Morgunblaðið - 28.12.1962, Blaðsíða 17

Fostudagur 28. des. 1962
MORCVNBLAÐIÐ
17
Lax- og silungs'
eldisstöðvar á
ftlorðurlöndum
Hringtjarnir í tilraunaeldisstöðinni í Álvkarleby í Svíþjóð. Ra nnsóknarstofa íyrir fisksjúk-
dóma í baksýn.
I»ÓR GUÐJÓNSSON, veiðimála-
stjóri og Guðmundur Gunnarsson,
verkfræðingur, ræddu við blaða-
xnenn fyrir skemmstu um heim-
sókn þeirra í eldisstöðvar í Nor-
egi, Svíþjóð og Danmörku. Þeir
dvöldust um 10 daga í hverju
landi og skoðuðu lax- og silungs-
eldisstöðvar; Guðmundur fékk
styrk til ferðarinnar frá Efnahags
og framfarastofnun Evrópu
(OECD), en hann hefur sem kunn
ugt er, verið verkfræðilegur ráðu
nautur við byggingu Tilraunaeld
isstöðvar ríkisins í Kollafirði.
Veiðimálastjóri og Guðmundur
Gunnarsson sögðu, að fiskeldi
væri með ólíkum hætti í þessum
löndum, í Danmörku væri eink-
um lögð stund á regnbogasilungs
eldi, í Svíþjóð á eldi laxaseiða
upp í göngustærð, en í Noregi
væri verið að reyna að koma fót
um undir regnbogaeldi í stöðvum,
sem nota sjó að nokkru eða öllu
leyti. Á blaðamannafundinum
kom eftirfarandi fram;
— xxx —
Danir hafa alið regnbogasilung
í tjörnum síðan fyrir aldamót. í
Danmörku eru um 500 eldisstöðv
ar og árið 1960 framleiddu Danir
rúmlega 6000 tonn af alisilungi
og fluttu hann út til yfir 20 landa
fyrir verðmæti að upphæð 260
millj. ísl. kr.
í Svíþjóð eru nú 20 eldisstöðv-
ar, sem ala laxaseiði upp í göngu
stærð (13—16 cm að lengd). Seið
unum er sleppt í árnar, laxinn
gengur síðan í sjó og er hann
veiddur þar að mestu leyti. Þess
ber að geta, að Danir veiða tölu
vert af laxinum, sem alinn hefur
verið upp í sænskum eldisstöðv-
um, aðallega í suðausturhluta
Eystrasalts, og Pólverjar eru einn
ig farnir að 3«ita á þau mið.
Vegna mikilla rafvæðingafram
kvæmda í Svíþjóð á árunum eftir
stríð, varð hinum ágætu laxveiði-
ám lokað hver af annarri. Raf-
stöðvaeigendur voru síðan dæmd
ir til að bæta fyrir tjón á laxi og
hafa þeir haft forgöngu, ásamt
veiðimálastjórninni, að koma upp
tilraunaeldisstöðvum. Útbúnaður
inn í sænsku eldisstöðvunum er
mjög fullkominn og ala Svíar upp
um eina milljón gönguseiða, og
lætur nærri að fjórði hver lax,
sem gengur út úr ám í Svíþjóð
hafi hlotið uppeldi sitt í eldis-
stöðvum.
f Noregi hafa margar litlar eld
isstöðvar verið byggðar eftir
heimsstyrjöldina til þess að ala
upp sleppifisk, en nú hefur vakn-
að þar áhugi á að ala upp regn-
bogasilung og lax í sjóblöndu og
upp sleppifisk, en nú hefur vakn
að þar áhugi á að ala upp regn-
bogaeldi og sjóblöndu og sjó geti
staðið undir sér fjárhagslega, en
enn er ekki hægt að fullyrða
nokkuð um fjárhagslega afkomu-
möguleika eldisstöðvanna.
-- XXX ---
Veiðimálastjóri og Guðmundur
Gunnarsson sögðu, að þeir hefðu
orðið varir við mikinn áhuga á
f iskeldi í öllum löndunum þremur'
sem þeir heimsóttu og hefðu mikl
ar tæknilegar og fiskifræðilegar
framfarir orðið þar á síðustu ár-
um.
Önnur viðhorf hér.
Að síðustu ræddu þeir um til
raunastöðina í Kollafirði, sem nú
er komin á góðan rekspöl. Sögðu
þeir, að það væri mikilvægt at-
riði fyrir laxarækt á íslandi, að
hér er bannað að veiða lax í sjó,
þar sem það er aftur á móti leyfi
legt við strendur Norðurlandanna
þriggja. Þetta skapaði annað við-
horf; Dönum og Norðmönnum
virðist lítil ástæða til þess að
sleppa gönguseiðunum en hér get
um við sleppt gönguseiðunum í
árnar og fengið fullorðna laxa
upp í þær aftur, þannig að þeir
njóti, sem sleppt hafa gönguseið
um í árnar. Væri þetta mjög mik
ilvægt, bæði með tilliti til rekst
urs laxabúa og til stóraukningar
laxastofnanna í ánum.
NÝLEGA er lokið í Hæstarétti
xnáli, er Hótel Borg h.f. höfðaði
gegn Almennum Tryggingum
h.f. Mál þetta reis vegna ágrein-
ings um það, hvort stefndi í mál-
inu hefði gætti nægilega kvaðar,
er hvíldi á eigninni Pósthús-
stræti ®, þegar reist var hið nýja
hús Almennra Trygginga, er þar
stendur nú.
Málavextir eru sem hér segir:
íslandsbanki átti á sínum tíma
lóðirnar nr. 9 (þar sem nú er hús
Almennra Trygginga) og nr. 11
(þar sem nú er Hótel Borg) við
Pósthúástræti. 2. október 1928
seldi bankinn Jóhannesi Jósefs-
syni fasteignina nr. 11. í afsali
að fasteigninni var það fram
tekið, að kaupandi og síðari eig-
endur hinnar seldu eignar skyldu
hafa frjálsan rétt til umferðar
ium 3.15 breiðan gang sunnan af
lóðinni nr. 9 við Pósthússtræti,
meðfram öllum norðurtakmörk-
um þeirrar lóðar, en tekið fram,
að umferðarréttur þessi skyldi
eigi vera því til hindrunar, að
eigandi nr. 9 byggði yfir gang
þennan í minnst 3 ¥2 m. hæð. Er
eignin nr 9, var síðar seld Á.
Einarsson og Punk var samhljóða
ákvæði sett í afsal að þeirri eign.
Jóhannes Jósefsson redsti síðan
ígistihúsið Hótel Borg á lóðinni
nr. 11 við Pósthússtræti. 11. marz
1955 varð stefndi eigandi fasteign
arinnar nr. 9. Reisti hann á lóð-
inni 5 hæða skrifstofuhús. f gegn
um hús þetta var hafður gangur,
þar sem áður var sund milli húsa
þeirra, er stóðu á umræddum lóð
um. Voru hafðar hurðir fyrir
þeim enda gangsins, sem að götu
snýr. Skv. matsgjörð dóms-
kvaddra matsmanna reyndist
breidd gangsins vera 313.5 cm
við götuhlið og 317.5 cm inn að
garði. Veggurinn að Pósthús-
Stræti 11 er 24 cm þykkur. Hæð
gangsins inn að garði 344.0 cm.
Dyraopið út að götu er 260 cm
að hæð, en breiddin 282.5 cm.
Þá mun stefndi hafa mótmælt
því, að stefnandi ætti rétt til að
láta bifreiðar standa á svæði því,
•em umferðarrétturinn næði til.
Stefnandi, Hótel Borg, gerði
eftirtaldar kröfur:
1. Að stefndi yrði skyldaður
að viðlögðum dagsekt-
um til stefnanda að láta breyta
svo nefndum gangi í gegnum
húsið nr. 9 við Pósthússtræti, að
breidd hans óhindrað til umferð-
ar yrði hvergi minni en 3.15 m.
og hæð hans hvergi minni en
3,50 m. ætti þetta einnig við um
dyr þær, er stefndi hefði sett
fyrir ganginn.
2. Að viðurkennt yrði með
dómi, að í nefndri umferðarkvöð
stefnanda fælist það, að honum
væri heimilt að láta bifreiðir og
önnur flutningatæki fara um
ganginn og að þau mættu standa
þar, meðan þau væru fermd eða
affermd. Þá krafðist stefnandi og
málskostnaðar. Að því er snertir
2. tl. kröfunnar, þá taldi stefnandi
að þannig hefði þetta verið í fram
kvæmd óátalið frá árinu 1929.'
Að því er snertir 1. tölulið
dómkrafnanna var því m. a. hald
ið fram af hálfu stefnda, sem
krafðist algjörra sýknu, að það
myndi hafa mjög mikinn kostnað
í för með sér að láta höggva upp
gólf og veggi gangsins, auk þess
sem það myndi verða til stórra
lýta. Á hinn bóginn væri þetta
mjög veigalítið atriði fyrir stefn-
anda.
Að þvl er 2. tölulið snertir,
hélt stefndi því fram, að í afsals-
bréfum kæmi hvergi fram, að eig
andi umrædds ítaks mætti fara
með bifreiðar eða önnur farar-
tæki um lóðina nr. 9 við Póst-
hússtræti, þ. e. umræddan gang,
og jafnvel þótt það hefði vakað
fyrir fyrrverandi eigendum lóð-
arinnar þá væri sú kvöð nú ólög-
leg, þar sem ekki mætti fara með
ökutæki um gangstéttir. Þá hélt
stefndi því og fram, að þótt talið
yrði, að stefndi hefði rétt til að
fara með bifreiðar um ganginn þá
gæti stefnandi ekki notað gang-
inn sem athafnasvæði með því að
ferma og afferma þar bifreiðir.
Niðurstöður málsins urðu þær
sömu í héraði og fyrir Hæstarétti,
þ. e. viðurkennt var, að stefnanda
væri heimilt að fara með bifreiðir
um ganginn, en ekki ferma þar
og afferma. Þá var ekki tekin til
greina krafa stefnanda um breyt
ingu gangsins.
Segir í forsendum Hæstaréttar,
að umferðarréttur sá, sem getið
er í afsalsgerningnum taki til
allrar eðlilegrar og venjulegrar
umferðar, sem kvaðarþoli mátti
gera ráð fyrir í sambandi við
rekstur veitinga og gistihúss,
þ. á. m. umferðar bifreiða og
annarra ökutækja. Þá taldi HR,
að eigendur fasteignarinnar hefðu
ekki fengið fyrir afnota hefð víð-
tækari umferðarrétt en kvaða-
gerningurinn veitti þ. e. bifreiðar
mættu ekki standa í ganginum.
Um kröfuna í tölulið 1 segir
svo í forsendum HR: „Þau frá-
vik frá breidd og hæð gangsins
skv. ákvæðum kvaðagerningsins,
sem gagriáfrýjandi hefur látið
gera, eru að mestu leyti svo lítils
(háttar og skipta ekki því máli
um beitingu kvaðarinnar, að efni
séu til að kveða á um breytingu
á þeim dýra og snyrtilega um-
búnaði gangsins, sem stefndi hef-
ur þegar látið fullgera.
Málskostnaður fyrir báðum rétt
um var niður felldur.
Karlsruhe, 21. des.
NTB-Reuter
Látinn hefur verið laus úr
fangelsi vestur-þýzki ofurst-
inn Adolf Wioht, sem hand-
tekinn var í nóvember í sam
bandi við Spiegel-málið, grun
aður um landráð.
Talsmaður hæstaréttar V-
Þýzkalands segir ekki neina
ástæðu til þess að halda Wiaht
lengur föngnum, en áfram
verður unnið að frekari rann
sókn málsins.
ÚTBOÐ
Tilboð óskast í frystiþjöppur og rafmótora fyrir frystihús á
Hvolsvelli. — Útboðslýsinga og útboðsskilmála má vitja á Teikni
stofu S.Í.S., Hringbraut 119. —
Tilboðum skal skila til Teiknistof u S.Í.S. fyrir kl. 11 f.h. þann 30.
janúar 1963.
Teiknistofa S.Í.S.
Jólatrésskemmtun K.R.
verður haldin í íþróttasal félagsins við Kaplaskjólsveg á morgun
laugardaginn 29. desember kl. 3 e.h. — Haukur Morthens og hljóm-
sveit hans leika og syngja. Frægasti jólasveinn á íslandi kemur
í heimsókn.
Aðgöngumiðar eru seldir í Sameinaða, sími 13025, Skósölunni, Lauga
vegi 1, sími 16584 og í Félagsheimili KR, sími 18177.
Knattspyrnufélag Reykjavíkur