Morgunblaðið - 17.11.1962, Page 8

ð
MOKGHTSItT AniB
tÆttgardagur 17. nóv. 1962
kr. fántaka til
ra framkvæmda
Á FTJNDI efri deildar í graer var
tekið til umræðu frumvarp
ríkisstjórnarinrjar um, að Al-
þingi heimili ríkisstjórninni að
taka 2 millj. sterlingspunda lán
til margvíslegra framkvæmda.
Frumvarpinu var vísað til 2.
umræðu og fjárhagsniefndar.
Gurmar Thoroddsen fjármála-
ráðherra skýrði frá því, að rík-
isstjórnin hefði í undirbúningi
margvíslegar framkvæmdir og
reynt að gera sér grein fyrir,
hvernig fjár skyldi aflað til
iþeirra. Þar er um að ræða fram
kvæmdir á vegum ríkisins og
ríkisstofnana annars vegar og
hins vegar á vegum einstaklinga
og félaga þeirra og samtaka,
sem leitað hafa eftir stuðningi
ríkisvaldsins. Nefndi ráðherrann
í stórum dráttum nokkur við-
fangsefnanna, svo sem stuðning
við útflutningsiðnaðinn og ekki
sízt síldarvinnsluna, hafnargerð-
ir, en brýn nauðsyn er að gera
stórátök til að bæta hafnarskil-
yrði viðs vegar um land, raf-
orkumál, bæði framkvæmd 10
ára áætlunarinnar, virkjunar-
rannsóknir, sem kosta mikið fé,
virkjanir og stórvirkjanir. Þá
nefndi hann vegamálin, lausn
húsnæðismálanna, eflingu iðnað
arins, smíði dráttarbrauta skipa
smíðastöðva o.fl.
Til öflunar fjárins kvað ráð-
herrann ýmsar leiðir fyrir hendi.
í fyrsta lagi, hvað er hægt að
gera ráð fyrir miklum opinber
um framlögum. í öðru lagi, hvað
á að gera ráð fyrir að banka-
kerfið sjálft geti veitt mikið fé
til framkvæmdanna og veltur
það að sjálfsögðu mikið á þvi,
að áfram haldi sú ánægjulega
þróun, sem verið hefur nú um
2—2% árs skeið með aukinni
sparifjáraukningu landsmanna. í
þriðja lagi koma svo lánamögu-
leikar ýmissa sjóða, svo sem
atvinnuleysis og tryggingarsjóða,
og loks erlend lán.
Kvað ráðherrann Seðlabank
ann og þá fyr3t og fremst dr.
Jóhannes Nordal hafa kannað
möguleika til erlendrar lántöku
og unnið að þeim athugunum er-
lendis, er fram koma í frum-
varpinu. Þeim samningaumleit-
unum sé nú svo langt komið, að
ríkisstjórnin telur nauðsynlegt
að fá heimildarlög til að Ijúka
þeim samningum. Hér er um að
ræða að taka allt að 2 millj.
sterlingspunda lán í Englandi,
eða 240 millj. kr. Mundi lánstím-
inn verða til langs tima, 25—26
ár. Lánið yrði afborgunarlaust
fyrsta 5% árið, sem ráðherrann
kvað ekki sízt þýðinga-rlítið, þeg
ar þess er gætt, að skuldabyrð-
in út á við vegna lána og skulda
til skamms tíma er þung nú í
ár og næstu ár. Vextir má bú-
ast við að verði 6,5%. En til að
ganga frá lántökunni kvað ráð-
herrann nauðsyn að fá þá heim-
ild, sem greinir í frumvarpinu.
Og eftir þeirri timaáætlun,
sem gerð hefði verið væri nauð-
synlegt að afgreiða málið föstu-
daginn 23. nóv. og mæltist hann
því til þess, að nefndin greiddi
fyrir, að málið fengi greiða af-
greiðslu.
íslenzka ríkið hefur tekið
mörg lán á undanförnum árum,
en mörg þeirra lána hafa feng-
izt fyrir atbeina og fyrirgreiðslu
annarra ríkisstjórna, en ekki á
vegum á almennum lána eða
viðskiptagrundvelli. Um þetta
lán, sem hér um ræðir, er á ann
an veg farið og það er vafalaust
mjög mikilvægt, að nú eru horf
ur á því, að Islandi takist að
komast inn á peningamarkaði.
heimsins á hreinum viðskipta-
grundvelli. Loks kvað ráðherr-
ann ekki óeðlilegt, að fram kæmu
frá Alþingi óskir um, að ná-
kvæmar yrði ákveðið, hvaða upp
hæð skyldi ganga til hverra fram
kvæmda, en eins og sagt væri í
greinargerð þá væru ekki mögu-
leikar á því nú, að framkvæma
endanlega skiptingu fjárins.
Lántakan
réttmæt.
Ólafur Jóhannesson (F) sagði
m.a., að það gæti í sjálfu sér oft
verið réttmætt að taka erlent
lán til framkvæmda. Nú væri
þess mikil þörf, þar sem naum-
ast yrði ráðizt í nauðsynlegar
framkvæmdir með öðrum hætti.
Kvað hann framsóknarmenn
fylgja því, að heimild yrði veitt
til lántökunnar, en að sjálfsögðu
skipti miklu
% , máli, til hverja
framkvæmda
ætti að verja
■y, . lántökunni.
^ . ,.v Langoftast ef
ekki ætíð hefði
það verið svo,
er lánheimild
hefur verið
veitt, að jafn-
framt hefur verið ákveðið, til
hverra framkvæmda henni
skyldi v^arið. En þar sem um
svo mikið fé, 240 millj. kr., væri
að ræða, sé eðlilegast að annað
hvort þingkjörin nefnd eða sér
staklega verði ákveðið með lög-
um, hvernig láninu skuli ráð-
stafað. Sagðist hann viðurkenna,
að kostur væri að fá lánið til
svo langs tíma, en hins vegar
mætti segja, að vextirnir væru
nokkuð langir, en um það mætti
ræða nánar í nefnd. Loks kvað
hann framsóknarmenn mundu
vinna að því að greiða götu
frumvarpsins, svo að ekki ætti
að standa á afgreiðslu málsins.
Hvers vegna ekki í
Bandaríkjunum?
Finnbogi Rútur Valdimarsson
(K) kvað ýmislegt óvanalegt um
þessa lántöku. M. a. að báð-
um deildum
væri ekki ætluð
nema vika til af-
| greiðslu málsins.
Spurði hann,
hvort hætta
væri á, að féð
gengi ríkisstjórn
inni úr greip-
um, ef ekki yrði
gengið frá samn
ingum á ákveðnum degi, eða
hvort ríkisstjórnin hefði þegar
samið um lánið. Loks kvað hann
höfuðatriði málsins að Alþingi
fengi hæfilegan frest til af-
greiðslu þess og að Alþingi tæki
lokaákvörðun um ráðstöfun fjár
ins.
Almenn og
viðunandi lánakjor.
Gunnar Thoroddsen fjármála-
ráðherra þakkaði ÓJ góðar und-
irtektir, en gat þess jafnframt,
að eins og hann hefði ymprað á
í frumræðu sinni, teldi hann ekki
óeðlilegt að óskir kæmu fram um
nákvæmari ákvæði um ráðstöfun
lánveitingarinnar, en hann hefði
gert grein fyrir, hvaða örðug-
leikar væru þar á vegi. Hins
vegar tjáði hann sig reiðubúinn
að athuga í samráði við fjár-
hagsnefnd, að hve miklu leyti
væri hægt að koma til móts við
óskir ÓJ.
Því hefði verið haldið fram, að
oftast eða ætíð hefði verið ákveð
ið í lánsheimildinni, til hvaða
framkvæmda lánið ætti að
ganga. Kvað hann það hafa verið
sitt á hvað og ýmsar lánsheirh-
ildir án nokkurra ákvæða þar
að lútandi, svo sem vörukaupa-
lánin bandarísku, sem hann ætl-
aði að mundu nema nokkrum
hundruðum milljóna frá upphafi,
en þó algjörlega lagt á vald
ríkisstjórnarinnar, hvernig þeim
skyldi ráðstafað. Hitt væri rétt,
að það hefði oftlega verið ákveð
ið með lögum. en sú regla væri
fjarri því að vena án undantekn
inga.
Varðandi þá skoðun OJ, að
vextirnx. væru nokkuð háir,
kvaðst ráðherrann gera ráð fyr-
i, að þeir væru eftir því sem
almennt væri og algengt á
brezkum launamarkaði og þeir,
sem gerzt þekktu til, mundu
telja lánskjörin viðunandi.
Þá neitaði ráðherrann því, að
ríkisstjórnin hefði þegar samið
um lánið, enda væri það henni
óheimilí. Hins vegar væru hin
eðlilegu vinnubrögð þau, að fyrst
væri athugað, hvort möguleikar
til lántöku væru fyrir hendi og
síðan leitað samþykkis Alþingis
til lántökunnar. Ástæðan til, að
fresturinn til afgreiðslu lánsins
er svo skammur, að ætlunin er
að bjóða lánið út í desember, en
ríkisstjórnin taldi rétt, að fresta
ekki lántökunni, þar eð viðhorf
á lánamarkaðinum getur tekið
mjög snöggum breytingum.
Tvær spennistöðvar í Kringlu-
mýri í notkun um mánaðamót
— og hin; þriðja
skömmu síðar
UM N.K. mánaðr ~nót, þ.e. nóv.
— des., hafa verið tekna r í
notk n 2 spennistöðvar í Kringlu
mýrarhverfi, og mun þá vera
viðunandi spenna þar. Að undan-
förnu hefur verið við talsverða
erfiðleika að etja í þessu borg-
arhverfi vegna þess að verktak
ar þeir, sem tóku að sér bygg-
ingu þriggja spennistöðva í hverf
inu, stóðu ekki við gerða samn
inga, svo að Rafmagnsveita
Reykjavíkur varð að lokum að
taka verkið af verktaka og taka
sjálf ao sér byggingu stöðvanna.
Þessar tvær stöðvar eru að Álfta
mýri 8 og Háaleitisbraut 36, og
10.—15. des verður þriðja stöð
in í hverfinu, sem gert hafði ver
ið ráð fyrir á þessu ári, að Álfta
mýri 36, fullgerð til notkunar.
Þessar upplýsingar komu fram
við umræður í borgarstjórn
Reykjavíkur sl. fimmtudag, er
Geir Hallgríimsson svaraði þar
fyrirspurn frá borgarfulltrúa
Allþýðuflokksins, Óskari Hall-
grímssyni, um byggingu spenni-
stöðva i Kringlumýrar'hv’erfi. Er
hér um að ræða ibúðarhverfi það
sem er í bygigingu norðaustan
af gatnamótum Miklubrautar og
Kringlumýrar, við göturnar
Álftamýri, Safamýri, Starmýri
og Háaleitisbraut. Þegar hverfi
þetta verður fullbyggt er gert
ráð fyrir, að þar verði 7 spenni-
stöðvar, og eru allar lagnir mið
aðar við það. Samkvæmt upp-
lýsingum, sem borgarstjóri kvað
sér hafa borizt frá rafmagnsstjór
anum í Reykjavík og yfirverk-
fræðingi rafmagnsveitunnar hef
ur verið gert ráð fyrir þvi, að á
þessu ári yrðu 3 af þessum stöðv
um byggðar, en það hefði verið
fullnægjandi fyrir þær íbúðir, er
teknar verða í notkun í hverf
inu á þessu ári. Hafa verið sett
ar loftlinur um allt hverfið til
notkunar meðan á byggingu í-
búðarhúsa stendur.
Bygging spennistöðvarhúsanna
var boðin út og samningur gerð
ur um, að verkinu yrði lokið
fyrir 15. júlí. Hins vegar dróst
verkið, og að lokum var það
tekið af verktaka í byrjun sept
’emJber. Tók Rafmagnsveita
Reykjavíkur þá sjálf að sér bygg
ingu þeirra. Verður þeim lokið
nú í þessum mánuði, þannlg að
hægí verður að flytja í þær nauð
synleg tæki. Og vegna þess drátt
ar, sem varð á verkinu, var sett
upp bráðabirgðaspennistöð við
Álftamýri 8, sem tekin var í notk
un um miðjan október.
Samkvæmt áætlun Rafmagns
veitu Reykjavíkur og miðað við
ástand verksins nú, munu 2 af
hinum 3 spennistöðvum, þ.e.
Álftamýri 8 og Háleitisbraut 36,
hafa verið teknar 1 notkun um
mánaðamót nóv. — des., og mun
þá verða viðunandi spenna í
þeim íbúðum, sem teknar hafa
verið í notkun í hverfinu. Enn-
fremur er reiknað með, að þriðja
stöðin, að Álftamýri 36, verði
fullgerð til notkunar á tímabil-
inu 10. — 15. des. n.k.
ÓSkar Hallgrímsson þakkaði
borgarstjóra þær upplýsingar,
sem hann hafði gefið um mál
þetta. Kvað hann þær staðfesta
það, sem sig hefði grunað, þ.e.
að dráttur hefði orðiö á bygg-
ingu unræddra spennistööva
vegna þess að verktaki hefði ekki
staðið við gerða samninga um
byggingu þeirra.
Aðafatriðið aö lausn er fengin
Á FUNDI efri deildar í gær
gerði Gunnar Thoroddsen fjár-
málaráðherra grein fyrir frum-
varpi á lögum um kjarasamninga
opinberra starfsmanna.
Samkomulag við BSRB
Gunnar Thoroddsen fjármála-
ráðherra gat þess í upphafi ræðu
sinnar, að á síðasta vori hefði
verið samþykkt lög um laun og
kjör opinberra starfsmanna. Þar
væri gert ráð fyrir, að opinberir
stafsmenn og ríkisstjórnin reyni
fyrst að ná samkomulagi um
launakjörin. Ef það tekst ekki,
skuli ágreiningurinn ganga til
sáttasemjara og loks til kjara-
dóms og síðan taka gildi 1. júlí
1963. Nokkuð væri nú umliðið
síðan sj úkr ahúslæknar gerðu
kröfur um allháa kauphækkun
og ljóst, að þeir mundu ekki una
því, að bíða til 1. júlí. Að lokum
hefði sú leið verið fundin til
lausnar, að kjaradómurinn skyldi
gilda aftur fyrir sig, frá 1. ágúst
sl. og hefði stjórn BSRB lýst
yfir, að hún mundi ekki gera
samskonar kröfur til handa öðr-
um opinberum starfsmönnum.
Alþingi ókunnugt
um aðdragandann
Alfreð Gíslason (K) kvaðst
hafa saknað þess, að fjármálg-
ráðherra skyidi ekki rekja gang
læknamálsins, sem hann taldi sér
staka ástæðu til
að rekja á Al-
þingi, þar sem
allir alþingis-
menn væru þess
um málum of
ókunnugir. Rakti
hann síðan sögu
málsins ogkomst
að þeirri niður-
stöðu, að ríkis-
stjórnin hefði farið með fullnað-
arsigur af hólmi.
Bjarni Benediktsson heilbrigð-
ismálaráðherra kvað það vissu-
lega misskilning hjá AG, að ekki
hafi verið gerð grein fyrir mál-
inu á Alþingi og þess vpgna sé
alþingismönnum ókunnugt um
það. Ekki sé
1 nema um hálfur
S mánuður síðan
málið var all-
I ifgy- Æ ítarlega rætt í
' ® sameinuðu þingi
§| og hefði AG hald
ið þar ræður um
málið og skýrt
sína skoðun, en
hann sjálfur gert
grein fyrir skoðun ríkisstjórnar-
innar og kvaðst hann ekki sjá
ástæðu til að endurtaka þau rök.
AG hefði haldið því fram, að
ríkisstjórnin hafi gersigrað lækn
ana. Kvaðst ráðherrann ekki
mundu ræða það, það yrði hver
að meta fyrir sig. Kvað hann ein-
ungis skýra frá því, að formaður
Læknafél. Reykjavíkur hefði í
blaðaviðtali taiið þessa lausn
skynsamlega, þótt hann hafi ját-
að, að læknarnir hafi ekki fengið
allt, er þeir óskuðu. Aðalatriðið
væri, að hér hefði fengizt lausn,
sem ráðherrann taldi aðgengi-
lega fyrir alla og lýsti hann þakk-
læti sínu til allra, sem þar hefðu
gott lagt til málanna. Læknarnir
sjálfir hefðu lýst sig samþykka
deilunni, þeirra forystumenn tal-
ið hana skynsamlega og loks
hefði stjórn BSRB átt þar góðan
þátt í og mætti segja, að þess
hlutur hafi verið örðugastur.
Þess vegna ætti hún og einstök
félög innan samtakanna sérstak-
ar þakkir skilið. Loks sagðist ráð
herrann vita, að hann talaði fyrir
munn þingheims alls, og hann
þakkaði yfirlæknunum fyrir það
aukaerfiði, sem þeir tóku á sig
vegna deilunnar.
Af gefnu tilefni tók hann svo
að lokum fram, að ríkisstjórnin
var bundin í deilunni af landsins
lögum og kvaðst hann ekki hafa
orðið var við, að þeir, sem gagn-
rýnt hefðu gerðir ríkisstjórnar-
innar, hefðu borið fram breyt-
ingár á þeim lögum, er ríkis-
stjórnin var að framkvæma. Það
væri fyrst nú, er ríkisstjórnin
sjálf flytur slíkar breytingartil-
lögur, sem þær kæmu fram og
hefði þeim, er töldu aðgerðir rík-
isstjórnarinnar of seinvirkar, þó
verið það í lófa lagið.
Alfreð Gíslason (K) kvað lækn
ana enn ekki hafa fengið neina
leiðrétvingu sinna mála og alls
óvíst, að þeir fengju han? nokkru