Morgunblaðið - 29.03.1963, Qupperneq 23

Föstudagur 29. marz 1963
Jlf O R C V N B IYA Ð 1 Ð
23
MEÐ 10 BÚRN
BÍL UM NÚTTINA
SKAGASTRÖND, 28. marz: —
Mikil hræðsla greip um sig
meðal fólks hér, er jarðskjálft
ans varð vart. Greip það ung
börn og þaut út úr húsum
sínum. Þeir sem háttaður voru
þustu jafnvel út á nærklæðun-
um einum. Tíu mínútum eftir
fyrsta kippinn kom annar og
jók það enn á hræðslu fólks-
ins. Þeir, sem bifreiðir áttu,
drifu fjölskylduna út í þær og
væri þar rúm fyrir fleiri
fengu nágrannarnir að setjast
inn. Aðrir gengu um úti undir
berum himni og fylgdust með
því, sem fram fór, en veður
var gott.
Þeir sem búsetu eiga í stein
húsum flúðu til nágrannanna,
er búa í timburhúsum og leit-
uðu þar næturskjóls. ,Um mið
nættið kom þriðji kippurinn
og var þá sýnt, að Skagstrend
ingar mundu eiga vökunótt.
Fengust margir ekki til að
fara inn í hús sín aftur fyrr en
um morguninn. Talsverðar
skemmdir hafa orðið á húsum,
veggir sprungið, miðstöðvar-
lagnir gengið úr sambandi,
mýndir, leirtau og handlaugar
brotnað. Til marks um hve
fyrsti kippurinn var harður
má nefna, að stór stofuskápur
færðist til um hálfan meter og
eldavél slitnaði úr sambandi
við tengidós. Allur fjöldinn
gerði sér ekki ljóst hvað olli
þessum ósköpum, langflestir
héldu að sprenging hefði orðið
í miðstöðvarkatli, öðrum kom
til hugar að kjarnorkuspreng-
ing hefði orðið, en fljótlega
áttaði fólk sig þó á að um jarð
skjálfta væri að ræða. Nokkrir
tóku rafstraum af húsum sín-
um og slökktu á kynditækjum
til öryggis.
Ásmundur Magnússon, verk
smiðjustjóri, segir svo frá:
— Við hjónin vorum háttuð,
svo og aldraður faðir minn og
fjögur börn okkar á aldrinum
3ja til 13 ára. Voru börnin öll
sofandi, er lætin byrjuðu. Ég
taldi fyrst að sprénging hefði
orðið í miðstöðvarkatli og leit
út um gluggann til að sjá
hvort eldur stæði út um kjall
aragluggann. Skömmu síðar
áttuðum við okkur á því hvað
um væri að vera. Börnin urðu
hrædd, þegar þau vöknuðu og
drifum við okkur öll í föt. Við
höfðum rétt lokið þessu, er
annar kippurinn kom og yfir-
gáfum við þá íbúðina og hröð
uðum okkur öll út í bílinn,
sem stóð skammt frá. Þar
héldum við okkur þar til kl. 4
um nóttina, er við héldum inn
í húsið aftur að undanteknum
syni okkar og félaga hans, sem
bjuggu um sig í bílnum til
morguns.
Faðir minn, sem er 78 ára
gamall Hnífsdælingur, hefur
aldrei áður orðið var við jarð
sjálfta.
Aðalbjörg Sigurðardóttir,
húsmóðir á fertugsaldri, segir
svo frá:
— Ég var á leið heim til mín
og var stödd í miðju þorpinu,
þegar ósköpin dundu yfir. Ég
hélt fyrst, að sprenging hefði
orðið í nærliggjandi húsi og sá
síðan að skorsteinn tók að
hreyfast mjög til á húsi þar
skammt frá. Ég sá einnig ljósa
staura á hreyfingu og heyrði
miklar drunur. Fljótt áttaði ég
mig þó á hvað mundi vera að
ske og flýtti mér heim, þar
sem tíu börn mín á aldrinum
1—15 ára biðu, en eiginmaður
minn stundar atvinnu fyrir
sunnan. Yngstu börnin voru
sofandi er ég kom, en þau
eldri mjög óttaslegin. Þegar ég
kom í dyrnar skall yfir annar
kippurinn, opnaði ég þá allar
dyr og sperrti við þær til þess
að geta komizt út ef illa færi.
Hlupi þá sum barnanha út, en
ég tók að annast þau yngri.
Skömmu síðar kom frændi
minn, Viggó Brynjólfsson, með
bifreið sína og fór ég með öll
börnin út í hana og vorum við
þar til kl. 5 um morguninn,
en þá héldum við heim til Vigg
ós og konu hans og dvöldumst
þar það sem eftir lifði riætur.
Fréttaritari blaðsins átti í
dag samtal við bændur úti á
Skaga og sögðu þeir að ekki
hefðu orðið þar stórvægilegar
skemmdir nema hvað lausa-
munir og myndir hrundu nið-
ur.
Jón Benediktsson í Höfnum
sagði að mikill óróleiki hefði
verið í fé sínu, er hann vitjaði
þess í morgun. Einsetumaður
hélt ekki við í híbýlum sín-
um, því hundur hans spangól-
aði svo alla nóttina að enginn
friður var. — Þórður.
— Sátu 1 bilum
Framhald af bls. 24.
gæfu hús sin um stundarsaik-
ir. Þeir sem úti voru sáu jörð-
ina bylgjast undir sér og virtust
Ihræringaíi'nar. koma úr norðri.
. — Jakob
DAL.VÍK — Jarðskjálftinn
byrjaði hér um svipað leyti, lið-
lega fiimimtán miín. yfir 11, og
fyrstu hræringarnar tóku að
minnsta kosti eina mínútu sem
var stöðug hreyfing. Sdðan komu
smákippir og einn um sjödeytið.
Skaði varð lítill sem enginn,
en þó varð vart við sprungur
í nokikrum steinhúsum, þó ekki
etórvægilegar. Talsvert tjón hef-
ur þó hlotizt af þessu. Eitthvað
Ihrundi af glervöru í verzlunum.
Það eru tæp 29 ár síðan hér
«rðu miklir jarðskjálftar og enn
situr í eldra fólki minningin síð
an þá. Óhug setti því að vonum
að eldra fólki, og margt fór út
eð skima og til að fylgjast með
drununum, sem hræringunum
fyigdu. _
Ég hef heyrt menn segja að
þetta sé mesti jarðskjálfti, sem
hér hefur komið síðan 1934, þótt
ekiki sé hann ýkjastór í saman
burði við þann, sem þá gek,k
— Kárf
HUSAVÍK — Hér virtist jarð
skjálftakippurinn ekki síðri en
1984. Lausamunir færðust úr
stað og bækur hrundu úr hillum,
Vitað er um að allmiklar
skemmdir urðu á einu húsi, að
Ásgarði 19. — S.P.B,
GRÍMSSTÖÐUM, Mývatns
sveit — Hér fundust fjórir jarð
skjálftakippir, hinn fyrsti
23.13, skömmu síðar allsriarpur
kippur og síðar tveir nokkru
vægari. ísinn á Mývatni sprakk
og liggja sprungurnar frá norð
vestri til suðausturs. fsinn
vatninu er víða 60-70 om. þykikur
— Jóhannes
REYKJAHLÍÐ við Mývatn —
Er jarðskjálftinn skall yfir sátu
menn á fundi að Skjóibrekku.
Sló óhug á fundarmenn; ekki
yfirgáifu þeir þó fundarsalíinn
Innflutningurinn jókst
Kortið sýnir hvemig 160. lengd
arbaugurinn, sem liggur um Kam
chatka-skaga tekur á Norðurpól-
num við af 20. lengdarbaug, sem
liggur um ísland.
— Jarðhræringar
Framhald af bls. 1
er vitað hvar hann átti upptök
sín.
• í fréttum norsku fréttastof
unnar NTB segir í dag, að jarð-
skjálftamælar í Uppsölum hafi
mælt jarðskjálfta á miðvikudags
kvöld kl. 23.19.56. Telja vísinda-
menn það, að jarðskjálftinn hafi
orðið milli íslands og Svalbarða
Segja þeir að hann hafi verið 7
stig að stærð, en það er
stærri jarðskjálfti en sá, sem
lagði Agadir í Marokko í eyði
fyrir nokkrum árum. Hann var 5
til 6 stig.
O í Bergen sýndu jarðskjálfba-
mælar tvo jarðskjálfta á mið
vikudagskvöldið. Sá fyrri varð
kl. 23.18.54 og telja jarðskjálfta-
fræðingar, að hann hafi orðið
14 þús. km fjarlægð frá Bergen,
í Kyrrahafi fyrir austan Ástralíu.
Síðari jarðskjálftinn mældist
Bergen kl. 00.02.46. Er talið, að
það sé jarðskjálftinn, sem kom
upp fyrir norðan ísland.
• í Strasbourg sýndu jarð
skjálftamælar snarpa jarðskjáKta
kippi milli íslands og Jan Mayen
um kl. 23.30 á miðvikudagskvöld.
• Aðfaranótt fimmtudagsins
fundust nokkrir veikir jarð
skjálftakippir á Ítalíu. Eina tjón
ið, sem vitað er að orðið hafi af
þeim, er að gamall kirkjuturn
nálægt Perugia, hrundi.
nema hvað margir hringdu heim
til sin til þess að vita hvort þar
hefðu orðið nokkrar skemmdir,
Ekki varð tjón á mannvirkjum.
— Pétur
ÆRLÆK, Axarfirði — Hér varð
jarðskjálftans greinilega vart og
færðust lausir munir úr stað,
klukkur stoppuðu en aðrar
skemmdir urðu ekki.
— Fréttaritari
VÍK — Fólk varð vart við jarð
skj'álftamn laust fyrir 11.30
gærkvöldi. Þetta voru nokkrir
vægir kippir og mjög stutt
rnilli þeirra, en samt var fyrsti
kippurinn það snarpur, að jarð
skjálftamælirinn, sem er hér í
Vik fór úr sambandi. Hann sýndi
þó fyrsta kippinn nægilega til
að staðfesta að þetta var stærsti
kippurinn, sem mælzt hefur
hann síðan hann var settur upp
hér. — Páll
Athugið!
að borið saman við útbreiðslv
er langtum ódýrara að auglýsa
i Morgunblaðinu, en öðrum
blöðum.
úr 6 milli. í 15 mi
Með lögum um lækkun að-
flutningsgjalda árið 1961 voru
lækkuð verulega gjöld á fjöl-
mörgum vörutegundum og þá
fyrst og fremst þeim, sem voru
í hæstu tollflokkunum og
grunur eða vissa lék á, að
smyglað væri í verulegum
mæli til landisins. Með þessum
tollalækkunum vannst tvennt
fyrst og fremst: Vöruverð
lækkaði til gagns fyrir al-
menning og stórlega dró úr
smyglinu, svo að ríkissjóður
fékk rneiri tekjur en áður,
þrátt fyrir tollalækkunina.
Skal hér tilfært dæmi, sem
sýnir þetta glögglega:
Tollar af kvensokkum lækk
uðu úr 132% niður í 52%.
Brá þá svo við, að innflutning
ur kvensokka jókst úr 6 millj.
árið 1961 í 15 millj. árið 1962.
Vafalaust dettur engum í
hug, að notkun þessarar vöru
hafi aukizt svo stórkostlega.
Trúlega hefur hún verið svip-
uð frá ári til árs.
Alþingi
Framhald af bls. 13.
um milljóna, er og verður tekið
af öllum þegnum þjóðfélagsins,
hvort sem þeir njóta rafmagns
eða ekkL Þetta misrétti má
hvorki né verður þolað til lengd-
ar og það út af fyrir sig að leið-
rétta það er minni vandi en hitt,
að konía rekstri núverandi raf-
orkuvera og rafveitna á viðun-
andi fjárhagslegan grundvöll.
En auk þess misréttar, sem
áður er drepið á, skal bent á, að
rafmagnið er sterkasti segullinn,
sem dregur fólkið frá ljóslausri
byggð inn í ljóshring þéttbýlis-
ins og í því liggur miklu meiri
vandi en svo, að loka megi aug-
unum fyrir þeim afleiðingum,
sem það hefur á þjóðfélagsheild-
ina.
Hundruð milljóna
Alþingismaðurinn ræddi ýtar-
lega þær ráðstafanir, sem ger-
legar væru til að koma rafveitun
um á viðunandi grundvöll, og
ekki rúm til að rekja það hér.
En alþingismaðurinn komst að
þeirri niðuistöðu, að hundruð
millj. þurfi til að koma öllum
þessum málum í viðunandi horf,
en þær verða hvorki teknar inn
á fjárlög ríkissjóðs né héraðanna
nema jafnframt sé fundin leið
til að afla tekna á móti, og í því
liggur vandinn.
Má ekki gera þeim
erfiðara fyrir
Loks ræddi alþingismaðurinn
nokkuð, hvernig unnt yrði að
koma rafmagni til þeirra 11 þús.
manna, er enn hafa ekki fengið
rafmagn, og lagði áherzlu á, að
ekki mætti flétta þeim vanda
saman við hinn, sem núverandi
fjárhag veitnanna væri samfara.
í umsögn raforkumálastjóra
segði, að ekki þurfi nýrra orku
vera með, þar sem orkuþörf
fólksins sé svo lítill. Hér er að-
eins um að ræða kostnað við
dreifingu eða byggingu smáorku
vera, sem helzt ættu að vera í
eign einstáklinga, sem þó yrðu
styrktir af ríkissjöði með hag-
kvæmum lánum. Ef um sam-
veitu er að ræða, ber ríkissjóði
að leggja fram % kostnaðar.
Vilji hérað legigja fram að sínu
leyti %, svo sem lög mæla fyrir
um, verður ekki með neinru
sanngirni hægt að neita héraðinu
um framkvæmdina og þann hluta
af hálfu ríkissjóðs, sem honum
ber að láta til framkvæmdanna.
Komi hins vegar í Ijós, að hérað
vildi ekki eða gæti ekki lagt
fram sinn hlut til framkvæmd-
anna, ber að sjálfsögðu að at-
huga, hvaða aðrar leiðir eru ó-
dýrari eða heppilegri til að fram-
leiða þar raforku.
„Mér er alveg íjóst,“ sagði al-
þingismaðurinn, að raforka frá
héraðsveitum ríkisins verður eigi
veitt inn á hvert heimili í land-
inu vegna fjarlægðar. En þau
býli má lýsa, sumpart með sam-
veitu á afmörkuðum svæðum og
sumpart með sérveitum fyrir
hvert býli. En hvernig sem það
er gert, þá má á engan hátt gera
þeim, sem þar búa, erfiðara fyrir
til að komast yfir þessi þægindi
en hinum, sem orku njóta frá
sanweitum ríkisins. .
- Maður gleymir
Framh. af bls. 24.
— Kippirnir voru allsnarp-
ir, svona 3—4 stig gæti ég trú-
'að. Efri hæðir á húsunum
sveigðust allmikið til og ým-
islegir munir hreyfðust til.
Margir hér urðu skelkaðir við
þessi ósköp og hlupu út úr
húsum. Fólkið var dálítið ó-
rólegt og ég er hræddur um
að mörgum hafi ekki oröið
svefnsamt, enda höfðust sum-
ir úti við alla nóttina.
— Eldra fólkið var yfirleitt
rólegt, enda var þetta ósköp
skaplegt miðað við jarðskjáift
ana 1934. Það var helzt yngra
fólkið, sem ekki fór úr fötun-
um af ótta við að sagan þá
endurtæki sig.
— Þeir, sem eldri eru hafa
þá trú, sem byggð er á langri
reynslu, að ekkert sé að ótt-
ast nema í fyrstu kippunum.
Þeir eru hættulegir.
— Jarðskjálftinn nú þolir
engan samanburð við ógnirn-
ar 1934, en hann byrjaði þá
upp úr eitt e.h., 2. júní. Ég
var staddur í sölubúð minni
og ætlaði að komast út, en
þess var enginn kostur. Ég
hrökklaðist bara sitt á hvað,
þar til það versta var afstað-
ið. Allt í húsinu var í einni
kös, húsgögn, eidavél og ofn-
ar. Fyrsti kippurinn hefur
ekki staðið meira en hálfa
mínútu, en þær sekúndur
voru anzi lengi að líða.
— Þá hrundu hér mörg hús
til grunna, en önnur skemmd-
ust. Ekkert hús, hvorki úr
steini né timbri, slapp við
meiri eða minni skemmdir.
Viðbrögð fólksins voru
svipuð og nú. Menn voru skelf
ingu lostnir og þorðu ekki að
fara inn í húsin í nokkra
daga. Sem betur fór var blíð-
skaparveður. Ekkert mann-
tjón varð. Það var hreinasta
mildi.
— Ástæðan var sú, að jarð-
skjálftinn hófst um matmáls-
timann og fáir voru komnir
á kreik eftir matinn. Systir
min var að ala barn og var
rétt búið að skilja á miLli,
þegar þetta dundi yfir. Hún
varð ekkert lirædd og var
bjargað út strax ' og það
versta var afstaðið. I»á sást
varla handaskU inni vegna
sementsryks.
— Maður gleymir slíkum
hamförum seint. Bylgjurnar
voru svo tíðar, að allt rann
saman fyrir augum manns,
svo ekki var hægt að -sjá
nokkurn skapaðan hlut.
— Þeir, sem staddir voru
úti við, sáu jörðina ganga í
bylgjum, og bílar, sem voru á
fullri ferð snarstöðvuðust. Já,
það var margt skrítið, sem
gerðist þá, sagði Sigurður P.
Jónsson að lokum.
WSLMm ÚtoSON hrL
QMAS ÁRHfíSON hdl
loefb*ðiskbifstofa
^Sím m2Sosm