Morgunblaðið - 29.04.1964, Blaðsíða 8

8
MORCU N BLAÐSB
Miðvikudagur 29. apríl 1964
Sjötugur / dag:
Jón Jónsson á Hofi
SJÖTUGUR er í dag Jón Jóns-
sson, bóndi á Hofi á Höfða-
strönd. Fæddur er hann 29.
apríl Í894 að Valadal í Seylu-
hreppi í Skagafirði og er hann
eitt af þrettán börnum þeirra
Jóns bónda Péturssonar í Vala-
dal Pálmasonar og konu hans Sól
veigar Éggertsdóttur Jónssonar
prests í Mælifelli Sveinssonar.
Árið 1921 hóf Jón búskap á
eignarjörð sinni, stórbýlnu Hofi
á Höfðaströnd og hefur búið þar
rausnarbúi allt fram til þessa.
Jón hefur verið áhrifamaður í
sveit sinni og héraði og gegnt
fjölmörgum opinberum trúnað-
arstörfum. Oddviti Hofshrepps
og sýslunefndarmaður hefur
hann verið um langa tíð, for-
maður búnaðarfélags sveitar
sinnar og stjórnar Kaupfélags
Austur-Skagfirðinga. Formaður
fasteignamatsnefndar Skaga-
fjarðarsýslu var hann 1938 og
er fulltrúi sýslunefndar í fast-
eignamatsnefnd er nú starfar.
í stjórn Varmahlíðar hefur hann
verið til margra ára. Hann á
sæti á kirkjuþingi.
Þessi upptalning á störfum
Jóns í Hofi er engan veginn tæm
andi, en hún sýnir þá, að Jón
í Hofi hefir á lífsleið sinni mjög
komið við sögu og málefni hér-
aðs síns.
Jón á Hofi er kvæntur Sigur-
línu Björnsdóttur bónda í
Brekku í Seyluhreppi Bjarna-
sonar. Sigurlína á Hofi er glæsi-
leg höfðingskona og hefur höfð-
ingsbragur þeirra hjóna beggja
notið sín vel á hinu glæsílega
stórbýli.
Þriggja barna varð þeim hjón
um auðið og eru tvö á lífi tví-
burasystkinin Pálmi, lögfræð-
ingur í Reykjavík, kvæntur
Jónínu Gísladóttur og Sólveig
gift Ásbergi Sigurðssyni lög-
fræðingi.
Jón á Hofi er góður félagi í
glöðum hópi. Hestamaður er
hann mikill svo sem var Jón
faðir hans, og hefur hann átt
marga gæðinga, sem honum er
yndi að minnast og segja frá.
Sem dæmi um það, hvílikur
hestamaður Jón á Hofi er og
hversu vel hann kann að meta
kosti íslenzka hestsins og þátt
hans í íslenzku þjóðlífi, er það,
að hann gekkst fyrir því að
reisa minnismerki yfir einum
glæstasta gæðingi Skagafjarðar,
Stígaiida Jóns Péturssonar. Minn
ismerki þessu var valinn staðar
á Skiphóli í Vallhólmi en þar
var Stígandi heygður.
Ég árna þessum kunna skag-
firzka bónda og fjölskyldu hans
allra heilla á þessum tímamót-
um. Vinur.
— Hafmeyjan
Framhald af bls. 6
ir), sem sagaði höfuðið af Haf-
meyjunni finnst verður hon-
um refsað samkvæmt 194.
grein dönsku hegningarlag-
anna, en þar segir: „Sá, sem
nemur á brott, eyðileggur eða
skaðar opinber minnismerki
eða hluti, sem settir hafa ver-
ið upp almenningi til gagns
og augnaynais, hlýtur refs-
ingu, sem nemur allt að
þriggja ára fangelsvist, en sé
brotið smávægilegt hlýtur
hann sekt.“
Sem fyrr segir hefur Haf-
meyjan verið flutt frá Löngu
línu til bronzverkstæðis og þar
verður sett á hana nýtt höfuð,
steypt eftir frummynd Ed-
wards Eriksens, en hún er nú
geymd hjá börnum lista-
mannsins. Frummyndin er úr
gipsi, og nokkrum klukku-
stundum eftir að höfuðið var
sagað af Hafmeyjunni á Löngu
línu átti að flytja frummynd-
ina á verkstæði til hreinsunar
og viðgerðar. En þegar erfingj
ar Eriksens fréttu um ódæðið
við Lönguiínu, fluttu þeir
frummyndina á afvikinn stað
þar sem hennar er vandlega
gætt og aðeins fáir vita hver
staðurinn er . . .
• Sporðendinn brotinn.
Frummyndin af Hafmeyj-
unni hefur verið geymd á
heimili Edwards Erikssen og
konu hans Eline. Hjónin eru
látin, Eriksen lézt 1959, en
kona hans í sept. sl. Fyrir
nokkrum dögum gengu börnin
frá sölu á húsi foreldra sinna
og urðu að flytja húsgögn
þeirra og höggmyndir á brott.
Frá því að Eriksen lézt hefur
einn sonr hans, John vitað, að
hann ætti að erfa allar högg-
myndirnar. Hann hefur nú
byggt stóran giersal við hús
sitt. Þar ætlar hann að planta
trjám, blómum og geyma högg
myndirnar í fögru umhverfi.
Sem fyrr segir ætlaði hann að
senda frummynd Hafmeyjar-
innar í hreinsun og viðgerð,
en hún er orðin óhrein af
margra ára geymslu í þröngri
vinnustofu og hluti sporðsend-
ans er brotinn af henni.
Hafmeyjan við Löngulínu er
sú eina í heiminum í þeirri
stærð fyrir utan frummynd-
ina, en helmingi minni stytt-
ur gerðar eftir henni eru til
í nokkrum öðrum löndum t.d.
Brasilíu og Indónesíu. Erik-
sen lét syni sína lofa því áður
en hann lézt, að aldrei yrði
gerð jafn stór afsteypa af Haf-
meyjunni og sú við Löngu-
línu.
• Hugmyndin að Hafmeyj-
unni og fyrirsæturnar.
Hugmyndina um bronz-
styttu af Hafmeyjunni litlu í
ævintýri H.C. Andersen fékk
Carlsberg-bruggarinn Carl
Jacobsen 1999, er hann sá ball-
ett, sem Jul. Lehmann, Hans
Beck og tónskáldið Fini
Henriques, höfðu samið eftir
sögunni.
Hlutverk Hafmeyjarinnar
var í höndum hinnar frægu
dansmeyjar Ellenar Price.
Carl Jacobsen bað Edward
Eriksen að gera höggmynd af
Hafmeyjunni og hann féllst á
það. Upphaflega var gert ráð
fyrir að Ellen Price sæti fyrir
en einn sonur Eriksens, Egon
skýrir frá því hversvegna af
því hafi ekki orðið:
„Þegar faðir minn hafði
fallizt á að gera höggmyhd-
ina,“ segir Egon Eriksen,“
keypti Carl Jacobsen miða
handa foreldrum mínum á
margar sýningar ballettsins.
Þau sátu nálægt sviðinu,
horfðu á EJlen Price og faðir
minn teikncði margar mynd-
ir af henni í dansinum. Eftir
því sem ég bezt veit, var
einnig gert ráð fyrir að dans-
meyjan sæti fyrir, en það varð
að hætta við þá áætlun því
hún gat ekki setið kyrr. Það
er auðvitað fjarstæða að ætl-
ast til þess að dansmey sitji
í sömu stellingum margar
klukkustundir á dag vikum
og jafnvel mánuðum saman.
Faðir minn lagði teikningar
sínar af Ellen Price til grund-
vallar, en það var móðir mín,
sem sat fyrir.“
Hafmeyja Eriksens hefur nú
setið á steini sinum við Löngu
línu í tæp 52 ár og gangi allt
að óskum, verður hún komin
þangað aftur innan sex vikna.
jí Vi íihCTð (
Skattafrumvarpið í efri deild — sjúkrahúslogin og vegalögin komin til 3. umrœðu
í neðri deild — ríkisborgarafrumvarpið afgreitt
FUNDIR voru í gær í báðum
deildum Alþingis. í neðri deild
voru atkvæðagreiðslur um seðla
bankafrumvarpið og frumvarp
þeirra Einars Olgeirssonar og
Hannibals Valdemarssonar um
breytingu á stjómarskránni. Sið
amefnda frumvarpinu var visað
til 2. umræðu og nefndar, en
seðlabankafrumvarpið, sem 3.
umræðu lauk um s.l. mánudags-
kvöld, var afgreitt frá deildinni
en breytingartillaga Einars
Ágústssonar og Skúla Guðmunds
sonar um takmörkun á binding-
arfé seðlabankans var felld.
Sigurður Bjarnason mælti
fyrir breytingartillögum sam-
göngumálanefndar við vegalaga-
frumvarpið og voru þær sam-
þykktar og málinu siðan vísað
til 3. umræðu.
Mathhías Bjarnason mælti
fyrir nefndaráliti og breytingar-
tillögum við frumvarpið til
sjúkrahúslaga. Heilbrigðismála-
ráðherra, Jóhann Hafstein, tók
einnig til máls við umræðuna,
en frumvarpið var síðan afgreitt
með breytingum nefndarinnar,
sem ráðherrann mælti með, til
3. umræðu.
í efri deild var ríkisborgara-
frumvarpið afgreitt sem lög frá
Alþingi.
Þá var 2. umræða um frum-
varp ríkisstjórnarinnar um
breytingar á lögum um tekju
og eignarskatt. Ólafur Björnsson
mælti fyrir áliti meirihluta fjár-
hagsnefndar, sem leggur til sam
þykkt frumvarpsins með einni
breytingu. Helgi Bergs mælti
fyrir áliti minnihluta nefndar-
innar og breytingartillögum, en
minnihlutinn leggur til sam-
þykki með brytingartillögunum.
Þá tók Björn Jónsson til máls,
en hann flytur einnig breyting-
artillögu.
Umræðunni varð lokið og mál
inu vísað til 3. umræðu.
Vegalögin.
Sigurður Bjarnason kvað
breytingartillögur samgöngu-
málanefndar við vegalagafrum-
varpið vera
fluttar að beiðni
ráðherra og
ábendingum toll
stjóra og bif-
reiðaeftirlits.
Miða breyting-
arnar að því að
gera skatta-
ákvæði frum-
varpsins ótví-
ræðari. Breytingartillögur þess-
ar voru samþykktar umræðu-
laust.
Sjúkrahúsalög
Matthías Bjamason mælti
fyrir samhljóða nefndaráliti um
frumvarp ríkisstjórnarinnar um
sjúkrahúsalög.
Nefndin leggur
til að frumvarp
ið verði sam-
þykkt, en flytur
nokkrar breyt-
ingartillögur,
sem fjalla um
ríkisstyrk til
sjúkrahúsa og
að styrkur verði
sami til sjúkrahúsa um land
allt Heilbrigðismálaráðherra
hefði fallizt á þessar tillögur.
Matthías sagði frumvarpið tví-
mælalaust fela í sér verulegar
umbætur á sjúkrahúsamálunum.
Frekara átak hefði að vísu verið
æskilegt, en sníða þyrfti stakk
eftir vexti og hafa þyrfti í huga
að samþykkja ekki meira, en
unnt væri að standa við.
Heilbrigðismálaráðherra, Jó-
hann Hafstein tók til máls og
þakkaði nefnd-
inni afgreiðslu
málsins. Ráð-
herrann kvað
frumvarpið hafa
í för með sér
mikla framför i
heilbrigðismál-
um, þótt enn
stæði margt til
bóta í þeim
efnum. Þá ræddi ráðherrann
nokkuð um ríkisstyrki og fram-
kvæmd þeirra.
Skattafrumvarpið í fri deild
Ólafur Björnsson flutti í efri
deild ýtarlega framsögu fynr
áliti meirihluta fjárhagsnefndar
deildarinnar um
frumvarp ríkis-
stjórnarinnar
um breytingu á
lögunum um
tekju og eignar-
skatt. Meiri-
hlutinn leggur
til að frum-
varpið verlH
samþykkt með
einni breytingu, en minnihlutinn
(Framsóknarmenn) áskilur sér
rétt til þess að skila séráliti eða
fylgja frekari breytingartillög-
um, en hvorttveggja hefur kom-
ið fram.
Ólafur gerði grein fyrir skatta
breytingunum miðað við hækk-
að verðlag og kaup s.l. ár, en
frumvarpið miðar að því að
færa þetta til samræmis miðað
við árið 1960. Ólafur sýndi fram
á það, að skattfrjálsar tekjur
meðalf j ölskyldu myndu hækka
skv. frumvarpinu. Tölur þær
sem minnihlutinn beitti fyrir sig
til þess að sýna fram á hið gagn-
stæða væru mjög villandi, því
að í þeim væri ekki tekið tillit
til breytinganna á persónufrá-
drættinum.
Helgi Bergs mælti fyrir áliti
minnihlutans og breytingartil-
lagna hans.
Sagði Helgi
ákvæði frum-
varpsins koma
harðast niður á
þeim, sem
hefðu miðlungs
tekjur, en það
væri stefna rík-
isstjórnarinnar
að hlífa þeim,
sem hæstar tekjur hefðu.
Jón Þorsteinsson sagði Fram-
sóknarmenn hafa gagnrýnt það
1960, að skatt-
stiginn veitti
hátekjufólki
mestan afslátt í
krónutölu, en
nú flyttu þeir
breytingartil-
lögur sem
gengju í sömu
átt. Hafa Fram-
sóknarmenn
breytt um stefnu, spurði þing-
maðurinn.
1960 deildu Framsóknarmenn
á skattstigann án þess að gera
sjálfir nokkrar tillögur, nú gagn-
rýna þeir breytingar frumvarps-
ins og hafa ekkert annað í stað-
inn, en skattstigann frá 1960,
sem þeir gagnrýndu svo harð-
lega þá.
Síðasti ræðumaður var Bjöm
Jónsson og ræddi hann um nauð
syn þess að koma á sérstakri
rannsóknardeild við embætti
skattstjóra.
Umræðunni varð lokið og fór
fram atkvæðagreiðsla. Breyting-
artillögur Framsóknarmanna
voru felldar og frumvarpinu
síðan vísað til 3. umræðu.
Stjórnarskrárbreyting
kommúnista
Á kvöldfundinum s.l. mánu
dagskvöld mælti Einar Ol-
geirsson fyrir frumvarpi sínu
og Hannibals Valdmarssonar
til stjórnskipunarlaga um
breytingu á stjórnarskránni.
Gerir frumvarpið ráð fyrir
því, að við 68. gr. stjórnar-
skrárinnar verði bætt ákvæð-
um um, að fasteignir og nátt-
úruauðæfi hér á landi geti
íslendingar einir átt. Einar
flutti langa greinargerð með
þessu máli og taldi aðkall-
andi nú að breyta þessu,
vegna hættu sem vofði yfir
vegna áætlana um stóriðju,
Þá spurði hann iðnaðarmála-
ráðhrra, hvort nokkuð nýtt
hefði gerzt í þeim málum frá
því ráðherrann svaraði fyrir-
spurn þar að lútandi fyrir
páska.
Jóhann Hafstein, iðnaðar-
málaráðhrera svaraði því til,
að ekkert nýtt hefði gerzt 1
þeim málurn. Aldrei hefði verið
fyrirhugað annað, en íslend-
ingar ættu sjálfir náttúruauð
lindir sínar, þótt erlendum
aðilum yrði seld orka skv. sér
stökum samningum. Olíu-
hreinsunarstöð, sem rætt
hefði verið um að reisa hér-
lendis mundi ekki hafa ein-
okun á olíu og benzínsölu,
heldur mundi öllum aðilum
frjálst að keppa við slíka
gtöð á innlendum markaði.