Morgunblaðið - 25.04.1964, Qupperneq 13
Laugardagur 25. apríl 1964
MORGUNBLAÐIÐ
13
-4.
Guðinunfluir Guðinundsson, Núpstúni:
Um veifiimál Arnesinga og
tilboð SVFR
Ég hef nokkra löngun til að rifja
upp ýmislegt í sambandi við
fund Veiðifélags Árnesinga, sem
fram fór að Seifossi 26. f. m. og
sitthvað fleira, sem hefur gerzt
og-er að gerast í þeim félagsskap.
Eins og feunnugt er gerði
Stangaveiðifélag Reykjavíkur
leigutilboð í allt vatnasvæði Ölf-
usár-Hvíbár sl. haust og það var
þetta stórmál, sem var tilefni
fundarins og eina málið, sem
nokkru skipti, sem rætt 'var á
fundinum.
Meirihluti stjórnar Veiðifélags-
ins iagðist með óllu sínu afli
gegn tilboðinu og taldi því margt
til foráttu. Tillaga frá meirilhluta
stjórnarinnar, sem bæði var fiá-
munalega klaufaiega og ósmekk-
lega orðuð, þess efnis að hafna
til'ooðinu, var samþykkt með 105
atkvæðum gegn 79. Leigutiiboð
SVFR var kr. 2Vz milljón á ári
til 10 ára og kr. 500.000,- til fiski-
ræktar árlega. Þetta tilboð gerði
kr. 300,00 fyrir hverja einingu
vatnasvæðisins.
Stangaveiðifélagið lót þá ósk
fylgja tilboðimu, að því bærist
svar um áramót eða í síðasta lagi
fyrir 1. febrúar. Við þessari kurt-
eislegu ósk brást veiðifélags-
stjórnin svo myndarlega, að fund
urinn um málið var haldimn 26.
febrúar. Ennfremur óskaði SVFR
þess að fá að senda áheyrnarfull-
trúa á fundinn. Því var neitað.
Hvers vegna? Óttaðist meirihluti
Veiðifélagsstjórnarinnar, að and-
stæðingar hennar í þessu máli
myndu biðja hann um skýringar
á ýmsum atriðum tilboðinu við-
víkjandi og svör hans yrðu
kannski þannig, að þau myndu
rugla suma og gera þá blendna
í trúnni, sem þeir voru búnir að
„kristna", kannski með svolitlum
vafasömum skýringum á leigutil-
boðinu. Það er ekki nema von,
því þeir vildu ekki eiga það á
hættu, að allt þeirra erfiði frá
(því að tilboðið kom fram til
febrúarloka, yrði gert að engu á
síðustu stundu. Þessi ákvörðun
meirihluta veiðifélagsstjórnarinn
ar að neita SVFR um að fá að
hafa áheyrnarfulltrúa á fundin-
um er alveg einstakt í sinni röð
og hefur mælzt afar illa fyrir,
eins og fram kom hjá morgum
ræðumönnum á fundinum.
í sambandi við bæði þessi til-
mæli SVFR hefur meirihluti
stjórnarinnar komið vægast sagt
mjög leiðinlega fram, óviburlega
og af lítilli kurteisi. Meiriihluti
stjórnarinnar hefur vitað hvað
hún var að gera, þegar hú.i dró
það langt umfram það sem óskað
vár að taka ákvörðun í málinu.
Aðstaða SVFR var því verri að
standa við tilboðið því lengur
•em leið, enda var komið á yztu
tnörk.
Formaður stjórnarinnar og sam
he rjar hans héldu því fram, að
leigutilboðið væri alltof lágt, þeg
• r það væri borið saman við það
sem Vatnsdalsá væri leigð fyrir,
og óvíst væri um gengi pening-
anna í framtíðinni. En það var
einmitt þetta, sem minnat /ar á
í tilboðinu, að SVFR væri reiðu-
búin að taka tillit til, og það var
laukrétt sem Einar á Hæli sagði,
«ð um þetta mundi auðvelt að
gera pottþétta samninga. Og ef
þetta hefur verið ástæðan að leig
«n væri of lág, því hafa þeir þá
ekki leitað eftir hærra tilboði
Því hefur vatnasvæðið eloki verið
fcoðið út og reynt að krækja í
eimhvern enskan milljónera, sem
væri fús til að borga nokkrar
milljónir í viðbót? Það væri víst
enginn á móti því. En þetta hefur
ekki verið gert og ekkert sem
bendir til þess að það verði gert.
Meirihluti stjórnarinnar vill
haLda öllu í sama horfinu. Hún
viil að þeir sem fram að þessu
hafa haft aðstöðu til að hremma
mest af laxinum haldi stöðu sinni
áfram, þótt aðrir hafi ekki neitt.
Allur jöfnuður í þessu máli er
henni eitur í beinum. Og þá
finnst henni þetta ekki nóg. Á
auka fundinum á Selfossi fékk
hún það samþykkt að félagið
tæki alla veiði í sínar hendúr 10
fyrstu daga veiðitímans og 5 þá
síðustu. Þá væri öll net tekin upp
og öll stangaveiði bönnuð öðrum
en félaginu.
Það var látið í það skína, að
þetta væri mikil fórnfýsi og
drengskapur af hendi neta-
manna. En kunnugir vita betur.
Þessir fyrstu og síðustu dagar
eru einmitt sá tími, eftir því sem
netamennirnir sjálfir hafa sagt,
sem lang minnst veiðist í Ölfusá
og Hvítá. Og það skyldi ekki vera
að búið væri að taka netin upp í
flestum ánum, áður en keimtr að
þessari 5 daga fórn. En þessu er
öðruvísi farið með bergvatnsárn-
ar og' þveröfugt. Þar eru fyrstu
og síðustu dagarnir venjulegast
beztir. Þannig er það hér við
Stóru-Laxá. Þessi breyting á
veiðiréttinum torveldar mjög
möguleika þeirra, sem búa við
bergvatnsárnar, að koma þeim í
eitthvert verð eða jafnvel eyði-
lagt hann með öllu í mörgum til-
fellum. Dálaglegt framferði það.
Ágóðann af þessari nýju skip-
an á svo að nota til fiskiræktar.
Allt í einu fékk meirihluti stjörn
arinnar brennandi áhuga á fiski
rækt. Þegar stjórnarformaðurinn
var um daginn á Selfossfundin-
um að útrnála þennan mikla
ræktunaráihuga, þá datt mér í
hug revíuleikari og enginn við-
vaningur, sem ætti marga aðdá-
endur. En þeir, sem eru kunnugir
fortíð þessa félagsskapar, sjá í
gegnum leikaraskapinn.
Ræðumenn stjórnarinnar
reyndu að gera þetta að tilfinn-
ingamáli. Sögðu að það væru
ekki peningárnir fyrst og fremst,
heldur hitt að afsala ekki réttin-
um, gerast ekki þrælar o.s.frv.
Þannig var allur þeirra málflutn-
ingur.
Hefði meiri'hluta stjórnarinnar
verið alvara að afla fjár í þessu
skyni, þá hefði hún farið öðru-
vísi að, í stað þess að vera með
þennan óskapning, sem hvorki
er fugl né fiskur. Hú hefði lagt
gjald á hvern lax, sem veiddist
á vatnasvæðinu. Vitanlega hefði
það lagzt þyngst á þá sem mest
veiða, netamennina. Þetta hefði
verið það einfaldastá, örugigasta
og arðvænlegasta ráðið til að
afla fjár, og síðast en ekki sízt
það réttlátasta. En þetta datt
þeim ekki í hug. Þó er þetta allt
ósköp skiljanlegt. Þetta er ekki
gert af ræktunaráihuga, þó hann
sé nú mikill í orði. Meirihluti
stjórnarinnar er knúinn fram af
utanaðkomandi þvingun. Þvælist
út í þetta vegna þess ákvæðis
í leigutilboði SVFR, að leggja
fram Vz milljón til fiskuppeldis
árlega. Þetta var of stórt fram-
lag. Það varð að hafa einihver
látalæti í frammi, svona til mála-
rnynda. Ýmsar auðtrúa sálir gætu
þá tekið það sem góða gilda vöru,
svona fyrst.
Það er ekki sama hvort menn
ganga að verki með áhuga og
dugnaði, eins og SVFR hefði
gert, eða aðeins til að sýnast.
Aðalsjónarmið meirihluta þeirra,
sem með stjórn félagsins fara, er
veiðiskapur. Þannig er, að meiri-
hluti þeirra, sem í stjórninni
sitja, hafa mikilla hagsmuna að
gæta, hvað veiðiskap snertir,
bæði í Ölfusá og Hvítá, og það
verður ekki annað séð en að við
þetta atriði, veiðiskapinn á líð-
andi stund, sé hugur þeirra allur.
Hvað framtiðin ber í skauti sínu
er þeim óviðkomandi. Það er
slæmt að þetta skuli vera svona.
En svona er það og svona verður
það, þar til þeir sem eitthvað
hugsa léngra fram í tímann en
um daginn í dag, taka við stjórn-
artaumunum. Þannig standa mál-
in í dag. Afturhald, kyrrstaða.
Engin ljósglæta um betri né batn
andi framtíð, nema síður sé.
Á fundinum á Selfossi kom í
ljós alleinkennilegt fyrirbrigði.
Nokkrir félagsmenn sem aldrei
hafa fengið neitt fyrir sinn hlut
í vatnasvæðinu og alveg útilokað
að það verði á meðan það fyrir-
komulag ríkir, sem hefur verið
og er, en hefðu fengið drjúgan
skilding ef leigutilboð í SVFR
hefði verið tekið. Þeir fylgdu
meirihluta stjórnarinnar og
greiddu atkvæði á móti sínum
eigin hagsmunum og þeim, er
þeir áttu samstöðu með. Þetta
sýnir það, hvernig tala má um
fyrir mönnum, sem ekki gera sér
sjálfir grein fyrir gangi málamna.
Guðmundur á Kópsvatni skrif-
aði fyrir nokkru grein sem kom
í Tímanum um leigutilboð SVFR.
Þegar ég hafði hlaupið yfir grein
in„ sá ég strax I hvaða tilgangi
hún var skrifuð. Hún var skrifuð
(L'Aventura),
itölsk, Bæjarbíó, 145 mín.
Leikstjóri: Michelangelo
Antonioni.
ÞAÐ er sannarlega ævintýri að
fara suður í Bæjarbíó um þessar
mundir, ævintýri sem ekki gleym
ist strax, og það verður að skrif-
ast , á menningarreikning stór-
skuldugra áhorfenda, ef Ævin-
týri Antonionis verður ekki sýnt
þar lengi. Hér er um að ræða
merkilegt og stílskapandi kvik-
myndaverk og ég efast um að
eftirtektarverðari kvikmyndir
verði sýndar hér næstu mánuð-
ina. Þegar Ævintýrið var fyrst
sýnt í Cannes 1960, var Antoni-
oni lítt kunnur utan fámenns
hóps áhugamanna, en er nú við-
urkenndur sem einn merkilegasti
kvikmyndahöfundur heimsins. —
Ævintýrið er fyrsta mynd hans
sem sýnd er hér á landi, en innan
skamms mun Tónabíó sýna aðra
mynd hans, Nóttina (La Notte),
og er- það tilhlökkunarefni, því
myndir hans marka tímamót í
kvikmyndaþróun heimsins.
í skemmtiferð til klettaeyju
nálægt Sikiley, hverfur ung
stúlka, Anna (Lee Massari), og
um stund virðist áhorfandinn
mega búast við spennandi og dul-
arfullri mynd á la Hitchcock, þeg-
ar elshugi hennar Sandro
(Gabriele Ferzetti), og vinkona
hennar, Claudia (Monica Vitti),
hefja umfangsmikla leit að henni.
En á meðan leitinni stendur, bein
ast ástríður Sandros að Claudiu,
sem reynir að halda sér í skefjum
vegna sektartilfinningar gagn-
vart horfinni vinkonu sinni. En
undir yfirskini leitai'innar liggja
leiðir þeirra saman og brátt hverf
ur þörfin og löngunin til að finna
Önnu og myndin snýst ekki leng-
ur um hvarf hennar, heldur sam-
band Sandros og Claudiu, sem
verður sífellt nánara. En þegar
tilfinningasamband þeirra virðist
sem sterkast, lætur Sandro glepj-
ast af hótelskækju. Claudia kem-
ur að þeim og flýr, niðurbrotin.
Þau hittast fyrir utan hótelið, þar
sem Sandro grætur af sjálfsfyrir-
litningu og í grárri morgunskím-
til að vekja sundrung og tor-
tryggni, að lauma því inn hjá
veiðieigendum, að ætlunin sé að
véla þá og féfletta.
Ég ætla ekki að fara langt út
í þetta ritverk Guðmundar á
ICópsvatni. Ég ætla aðeins að fara
nokkrum orðum um þennan upp-
vakning hans, jökulvatnið sem
uppeldisstöð. Ég held að það sé
ætlun hans, að það geri ekkert
til, þó enginn lax komist úr
jökulvatninu, hann hrygnir bara
í Hvítá og þá sé öllu borgið.
Þessi viturlega speki hefur ekki
rekið upp kollinn nú um nokk-
urn tíma fyrr en Guðmundur er
svo greiðvikinn að koma henni
aftur á flot. En hún var fyrir
eina tíð á ferðinni. Það var víst
hugmyndin að fá þessu trúað —
og það verða alltaf einhverjir til
að trúa, hversu mikil vitleysa
sem sögð er. í grein í Suðurlandi
25/3 1961 segi ég um þessa spá-
nýju vizku.
„Það hefur verið sagt í mín
eyru að laxinn hefði ekkert að
vilja upp í bergvatnsárnar, því
hann hrygndi alveg' eins í Hvítá.
Jú, hann hrygnir sjálfsagt í
Hvítá, en það er bara sá galli á
þeirri hrygningu að þau hrogn,
sem þar falla, verða aldrei að
löx'um. Þetta veit og skilur hvert
fermingarbarn, en hvort stjórn
veiðifélags Árnesinga skilur
þetta, skal ég láta ósagt.“
Síðan hefur ekki verið á þetta
minnzt, þar til nú, að upphafs-
mönnum þeirrar uppeldisfræði
unni leggur Claudia fyrirgefandi
hönd sina á álútt höfuð Sandros.
Ævintýrið er mynd um angist
tilverunnar, sálarlega einangrun
mannsins og einmanaleika. í
henni kemur fram sú skoðun
Antonionis, að maðurinn sé ávallt
einn og hvað tilfinningum og sið-
gæði viðkemur, sé hann ákaflega
óþroskaður og íhaldsamur á móts
við vísindalega þroska hans. Til-
finningalíf hans er mjög hverfult
og hin öfgafulla sókn hans á eró-
tíska sviðinu og áherzlan sem
hann leggur á erótíkina, er að-
eins merki um leit og fálm eftir
raunverulegum tilfinningum og
ást, sem hann hefur glatað, eða
getur ekki staðið undir. í sínum
innhverfa og hæga stil kafar
Antonioni svo djúpt niður í sál-
arlíf persónanna, að sú spurning
vaknar ef til vill hvort hann geri
ekki of miklar kröfur til skiln-
ings og eftirtektar áhorfenda, sem
vanastir eru því að áhugi þeirra
og eftirtekt sé vakinn á sama
hátt og skrautglingri og dóti er
hringlað framan í rellótt unga-
barn. Hér er mynd sem krefst
mikils af áhorfandanum, en gefur
honum aftur á móti mikið í stað-
inn ef hann gefur sig á vald stíl
hefur bætzt nýr liðsmaður, Guð-
mundur á Kópsvatni. Guðmund-
ur er stúdent.
Nú vil ég gefa Guðmundi vint
mínum gott ráð, sem ég vona að
hann kunni að hagnýta sér. Eins
og hann veit hef ég nokkuð oft
snúist í kringum kindur, oftast
að þörfu, en líka stundum farið
langt úr leið einungis til að sjá
kindur í öðrum sveitum eða hér-
uðum. Ég hef ekki talið þetta
eftir mér. Ég hef haft gaman af
þessum erli, skemmt mér við
þetta með ágætum. Og stundum
hafa ýmsir meira að segja trúað
mér fyrir því að velja fyrir sig
undaneldiskindur og' talið sig
hafa hagnað af. Af þessu getur
Guðmundur dregið þá ályktun,
að ég slagi þó nokkuð upp í haran
í fjármennsku, þó ég hafi ekki
skrifað eins mikið um kinöur og
hann og það muni vera óhætt að
fara eftir því, sem ég legg tii,
þegar kindur eru annars vegar.
Nú er það mitt ráð, að Guð-
mundur fari með ærnar sínar
upp á Hofsjökul fyrir sauðburð
í vor, því þar sem hann telur góð
skilyrði fyrir fiskungviði í jökul-
vatninu, þá er honum chætt að
treysta því að þau séu nákvæm-
lega þau sömu fyrir unglömb á
jöklinum sjálfum og ekki ættu
þau að vera lakari. Þarna gæti
Guðmundur sannað kenningu
sína. Og það gæti komið sér vel
fyrir meirihluta veiðifélagsstjónn
arinnar. Að öðrum kosti er óvíst,
að henni verði pessi skrif Guð-
mundar að nokkru liði.
Núpstúni 21/3 1964.
Guðm. Guðmundsson.
Antonionis, rólegum og æsingar-
lausum, þar sem fátt virðist ger-
ast, en svo óendanlega margt ger-
ist í raun og veru, í einu augna-
tilliti eða handahreyfingu, þar
sem umhverfið er svo samofið
persónunum og efninu að þær og
umhverfið eru eitt og raunar ó-
gerlegt að hugsa sér persónurnar
án þessa umhvesrfis. StíLl hans
er svo fíngerður, viðkvæmur og
hljóðlátur, að án ýtrustu eftirtekt
ar getur allt farið fyrir ofan garð
og neðan hjá þeim sem ekki hafa
sett sig inn í myndina og gefið sig
á vald hennar. Ævintýrið er
mynd sem áhorfandinn annað-
hvort varpar frá sér algjörlega í
heild, eða meðtekur að fullu. Þar
er tæplega millivegur.
Ævintýrið er einstaklega film-
rænt verk, það er óhugsandi sem
bókmenntalegt verk og raunar
ekki hægt að lýsa því í orðum,
þótt tilraunir séu til þess gerðar.
Frásögnin liggur öll í myndinni,
stílnum, hverri hreyfingu og til-
liti og því sem ekki er sagt eða
gert. Og eins og hjá öllum mikl-
um kvikmyndaskáldum eru leik-
endur nær eingöngu verkfæri í
höndum leikstjórans og hér virð-
ist Antonioni hafa fullt vald á
sínum leikendum. Allur leikur er
dempaður, hvergi spennt á bog-
anum eða ofleikið, frekar hið
gagnstæða. Monica Vitti, sem
leikið hefur í öllum síðari mynd-
um Antonionis og er nú eigin-
kona hans, er einstaklega „fóto-
genísk“ og dásamlega fögur og er
eins og sköpuð fyrir Antonioni.
Kvikmyndun er frábær, raunar
Framh. á bls. 11.