Morgunblaðið - 08.11.1962, Blaðsíða 17

Fimmtudagur 8. nóvember 1962
MORGTJTSBLAÐIÐ
1?
— Varðar-
fundurinn
Framhald .af bls. 24.
leysi skylli á. Nú er hins vegar
svo mi'kill skortur á vinnuafli
að hvarvetna er kvartað und-
an mannafæð, ekki eingöngu í
Keykjavík, heldur líka t.d. á Ak-
ureyri, svo að ekjki sé talað um
Húsavík, þar sem höfundur
móðuharðindahjalsins býr. Þar
eru nú meiri framkvæmdir og
meiri vinnuaflsskortur en nokkru
sinni áður. Móðuiharðindaihjal
Framsóknar er nú hvergi minnzt
á nema í flimtingum.
í móðuharðindunum kom til
tals að flytja íslendinga til Jót-
landsheiða. Sömu menn og töluðu
sem mest um hin nýju móðuharð
indi, beittu sér hvor í sínu lagi
fyrir brottflutningi fólks úr land
inu í sumar, en af nokkuð öðr-
um ástæðum. Ungir Framsóknar
menn efndu tid skemmtiferðar
um Noreg í sumar
og sögðu að þátttaka hefði verið
mjög mikil. Um sama leyti aug
lýsti ASÍ, að verkalýðssamtökin
efndu í fyrsta skipti til utanfarar
verkamanna — ekki þó til Jót-
landsheiða, heldur til „sólskins
eyjarinnar Borgundarhólms.“
Þessi tvö einföldu daemi skýra
ef til vill betur og glögglegar en
langur tölulestur, hvernig af-
Ikomu fóks í landinu er raunveru
lega kornið. Öllum má ljóst vera
bvílík fásinna þessi bölmóðsboð
skapur stjórnarandstæðinga var
og er. Þeir verða nú að viður
kenna, að því fari fjarri að fólki
líði hér illa, búi við atvinnuleysi
og fjárskort. En þeir scgjast Vita
ástæðuna til þess.
Eysteinn Jónsson segir, að vel
megunin komi öll til af því, hve
gersamleg umskipti hafi orðið í
aflabrögðum, einkum úti um
land, og þakkar það útfærslu
landhelginnar. Þetta er sá sami
Eysteinn Jónsson, sem fyrir tæp
um veimur árum sendi veikur
úr rúmi sínu boðskap til þjóðar
innar um að standa kröftuglega
gegn þvi, er stjórnin setti niður
deiluna við Breta. Samningarn-
ir um landhelgina áttu endan-
lega að ganga frá landsfólkinu
fjötruðu og nauðstöddu. Nií seg
ir sá sarni Eysteinn, að allt sé
að þabka þvú, hive landhelgin
hafi reynzt vel, en gætir þess
ekki, að um leið ómerkir hann
fyrri orð sín.
Miklar framkvæmdir
Fúslega skal játað, sagði dóms-
málaráðherra, að hinn mikli og
góði árangur viðreisnarinnar er
að nokkru að þakka góðæri. Mun
urinn nú og 1958 er sá, að vegna
annarra stjórnarhátta verður góð
aeri nú allri þjóðinni til góðs.
Áður jukust vandræðin þrátt
fyrir góðærið, svo að vinstri
etjórnin varð að gefast upp. Þar
ekilur milli feigs og ófeigs.
Enn er talað um samdrátt. En
Ihvar er hann? Hvaða fram-
kvæmdir geta stjórnarandstæð-
— Alþingi
Framhald af bls. 8.
jafnframt skipstjóri sé enginn
ákveðinn aðili, sem fylgist með
(viðkomandi skipi. Þess vegna
yrði gert að skyldu, að skip til-
kynntu, er þau færu úr höfn og
Ihvert ferðinni sé hgitið. Enn
fremur tilkynni þau stöðu sína
á 12 klukkustunda fresti til
næstu loftskeytastöðvar, en nú
eru firnm stöðvanna stöðugt opn
*r allan sólarhringinn. Ein stöðv
anna yrði þá aðalstöð, væntan-
lega í Reykjavík, og yrði henni
eíðan jafnóðum tilkynnt um
etöðu skipanna. Elf tiltekið skip
léti ekki til sín heyra á til-
ekildum tíma, mundi nanðsyn-
legar varúðarráðstafanir vera
framkvæmdar. Að sjálfsögðu
mundi þetta kosta nokkuð fé, en
alþingismaðurinn kvaðst ekki
ætla, að mjög yrði í það horft,
þar sem mannslíf væru í húfi.
Tillögunni var visað til alls-
berjarnefndar.
ingar bent á, að stjórnin hafi
hindrað, og hvar á að fá menn
til að vinna meiri störf?
Iðnaðurinn stendur í meiri
blóma en nokkru sinni fyrr, og
ættu SÍS-herrarnir að hafa orðið
varir við það, því að það er
fyrst nú að þeirra iðnfyrirtæki
geta selt framleiðslu sína úr
landi.
Ráðizt hefir verið í stór-
fellda byggingu síldarverksmiðja
á Austur- og SV-landi, og
framkvæmdir hafa eingöngu taf-
izt af skorti hæfra manna.
Nær vikulega er skýrt frá nýj
um bátakaupum.
Hafskip hafa mörg verið keypt
til landsins, og flest skipafélög
aukið við flota sinn. Sum hafa
þegar fengið skip, önnur ný-
lega gert samninga um skipa-
smíði eða ákveðið að kaupa skip.
Hitaveituframkvæmdir þekkja
Reykvíkingar.
Unnið er að fullvirkjun Sogs
ins og verður henni lokið áður en
mörg misseri eru liðin.
Andstæðingar okkar segja að
dregið hafi úr íbúðasmíði, en
hvar sem farið er um landið,
blasa nýbyggingar við augum. Á
Alþingi í dag var því haldið
fram ómótmælt, að ein höfuð-
ástæða þess hve seint gengi að
ljúka byggingum, væri skortur
á faglærðum mönnum. Víst er,
að núverandi stjórn hefir aflað
meiri fjár í aknenna veðlánakerf
ið en nokkru sinni hefir verið
gert áður.
Vegalagning mætti auðvitað
ganga hraðar, en stöðugt er unn
ið að tengir.-u vegakerfisins, t.d.
á Austfjörðum. Auk þess er nú
hafin lagning fyrsta steinsteypta
vegarins, Keflavíkurvegar.
Þá veik ráðherrann að brúar-
smíði og hafnargerð. Hinir nýju
og stóru bátar þurfa á stærri
höfnum að halda, en ekki væri
hægt að framkvæma allt í einu,
en nú væri t.d. unnið að stór-
framkvæmdum eins og Þorláks-
höfn.
Ekki ætti að þurfa að deila
um. það hvort landbúnaðurinn
dregst sapian eða ekki, því að
staðreyndin er sú, að framleiðsl-
an eykst stöðugt. Vöxtur land-
búnaðarins nú er eingöngu í
skjóli laganna um verðlagningu
landbúnaðarafurða, sem sett
voru í núverandi stjórnartið. —
Bændastéttin ætti að vísu í ýms-
um erfiðleikum, að nokkru vegna
tíðarfars og að nokkru vegna
véla- og stofnkostnaðar. Örð-
ugra væri, nú að yfirfæra bú
milli kynslóða þar sem meira fé
væri bundið í þeim, en hitt
víst, að íslenzk bændastétt hefði
aldrei búið við meiri velsæld og
öll þjóðin nyti þess.
Vandinn sök andstöðunnar
Ráðherrann sagði, að þjóðin
hefði ekki einungis meiri tekj-
ur en nokkru sinni fyrr, heldur
og meira frelsi til að ráðstafa
fé sínu. í heild hefur flest tekizt
vel hjá núverandi stjórn, og þótt
bl*t> tæki ekki við góðu búi og
v*ri spáð fyrir henni, hefur |
allt snúizt í betra horf. Ekki er
þó allur vandi leystur og ekki
allt tekizt eins og stjórnin vildi.
Meiri verðhækkanir hafa orðið
en búizt var við. Verðhækkan-
irnar eru fyrst og fremst afleið-
ing kauphækkana, sem hafa
verið meiri en efnahagur þjóð-
arinnar gat staðið undir. — Að
ekki skuli verr hafa farið, stafar
af framleiðsluaukningunni og
þar af leiðandi meiri velsæld.
Almenningur hefur í rauninni
ekki orðið fyrir kjaraskerðingu
frá 1958, heldur býr hann við
meiri velmegun en nokkru sinni
áður. Stjórnarandstæðingar hafa
komið af stað hækkununum.
Stundum hefir órðið að breyta
út af þeirri reglu, að atvinnu-
rekendur og launþegar semji
sjálfir um kjaramálin, t. d. i síld-
veiðideilunni í sumar. Lögin, serrt
þá voru sett, urðu til vegna ýtr-
ustu nauðsynjar og slík lög verða
að hafa almenningsálitið á bak
við sig. Sagt er að stjórnin horfi
á síldveiðideiluna í haust aðgerð-
arlaust, en hvað getur stjórnin
annað gert en reynt að miðla
málum? Það tjóar ekki að heimta
afskipti stjórnarinnar, ef deilu-
aðilar hafa ekki sjálfir skilning
á að leysa eigin vanda. Ríkis-
valdið á ekki og má ekki skerast
í leikinn nema af mjög ríkri
nauðsyn. og þegar almennings-
álitið og þjóðarhagsmunir krefj-
ast þess. Þegar hliðsjón er höfð
af viðbrögðum sjómanna við gerð
ardómnum í sumar, þarf veru-
lega að harðna á dalnum til þess
að fært sé á ný að skerast í leik-
inn.
Verðum að fara að lögum
Á sl. vori náðist samkomulag
milli BSRB og rikisstjórnarinnar
um launamál opinberra starfs-
manna, sem nú fengu samnings-
rétt, en til þess að þeir gætu ekki
knúið fram vilja sinn með verk
föllum, var kjaradómnum komið
á. Verkföll opinberra starfs-
manna höfðu verið bönnuð með
lögum frá 1915 og raunar áður
talin af flestum ólögmæt. En í
vor tók hópur lækna sig út úr
og sagði upp vinnu. Að mínum
dómi, sagði dómsmálaráðherra,
er hér ekki um annað en verk-
fall að ræða í skilningi laganna.
Sagt hefir verið að opinberir að-
ilar hefðu verið of seinir að taka
upp samninga. En er nú auð-
velt fyrir ríkisvaldið að taka upp
samninga við þá, sem samkvæmt
löguip eru skyldir til að vinna og
hlíta lögum í því efni? Samnings
rétt höfðu þeir ekki fyrir setn-
ingu laganna í vor. Menn verða
að átta sig á þeim réttarregl-
um, sem menn gangast und-
ir, er þeir gerast opinber-
ir starfsmenn, og bæði þeir og
ríkisstjórnin er bundin við.
Sjálfsagt er að ræða við þessa
menn, en ekki má taika bað sem
fjandskap, ef yfirvöldin geba
ekki leyst deiluna innan ramma
laga og reglna. Þetta á ekki ein
göngu við um læknadeiluna held
ur almennt. Læknunum var þeg
ar bent á það í sumar, að mjög
tvísýnt væri að þeir hefðu heim-
ild til uppsagnarinnar, þar eð
hún jafngilti verkfalli. Nú halda
læknar því fram, að hægt hefði
verið að leggja málið fyrir Fé-
lagsdóm fyrr en gert var. — Eg
verð að játa, sagði dómsmála-
ráðherra, að mér kom aldrei
annað til hugar en hægt væri að
leysa málið með samkomulagi.
Ef til vill hefði stjórnin orðið
að tefla á tæpasta vað uim hvað
væri innan ramma laganna. Við
litum svo á, að nokkur sanngirni
væri í kröfum læknanna og sam
komulag myndi takast með
góðum vilja. Það var fyrst er ég
sá, hve mikið bar á milli krafna
lækna og þess, sem frekast var
hægt að gera innan ramma laga
og reglna, að ég fann enga aðra
leið en leita til BSRB og síðan
Félagsdóms.
Dómsmálaráðherra kvaðst ekki
á nokikurn hátt vilja deila á
læknana.
Hann vitnaði í blaðagrein
'Fheodórs Skúlasonar læknis, þar
sem talið er eðlilegt, að læknar
hyrfu frá störfmn. þar eð til-
boð stjórnarinnar væri ögrun.
Nú er vitað, að læknar fóru fram
á 14 þúsund kr. kauphækkun á
mánuði. Meðalmánaðartekjur
þeirra munu nú vera um 14 þús.
Ráðherrann kvaðst ekki vilja
segja, að það væri ögrun við
ríkisstjórn, BSRB eða Alþingi
að heimta 14 þús. kr. kauphækk
un af stjórninni án heimilda í
lögum og án samþykkis BSRB,
en hann kvaðst ekki hafa trúað,
að þeim væri alvara með kröfu
gerðinni.
Það var fyrst er ríkisstjórnin
sá að læknunum var alvara að
fá umsvifalaust 14 þúsund kr.
hækkun — og launakerfi ríkis-
ins þar með brotið niður að stjórn
in viidi fá úr því skorið hvort
þessi aðferð væri lögleg. Þótt
stjórnin sé ekki í vafa um, að hér
sé um ólöglegt verkfall að ræða,
mun hún ekki kæra læknana fyr
ir brot á lögum frá 1915, því að
fjarstæða er að þvinga menn til
læknisstarfa.
Við teljum að auk laganna frá
1915 falli kjör þessara manna
undir kjaradómslögin og samn-
ingana á bak við þau frá því í
vor.
Ég skal ekki segja um hvernig
dómur fellur í málinu. Það kem
ur í ljós á sínum tíma. En þótt
stjórnin vinni málið, þá er sjálf
sagt að reyna að leysa málið með
samningum við læknana og
BSRB. En það verður að vera
Ijóst, hver landslög eru í þessu
efni.
Vinnulöggjöfin úrelt
Æ fleirum verður nú Ijóst að
vinnulöggjöfin er úrelt. Við Sjálf
stæðismenn viljum breyta henni,
en enn hefir ekki náðst samkomu
lag við aðra aðilja, og óhyggi-
I ^t er að s_*.ja l"_gjÖf, er and-
stæðingar túlka sem þyingun, og
kæmi þó ekki að fullu gágni.
Mörg viðfangsefni eru fram-
undan, en aðalvandinn nú sem
fyrr er að reyna að stöðva verð-
bó'lguna, sem óhjákvæimilega
hlýtur að fylgja í kjölfar kaup
hækkana og verðhækkanna, ef
ekki verður að gert. í vor urðu
hinir lægstlaunuðu verst úti, og
spurningin er, hvort hægt er að
rétta hlut þeirra án þess að
hleypa skriðunni af stað.
Unnið er að samningi fram-
kvæmdaáætlunarinn, r, sem ekki
er auðvelt verk og hefir tekið
lengri tíma en ráð var fyrir
gert.
Efnahagsbandalagið
Ráðherrann kvaðst ekki vilja
fjölyrða um Efnahagsbandalag-
ið að þessu sinni, enda yrði á-
kvörðun um það ekiki tekin í
bráð og umræður á þessu stigi
gagnslitlar. Fyrst verða þjóðirnar
á meginlandinu ^ð leysa sín
vandamál, en ef Bretland og ein
hver Norðurlandanna gerast að-
ilar, verðum við að fá einhver
tengsl við bandalagið. Ráðherra
kvaðst telja sýnt, að full aðild
kæmi ekki til greina, en ákvarð
anir, sem teknar væru í slíku
bandalagi, hafa þýðingu fyrir
obkur í ósegjanlega mörgum
samböndum, hvort sem okkur
líkar betur eða verr. Því getur
svo farið að til þess sjálfstæði
okkar, verðum við að halda
að fá aðstöðu til að hafa einhver
áhrif á gang mála í bandalaginu,
en ekki láta aðra eingöngu um
það.
Þá drap ráðherra á stóriðju og
utanríkismál, en síðan ræddi
hann nokkuð .samstarfið í ríkis
stjórninni. Kvað hann það hafa
tekizt ágætlega og betur en nokk
urt stjórnarsamstarf í heilan
mannsaldur hér á landi. Að vísu
hefðu stjórnir setið lengur, en eft
ir jafnlangan tíma hefði alltaf
verið komin brotalöm í samstarf
ið. Þetta væri ekki hvað sízt því
að þakka, að Framsókn ætti ekki
sæti í ríkisstjórn.
Ráðherra kvað fullar líkur á,
að stjórnarflokkarnir kæmu jafn
sterkir út úr næstu kosningum
og haustkosningum 1959. Engin
vissa væri fyrir sigri. Það færi
m.a. eftir því hvernig stjórninni
tækist að leysa vandamálin.
Heilbrigð stjórnmálaþróun á fs-
landi væri fyrst og fremst kom-
in undir sigri Sjálfstæðisflokks-
ins,
„Mars 1“ hefur far
ið 1.664.000 km.
Moskvu, 6. nóv. (NTB).
TASSFRÉTTASTOFAN skýrðl
frá því í dag, að geimfar Sovét-
ríkjanna „Mars 1“ hafi farið
1,664.000 kílómetra, frá því að
geimfarinu var skotið áleiðis til
Mars s.l. fimmtudag.
Samkvæmt upplýsingum frá
Sovétrfkjunum mun geimfarið
fara fram hjá Mars í um það
bil 261.000 km fjarlægð, ef það
heldur óbreyttri stefnu, en talið
er að hægt verði að breyta stefnu
þess þannig, að það fari fram
hjá plánetunni í frá 1 þús. til 11
þús. km. fjarlægð.
— Blöndubrúin
Framh. af bls. 8.
Orðin var elzt allra brúa landsins.
Ný brú er nú þar í smíðum, helm
ingi breiðari og nær sem þvi
svarar lengra upp eftir ánni. Var
sá hluti steyptur síðastliðið sum-
ar, og á mánudaginn var þ. 5.
nóvember, var gömlu brúnni lyft
upp á þessa nýju brú, sem er
allmiklu hærri, settir undir hana
kjálkar og hún dregin upp á
þurrt land, þar sem hún verður
geymd í vetur, en ef til vill verð
ur hún flutt og sett á Svartá.
Má því segja, að hún, sem í 65
ár var sveitarprýði og hjálpar-
hella, sé nú komin í hornið, en
þó ekki m?ð öllu orðin aflóga
skar. Svo fölnar heimsins frægð.
Blöndubrú var mikið mann-
virki og vel unnið á sinni tíð,
bætti mjög úr miklum vanda og
hefur áreiðanlega sparað nokkur
mannslíf. Því er það og maklegt
að minnast allra þeirra, sem áttu
þátt í því, að hún varð til, þvf
að eftir lifir minning mæt, þótt
moldin l*'ír*ti sitt.
P. V. G. Kolka.