Morgunblaðið - 20.04.1963, Síða 23

Laugadagur 20. apríl 1963
25
Ólofui Ósberg Þórhollsson
NÝLEGA var kveðinn npp í
Hæstarétti dómur í skaðabóta-
máli, er Ingvar Brynjólfsson,
starfsmaður hjá Eimskipafélagi
íslands, höfðaði gegn félaginu
vegna slyss, sem hann varð fyrir,
er var að störfum í þágu félags-
ins. Úrslit málsins í héraði urðu
þau, að Eimskipafélagið var
dæmt til að greiða hætur, en í
Hæstarétti var félagið sýknað.
Dómur þessi og ýmsir fleiri
svipaðs eðlis, er kveðnir hafa
hafa verið upp að undanförnu,
hera vitni um, að Hæstiréttur
fer sér hægar en áður í því að
fella hótaskyldu á vinnuveitend-
nr vegna slysa, er verða á mönn
um í starfi fyrir þá.
Málavextir í þessu máli eru
sem hér segir:
2. janúar 1960 vann stefnandi
í vörugeymslu stefnda á austur
hafnarbakkanum við að afferma
mjölsekki af pöllum vörubif-
reiða og láta þá á færiband.
Stóðu þeir uppi á pölluim bifreið
anna, tóku sekkina á milli sín
og létu þá á færibandið Úrkoma
var þennan var þennan dag, og
voru vörupallarnir því blautir
og gerðust hálir, er mjöl sáldrað-
ist á þá úr sekkjunum.
Klukkan laust gengin sex um
kvöldið kvaðst stefnandi hafa
fært sig til á palli þeirrar bif-
reiðar, sern þeir hafi þá verið
að afferma og hefði sér þá skrik
að fótur þannig, að hann hefði
steypzt niður af pallinum og lent
með bakið á öxulenda færibands
ins.
Við fallið munu þrír hryggja-
liðir hafa brotnað og var stefn-
andi óvinnufær í rúma fjóra mán
uði vegna slyss þessa.
Stefnandi krafðist bóta að upp-
hæð kr. 28.777.60 ásamt vöxtum
og málskostnaði. Hann reisti
kröfur sínar á því, að ekkert
hefði verið gert til að koma í veg
fyrir hálkuna á vörupöllunum í
umrætt sinn, eins og stundum
hefur verið gert, t. d. með sagi
eða með því að hreinsa þá við
og við. Við þetta hefðu vinnu-
aðstæður á pöllunum orðið ófor-
svaranlegar vegna hálku, sem
BÍðan hafði leitt til slyssins.
Stefndi bæri ábyrgð á vinnuskil-
yrðum þeim, er hann búi starfs-
mönnum sínum og því væri hann
ekaðabótaskyldur gagnvart stefn
anda á öllu því tjóni, er hann
hefði orðið fyrir vegna slyssins.
Stefndi, Eimskipafélag íslands,
byggði sýknukröfu sína á því, að
öll tæki, er notuð hefðu verið við
vinnu þá, er stefnandi fram-
kvæmdi hefðu verið í fullkomnu
lagi og ekki hefði verið um
neina vanrækslu að ræða af hálfu
þeirra, er sögðu fyrir yerkum á
vegum félagsins. Slys þetta hefði
því orðið annað hvort vegna gá-
leysis stefnandi eða fyrir hreina
óhappatilvilj un. Þá hefði stefn-
•ndi ekki kvartað yfir hálkunni
Við verkstjóra stefnda.
Svo sem fyrr segir var niður-
Btaða málsins í héraði, að bóta-
ébyrgð var felld á Eimskipafé-
lagið vegna slyssins og það dæmt
til að greiða stefnanda skaða-
bætur. Segir I forsendum dóms-
ins, að vinnuaðstæður á vöru-
pöilunum hafi verið óforsvaran-
legar vegna hálku í umrætt sinn.
Verkstjóranum hefði því borið
•ð sjá svo um, að gerðar yrðu
eérstakar ráðstafanir til að draga
úr hálkunni.
Hæstiréttur komst að annarri
niðurstöðu og segir svo í forsend
um dómsins:
„Pallar vörubifreiða verða
Jafnan hálir við flutning á mél-
vöru 1 úrkomu, og mátti (stefn-
•nda) vera það ljóst, þar sem
hann hafði unnið árum saman
hjá áfrýjanda að sams konar
•törfum og þeim, er slysið varð
▼ið. (Stefnandi) mátti því sam-
kvæmt reynslu sinni og öllum
aðstæðum vera á verði gegn
hálku á .bifreiðapöllunum. Að
þessu athuguðu þykja eigi vera
efni til að leggja á (stefnda)
ábyrgð á slysi (stefnanda)“.
Eimskipafélag fslands var því
sýknað af kröfum stefnanda, en
málskostnaður í héraði og fyrir
hæstarétti felldur niður.
X-
NÝLEGA var kveðinn npp í
Hæstarétti dómur í máli, er reis
út af hanaslysi, er varð hér í
Reykjavík 30. jan. 1959, er Skarp-
héðinn Jósefsson féll af hílpalli
og togaraskrúfa ofan á hann með
þeim afleiðingum að hann heið
hana.
Mál þetta var skaðabótamál,
sem höfðað var af Rósu Einars-
dóttur f.h. dánarbús Skarphéð-
ins heitins gegn Vélsmiðjunni
Héðni, Rvik. Gerði stefnanda hóta
kröfur að upphæð kr. 729.977.79.
Málavextir eru sem hér segir:
Að morgni hins 30. jan. 1959
skyldi flytja togaraisikrúfu af
geymslusvæði Vélsmiðjunnar Héð
ins við Vesturgötu niður í Slipp-
inn við Reykjavíkurhöfn. Þrem
starfsmönnum vélsmiðjunnar var
falið að framkvæma verk þetta
og var Skarphéðinn Jósefsson
einn þeirra.
Framkvæmd verksins var þann
ig hagað, að skrúfunni, sem var
2100 kg. að þyngd, var lyft með
kranabíl, en síðan var vörubifreið
inni R-1028 ekið undir hana og
hún látin síga niður á pall bifreið
arinnar, en þar voru fyrir framan
greindir þrír menn til að taka á
móti henni og hagræða henni á
pallinum, sem var úr tré. Snjóföl
var á palli bifreiðarinnar, sem
var ekki hreinsaður af áður en
skrúfan var sett á hann. Ekki var
skrúfan bundin á pallinn né skorð
uð á annan hátt. Engin skjólborð
voru heldur á pallinum, en á
brúnum hans voru jámvinklar,
sem stóðu mjög lítið upp fyrir yf
irborð pallsins.
ökumann bifreiðarinnar, er sat
inni í henni meðan hleðslan fór
fram, var kunnugt um öll framan
greind atriði, en kveðst hafa álit
ið, að snjórinn myndi pressast það
undir skrúfunni, að hún myndi
„bíta“ sig í pallinn, enda hafi það
ekki verið vanalegt að binda
skrúfurnar niður í svo stuttum
flutningum.
Er lokið var að setja skrúfuna
á pallinn tók Skarphéðinn sér
stöðu aftan á palli bifreiðarinnar,
enda átti hann að aðstoða við af-
feimingu. Var nú lagt af stað og
ekið sem leið lá eftir Vesturgötu,
en síðan sveigt norður Ægis-
götu, er hallar á þá átt niður að
höfninni. Er bifreiðastjórinn var
kominn langleiðina að Nýlendu-
götu, kveðst hann hafa heyrt
Skarphéðin banika í stýrishúsið
og hafi hann þá litið aftur og séð
að skrúfan var farin að renna
til á pallinum.
Skipti engum togum, að bif-
reiðastjóranum virtist Skarphéð-
inn stökkva út af vinstri hlið bif-
reiðarinnar og kveðst hafa séð
til hliðar, en bifreiðin var með
vinstri handar stýri, hvar Skarp-
héðinn datt á grúfu á götuna. Þá
kvaðst hann og hafa hafa séð
Skrúfuna renna á hús bifreiðar-
innar og snúast síðan út af vinstri
hlið pallsins og virtist honum hún
sporðreisast um leið.
Er skrúfan féll stöðvaði hann
alveg bifreiðina og fór út úr
henni. Sá hann þá Skarphéðin
liggja á grúfu á götunni, móts
við hús bílsins, og vissi höfuðið
fram með bílnum og var nær
honum en fæturnir. Skrúfan lá
þá á milli bifreiðarinnar og Skarp
héðins og var eitt blað hennar að
nokkru leyti yfir honum. Hann
var meðvitundarlaus og virtist
ökumanninum eitt blaðið hafa
lent á baki hans. Skarphéðinn
var látinn áður en hann komst á
Slysavarðstofuna.
Stefnanda reisti kröfur sínar á
því, að óforsvaranlega hafi verið
gengið frá skrúfunni á pallinum
með því að láta hana liggja ó-
bundna og algjörlega óskorðaða á
snævi drifnum pallinum, er hafi
verið á skjólborðs og kantlista.
Hljóti Vélsmiðjan Héðinn h.f. að
bera fébótaábyrgð á tjóni því, er
af slysinu hlauzt, bæði skv. regl-
um bifreiðalaga, svo og sam-
kvæmt reglum þeim, er gilda um
ábyrgð vinnuveitenda á verkum
starfsmanna sinna, enda hafi
Skarphéðinn heitinn ekki eins og
á stóð, haft aðstöðu til að forðast
slysið eða koma í veg fyrir það.
Þá hafi hér verið um hættulegt
verk að ræða, og beri stefndi því
fébótaábyrgð á slysinu skv. þeim
bótareglum, er gilda um hættu-
lega starfsemi á vettvangi skaða-
bótaréttar.
Stefndi krafðist sýknu og
byggði þá kröfu sína á því, að
menn þeir, er unnu að flutningi
skrúfunnar, hafi verið þaulvanir
slíkum störfum, og auk þess hafi
Skarphéðinn heitinn verið vél-
stjóri og jámsmiður að menntun.
Slysið hafi orðið fyrir óhappatil-
viljun, enda ekki annað að sjá, en
gengið hafi verið forsvaranlega
frá skrúfunni á bílpallinum, þótt
hún hafi að vísu verið óbundin
og óskorðuð, en slíks hefði eigi
átt að vera þörf, þar sem ekið
hafi verið gætilega og skrúfan
2100 kg að þyngd. Þá hafi að
nokkru leyti mátt um kenna ó-
aðgætni Skarphéðins heitins
sjálfs.
Niðurstöður málsins f héraði
voru þær, að stefndi var dæmdur
til að bera % hluta tjónsins, en
stefnanda sjálf % hluta.
í Hæstarétti var stefndi dæmd-
ur til að greiða % hluta tjónsins
og sú upphæð þótti hæfilega á-
kveðin kr. 277.268,20 ásamt vöxt-
um og kr. 40.000.00 í málskostnað
fyrir báðum réttum.
AÐALFUNDUR Skáksambands
íslands var haldinn sl. þriðju-
dagskvöld í Breiðfirðingabúð.
Forseti sambandsins, Ásgeir Þór
Ásgeirsson, flutti skýrslu stjórn
arinnar og greindi m.a. frá
helztu mótum innanlands á síð-
asta starfstímabili stjórnarinnar
og frá Olympíuskákmótinu í
Varna í Búlgarm, en þar átti ís-
land sveit. Hann vakti athygli
á því að ný kynslóð sterkra skák
manna væri í hraðri uppsigl-
ingM.
Breytingar þær, sem gerðar
voru á lögu/n sambandsins 1960
og sú stefna stjórnarinnar að
gefa ungum skákmönnum tæki-
færi til þess að reyna hæfni sína
í sterkum mótum innanlands og
utan hefði gefið mjög góða raun.
Þátttaka í Skákþingi Islands
færi vaxandi með hverju ári og
væri þingið nú að öðlast þann
sess, sem því bæri. Aukinn stuðn
ingur ríkis og Reykjavíkurborg-
ar ætti að geta stuðlað að enn
almennari iðkun skáklistarinnar
hér á landi. Þá greindi forseti
frá fyrirhugaðri keppni milli
ÞANN 26. marz sl. lauk í Karol-
iniska sjúkrahúsinu í Stokkhólmi
æviraun ungs manns. Hann var
kominn utan af íslandi að leita
sér lækninga við meini, er hann
hafði barizt við frá fæðingu. Sú
leit átti sér skjótan endi.
Okkur mönnum er tamt að
róma hæst þá baráttu, er fram
fer fyrir augliti heimsins. Því
stærri hetjur verða menn í augum
annarra, sem meira er borizt á.
Lofið stígur í hlutfalli við um-
svifin, hrifningin yfir unnum
sigri er háværust sé blásið í
lúðra fyrir sigurvegaranum. —
Og samúðin er okkur einnig út-
bærust á stopulum stundum
skyndilegra geðhrifa, við slysfar-
ir eða önnur óvænt ósköp. Okkur
sést tíðum yfir það stríð, sem
háð er í kyrrþey, einkum ef það
stendur lengi, einkum ef sterk-
asta vopnið í baráttunni er e.t.v.
þolinmæðin, þrautseigjan. Það
blæs enginn í lúðra þó að þolin-
mæðin vinni sigra. Hennar sigrar
láta svo lítið yfir sér. Við veitum
þeim ekki athygli. Og samúð okk
ar lætux einnig á sér standa, fari
baráttan fram á þessum vett-
vangi. Við hugsum með okkur,
að nógur sé tíminn. Kannski
hvarflar að okkur, að þetta sé
engin barátta, hún sé svo fyrir-
ferðariítil, að hún geti tæpast
verið erfið. Og svo er henni allt
í einu lokið, og við skiljum
skyndilega, að þetta var erfið bar
átta, svo erfið sem mannleg bar-
átta getiu- orðið. Og okkur verð-
ur einnig ljóst, að hér hafa í
kyrrðinni verið unnir stórir sigr
ar, — svo stórir sem mannlegir
sigrar geta orðið.
nemenda gagnfræðaskóla Reykja
víkur, sem ráðgerð væri næsta
vetur.
Helztu mót erlendis í sumar,
sem líklegt er að íslenzkir skák-
menn taki þátt í er Svæðamótið,
sem haldið verður í Austur-
Þýzkalandi dagana 29. júní til
27. júlí, Skákþing Norðurlanda,
sem verður í Odense 21. júlí til
1. ágúst og Heimsmeistaramót
unglinga, sem hefst 10. ágúst í
Leningrad.
Fundurinn samþykkti tillögu
Asgeirs Överby, Isafirði, um
styrkveitingar til keppenda ut-
an af landi í meistaraflokki og
landsliðsflokki á Skákþingi ís-
lands. Samþykktar voru inn-
tökubeiðnir taflfélaga Dala-
manna og Fáskrúðsfirðinga.
Stjórn Skáksambands Islands
er nú þannig skipuð:
Forseti: Ásgeir Þór Ásgeirsson
og meðstjórnendur þeir Baldur
Pálmason, Gísli R. ísleifsson,
Þorvaldur Jóhannesson og Þór-
ir Ólafsson. — Varastjórn: Guð-
mundur Arnlaugsson, Guðlaug-
ur Guðjónsson og Jóhann Þórir
Jónsson.
Ólafur Ásberg Þórhallsson veer
fæddur 2. desember 1936. Foreldr
ar hans voru hjónin Þórhallur
Þorkelsson frá Brjánsstöðum í
Grímsnesi og Halldóra Ólafsdótt-
ir frá Fossá í Kjós. Óláfur ólst
upp að heimili foreldra sinna I
Reykjavík, en í bernsku var hann
alla jafna á sumrin með móður
sinni að Valdastöðum í Kjós. Þótti
honum þar sitt annað heimili.
Ólafur gekk aldrei heill til skóg-
ar. Olli hjartasjúkdómur honum
ævilangri kvöl. Við þeim sjúk-
dómi var honum leitað lækninga
í Svíþjóð, er hann var á 15. ald-
ursári. Skipti mjög um til hins
betra við þá för, þó að því færi
fjarri, að fullur bati fengist. Eftir
heimkomuna hóf Ólafur nám við
Tónlistarskólann og stundaði það
af kappi um árabil. Lagði hann
stund á píanóleik og náði góðum
árangri, enda frábærlega tón-
elskur og ástundunarsamur. Er
stundir liðu ágerðist sjúkleiki Ól-
afs, og var sá kostur tekinn að
fara öðru sinni til Svíþjóðar, enda
höfðu lækningaaðferðir tekið
miklum framförum á þeim túna,
sem liðinn var. Voru miklar von-
ir bundnar við þá ferð, þó að
hún yrði sú hinzta.
Svo sem vænta má naut Ólaf-
ur aldrei þeirrar hlutdeildar I
gjöfum lífsins, sem heilbrigðir
eiga kost. Sjúkdómsbyrði hans
var þar hvarvetna fjötur um fót.
Hér fór þó sem oftar, að líkn var
lögð með þraut. Ólafur bjó yfir
sjaldgæfum hæfileikum til að
leika á þá strengi síns innra
manns, sem daganna önn að jafn
aði sljóvgar hjá þeim, er heilir
fara. íhygli hans og næmleiki
samfara hlédrægni og dulu lund-
erni brá birtu yfir langa daga.
Og elska hans til þeirra, sem hon-
um voru nákomnastir var afl-
gjafi þessa sólskinsbjarma. Stöð-
ugur lestur blaða og bóka jók
einnig skilning hans og víkkaði
sjóndeildarhringinn, svo að hann
var manna fróðastur um menn og
málefni, þó að dult færi. Þennan
gróður allan vökvaði regn tón-
anna, en hljómlistin var ávallt
hans ríkasti unaður. — Sterkasti
þátturinn í skapgerð Ólafs var þó
þolinmæðin, þrautseigjan og
bjartsýnin, hin sívakandi von uim
að um síðir yrði unnt að ráða bót
á meini hans. Það var þessi eigin-
leiki sem sífellt sigraði vonleys-
ið og óttann á hverju sem gekk.
Það var einnig þessi eiginleiki,
sem í nýrri og skærari mynd
fylgdi Ólafi á hinni síðustu för,
— allt til hinztu stundar.
Við nemum staðar að leiks-
lokum og undrumst: Hverju sætir
það, að á menn skuli lögð byrði
ævilangrar þjáningar, án þess að
nokkru sinni linni fyrr en í dauð-
anum? Hverju sætir það, að einn
skuli heill, en annar sjúkur? Hvar
er kærleikur Guðs og máttur?
Hvar er sigur Guðs yfir böli
barna sinna? Þetta er ævarandi
spurning. Og henni hefur ef til
vill aldrei verið svarað til fullr-
ar hlítar. — Og þó hefur henni
verið svarað. Jesús Kristur hefur
hér sem í öðru gefið það svar, eir
eitt nægir. Þegar vonirnar eru
brostnar, þegar harmurinn er al-
gjör og örvæntingin dýpst, þegar
okkur finnst jafnvel Guð hafa
beðið ósigur, þá svarar hann með
þeim orðum, sem í senn eru upp-
haf, endir og innihald allrar til-
veru: Ég er upprisan og lífið. Sá
sem trúir á mig mun lifa þótt
hann deyi. í þeim orðum er fólg-
in lausn Guðs, fyrirheit hans og
sigur, huggun þeim sem enn
stríða, hjáipræði þeim sem sofn-
aðir eru. Andspænis þessu svari
dregur úr þjáningu okkar mann-
anna, eimiig gleðin verður smá.
Við skynjum, að þetta er sú eina
staðreynd, sem nokkru varðar
jafnt hér á jörðu sem í hinum
komandi hc-imi. Á þessum erfiðu
dögum þakka ég Guði slíka gjöf
og bið þess, að ástvinir Ólafs megi
huggast við það undursamlega
fyrirheit.
— H. S.
Ný kynslóð fjöl-
hæfra skákmanna