Morgunblaðið - 29.03.1963, Qupperneq 3

fj #ostudagur 29. marz 1963'
MORCU JV B 1. 4Ð1Ð
3

hafinu norður af landinu.
Landskjálftar þarna eru reynd
ar ekki mjög tíðir, en þetta
er skammt frá upptökum jarð
skjálftans 1934, sem kenndur
er við Dalvík.
— Hver mundi stærð þessa
jarðskjálfta vera, ef hann væri
borinn saman við aðra þekkta
jarðskjálfta?
— Hann er mjög sennilega
allt eins stór og Dalvíkurjarð-
skjálftinn 1934, en hann ásamit
jarðskjálftunum 1929 eru þeir
stærstu sem hafa mælzt hér á
landi á þessari öld. Ef við
bregðum okkur út fyrir landið
eftir dæmum, þá er hann tals-
vert minni en jarðskjálftarnir
í Chile seinnihlutann í maí
1960 en fullt eins stór og jarð
Ragnar Stefánsson við rtaðsetningu upptaka jarðhræringanna.
kostaöi þúsundir lífi
Línuritið frá Kirkjubæjarklaustri.
RAGNAR Stefánsson, jarð-
skjálftafræðingur Veður-
stofunnar, var í fyrrakvöld
staddur austur á Kirkju-
bæjarklaustri, er ósköpin
dundu yfir. Hann hafði
þá nýlokið að gera við
jarðskjálftamælinn þar, og
hafði sett hann af stað kl.
liðlega tíu um kvöldið. —
Hann hafði tekið á sig náð-
ir er landskjálftinn hófst,
og varð ekki var við neitt.
Ragnar kom hingað til borg
arinnar skömmu eftir hádegi
í gær og hafði þá meðferðis
línuritin úr jarðskjálftamæl-
unum á Kirkjubæjarklaustri
og Vík í Mýrdal. Þegar var
gengið í að framkalla línurit-
in, en vitað var að mælirinn
í Vík hafði farið úr sambandi
fljótlega eftir að hræringarn-
ar byrjuðu.
Þegar búið var að framkalla
línuritin kom í )jós að styðj-
ast mátti við þau bæði við að
ákvarða stærð og upptök jarð
skjálftans, og kom í ljós að
upptökin voru 250 km frá
Reykjavík, 280 km frá Kirkju
bæjarklaustri og 300 km frá
Vík. Út frá þessum upplýsing-
um og tímamuninum, ,er fyrsti
kippurinn ritaðist á mælana í
Reykjavík og á Kirkjubæjar-
klaustri voru upptök jarð-
skjálftans síðan ákvöpðuð,
skammt utan við mynni
Skagafjarðar.
Morgunblaðið hitti í gær-
'kvöld' Ragnar að máli uppi í
Sjómannaskóla, þar sem jarð-
skjálftamælingarnar eru til
húsa. Spurðum við Ragnar um
stærð jarðskjálftans.
— Það er mjög erfitt að
segja-það með vissu, því mæli
tækin sem við höfum til um-
ráða eru enn of einhliða til
þess að við getum með fullum
árangri rannsakað eins stóra
kippi og hér var um að ræða.
Samkvæmt mælingunum á
Kirkjubæjarklaustri er hann
að minnsta kosti 5% stig, og
ég hef tilhneigingu til að
halda að hann hafi verið eitt
hvað litilsháttar meiri.
— Eru mikil jarðskjálfta-
svæði þarna út af Skagafirði?
— Það má ef til vill segja að
það sé fremur í jaðrinum á
jarðskjálftasvæðinu, sem er á
skjálftinn í Agadir í Marocco
í febrúarlok 1960, en hann
var talinn innan við 6 stig.
Báðir þessir jarðskjálftar kost
uðu þúsundir mannslífa og
lögðu byggðir í eyði.
— f hverju felst þá munur-
inn á tjóni hér og þar?
— Þar kemur tvennt til. f
fyrsta lagi eru upptök jarð-
skjálftans nú utan við byggð,
eða nánar tiltekið undir sjó,
en í Agadir voru upptökin í
útjaðri bæjarins. Svo er það
hitt atriðið, sem er líklega
sínu mikilvægara, en það er
mismunurinn á traustleika
bygginganna þar og hér.
Byggingar hér mundu þola
mun meiri jarðskjálfta en nú
urðu, enda þótt hann ætti upp
tök sín í svipaðri fjarlægð og
í Agadir. Það er ástæða til að
taka fram, að þetta voru eng-
ar hamfarir.
— Hver mundi styrkleiki
jarðskjálftans hafa verið á
þeim stöðum er tjón hlauzt af
honum?
— Ef við tökum Sauðárkrók
sem dæmi, mufldi ég eftir frá
sögnum staðarbúa álíta að
styrkleikinn hefði verið um 7
stig, en í Reykjavík á hinn bóg
inn 3 stig, svo ég geri ekki of
mikið úr því að svo komnu
máli. Annars ber að gæta þess
að rugla ekki saman stærð
jarðskjálftans og styrkleika
hans. Þegar við tölum um
stærð er miðað við upptök jarð
skjálftans, en við tölum um
styrkleika þar sem kippsins
verður vart. Styrkleikinn er þá
kominn undir fjarlægð frá
upptökum og ýmsum öðrurri at
riðum. Gallinn er að við not
um stig um einingarnar í báð
um tilvikunum.
— Það hafa borizt fréttir að
utan, bæði frá Bandaríkjunum
og nokkrum stöðum í Evrópu,
um að þar hafi mælzt jarðhrær
ingar á sama tíma og kippirn
ir í Skagafirði hófust. Þeir
telja hræringarnar ýmist vera
fyrir sunnan ýandið eða milli
íslands og Svalbarða. Getur átt
sér stað að um margar jarð-
hræringar hafi verið að ræða á
þessum slóðum á nærri sanaa
tíma?
— Ég tel engar líkur fyrir
því. í rauninni man ég ekki
eftir að hafa heyrt getið nema
um eitt skipti þegar jarðhrær
ingar féllu þannig saman, og
þá orsakaðist önnur þeirra af
kjarnorkusprengju. Ég mundi I
því telja það með öllu útiloíc g
að, en held áð þessar stöðvar |
hafi aðeins haft til umráða
línurit frá sinni eigin athug
unarstöð. Þá geta þeir fundið
út fjarlægðina til upptakanna
en ekki stefnuna.
— Rannsóknastofan í Upp-
sölum gat þess að kippurinn,
sem þeir mældu hefði verið 7
stig.
— Ég get ekki með góðu
móti fellt mig við að hann
hafi verið svo mikill, en á hinn
bóginn eru mjög mikils metnar
mælingar framkvæmdar í
Uppsölum, og sú stöð er ein-
mitt í mjög hentugri fjarlægð
frá þessum upptökum.
Að lokum tók Ragnar Stef
ánsson fram, að niðurstöðurn
ar nú væru ekki endanlegar,
hræringarnar hefðu verið of
miklar fyrir tækin og því
mætti vænta nánari fregna um
niðurstöður mælinga mjög
bráðlega.
★
Tveir jarðskjálftar hafa á
þessari öld mælzt af stærð-
inni 6U stig. Sá fyrri átti
upptök sín skammt norð-
austur af Reykjavík 23. júlí
1929, en sá síðari örskammt
norður af Dalvík 2. júní 1934.
í tímaritinu Veðrið, sem
Framhald á bls. 15.
KORT þetta sýnir hvernig jarðskjálftafræðingar fara að, þegar þeir staðsetja upptök jarð-
skjálfta. í þessu tilviki hafa þeir undir höndum línurit frá Reykjavík og Kirkjubæjarklaustri,
sem hvort um sig veitir þeim upplýsingar um fjarlægðina til upptakanna. Eru síðan dregn-
ir hringar með tilteknum fjarlægðum sem geisla og sýndir eru með rofnum línum á kortinu.
Aö auki hafa þeir upplýsingar um tímamismu ninn, þegar kippsins verður vart í Reykjavík
og á Kirkjubæjarklaustri í þetta sinn 4 sekúndur. Sé tímamunur enginn liggja upptökin
á línunni, sem merkt er O, sé hann 5 sekúndum fyrr í Reykjavík en á Kirkjubæjarklaustri,
á línunni merkt 5 til vinstri. í þetta sinn, þegar munurinn er 4 sek. liggur hann á punktalín-
unni. Þannig er staðurinn ákveðinn með talsverðrj nákvæmni.
KI \KSTH\\lí
Eign handa öllum
Eins og kunnugt er hafa borg-
aryfirvöld Reykjavíkur um langt
skeið lagt megináherzlu á að að-
stoða efnalítið fólk við að eign-
ast húsnæði. Hefur borg-
in árlega byggt fjölda íbúða,
sem seldar hafa verið þeim, sem
við erfiðar aðstæður bjuggu,
með mjög góðum kjörum og
reynt að aðstoða þá í hvívetna
til að eignast eigið húsnæði
Þessi stefna hefur notið almenns
stuðnings, enda eru þeir fjöl-
margir, sem treyst hafa fjárhag
sinn og fjölskyldna sinna með
aðstoð borgaryfirvalda. Þessari
stefnu hyggst Reykjavíkurborg
halda áfram, enda er það megin-
kappsmál allra heilbrigðra
manna að reyna að eignast þak
yfir höfuðið. Hinu er ekki að
leyna, að til eru þeir, sem enga
möguleika hafa á að eignast eig-
ið húsnæði. Þess vegna hefur
borgin ætíð átt nokkuð af leigu-
íbúðum fyrir slíkt fólk og hyggst
nú fjölga þeim nokkuð ve^na
vaxandi fólksfjölda í borginni.
Af því tilefni ráku komm.únist-
ar upp siguróp og héldu víst að
nú ætti að fara inn á stefnu
þeirra um að allir skuli vera
leiguliðar en engir megi eiga
eigið húsnæði. Hið furðulega er
að Alþýðublaðið tekur undir
þessa skoðun kommúnista í rit-
stjórnargrein í gær og segir um
þetta mál:
„Er nú að sannast, að hug-
myndir íhaldsmanna um hús-
næðismál hinna efnaminni Reyk-
víkinga hafi í tvo áratugi ver-
ið rangar, en hugmyndir vinst.i-
flokkanna réttar“.
„Vinstri“-hugmyndir
Þessar „vinstri“-hugm.yndir,
sem Alþýðublaðið og kommún-
istar tala um, eru á þann veg,
að engin ástæða sé til að leggja
áherzlu á það, að einstaklingarn-
ir eignist íbúðarhúsnæöi eða ann-
að. Ríki og borgaryfirvöld geti
séð fyrir þessum þörfum eins og
öðrum. _ Menn eiga méð öðrum
orðum að vera leiguliðar hins
opinbera og njóta meiri og nv.nni
framfærslu af þess hálfu. Alþýðu
blaðið segir meira að segja að
stefna Sjálfstæðismanna í hús-
næðismálum. í Reykjavík, hafi í
tvo áratugi verið röng. Reykvík-
ingar, og raunar landsmenn allir,
þekkja þá stefnu. Hún hefur mið-
ast við það að gera sem allra
flestum unnt að eignast eigið
húsnæði.
Kjörorð þeirra hefur verið og
er: eign handa öllum.
Orð Jóns Skaftasonar
Timanum er meinilla við það,
að Jón Skaftason skyldi glopra
því upp úr sér í grein, sem hann
ritaði í blaðið, að í rauninni
væri stefna Viðreisnarstjórnar-
innar í Efnahagsbandalagsmál-
inu rétt. Hann lýsti því í fyrsta
lagi yfir,' að allir væru sammála
um, að full aðild að bandalaginu
kæmi ekki til greina, en hins
vegar væri nauðsynlegt að ná
einhverjum tengslum við það. í
öðru lagi sagði hann að talað
væri um tvær leiðir, aukaaðild
og viðskipta- og tollasamning og
bætti við: „Ljóst er að margt er
það um þessar leiðir óvitað og
óskýrt í dag, er vitneskja fæst
um síðar“. Og loks segir hann
að' engin ástæða sé til að hraða
ákvörðunum íslendinga í þessu
efni. Þessi þingmaður Framsókn-
arflokksins lýsir því með öðrum
orðum yfir, að allt sé rétt sem
Viðreisnarstjórnin hefur gert,
þ.e.a.s. að lýsa andstöðu við fulla
aðild en bíða með endanlega á-
kvörðun þar sem. enn sé ekki
Ijóst hvernig málin kunni að
þróast. Hitt er svo rétt, að á öðr-
um stað í greininni étur hann
ofan í sig þessi orð sjálfs sín og
er því ómögulegt að vita, hvað
hann í raun réttri vill.