Morgunblaðið - 13.12.1962, Blaðsíða 19

Fimmtudagur 13. des. 1962
MORGUNBLAÐIÐ
19
Jóhanna Pálsdóttir
trá Feigsdal i Ketildalahreppi

ÉG ætla mér ekki þá dul að gera
ævi þessarar merku konu viðhlít
andi skil, en örfárra atriða lang
ar mig þó að geta, enda þótt svo
langt sé um liðið frá jarðaför
hennar.
Jóhanna var fædd að Hvammi
í Barðastrandarhreppi þann 19.
apríl 1892. Hún var dóttir Páls
t>ónda Guðmundssonar og Jónu
Guðmundsdóttur konu hans —
þeim hjónum varð tólf barna
auðið, en tiu þeirra komust til
fullorðinsára. Tveggja ára flutt-
ist hún með foreldrum sínum
að Hamri í Barðastrandanhreppi
og við þann bæ er faðir hennar
gjarna kendur. Þar ólst Jóhanna
upp á fjölmennu heimili og starf-
Eomu.
Árið 1916 giftist Jóhanna eftir
lifandi manni sínum Kristjáni
Kristóferssyni frá Brekkuvelli í
Barðastrandarhreppi (bróður Há-
konar í Haga og þeirra systkina).
Þau hófu búskap að Hamri og
bjuggu þar til vors 1918, er þau
fluttust norður í Tál'knafjörð að
Höfðadal. Þar bjuggu þau í þrjú
ár og fluttust, þá yfir fjörðinn
að Litla-Laugardal. í Litla-Laug
ardal áttu þau heima í þrettán ar.
Á seinni hluta þess tímabils
voru börn þeirra hjóna orðin sex
að tölu, en þau eru:
1. Jóna f. 1/8 1917 húsfreyja í
Reykjavík.
2. Páll f. 22/9 1918 'Bóndi í
Feigsdal.
3. Kristín f. 6/6 1920 húsfreyja
í Reykjavík.
4. Kristófer f. 6/1 1922 sjómað
ur í Reykjavík.
5. Gísli f. 16/7 1924 bóndi í
Feigsdal.
6. Teitur f. 16/10 húsasmiður
í Kópavogi.
Litli-Laugardalur var ekki
•kostamikil jörð og árið 1934
flytjast þau norður í Arnarfjörð
og setjast að á Öskubrekku í
Ketildalahreppi.
Þar voru þá blómlegar byggð-
ir og hvert býli setið í dölum
Arnarfjarðar. Á öskubrekku
bjuggu þau í níu ár eða til vors-
ins 1943, er þau keyptu jörðina
Feigsdal í Bakkadal við Arnar-
fjörð. Þegar hér var kornið sögu
voiru sum barjnanna farin að
heiman, en þeir bræðurnir Páll,
Gisli og Teitur hjálparhellur við
búskapinn.
í yua skilningi er saga Jó-
'hönnu Pálsdóttur mjög á sama
veg og fjölda annarra góðra al-
þýðukvenna á þessu landi. Hún
óx úr grasi meðan enn hélzt sú
siðvenja, að konum var varla ætl
að annað nám eða þroskaskilyrði
en það, sem vinnan og heimil-
að gátu í té látið. Þar er að visu
skóli, sem allrar virðingar er
verður.
Hún lffir á manndómsárum
sínum þau mestu og hörðustu um
brot á sviði atvinnu- og þjóðlhátta
sem gerzt bafa með þessari þjóð
Breytingar þær og afleiðingar
þeirra eru alþjóð kunnar. Meðan
þær ganga yfir vann Jóhanna,
ásamt manni og sonum, að alefli
að bæta jörð að ræktun og húsa-
kosti í byggðarlagi, sem óðum
var að eyðast.
Fjallið ofan við Feigsdal heit-
ir Skjöldur, hæst fjalla vestan
Arnarfjarðar, við rætur þess bjó
hún, sem sjálf reyndist hlíf og
skjól fjölmargra, er henni urðu
á einhvern hátt samferða eða
vandabundnir. Hún var sú, er
sízt hefði af hólmi hopað, enda
heil og óskipt að hverju, sem
hún gekk.
Trygglyndi og alúð voru ríkj-
andi þættir í skaphöfn Jóhönnu
Pálsdóttur. Hjónaband þeirra
Kristjáns var einlægt. Börnun-
um var hún góð móðir, hlý og
óþreytandi í um-hyggju sinni.
Hún bar djúpa ást til umhverf-
is síns og var einkar elsk að dýr
um, sem einnig er aðalsmerki
mannvina. Hamingja er að hafa
verið samvistum við slika konu.
Ég sendi ástvinunum innileg-
ar kveðjur, helgaðar minningu
Jóhönnu Pálsdóttur.
Lífsdrýkk ber að blómi
berglind tær af heiði.
Lýsir fagur ljómi
af liðnu æviskeiði.
Óli Þ. Guðbjartson
Ný vöru-
bifreið
frá Volvo
YOLVO bifreiðaverksmiðjurnar
sænsku eru að hefja framleiðslu
á nýrri vörubifreið, sem fengið
hefur nafnið L— 4751 Raske
Tiptop. Þessi bifreið er fram-
byggð, og er með all nýstárlegu
3ja manna stýrishúsi, sem situr
á lömum að framan, og má lyfta
því með einu handtaki fram á
við, þannig að vél, gírkassi og
annað gangverk verður jafn að-
gengilegt til eftirlits og viðhalds
og ef bifreiðin væri óyfirbyggð.
Raske Tiptop er með 120 ha.
(137 ha. SAE) dieselvél, 5 hraða
gírkassa svo og tvískiptu eða ein-
1. des.-hátíð
földu drifi. Hemlakerfi er tvöfalt,
sér fyrir fram og afturhjól.
Raske Tiptop verður framleidd
í mismunandi lengdum milli
hjóla, til þess að hæfa allri notk-
un.
Gert er ráð fyrir að framleiðsla
þessarar bifreiðar hefjist í janúar
1963.
Nýlega hafa Volvo verksmiðj-
urnar hafið stórframleiðslu á
jeppabifreið. Volvo jeppinn er
frambyggður, er gerður fyrir 800
kg. hlassþunga, og er á óvenju
stórum hjólum, sem auðvelda
allan akstur í ófærð og snjó. Auk
þess er sjálfvirkur mismunadrifs
lás að aftan, sem eykur að mikl-
um mun hæfni bifreiðarinnar í
ófærð.
Volvo hefur nú fengið eina
pöntun á 2.000 slíkum bifreið
um frá NATO, sem ákvað þessi
kaup eftir langa athugun á öllum
tegundum jeppabifreiða, sem á
boðstólum eru. Fyrstu bifreið-
arnar af þessari gerð eru væntan
legar hingað til lands í vetur.

Bolungarvík, 10. des.
S J ÁLFSTÆÐISK V EN N AFÉ, •
LAGIÐ Þuríður sundafyllir
minntist að venju 1. des. í félags-
heimilinu. Formaður skemmti-
nefndar að þessu sin.ú var frú
Halldóra Helgadóttir, sem jafn-
framt hefir verið formaður fé-
lagsins um fjögurra ára skeið.
Skemmtunin hófst með því, að
frú María Haraldsdóttir, ritari fé-
lagsins, setti hana og stjórnaði
henni síðan. Því næst flutti Frið-
rik Sigurbjörnsson lögreglustjóri
minni dagsins og sagði m. a. frá
1... des. 1918, eins og hann leit
út í augum samtímamanna. Lagði
hann aðaláherzlu á það, að mönn
um bæri að minnast afreka og
baráttu forfeðra þjóðarinnar allr-
ar, því að það væri undirstaða
þess, að við eignuðumst minning-
ardaga um áfanga í sjálfstæðis-
baráttunni. — Þá var leikinn leik
þáttur eftir þýzkan höfund, sem
nefndist „Hún vildi verða leik-
kona“. Leikendur voru tveir, þau
Halldóra Helgadóttir og Hallur
Sigurbjörnsson. Þættinum var
mjög vel fagnað. — Því næst
sungu fimm ungar og fallegar
stúlkur nokkur lög með gítar-
undirleik og fengu ákaft lófa-
klapp að launum. — Þá var leik-
ið leikritið ,,Á glapstigum" eftir
Pál Árdal undir leikstjórn Frið-
riks Sigurbjörnssonar. Leikend-
ur voru þau Málfríður Guðmunds
dóttir, Guðlaug Snorradóttir, Jón
Valgeir Guðmundsson Valdimar
Ólafsson og Hallur Sigurbjörns-
son. Leikritinu var tekið með
miklum ágætum, og skemmtu
áhorfendur sér mjög vel. — Að
lokum var efnt til dansleiks, en
Sjálfstæðiskonur seldu rjóma-
pönnukökur og kaffi. Jafnframt
seldu þær miða í skyndihapp-
drætti. — Næsta dag endurtóku
þær svo skemmtunina fyrir börn,
og var hún mjög vel sótt eins og
fyrri daginn. — Félagði hefur
alltaf starfað af miklum krafti,
og nú í vetur hefur t. d. verið
haldið föndurnámskeið á vegum
þess, og í ráði er að hafa kennslu
í konfektgerð og öðrum jólaundir
búningi. — í stjórn félagsins eru
Haildóra Helgadóttir, formaður,
María Haraldsdóttir, ritari, Sig-
rún Bjarnadóttir, gjaldkeri, og
Margrét Guðmundsdóttir og Guð
munda Pálsdóttir meðstjómend-
ur. — Fréttaritari.
„Hákarlinn og
sardínurnar46
MÁL Oig menning hefur nýlega
sent á markaðinn bókina „Há-
karlinn og sardínurnar" eftir
Juan José Arévalo í þýðingu
Hannesar Sigfússonar. Höfundur
inn er kunnur stjórnmálamaður
frá Mið-Ameríku, var um eitt
skeið forseti Guatemala. Hann
hefur dvalizt í Venezuela, og
þar lauk hann við bókina um
hákarlinn og sardínurnar árið
1961.
Bókin er hvöss ádeila á af-
skipti Bandaríkjanna af mál-
efnum Mið- og Suður-Ameríku,
og hefur hún verið gefin út víða
í ríkjum þessarar heimsálfu og
svo í Bandaríkjunum.
6uðrún Jónsdótl'
ir frá Gullhúsám
ÞAÐ HEFUR löngum tíðkazt, að
minnzt sé vina og samferða-
manna á lífsleiðinni, er þeir eru
horfnir af vettvangi mannlífsins.
Oft lesum vér slíkar greinar, sem
vekja hjá oss margvíslegar hugs-
anir.
Með línum þessum langar mig
til þess að minnast konu, sem
fyrir nokkru er látin, hnigin að
árum og farin að heilsu, eftir
langan og erilsaman starfsdag.
Persónulega var ég ókunnur
frú Guðrúnu Jónsdóttur, sá hana
aðeins nokkrum sinnum á förn-
um vegi. Lýsing mín getur því
ekki orðið eins nákvæm og æski-
legt væri ,aðeins brotasilfur.
Ástvinir hennar hafa tjáð mér,
að hún hafi verið ástrík móðir,
sem hafi vakað yfir velferð þeirra
eins og prýðir sérhverja . góða
og göfuga konu.
Æviatriði Guðrúnar Jónsdóttur
eru í stuttu máli þau, að hún
var fædd 11. maí 1886 að Hóls-
túni á Snæfjallaströnd. Var hún
því 76 ára er hún andaðist. Ung
giftist hún Maríasi Jakobssyni!
sjómanni. Bjuggu þau yfir 30
ár að Gullhúsám. í hjúskap sín- ]
um eignuðust þau 10 börn, 8
þeirra eru á lifi, 2 eru látin. Lézt |
Marías 13. marz 1950. Þetta eru
ytri drættirnir á lífsferli hennar.
Þegar þreyttur og aldurhnig-
in einstaklingur eins og hin
horfna móðir hefur kvatt ást-
vini sína hinztu kveðju, er i
raun og veru ekki ástæða til
sorgar eða saknaðar, þvi full-
vissan um, að hinn látni sam-
ferðamaður sé kominn heim héð-
an úr umsvifum jarðlífsins; það
hlýtur miklu fremur að vekja
gleði vora en sorg, ef vér skoð-
um umskiptin með kristin sjón-
armið í huga.
Gátu dauðans fáum vér ekki
leyst til fulls hér í lífi, hvort
sem vér erum lærð eða fáfróð,
því í raun og veru er þar eng-
inn öðrum fremri eða ríkari.
Aðalatriðið, sem ég vildi gefa
til kynna og benda á í þessu
sambandi, er, að hér er á bak
að sjá mannkostakonu, sem
þekkti erfiði lífsbaráttunnar og
vissi, að lífið er starf og stríð í
stundarheimi. En jafnframt reynd
ist hún ástvinum sínum sannur
styrkur í lífsbaráttunni. Enginn
nema sá, er slíkt reynir, getur
lýst því fullkomlega.
Hin innri barátta er oftas-t hul-
in ytri sjónum vor manna.
En vér skulum eigi frekar en
hin látna samferðakona láta hug
vorn falla, þótt á móti blási.
Sorg og gleði fylgja stríði og
starfi vor manna.
Mitt í skammdegi vetrarins
koma jólin til vor með friðar-
boðskap sinn friðvana mannkyni
til handa. Huggun jólanna á að
berast til allra nú og endranær:
Óttizt ekki!
Og betri ósk á ég ekki syrgj-
endunum til handa en að þessi
friðarkveðja jólanna berist til
þeirra nú, þegar jólin nálgast.
Minning merkrar konu verður
engin persónusaga, byggð á ætt-
arskrám, en af viðkynningu við
niðja frú Guðrúnar hér í Reykja-
vík, langar mig til þess að þakka
góð kynni. Þykist ég af því vita,
að hér sé ástrík eiginkona og
góð móðir kvödd. Maðurinn sjálf
ur er aðalatriðið, því enginn verð
ur frægur af forfeðrum einum,
ef ekki fylgja mannkostir.
Það er eðlilegt að ástvinunum
þykji nú tómlegt, þegar þeir
horfa á autt sæti húsmóðurinnar.
Börnin sakna elskandi móður
og barnabörnin horfa til ömmu
sinnar með eftirsjá .Mig brestur
orð til að lýsa söknuði þeirra.
En vér skulum minnast nú í
skammdegi vetrarins ljóðs, sem
ort var eitt sinn við dánarbeð.
Þótt þér finnist dagur dimrnur
dýrðleg skulu halda jól.
Aftur birtir, aftur lifnar
allt það, sem á vetri kól.
Hann, sem var frá himni sendur
hefur blessað manna ból.
Allt, sem visnar vaknar aftur
vermt af Drottins hlýju sól.
(Þorsteinn skáld Gíslason)
R.B.
Lnxastigi um Brúafossa í Laxá
BJARTMAR Guðmundsson hefur
lagt fram tillagu til þingsálykt-
unar á Alþingi um, að rikis-
stjórnin láti gera athugun á að-
stöðu til að gera fiskveg (laxa-
stiga) upp .yfir Brúafossa í
Laxá í Þingeyjarsýslu.- Jafn-
framt felur Alþingi henni að
láta gera þar fiskvag, ef ráðlegt
þykir að áliti manná, er sér-
fræðiþekkingu hafa í þessu efni.
Ein allra bezta laxá á landi hér
í greinargerð tihögunnar segir
svo m. a.:
Laxá er ein allra bezta laxá
á landi hér. En Brúafossar eru
ekki laxgengir og Laxá ofan
fossa, þ. e. í Laxárdal, því lax-
laus með öllu. En áin þar hefur
að bjóða sömu skilyrði fyrir fisk
og eru fyrir neðan fossana. Ef
lax kæmist upp fyrir fossana, á
hann greiðan gang alla leið upp
í Mývatn, sem er bezta fiskivatn
á landinu.
Mikill hugur er nú í þeim
mönnum, sem veiðirétt eiga í
Laxá, að vinna að því að auka
laxgöngu í ána með því að
sleppa í hana aliseiðum. Af þess
konar starfsemi má mikils vænta
bæði í Laxá og ótal öðrum veiði-
vötnum, ef vel er að unnið, og
virðast möguleikar í þá átt lítt
takmarkaðir
Vera má, að örðugt reynist . ð
gera laxgengt upp yfir Brúafossa
vegna mannvirkja í ánni í sam-
bandi við Laxárvirkjun. En : ilf-
sagt er að athuga það vandlega,
og að óathuguðu máli verður að
álíta, að það sé kleift.
Laxá fyrir neðan fossa er nú
leigð til stangveiða og er mjög
eftirsótt sem slík, bæði af inn-
lendum mönnum og erlendum.
Laxá í Laxárdal mundi að lík-
indum geta orðið álíka eftirsótt
veiðiá. ef takast mætti að gera
færa leið fyrir fisk upp fyrir
f ossana