæði fyllri og gagn-
rýnni. Það eru því engar ýkjur
að segja að Stefán Einarsson
hafi gefið oss handbók sem eng-
inn má án vera.“
í „Journal of English and Ger
man Philology" (no. 58, 1959)
segir Hedin Bronner m.a.: Það
eru margar ástæður til þess að
hugsandi Bandaríkjamenn
skyldu kynna sér sögu íslenzkra
bókmennta, og þeir munu senni-
lega gera það í vaxandi mæli
eftir því sem hjálpargögnum
fjölgar. Menningarstraumar frá
íslandi eru fleiri en flesta grun-
ar, og þeir eru eldri en hin ný-
bakaða vinátta í NATO eða for-
vitnin sem fylgdi Nóbelsverð-
launasigri H. K. Laxness. Hvað
sem veröldin kann að skulda
HEIMDALLARFERÐ
verður farin austur fyrir fjall n.k. laugardag kl. 2 e.h.
Lagt verður af stað úr Valhöll og ekið í Hveragerði, þar
sem Matthías Sveinsson sveitarstjóri, sýnir þátttakendum
9
merkustu gróðurhúsinu. Þaðan verður ekið á Selfoss og
Mjólkurbú flóamanna skoðað. Á Selfossi verður sameiginleg
kaffidrykkja með þátttakendum og ungum sjálfstæðismönn-
um úr nágrenninu. Þar mun Þór Vilhjálmsson, formaður
3.U.S., flytja stutt erindi um starfsemi samtakanna. Síðan
verður ekið í Steingrímsstöð og hún skoðuð undir leiðsögn.
Kvöldverður verður snæddur í Valhöll á Þingvöllum og
komið verður til baka milli kl. 10,30 — 11 um kvöldið.
Miðar eru seldir á skrifstofu Heimdallar í Valhöll, upp-
iýsingar í síma 17100 og 18192.
STJÓRNIN.
SKRIFSTOFUSTARF
Skrifsfofumenn
Vér viljum ráða tvo skrifstofumenn strax.
Fjöiþætt viðskiptareynsla er æskileg og
enskukunnátta nauðsynleg. Umsóknareyðu
blöð fást hjá Starfsmannahaldi SÍS Sam-
bandshúsinu, sem gefur ennfremur nánari
upplýsingar.
STARFSMAN NAHALD
höfundum eins og Ibsen, Björn-
son, Strinberg, Undset og Hams
un er byggt á hugsjónum og erfð
um sem Norðurlönd hafa frá ís-
landi til forna. . . Vera má að
útkoma bókarinnar boði nýja
aukningu á ástundun íslenzkra
fræða í Bandaríkjunum."
í „The Germanic Rerview"
(febr. 1959) segir Paul Schach
m.a.: „Stíll bókarinnar er góð-
ur frá upphafi til enda. Það er
ekiki oft að torkennilegt orðatil-
tæki uppljóstri því um höfund-
inn,. að hann ritar á fjórar tung-
ur. íslenzk glettni, sem ekki læt-
ur mikið yfir sér, gerir bókina
ánægjulega aflestrar. — Fræði-
menn í germönskum og norræn-
um fræðum eiga þakkir að
gjalda Henry Goddard Leach
fyrir að hafa fengið höfundinn
til að takast á hendur það tor-
virki að skrifa bókina, en hon-
um fyrir að hafa leyst þetta ást-
virki svo vel af höndum, og
The American-Scandinavian
Foundation fyrir að hafa dreift
bókinni svo víða ásamt öðrum
bókum um bókmenntir Norður-
landa.“
í „Mordern Language Notes“
(marz 1959) segir Jóhann Hann
esson m.a.: „Á kápu þessarar bók
ar er henni lýst svo, að hún
sé fyrsta og eina saga íslenzkra
bókmennta á enska tungu. í
raun og veru er hún miiklu meira
en það, hún er eina heila yfir-
litið á npkkru máli um íslenzkar
bókmenntir frá upphafi til vorra
daga. Hún er' þannig að nokkru
leyti brautryðjandaverk og að
miklu meira leyti byggð á rann
sóknum höfundarins sjálfs held-
ur en venja er um bókmennta-
sögur manna er skrifa um bók-
menntir Evrópuþjóða nú á dög-
um . . . Aftur hefur Stefán Ein-
arsson sett alla íslenzka fræði-
menn í þakkarskuld við sig, því
lýsing fornbókmenntanna í þess
ari bók er mjög nothæf en lýs-
ing nútímabókmenntanna alveg
ómissandi."
f „Neophil#logie“ (no. 43,
1959) segir A. D. Bouman m.a.:
„Höfundur sneiðir hjá deilum,
samt eru skoðanir hans venju-
lega ljósar. Aðalatriðum, sem
byggð eru á rannsóknum, er
raðað á sannfærandi hátt. Með
öðrum viðameiri sögum ís-
lenzkra bókmennta ætti að
koma þessari síðustu í hendur
sérhvers fræðimanns til að
veita honum vítt útsýni yfir
allt sviðið og til að hann finni
í henni efni til frekari rann- (
sókna“. ■ (
f „Saga-Book of the Viking
Society" (no. 15, 1957—59) seg-
ir Peter Foote m.a.: „Á síðari
árum hefur enginn fræðimað-
ur gert eins mikið fyrir íslenzkt
mál og bókmenntir utan ís-
lands eins og prófessor Stefán
Einarsson.... Ritari slíkrar
sögu á við marga erfiðleika að
Stríða. Mestu af fornbókmennt-
únum og hinum ýmsu greinum
þeirra hefur verið lýst ná-
kvæmlega af mörgum fræði-
mönnum, þótt niðurstöður
þeirra séu langt frá því að
vera samhljóða. Eyður eru
jafnvel frá þessum fornfrægu
tímum, og þegar kemur fram á
14. öld og fram til siðaskipta
verða eyðurnar meiri og lengri.
Eftir siðaskipti eru til rit um
einstaka höfunda, en lítt hafa
þeir verið metnir né. staða
þeirra ákveðin í bókmenntun-
um. Ekkert hefur heldur verið
ritað um þróun bókmennta-
forma eða útlend áhrif, svo
eitthvað sé tilgreint. Síðari
hluti bókar Stefáns er því
brautryðjandaverk og skyldi
dæmdur eftir því“.
Á fslandi rituðu um ensku
útgáfuna á bókmenntasögu dr.
Stefáns þeir dr. Halldór Hall-
dórsson í Skírni 1958, Árni
Böðvarsson í Tímarit Máls og
og menningar no. 19, 1959, Sig-
urður A. Magnússon í Morgun-
blaðið 22. 6. 1958 og Guðmund-
ur Daníelsson í Vísi 25 . 2. 1959.
Haraldur Bessason skrifaði
einnig um bókina í Tímarit
Þjóðræknisfélagsins í Winnipeg,
no 39, 1957. Richard Beck skrif-
aði tvo dóma um ,bókina á
ensku, annan í „The American-
Scandinavian Review (vorið
1958) , hinn í „Speculum" (jan.
1959) .