Morgunblaðið - 29.04.1964, Blaðsíða 14

Morgunblaðið - 29.04.1964, Blaðsíða 14
14 MORGU N BLAÐiÐ Miðvikudag'ur 29. apríl 1964 f0í>rj0iml>Jafrí& Útgefandi: Framkvæmdastjóri: Ritstjórar: Auglýsingar: Ú tbreiðslus t j óri: Ritstjórn: Auglýsingar og afgreiðsla: Askriftargjald kr. 90.00 í lausasölu kr. Hf. Árvakur, Reykjavík. Sigfús Jónsson. Sigurður Bjarnason frá Vigur. Matthías Johannessen. Eyjólfur Konráð Jónsson. Árni Garðar Kristinsson. Sverrir Þórðarson. Aðalstræti 6. Aðalstræti 6. Sími 22430. á mánuði innanlands. 5.00 eintakið. AFSTAÐA FRAM- SÓKNAR VEKUR ATHYGLI k ð undanförnu hefur mál- gagn Framsóknarflokks- ins margsinnis reynt að æsa til nýrra kaupkrafna, og hef- ur blaðið í því efni gengið feti framar en kommúnistar, svo að augljóst er, að Fram- sóknarforkólfarnir eru að reyna að espa kommúnista til atlögu, líkt og 1961, þegar Ey- steinn Jónsson hét kommún- istum því, að SÍS mundi gera svikasamning, ef þeir gerðu kaupkröfur, sem ljóst væri að efnahagurinn gæti ekki staðið undir. Eftir þessari iðju Fram- sóknarforystunnar taka menn, og þeir veita líka athygli hverskyns fölsunum Tímans í þeim tilgangi að reyna að sannfæra fólk um að hagur þess hafi ekki batnað, þar á meðal þeirri iðju að slíta vísi- töluna í sundur og birta einn þátt hennar sem hina raun- verulegu framfærsluvísitölu. í sambandi við þróun kaup- gjalds- og verðlagsmála er ekki úr vegi að víkja að því, að þegar viðreisnarráðstafan- irnar voru gerðar snemma á árinu 1960 lýsti ríkisstjórnin því yfir, að hún teldi að allir yrðu nokkuð á sig að leggja til þess að treysta efnahag landsins, enda var ástandið þá vægast sagt ískyggilegt. Við- reisnarstjórnin taldi, að vísi- tala framfærslukostnaðar mundi hækka um 3% og þá hækkun yrðu landsmenn allir að taka á sig án kauphækk- ana. Reyndin varð sú, að í nóvemberbyrjun 1960 var vísitalan 102,7 stig og 103,1 stig í desemberbyrjun. Þannig stóðust útreikningar stjórnar- innar fullkomlega. En jafnframt er þess að gæta, að hér var í rauninni ekki um 3% kjararýrnun að ræða, því að menn höfðu margháttað hagræði af auknu vöruframboði og vaxandi at- vinnu, sem ekki kom inn í vísitölureikning, þannig að ástæða er til að ætla, að í raun réttri hafi enginn kjara- rýrnun orðið, þótt Viðreisnar- stjórnin teldi, að hún gæti orðið einhver, meðan verið væri að rétta við fjárhaginn. Vorið 1961 buðust launþeg- um kauphækkanir, sem námu framleiðsluaukningu og hefðu þannig orðið raunhæfar kjara bætur, en þegar Framsóknar- forystan og kommúnistar sáu, að þannig yrði hagur lands- ins tryggður og kjarabætur mundu verða jafnar og stöð- ugar, brugðu þeir hart við og knúðu fram kauphækkanir, sem efnahagslífið gat ekki staðið undir og SÍS gerði svikasamningana alræmdu. Hin pólitíska heift Fram- sóknarforkólfanna er svo mikil, að þeim virðist detta í hug að vega nú í sama kné- runn. En undirbúningur þeirr ar iðju, sem birzt hefur á síð- 1 Þetta skiptið fer svo að urslitin í kaupdeilu LO og um Tímans, hefur hlotið al- menna fordæmingu, einnig meðal óbreyttra Framsóknar- manna, svo að ný tilraun í þessa átt mun sízt af öllu auka gengi Framsóknarfor- ystunnar og er það þó þegar orðið lágt innan flokksins, því að fjöldi Framsóknar- manna er þegar orðinn upp- gefinn á forystu Eysteins Jónssonar, Þórarins Þórarins- sonar og annarra pólitískra braskara. FORÐUMST GENGISFELLINGU hinar þegar 1 hækkanir miklu kaup- voru knúnar fram í desembermánuði, ótt- uðust menn mjög að grípa yrði til gengisfellingar til að meira- bjarga útflutningsframleiðsl- unni. Tilraun var þó gerð til að komast hjá þessu, þar sem miklir gjaldeyrissjóðir voru fyrir hendi og árferði hafði verið gott. En þrátt fyrir ráð- stafanirnar, sem gerðar voru í janúar til bjargar útflutn- ingsatvinnuvegunum, voru gengisfellingu yrði komizt síðar á árinu. Sem betur fer hafa afla- brögð verið mjög góð, at- vinna mikil og þjóðartekjurn- ar vaxandi, og þess vegna er nú talið, að hægt verði að komast hjá nýjum ráðstöfun- um í efnahagsmálum, ef unnt reynist að stöðva nú hækkan- ir, eftir að kauphækkunar- hringnum hefur verið lokað. Ráðherrarar úr Viðreisnar- stjórninni hafa að undan- förnu rætt við ýmsa leiðtoga launþegasamtakanna til að leitast við að ná samstöðu um stöðvun víxlhækkana kaup- gjalds og verðlags, og þeim viðræðum mun vafalaust haldið áfram næstu daga. A því leikur enginn vafi, að allur almenningur óskar þess, að nú verði hækkanir’ stöðv- aðar, svo hann geti Norska deilan um .keisarans skegg1 Noregsbréf frd Skúla Skúlasyni FYRIR réttri viku slitnaði upp úr viðræðum þeim, sem Th. Evje sáttasemjari ríkisins hafði átt nok'kra undanfarna daga (og enda í næturvinnu líka) við full- trúa þeirra stórvelda, sem mestu ráða um vinnufriðinn. í Noregi: annarsvegar kauptakasambandið (LO) og hinsvegar vinnuveit- endasambandið. Raunverulega eru það þessir aðilar, sem ráða kjörum mesta hluta þjóðarinnar, því að það sem um semst milli þeirra ræður að miklum hluta kaupkjörum flestra annarra, eða réttara sagt allra sem lifa í land- atvinnurekenda verða ennþá al- máttugri en áður, því að rikis- stjórnin hefði fengið fulltrúa fiskimanna og bænda til þess að fresta samningum um kröfur þeirra þangað til niðurstaða væri fengin um kjör iðnaðarstéttanna í LO, sem áttu að endurskoða kaupsamninga sína 1. aprí-1. Sjó- menn og bændur fengust til þess að hin-kra við, þangað til útgert væri vig daglaunafólkið í iðnstofnunum, enda væri þá auðveldara að ræða um hæ-kkun- arkröfur þær, sem sjómenn yrðu að gera á afla sínum eða bændur á fra-mleiðslu jarðargróðursins. Starfsmenn ríkis og bæjar eru líka með í dæminu: þeir þurfa líka að „fá eitthvað fyrir snúð sinn“, ef þeir eiga ekki að verða „eftirleguþjóð í sámkeppni um lífsþægindin". Rödd ellistyrks- fólksins var sú eina, sem ekki lét heyra hátt í sér í kórsöng kau-p- kröfufólksins, hvort heldur voru eyrarvinnumenn eða vellaunaðir em-bættismenn, sem heimtuðu í da-g er hlé á þess-um samsöng. Hve lengi veit enginn, en væntan lega varir hléið þangað til skyldugqrðardómur sá, sem ríkis- stjórnin afréð í fyrradag að gera skyldi um kaupgjaldsmálið, kveður upp úrskurð sinn í LO- deilunni. En samkvæmt löggjöf Noregs um slíka gerðardóma þarf í hvert skifti að leita sam- þykkis beggja deilda Stórþings- menn ekki vissir um að hjá ins um- hvort ástæða 34 ta. að beita honum í kaupdeilum. Átta ár eru liðin síðan slíkur gerðar- dómur hefur verið kvaddur til starfs af þinginu; það var við- víkjandi áfcvörðun vísitölunnar. Og þó oft hafi syrt í ál atvinnu- deilnanna siðan, hefir Gerhard- sen komist hjá að grípa til dóms En í þetta skipti taldi hann sig ekiki geta komist hjá þvi, þó hann teldi þetta neyðarúrræði. „Það er ekki ríkisstlórnin heldur aðilarnir sjáifir, sem eiga að gera út um kaupdeilumálin," sagði hann. Og fulltrúar annarra flokka eru honu-rn sammála um þetta. í gerðardómslögunum norsku eru þau ákvæði, að þegar velferg þjóðarinnar sé í hættu, sé rétt að fyrirskipa skyldu- gerðardóm. Rí'kisstjórnin hefur talið, að þjóðarvelferðin væri í hættu, ef allsherjarvinnustöðvun byrjaði í dag. I tölum er erfitt að gera sér grein hve mikið böl hún m-undi skapa þjóðinni, en þó skal ég aðeins drepa á, að hagstofan norska telur að framleiðsla þjóð- arinnar nemi kringum 35 milljón krónum (norskum) á dag. Og það þarf ríka þjóg til þess að láta sig ekki muna um slíkt, ef dagarnir yrðu margir. En flestir voru á einu máli um, að ef farið yrði út í verkfall núna, mundi það verða langvarandi. Að minnsta kosti 3-4 vikur. Þess vegna fagna flestir Norð- menn gerðardómnum, þó að vit- anlega segi flestir um leið: „Það væri þó bezt að komast af án hans“. Það verður fleira en deila IX) og atvinnurekendasambands- ins sem þessi gerðardómnefnd — sjö menn — verður að fjalla um. Því að undir eins og hún hefur kveðið upp Salómonsdóm sinn í LO-málinu (og hann mun vænt anlega fara bil beggja milli kröfu og tilboðs í deilu LO við atvinnurekendur), fær saima „lönnsnemd“ væntanlega það ’hlutverk, að 1) ákveða verð á fiski, frá fyrstu hendi, 2) ákveða verð á mjólik og öðrum landbúnaðarafurðum og niðurgreiðslur á fóðurbæti og gerfi-áburði — og kannske...... 3) að gera tillögur um „Verð- lags- og kaupstöðvun“. Það síðasta er kannske mikil- vægast af öllu. Því að jafnvægis- leysið í verðlagsmálunum er tvímælalaust erfiðasti þáttur fjárhagsmálanna, hér í Noregi eins og heima. Líklega eru fiskimenn einn* mest olnbogabörn allra stétta hér í Noregi eins og stendur, en ástæðan til þess er fyrst og fremst aflaleysið undanfarin ár. Lófót-vertíðin sem nú er að enda hefur t. d. aldrei verið lélegri ea nú. Fleiri kvarta líka. Til dæmia bændurnir. Það er að visu eng- ínn „búmaður, sem ekki kann að berja sér“, en áreiðanlega er það meira en „barlómur" sem veld- ur því, að með hverju ári breyta margir góðir bændur austanfjalls í Noregi um bús'kaparlag. Þeir hætta kúabúskap en taka upp garðrækt og auka kornræktina í staðinn. í blaðaviðtali sagði einn kúabóndi (fyrrverandi) ný- lega, að nú ætti hann ekki nema 2 beljur eftir, af 17 fyrir fám árum, vegna þess að hann hefði ekki upp úr sér nema 3 — þrjá —■ aura um tímann með því að framleiða mjólk. Og þó ynni hann alltaf myrkranna á milli. Nú vill hann rækta kartöflur og annað grænmeti, „því að þá þarf ég ekki vinna fyrir ekki neitt, á mínum gamals aldri“, sagði karlinn. Hann og ýmsir í sömu stöðu, segja að mjólkurverðið sé svo lágt að það borgi sig ekki að eiga kýr. „En ef mjólkurverðið hækkar upp í krónu — það er núna frá 61 upp í 75 aura, eftir árstíðunum — og ef við fáum lægra verð á kraftfóðri, getur komið til mála að hafa kýr. Etx eins og er borga kartöflurnar sig betur en kýrin“. U Thant franska París, 27. apríl (NTB). U THANT, framkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna, ræddi í dag við Georges Pompidou, for- sætisráðlierra Frakklands, og utanrikisráðherra landsins, Couve de Murville. U Thant kom til Parísar í gærkvöldi, fyrst og fremst til þess að stjórna viðræðum í sérstakri nefnd SÞ, sem samræmir starfsáætlanir samtakanna og stofnana þeirra. U Thant sagði eftir viðræður sínar við frönsku ráðherrana í dag, að þeir hefðu raétt mál, sem mikilvæg væru bæði Frökk um og SÞ, m. a. fjárhagsvanda- við ráðherra mál SÞ. Þegar heimsókn U Thants til Parísar var ákveðin var gert ráð fyrir að hann ræddi við de Gaulle, Frakklandsforseta, on þeim viðræðum var aflýst vegna veikinda forsetans. Eins ag kunnugt er, var de Gaulle skor- inn upp við bólgu í blöðruháls- kyrtli fyrir rúmri viku og er enn í sjúkrahúsi. Á morgun mun U Thant ræða ástandið á Kýpur við Finnann Sakari Tuomioja, sáttasemjara SÞ á eyjunni, en hann hefur þá viðdvöl í París á leið sinni til London. efnahagsöryggis og batnandi lífskjara í framtíðinni. Hins- vegar er ljóst, að bæði í for- ystu Framsóknarflokksins og meðal kommúnista eru til öfl, sem engu vilja skeyta um þjóðarheill, heldur leggja til pólitískrar atlögu, sem þessir menn halda að geti tekizt. Á þessu stigi er því engu hægt að spá um það, hvort sam- komulag tekst um aðgerðir til að hindra frekari hækkanir, eða hvort nauðsynlegt verð- ur að grípa til ráðstafana af notið hálfu ríkisvaldsins. Verðbólgan hefur lengi verið skaðvænleg, en hana hefur þó ekki reynzt unnt að stöðva, vegna þess að menn hafa til skamms tíma ekki gert sér nægilega grein fyrir, hve slæ'm áhrif hún hefur haft. Sem betur fer er nú skilningur orðinn almennari á þessari staðreynd. Menn sjá nú, hve fávíslegt það er að halda, að þeim reynist auð- veldara að greiða til dæmis skuldir af íbúðum sínum, ef verðbólgan vex, því að auð- vitað verða beir fjármunir einhvers staðar frá að koma, og þá frá almenningi og þar með þeim mönnum sjálfum, sem héldu að þeir gætu hagn- azt á verðbólgu. Hinsvegar er það rétt, sem kommúnistablaðið segir í rit- stjórnargrein í gær um gróða af verðbólgu, að sumir fjár- sterkir aðilar hafi áhuga á að viðhalda henni. Spurningin er aðeins um það, hvort kommúnistar verða áfram í bandalagi við þessa aðila eða ekkL

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.