Morgunblaðið - 04.09.1964, Blaðsíða 6

MORCUN BLAÐIÐ
Föstudagur 4. sept. 1964
Finnbogi Guðmundsson, útgerðarmaður frá Gerðum:
Skiptar skoðanir um sjávarútveginn
Sjávanjtvegurinn er undirstöðuatvsnnuvegur
efnahagskerfisins nú og í náinni framtíð
J>að hafa nú um nokkra ára
sheið komið fram skoðanir um
að afrakstursgeta sjávarútvegs-
ins hafi þegar náð hámarki,
vegna þess að fiskistofnarnir séu
orðnir ofveiddir, og muni því
fiskveiðar okkar ekki geta auk-
izt, en fari úr þessu ört minnk-
cindi þrátt fyrir aukna tækni við
veiðarnar. Þess vegna sé okkur
nauðsynlegt að koma skyndilega
upp öðrum atvinnuvegum, sem
geti komið í stað sjávaraflans
til gjaldeyrisöflunar. Þessi skoð-
un virðist vera orðin nokkuð
almenn hjá háum og lágum í
þjóðfélaginu, og jafnvel ekki
hvað sízt hjá háttsettum þjóðfé-
lagsborgurum.
í samræmi við þessar skoðan-
ir hafa menn því eðlilega horft
mjög í kringum sig eftir nýjum
atvinnuvegum, sem gætu komizt
í framkvæmd fljótt og orðið
svo nægilega stórvirkir til gjald-
eyrisöflunar, að hægt yrði að
halda í horfinu um þá miklu vel
megun sem þjóðin býr nú við,
og byggist á okkar mikla sjávar-
afla og þeirri nýtingu, sem fjöl-
breytni í fiskiðnaðarsölu og mark
í ðsöflunarsamtökum hans hefur
tekizt að ná á þeim tiltölulega
stutta tíma, sem aðalfiskiðnaðar
bylting og markaðsöflun hefur
áttsér stað. Það hafa komið
fram ýmsar ábendingar um stór
iðju, svo sem kunnugt er. Kísil-
gúrverksmiðja, alúminíumfram-
leiðsla, olíuhreinsun og efnaiðn-
aður í sambandi við það. Einnig
hefur verið bent á þann mögu-
leika að virkja fallvötnin til raf
orkuframleiðslu og selja öðrum
þjóðum. Þá hefur verið rætt um
aukna ferðamannaþjónustu og
fleira
Sjálfsagt höfum við ýmsa
möguleika til þess að skapa
okkur viðunandi lífskjör á
næstu árum og öldum þótt fisk-
veiðimöguleikar okkar minnki
eitthvað. Ein af þessum hug-
myndum er nú að komast á
byrjunarstig til framkvæmda,
þ.e. kísilgúrverksmiðjan. Eftir
því sem upplýst er um það fyrir
tæki, finnst mér það væri æði
ískyggilegt framundan ef sjávar
af'inn rýmaði mjög skyndilega
og til annarra hliðstæðra úrræða
yrði skjótt að grípa. Það hefur
sem sagt verið úpplýst, eftir því
sem ég bezt veit, að fyrirtækið
er talið svo viðamikið, að nauð-
synlegt varð að fá útlendinga
til að taka þátt í stofnun og
rekstri, og til þess að sjá um
markaðsöflun og sölu afurðanna.
Einnig reyndist nauðsynlegt að
veita fyrirtæki þessu undan-
þágu frá öllum aðflutningsgjöld
um á vélum og efnisvörum til
uppbyggingar. En nú verða aðrir
aðilar, sem framleiða vörur til
útflutnings að greiða minnst
35% aðflutningsgjöld af öllum
vélum og tækjum, sem þeir
þurfa til fyrirtækja sinna. En
það sem mér finnst furðulegast
af öllu er það, að þetta fyrir-
tæki, sem kallað er stóriðja, og
hefur verið mikið á dagskrá hjá
ríkisstjórn og Alþingi, útbásún-
að sem mikið bjargráð, er talið
að aðeins muni framleiða út-
utflutningsafurðir fyrir kr.
40.000.000.— á ári, eða sem svar-
ar farmi þeim af freðfiski, sem
minnsta skip Jökia hf, Langjök-
Fyrri hluti
ull flutti í síðustu ferð sinni til
Bandaríkj anna.
Það er að vísu eðlilegt að
menn geri ráð fyrir því, að fyrr
eða síðar komi að því að ekki
verði hægt að auka stöðugt
magn það, sem veitt er af þeim
fisktegundum, sem aðallega hef-
ur verið sótzt eftir, og myndað
megin þorran af sjávarafla þeim,
sem aðallega hefur verið veidd-
ur og notaður til matvæla í heim
inum, og fram til þessa hefur
svo til algjörlega verið fram-
kvæmt með beinnj. rányrkju,
það er að segja án verulegrar
verndar eða ræktunar. En eftir
því sem bezt verður vitað, er
enn ekki komið að því, að um
bráða hættu sé að ræða. í því
sambandi má benda á álit fiski-
fræðinga okkar, sem vissulega
eru taldir standa mjög framar-
iega í sinni fræðlgrein. En við,
sem erum aldir upp við sjávar-
síðuna, og höfum svo til ein-
göngu starfað að fiskveiðum og
fiskiðnaði alla okkar starfsævi,
höfum fylgst nokkuð vel ineð
fiskigöngunum svo að segja
frá barnsaldri, en það eru orðnir
nokkrir áratugir hjá okkur, sem
komnir eru yfir miðjan aldur.
Vitanlega er ég ekki spámaður
og því síður lærður fiskifræð-
ingur, en samt ætla ég að setja
nér fram skoðanir mínar um
íiskveiðimöguleika okkar næstu
3-6 árin, en lengra þori ég ekki
að fara að þessu sinni. Mín
sicoðun er sú, að þetta ár, sem nú
er reyndar meira en hálfnað,
verði nýtt metaflaár. Og ég held
að næstu 3-6 árin verði einnig
mjög góð aflaár, og jafnvel eitt-
hvert eða einhver þeirra muni
ná nýjum aflametum. Ég geri
ráð fyrir, að þar sem ég tek
svona stórt upp í mig, og það í
jg.
■ ...
Finnbogi Guðmundsson
beinni andstöðu við mikinn
fjölda áhrifamanna, sem túlkað
hafa þá skoðun, að varlega verði
að treysta á sjávaraflann, þurfi
ég að færa nokkur rök að þess
um skoðunum.
Þær fisktegundir, sem við höf
um aflað af mestu magni fram
til þessa, eru þorskur og síld.
Það er því þýðingarmest hvern-
ig fer um þessar fisktegundir.
Síldin: Svo sem kunnugt er,
hefur síldaraflinn undanfarin ár
verið mjög mikill. Þessi mikli
síldarafli hefur fengizt vegna
þess, að við veiðarnar hafa verið
notuð stærri og fullkomnari skip
en áður, og þar að auki stórauk-
in tækni við veiðarnar. Hins-
vegar hefur síldin ekki komið á
miðin í auknu magni frá þvi
sem oft áður, og heldur ekki hag
að isér þannig, að auðveldara
væri að veiða hana en oftast
áður. Þvert á móti hefur síldar-
magnið verið minna á miðunum
þessi góðu aflaár, og á það sér-
staklega við um grunnmiðm
næst landinu, þar sem auðveld-
ast væri annars að veiða hana,
Nú í sumar er búið að veiða
meira af síld fyrir Nrður- og
Austurlandi en nokkru sinni áð-
ur miðað við sama tíma. Þetta
hefur tekizt þrátt fyrir það, að
svo til engin síld hefur gengið
á venjuleg síldarmið fyrir Norð-
urlandi, og síldin sem aflast hef
ur, hefur að mestu veiðst djúpt
út af Austurlandi, og svo til öll
verið af svokölluðu Noregssíld-
arstofni.
Síldveiðarnar fyrir Norður-
og Austurlandi hafa byggst á
norska síldarstofninum, eða
þeirri síld, sem hrygnir við Nor-
eg, og tveimur íslenzkum stofn-
um, þ.e.a.s. svokallaðri vorgots-
síid, sem hryggnir við Suð-Vest-
urland snemma á vorin, og sum-
argotssíld, sem hryggnir við Suð-
Vesturland og í Faxaflóa á
miðju sumri. Síldveiðarnar fyrir
Norður- og Austurlandi byggj-
Framhald á bls. 19.
■Jf Tómt unislag
Ekki eru skattamálin enn
úr sögunni — og verða það
sennilega aldrei, því þau kom-
ast efst á dagskrá við hverja út-
borgun. Hér eru glefsur úr bréfi
frá „opinberum starfsmanni":
„Það má e.t.v. segja, að það
sé að bera í bakkafullan læk-
inn að skrifa um nýálagða
skatta og útsvör, en þó ætla ég
að senda hér nokkrar línur og
láta í ljós skoðun mína og tel
nauðsynlegt, að fleiri lands-
menn geri.
„Á síðastliðnu ári unnu ég og
fjölskylda mín mikið og urðu
tekjurnar þar af leiðandi æði
háar. Var mér gert að greiða
um 90 þúsund kr. í opinber
gjöld. Þegar ég kom úr sumar-
fríi og tók við launaumslagi
mínu, var það tómt, aðeins
kvittun frá gjaldheimtunni —
og um leið tilkynnt, að svo yrði
fram yfir áramót.
„Ekki nóg með það. Konan
mín yrði líka að láta af hendi
allt, sem hún ynni inn allt til
áramóta, svo að ekki þyrfti að
selja ofan af okkur íbúðina upp
í vangoldin gjöld,
Nágrannar og vinir
„Hvemig stendur á þessum
ósköpum? Jú, borgarsjóður
verður einhvers staðar að fá
mikið fé til sinna framkvæmda
— og einhvers staðar verður að
taka það. Og auðvitað verður
að taka þetta fé að mestu af
þeim, sem eru svo „óheppnir"
að verða að telja fram allar tekj
ur sínar.
„Það væri sannarlega gaman
að leggja stóran skerf i góðar
og skynsamlegar framkvæmdir
borgarinnar, ef maður væri
sannfærður um að þessar
greiðslur skiptust á réttlátan
hátt. En stóru skattsvikin er
ekki hægt að þola.
„Hverjir stela undan við
framtal? Það er nú svo komið,
að öllum þykir sjálfsagt að
stela undan eins miklu og þeir
geta. Við vitum, að nágrannar,
vinir og kunningjar gera þetta.
Og þetta fer stöðugt vaxandL
Stór hópur
„Það færist stöðugt í vöxt,
að menn ráði sig ekki í vinnu
annars staðar en þar sem svo
og svo mikið af laununum er
ekki gefið upp. Heilir starfs-
hópar hafa jafnvel samtök um
að neita að vinna nema þessi
háttur sé hafður á.
„Ég þekki bílstjóra, sem fór
úr fastri vinnu — og vinnur nú
aðeins þar, sem ekkert er gefið
upp. Ég þekki iðnaðarmenn,
sem eru í hálfgerðri einokunar-
aðstöðu — og vinna ekki nema
að svo og ivo stór hluti af laun-
unum komi ekki fram. Húsa-
leigan er nú slík, að þeir, sem
leigja út, eru sennilega ekki í
vandræðum með að stinga und-
an álitlegum hluta — og þeir,
sem byggja til að selja, verða
ekki fátækastir. Hópur þeirra,
sem stela undan, er stór.
■J^ Heimta rannsókn
„Það er þýðingarlítið að
fá framlengdan greiðslufrest.
Frestun bætir á engan hátt það
misrétti, sem hér viðgengst.
Það verður að stinga á sjálfu
kýlinu. Borgarsjóður þarf vissu
lega að fá fé til sinna fram-
kvæmda, þótt vafalaust mætti
spara þar eitthvað — og dett-
mér þá í hug, að borgarsjóður
greiðir árlega tugi og hundruð
þúsunda í barnsmeðlög vegna
þess að fjöldinn allur af mönn-
um er svo aumur að nenna
ekki að ala upp eða kosta upp-
eldi barna sinna.
„Tillaga mín er sú, að af
hálfu ríkis og borgar verði skip
uð nefnd (eða stækkuð sú ný-
skipaða) til þess að rannsaka
og ráðast á skattsvikin. Henni
til aðstoðar verðum við, hinir
almennu borgarar. Nefndin aug
lýsti eftir skattsvikurunum —-
og ef þeir gefa sig ekki fram
sjálfir gefum við þá upp. Við
þekkjum þá af því að við erum
mörg með kvittanir og samn-
inga frá þeim. Við með tómu
launapokana heimtum rann-
sókn og réttlæti í þessum mál-
um. — Opinber starfsmaður.14
■Jt Enga svikasamninga
Ég er að mörgu leyti sam-
mála bréfritara þó að ég fallist
ekki á tillögu hans. Framtið-
arlausn á skattsvikamálunum
getur ekki verið sú að brjóta
gerða samninga: Semja við
menn um vinnu, launagreiðslu
og skattsvik, en hlaupa síðan
með öll plögg í hendur yfir-
valda^ og benda á skattsvikar-
ann. í fyrsta lagi er samnings-
rofi ekkert skárri en skattsvik-
ari. í öðru lagi get ég ekki séð
betur en sá, sem ræður mann
í vinnu og fellst á að gefa ekki
upp launin, sé engu minni svik-
ari við þjóðfélagið en hinn, sem
þiggur launin og gefur ekki
upp.
f stuttu máli: Lausnin er
varla sú að gera samninga, sem
síðar á að svíkja, heldur að gera
enga svikasamninga. Menn eiga
að taka höndum saman um að
gera enga slíka samninga. —
Slíkt net veitti heildirtni ákveð-
ið aðhald þótt það veiddi ekki
alla laxana í ánni. Fleiri net
og stærri þarf til þess.
RAUÐU
fyrir transistor viðtæki.
Bræðurnir Ormsson hf
Vesturgötu 3. — SLmi 11467.