Morgunblaðið - 06.02.1963, Blaðsíða 6

6
MORGVISBLAÐIÐ
Miðvikudagur 6. febrúar 1963
Sextugur I gær:
Gunnlaugur E. Briem
rá ð uney tisstjóri
Þorskveiðar vélbátanna
eftir Finnboga Guðmundsson, útgm,
ÞAÐ hefir oft verið sagt, að
J>ær miklu umbyltingar, sem
orðið hafa á nær öllum sviðum
í okkar litla þjóðfélagi á þess-
ari öld hafi haft í för með sér
þær óheppilegu afleiðingar, að
tengslin við fortíðina hafi ekki
varðveizt svo sem skyldi.
Þetta er í sjálfu sér ekki óeðli
legt en það er hins vegar eins
víst, að hverju þjóðfélagi er það
holt að varðveita „tradition",
því það skapar nauðsynlega festu
í þróunina.
Á þessari öld höfum við ís-
lendingar orðið að byggja flest
upp frá grunni, ekki bara at-
Vinnulega heldur á velflestum
sviðum þjóðfélagsins. Eitt af
því er stjórnarkerfið, en með
heimastjórninni árið 1904 flutt-
ist stjórnarráðið inn í landið og
enda þótt við uppbyggingu
Stjórnarkerfisins væri að nokkru
byggt á reynslu annarra voru
aðstæður í ýmsu ólikar hér og
kröfðust því sérstakra úrlausna.
Því kemur mér þetta í hug, að
í gær varð sextugur einn af
fremstu embættismönnum stjórn
arráðsins, Gunnlaugur E. Briem,
ráðuneytisstjóri atvinnumála-
ráðuneytisins.
Ekki er unt að minnast þess-
ara tímamóta. í ævi Gunnlaugs
án þess um leið að leiða at-
hyglina að þeirri sérstæðu „tradi-
tion“, sem að baki honum stend-
ur, þar sem eru þrír ættliðir
merkra embættismanna, þ.e.
langafi hans Gunnlaugur Briem,
sýslumaður —afi hans Eggert
Ó Briem, sýslumaður og faðir
hans Eggert Ó. Briem, skrifstofu
stjóri í stjórnarráðinu og síðar
hæstaréttadómari. Móðdr Gunn-
laugs var Guðrún Jónsdóttir
prófasts á Auðkúlu Þórðarsonar.
Embættisferill þessara fjór-
menninga sömu ættar, er nú
orðinn samanlagt 153 ár, nær
óslitinn.
Ekki er ólíklegt, að þessi
sterka arfleifð hafi ráðið nokkru
um það, að Gunnlaugur valdi
sér lögfræðinámið. Að prófi
loknu gerðist hann starfsmaður
í atvinnumálaráðuneytinu og
árið 1947 var hann skipaður ráðu
neytisstjóri þess ráðuneytis.
Undir það ráðuneyti heyra
bæði landbúnaðar- og sjávarút-
vegsmál auk ýmsra annarra
mála. í meira en hálfan annan
áratug hefi ég átt þess kost að
starfa með Gunnlaugi að mál-
efnum sjávarútvegsins. Vanda-
málin, sem upp hafa komið hafa
verið mörg og ekki alltaf auð-
leysanleg enda umbyltingaf á
sviði sjávarútvegsins, einmitt á
þessu tímabili, verið með ólík-
indum.
1 smáu sem stóru hefir Gunn-
laugur jafnan sýnt, að hann hef-
ir einmitt það til að bera, sem
prýða má hvern embættismann,
staðgóða þekkingu á þeim mál-
um, sem fjallað er um, sterka
réttlætiskennd og að fylgja sann-
færingu sinni í hverju máli.
Gunnlaugi hafa auk starfsins í
ráðuneytinu verið falin fjölmörg
trúnaðarstörf, sem ekki verða
talin hér.
En það er ekki aðeins embætt
ismaðurinn, sem verður manni
minnisstæður heldur engu síður
•maðurinn Gunnlaugur Briem.
Óbifanleg trú hans á hið góða í
manninum gerir það að verkum,
að hann á gott með að umgang-
ast menn á þann hátt að vekja
traust manna. Skemmtilegast er
þó að vera með honum í hópi
góðra vina á heimili hans. Eins
og jafnan í vinahópi er hann
þá hrókur alls fagnaðar og er
hann þó ekki einn um að skapa
það andrúmsloft hjartahlýju og
falslausrar lífsgleði, sem þar
ríkir, því þar eru við hlið hans
kona hans, Þóra, dóttir Garðars
Góslasonar, stórkaupmanns, Og
börnin þrjú, en sameiginlega
hafa þau skapað hið yndælasta
heimili, þar sem hverjum gesti
er tekið opnum örmum.
Það er ekki ætlunin með þessu
stutta greinarkorni að rekja
æviferil Gunnlaugs en aðeins
minnast þessara tímamóta í ævi
hans. Enn á hann vonandi eftir
að starfa lengi að þeim mikil-
vægu verkefnum, sem lífið færir
honum óaflátanlega í embættis-
starfinu og honum og fjölskyldu
hans fylgja hlýjar árnaðaróskir
fram á veginn.
Davíð Ólafsson.
Moskvu, 1. febr. (AP)
ANTONIN Novotny forseti
Tékkóslóvakíu kom í dag til
Moskvu eftir ferðalag til ýmissa
ríkja Suðaustur Asíu. Átti Novo
tny einkaviðræður við Krúsjeff
forsætisráðherra strax eftir kom
una til Moskvu.
Um áburð í garða
Kæri Velvakandi!
'í dálkum þínum 31. janú-
ar sl. var grein frá forstjóra
Alaska gróðrarstöðvarinnar um
áburð og trjáklippingar, sem
gefur tilefni til íhugunar og
eftirfarandi skrifa minna:
Lífrænn áburður (skarni,
búfjáráburður etc.), sem bor-
inn er á trjábeð er ekki ein-
ungis góð einangrun, heldur
bætir hann einnig eðliseigin-
leika moldarinnar, eykur smá-
verugróður hennar og inni-
heldur að auki flest þau nær-
ingarefni, sem plöntum eru
nauðsynleg.
ÞÓTT nýliðið ár, 1962, hafi orð-
ið aflametsár í heild, sem varð
vegna óvenjumikils síldarafla,
varð útkoman allt önnur og lak-
ari hvað þorskveiðunum við-
kemur.
Jón Jónsson, fiskifræðingur,
spáði því í byrjun ársins, að
þorskgengd á miðunum myndi
verða mun meiri, eða allt að
40% meiri, en á árinu á undan,
1961. Útvegsmenn og sjómenn
voru því bjartsýnir í byrjun ver-
tíðar. En árangurinn af veiðun-
um varð því miður ekki i sam-
ræmi við þetta. Vertíðaraflinn
varð yfirleitt mun minni en árið
áðtu-, sérstaklega varð léleg
vertíðin við Faxaflóa. Enda hef
ég oft heyrt síðan, að ekki sé
mikið að marka fiskifræðingana.
Ég hef ekki viljað taka undir
það, að spádómur Jóns hafi ver-
ið úr vegi, eins óg veiðamar virt-
ust benda til. Ég held, að ástæð-
ur til þess, að vertíðin varð svo
léleg, sem raun varð á, hafi ekki
verið fyrst og fremst vegna lít-
illar þorskgengdar á miðunum,
heldur hafi aðrar ástæður vald-
ið þar meiru um. Ég held, að ef
vélbátaflotinn hér við Faxaflóa
hefði almennt notað línu, hefði
orðið mjög sæmileg þorskveiði-
vertíð, enda eru nú fleiri og
fleiri farnir að átta sig á því, að
þorsknetaveiðarnar gefa ekki
ávallt öruggan afla. Þeir fáu bát-
ar, sem stunduðu línuveiðar frá
sandgerði og Akranesi, fengu
mjög góða vertíð.
Ástæðurnar til þess að þorska-
netaveiðar hér við Faxaflóa hafa
verið og munu verða, mjög 6-
tryggar, eru þekktar af okkur,
sem hér höfum búið og kynnzt
fiskveiðum hér í áratugi. Það er
margra ára reynsla fyrir því, að
til þess að þorskur veiðist í net
hér við Faxaflóa, þarf að fara
saman mikil þorskgengd og
miklar sílisgöngur, annaðhvort
eða hvort tveggja, loðna eða
sandsíli. En reynslan hefur sýnt,
að þótt þorskgegnd sé nokkurn
veginn árviss hér við Faxaflóa,
er ekki hægt að reikna með veru
legri sílisgengd hér nema 2—3
ár af hverjum 10. Fiskurinn fæst
ekki í þorskanet nema í sílis-
gönguárunum að nokkru ráði,
Ég get ekki séð neitt athuga-
vert við það að nota lífrænan
áburð fyrst á grasflötinn og
síðan í beðin, en það gera
margir í þeim tilgangi að nýta
áburðinn betur.
Ég efast ekki um, að tilbúinn
áburður getur að mestu leyti
komið í stað lífræns áburðar
sem áburðargjafi á bletti, en þá
vaknar bara sú spurning,
verndar hann grasrótina eins
vel gegn rysjóttu veðurfari og
átroðningi, t.d. ágangi barna,
á viðkvæmasta skeiði hennar,
þegar hún hefur mesta þörf
fyrir hvíld? Ég veit, að það eru
ekki hvað sízt þessi atriði, sem
vegna þess að til þess að koma
í netin þarf hann að komast nið-
ur undir botn. En það er reynsla,
að fiskur leggst ekki að botni
hér við Faxaflóa nema þegar
hann hefur troðið sig fullan af
síli. Þegar ekki er um síli að
ræða að ráði, er fiskurinn upp
um allan sjó í ætisleit og veiðist
þá auðveldlega á línu. Góð þorsk
......-..—T...

■
Finnbogi Guðmundsson
veiði er hins vegar nokkum veg-
inn árviss fyrir Suðurlandi, t.d.
við Vestmannaeyjar, og mun á-
stæðan til þess vera sú, að þar
eru aðalhrygningarstöðvarnar,
og mun þorskurinn fara svo
nærri botni við hrygninguna, að
hann veiðist í þorskanetin. Á
þessum slóðum hrygnir fiskur-
inn örugglega á hverju ári í svo
ríkum mæli, að veiði í þorska-
net hefur verið örugg í stórum
stíl allt frá því að þorskaneta-
útgerð var tekin í notkun. Á
þessu svæði þarf því ekki sílis-
gengd, til þess að þorskaneta-
veiði verði góð. Veiðin byggist
að mestu á því, hversu sterkar
þorskgöngurnar koma á hrygn-
ingarstöðvarnar. Sennilega munu
þó sílisgöngur hafa nokkur á-
hrif á aflabrögð netabátanna á
þessu svæði einnig, en þær eru
ekki eins afgerandi þar eins og
við Faxaflóann. Að fiskur veið-
ist ekki í þorskanet í Faxaflóa
án þess að verulegar sílisgöngur
komi til, gæti verið vegna þess
margur garðeigandinn er að
hugsa um, þegar hann dreifir
lífrænum áburði á blettinn
sinn. Einnig mætfci skjóta því
inn, að hér hafa margir garð-
eigendur yndi af því að stunda
lax- og silungsveiðar og vilja
vera sjálfum sér nógir um
maðk til beitu. Notkun lífræns
áburðar stuðlar að fjölgun
maðksins, en tilbúinn áburður
verkar aftur á móti frekar
skaðlega á hann. Þannig er
það ekki einungis áburðar-
gildið eitt, sem ber að líta á,
þegar rætt er um, hvort rétt
sé að bera lífrænan áburð á
grasfleti eða ekki.
að þorskurinn hrygnir hér lítíð
sem ekkert, eða þá að hann
haldi sig fjær frá botni við
hrygningu hér en við suður-
ströndina.
Hverjar sem ástæður kunna að
vera fyrir þessari hegðun fisks-
ins hér við Faxaflóa, þá eru þær
og munu verða til þess að gera
þorskanetaveiðar hér mjög ó-
tryggar. Það er því víst, að fyrir
heildipa verður miklu meiri
aflavon hér við Faxaflóa, ef vél-
bátaflotinn notaði almennt línu,
en ekki þorskanet, svo sem ver-
ið hefur nú nokkur undanfarin
ár. En er þá ekki rétt að láta
reynsluna skera úr, þannig að
þeir, sem hafa trú á línu, noti
hana, en hinir, sem meiri trú
hafa á netum, noti þau? Þetta
virðist fljótt á litið eðlilegt. En
við nánari athugun er málið
ekki svona einfalt. Fiskveiðar
með línu og netum geta ekki
farið saman samtímis á tak-
mörkuðu veiðisvæði. Á veiði-
svæðum, sem þorskanet eru
lögð á, er ekki hægt að stunda
veiðar með línu. Þorskanetin
flæma línubátana út af veiði-
svæðum þeim, sem þeir leggja
net sín á. Það hefur nokkuð ver-
ið rætt um að skipta veiðisvæð-
um við Faxaflóa og Breiðafjörð
á milli þeirra, sem vilja nota
línu og hinna, sem vilja nota
net. Ef þetta fengist fram, yrði
það til nokkurra úrbóta, myndi
auka eitthvað línuveiðar á ný.
En ég held, að réttast væri að
taka róttækt á málinu og banna
allar netalagnir á öllu svæðinu
frá Reykjanesi að Látrabjargi.
Auk þess sem aflabrögð munu
reynast árvissari, ef notuð er
lína í stað neta, eru ýmsar aðrar
ástæður til að gera þessa ráð-
stöfun. Fiskur, sem veiðist á
línu, kemur að landi í fyrsta
flokks ástandi, en netafiskurinn
er vægast sagt mjög misjafn.
Þorskanetaútgerð er mjög dýr,
þar sem eingöngu eru notuð
nælonnet. Sá mikli kostnaður
fer allur úr landi, aflinn, sem
fer til að greiða þann kostnað,
kemur okkur ekki til góða. Hins
vegar er veiðarfærakostnaður á
línu mun minni. En sá stóri út-
gjaldaliður við þær veiðar, sem
Lítið eitt um trjá-
klippirigar
Jafnvel þótt klippingar-
verkefni væru æskilegri að
sumarlagi en vetri, fyrir um-
rætt fyrirtæki, er hæpið að
taka jafn sterkt til orða gagn-
vart ábendingum annarra
stéttarbræðra og gert er í um-
ræddri grein, eftir að hafa á
liðnum árum auglýst dvala-
tímann sem bezta klippingar-
tímann. Tré og runna, sem
þurfa endurnýjunar við, er að
flestra áliti rétt að klippa um
dvalatímann, svo nýir sprot-
ar, sem myndast á næsta vaxt-
arskeiði geti óhindraðir náð
fullum þroska. En hægt er að
sjálfsögðu að lagfæra vöxt
trjáa og runna á flestum tím-
um árs. Runna, sem blómgast
fyrri hluta sumars, ætti helzt
að klippa að aflokinni blómg-
un sé nauðsynlegt að grisja þá,
en runnar, sem blómgast síð-
sumars ætti að klippa á dvala-
tímanum. Ýmis trjágróður þarf
bæði sumar- og vetrarklipp-
ingu, sérstaklega 1 uppvextin-
um. Að lokum vil ég benda
þeim, sem áhuga hafa á að
kynna sér þessi atriði nánar,
á eina af beztu bókum, sem fá-
anleg er um skrúðgarða, en
það er Anlægsgartneri eftir
danska garðaarkitektinn Georg
Boye.
Með þökk fyrir birtinguna.
Þórarinn Ingi Jónsson,
fyrrverandi starfsmaður
hjá Alaska.

Framh. á bls. 23.