Morgunblaðið - 19.09.1964, Blaðsíða 17

Laugardagur 19. sept. 1964
MORCU N BLAÐIÐ
17
Sfefán Jasonarson,
Vorsabæ 50 ára
ENN hvað straumur tímans fell-
ur fram þungur og óstöðvandi.
Árin líða eitt af öðru og þegar
litið er til baka finnst manni
hvert þeirra svo stutt og gerir
sér ekki nærri grein fyrir, að
safnast þegar saman kemur.
Þannig er þetta líka um aldur
kunningjanna. Svo ótbúlega stutt
«r síðan þeir voru ungir æsku-
tnenn, en allt í einu orðnir hólfr-
«r aldar gamlir.
f>ann veg leita hugsanir mínar,
«r ég verð að viðurkenna þá
etaðreynd, að einn kunningja
»ninna og nágranni alla mína tíð,
Stefán bóndi í Yorsabæ, er
fimmtíu ára í dag. Að sjálfsögðu
er þetta ekki hér aldur, en engu
eð síður merkisafmœli, sem ég
vil leyfa mér að nota til þess
að senda honum eftir leiðum
pressunnar hamingjuóskir og
þökk fyrir ágæta vináttu og eink-
er heiðarlegt og áfallalaust nó-
grenni.
Stefán er fæddur í Vorsabæ
39. september árið 1914, sonur
Jasonar bónda þar Steinþórsson-
er og konu hans Helgu fvars-
dóttur. Stefán missti kornungur
móður sína, en síðari kona Jason
ar, ICristín Helgadóttir frá Súlu-
holti, gekk honum í móðurstað.
Hefi ég og lengst af heyrt og síð-
ar reynt að sú ágæta kona hefur
aetíð litið á börn Jasonar af fyrra
hjónabandi sem sín eigin börn,
og í því hlutverki farnast jafn
giftusamléga sem þeirri góðu
konu var von og vísa. Jason og
Kristin í Vorsabæ voru alla tíð
mikils virt og velmegandi full-
trúar í sinni stétt enda nutu þau,
og njóta trausts og virðingar
allra, er þeim hafa kynnzt. Jason
lézt fyrir nokkrum árum, en
Kristín er við háan aldur búsett
á Selfossi, hress og glæsileg svo
sem jafnan hefir verið hennar
aðalsmerki.
Stefán í Vorsabæ sat ungur
skólabekk að Laugarvatni og
Haukadal og ekki efast ég um að
þar hafi hann treyst undirstöðu
að þeirri félagshyggju, er hann
í flestu tilfelli er rikari af en
margur annar samtíðarmaður.
Ekki svo að ég haldi að slíkt
verði lært á skólabekk fremur
en svo margt annað mannlegt og
þarft, heldur veit ég að þar hefir
hans meðfædda félagshyggja
fengið aukinn styrk, sem síðar
kom honum að góðu gagni. Hann
hafði á þessari tíð verið um
nokkur ár félagsmaður ung-
mennafélags okkar sveitar og þar
strax hinn virki þátttakandi, er
lét sér svo margt detta í bug,
máske margt sem við fyrstu at-
hugun var óralangt frá raunveru
leikanum, en hann hafði þrótt
©g seiglu til þess að halda hug-
dettunum við og þær urðu við
nánari yfirvegun að veruleika.
Á því leikur og enginn vafi að
það hefir verið fyrir slíka hæfi-
leika, sem félagssystkini hans
kusu hann sem formann félags-
ins um áramótin 1936-37 og þar
var sannarlega tjaldað lengur en
til einnar nætur, þvi ekki er að
©rðlengja það, að formaður fé-
lagsins var hann samfleytt að
kalla til sl. áramóta, að hann ekki
gaf lengur kost á sér til starfs-
ins. Eitt ár má hér undan skilja,
er hann ekki var kjörinn formað-
ur og þá vegna þess að hann var
ekki á félagssvæðinu, en er hann
fluttist aftur í sveitina tók hann
við félaginu og stýrði svo sem
eð framan segir óslitið.
Auðvitað yrði það miklu lengra
mál en hér hent.ar, ef ég ætlaði
að segja sögu Stefáns sem leið-
andi manns í ungmennafélaginu
Samhygð, og það fyrst og fremst
af því, að þar vann hann óvenju-
legt starf.
í öðru lagi er það persónulegt
álit mitt, að fyrir þetta starf sitt
hafi hann skapað sér ódauðlega
minningu í hugum okkar, sem
yngri erum og töjtum með hon-
um í félagsstarfinu, stundum vel,
stundum illa, en alla vega hríf-
umst af hans fórnfýsi og enda-
lausa vilja til þess að láta félags-
skap æskunnar gott af sér leiða.
Allt, nema deilur stjórnmálanna,
lét hann ungmennafélagið sig
varða. Hann hefir lengst af talið
að því bæri að vaka og vinna, og
hann gekk á undan. Félag okkar
hefur undir hans forustu átt því
láni að fagna, að vera eitt virk-
asta ungmennafélag á landi hér.
Vel má vera að einhverjum
finnist hér mikið sagt, en hér er
samt sannleikurinn einn sagður
og það munu vafalaust margir
vilja taka undir þetta álit mitt,
margir af þeim mikla fjölda, er
hefir sem ungmennafélagar átt
Stefán að forustumanni. Hann
hefir við ýmis önnur félagsstörf
unnið, en allt það er hjóm eitt í
samanburði við starf það, er
hann hefir ynnt af hendi fyrir
ungmennafélagið Sam.hygð, og
vinnur hann þó hvarvetna vel að
því er honum er til trúað. Stefán
er í félagsmálum meira en viljinn
einn, hann er veruleikans maður,
sem gerir hlutina eftir því sem
samvizka hans býður honum rétt
ast.
Ég myndi aldrei enda, ef ég
ætlaði að nefna öll þau störf, er
hann hefur unnið fyrir einn eða
annan félagsskap í sveit og hér-
aði, og reyni það þess vegna ekki.
En læt nægja að segja, að ofan
á allt það margbreytilega, er
hann beinir kröftum sínum að, er
hann fórmaður Framsóknarfélags
Árnessýslu og rækir það starf að
ég held — mér liggur við að
segja — því miður alveg jafn vel
og önnur félagsmálastörf, er hon-
um hafa verið falin. En hér kem-
ur nú að þeim kapítulum, sem
erfiðastur er milli ókkar Stefáns,
og er rétt að hafa þar ekki fleiri
orð um. Eitt er víst, að hann
mun þurfa langan umlþóftunar-
tíma til þess að færast yfir í mína
landhelgi að því er stjórnmálin
snertir.
En hvað sem öllu gríni líður,
má í fullri alvöru afmæliskveðj-
unnar reka einn stóran punkt:
Fátt einn af félagsmá 1 asta rf i
Stefáns í Vorsabæ væri nú á þess
um tímamótum minnistætt, ef
að hann ætti ekki að lífsförunaut
þvílíka persónu, sem eiginkona
hans, Guðfinna Guðmundsdóttir
frá Túni, er. Guðfinna er einstök
ágætiskona, hógvær, glettin og
stjórnsöm. Með einstakri séntil-
mennsku og skilningi hefur hún
staðið við hlið bónda síns i hans
margháttaða starfi heima og að
heiman. Hlutverk slíkra kvenna
er meira en oft er umtalað.
>au hjón eiga fimm efnileg
börn, Helgu, Ragnheiði, Kristínu,
Unni og Sveinbjörgu, er öll eru
enn í föðurgarði og að viðkynn-
ingu hafa erft kosti foreldra
sinna. óska ég þeim öllum ham
ingju á framtíðarvegi.
Og svo er þá Stefán I Vorsa-
bæ orðinn fimmtugur, þessi sí-
ungi maður, er enn í dag stekkur
útá iþróttavöll, ef æskufólkið fer
til íþróttaæfinga, hefur forustu
um að ungmennafélagarnir mæti
til gróðursetningar í skógrækt,
bregður sér á leiðsvið, ef ætlunin
er, að ,,prógrammið“ sé flutt af
heimamönnum og sýnir yfirleitt
á sér snið æskumannsins. En
hann ræður ekki við tímans
straum. Ég ílyt honum heilla-
óskir fjölskyldu minnar og þakk
læti fyrir ágæta vináttu og sam-
starf á löngum tíma, samstarf,
sem er hrukkulaust þrátt fyrir
ólíkar skoðanir á ýmsum svið-
um. En fyrst og síðast þakka ég
honum fyrir forustu í ungmenna
félagi okkar, er ég tel að hafi
orðið sveitarfélagi okkar til mik
illa heilla og öllum þeim til nokk
urs lærdóms, er hans forustu í
því félagi hafa notið.
Og sú er mín einlæga ósk á
þessum merkisdegi hans,
að hann megi í hvívetna starfa
svo að félagsmálum sem við höf
um notið sem yngri erum og
vorum hans undirsátar í ung-
mennafélaginu. Megi heill og vel
ferð fylgja fjölskyldu þinni.
Gunnar Sigurðsson.
Seljatungu.
— ísafold 90 ára
Framh. af bls. 15
í barnaskólahúsið við Pósthús-
stræti, er síðar varð landssíma-
hús en er í dag lögreglustöð höf-
uðborgarinnar.
Síðar á árinu flytur ísafold í
nýtt hús við Austurstræti 8, er
Björn Jónsson lét byggja. Þar er
ísafold síðan prentuð, þar til
Morgunblaðið flytur í hin nýju
húsakynni sín við Aðalstræti 6.
Árvakur og ísafold
Eins og áður er sagt hefur Ár-
vakur, útgáfufélag Morgunblaðs-
ins, gefið ísafold út síðan 1919.
Núverandi stjórn Árvakurs skipa
þeir Haraldur Sveinsson, for-
stjóri, sem gegnt hefur for-
mennsku í félaginu síðan árið
1955, Bjarni Benediktsson, for-
sætisráðherra, Geir Hallgrímsson,
borgarstjóri, Bergur G. Gíslason,
forstjóri, og Gunnar Hansson,
arkitekt. f varastjórn eru nú þeir
Björn Thors, blaðamaður, Ólafur
Ó. Johnsen, forstjóri, og Hjörtur
Hjartarson, forstjórL
Framkvæmdastjóri félagsins er
Sigfús Jónsson, sem starfað hefur
við blaðið í rúm 40 ár, fyrst sem
gjaldkeri en sl.v 22 ár sem fram-
kvæmdastjóri.
BrautrySjendum þakkað
ísafold kemur nú út vikulega,
að jafnaði 16—24 síður að stærð.
Henni er fyrst og fremst ætlað að
ná til þeirra landshluta, sem ekki
hafa full not af dagblaði, sökum
erfiðra samgangna á einstökum
árstíðum.
Þótt margt hafi breytzt í ís-
lenzku þjóðlífi og blaðaútgáfu er
þó stefna ísafoldar í höfuðdrátt-
um hin sama og þegar hún var
stofnuð fyrir 90 árum, í fögnuði
þúsund ára þjóðhátíðar. Mörg
baráttumál hennar og Björns
Jónssonar eru þó komin í höfn.
Hin mikla stjórnarbót er fengin.
fsland er frjálst og sjálfstætt lýð-
veldi. Hinum verklegu umbótum
hefur verið hrint í framkvæmd.
fslenzk tunga og menning lifir
blómaskeið. Morgunblaðið og
fsafold eru „þjóðblöð" eins og
Björn Jónsson vildi að blað hans
yrði, „opin bréf frá þjóðinni til
þióðarinnar".
Okkur Morgunblaðsmönnum er
það minnisstætt, hve oft Valtýr
Stefánsson minntist ísafoldar
Björns og brautryðjendastarfs
hans í íslenzkri blaðamennsku.
Hann ráðlagði úngum blaðamönn
um gjarnan að lesa kjarnagrein-
ar hans í ísafold. Það er holl ráð-
legging, sem engan svíkur.
Morgunblaðið og ísafold þakka
sínum horfnu brautryðjendum.
Minning þeirra mun lifa, ekki
aðeins í sógu íslenzkrar blaða-
mennsku og blaðaútgáfu, heldur
og í sögu þeirrar þjóðar, sem þau
voru fengin að vopni fyrir frelsi
einstaklirvgs og þjóðarheildar.
S. Bj.
— Umsögn
Framh. af bls. 6
ir upp á 17 milljónir enn til
þess). Þá er þarna í kostnaður
við að koma á fullnýtingu soð-
kjarna í öllum verksmiðjum S.R.
nýtt suðukerfi á Siglufirði o.fl.,
endurbætur á gömlu verksmiðj-
unum, sem lífsnauðsynlegar voru
eftir síldarleysisárin.
S.R. tók við 13 milljónum kr.
áhvílandi skuldum með gömlu
Seyðisfjarðarverksmiðjunni og
hefur því orðið að leggja út ná-
lægt 92 milljónir til þessara fram
kvæmda.
Þrátt fýrir ítrekaðar málaleit-
anir til ríkisstjórnarinnar um að
útvega lánsfé til þessara fram-
kvæmda, hafa ekki fengizt nema
tæpar 20 milljónir alls að láni
til þeirra. S.R. hafa því orðið að
festa í þeim af sinu fé á 3 árum
um 72 milljónir króna og hefur
það leitt til verulegrar lausa-
skuldasöfnunar.
Afleiðingarnar af þessu eru
þær, að ekki hefur einu sinni
verið hægt að ljúka verksmiðj-
unum á Seyðisfirði og Reyðar-
firði og frekari framkvæmdir til
að auka bræðsluafköst með öllu
útilokaðar. Ennfremur að þrátt
fyrir góða rekstrarafkomu eru
verksmiðjurnar stöðugt í fjár-
hraki og hafa ekki getað komið
í framkvæmd nauðsynlegum
tæknilegum endurbótum, hvað þá
aukið afköst sín eða hráefnis-
geymslur eins og þurft hefði til
að þjóna stækkun síldagflotans.
Framangreindar framkvæmd-
ir tel ég nauðsynlegar til þess að
hægt sé að nýta síldaraflann fyr
ir Austur- og Norðurlandi og
horfast verður í augu við þá stað
reynd, að til þessara fram-
kvæmda verður að útvega láns-
fé.“
Þóroddur Guðmundsson sagði
já, og gerði grein fyrir atkvæði
sínu á þessa leið: „að hann telji
brýna nauðsyn bera til að auka
allverulega afköst síldarverk-
smiðja á Austur- og Norðurlandi
og að margir kostir væru við
það að slíkar framkvæmdir færu
fram á vegum S.R. Hinsvegar
hafi S.R. gengið mjög illa að fá
lánsfé til þeirra stækkana, sem
framkvæmdar hafa verið undan
farið og allt í óvissu um hvort
fé fæst til þeirra endurbóta og
stækkana, sem stjórn S.R. hefur
nú samþykkt, þessvegna segi
hann já.“
Nei sagði Jóhann G. Möller og
óskar eftirfarandi bókað:
„Eg tel nauðsynlegt að auka
afköst síldarverksmiðjanna á
Austur- og Norðurlandi (Rauf-
arhöfn), ásamt þróarrými þeirra
og löndunarafköstum, til þess að
auka afskipunarmöguleika hins
stækkandi síl-dveiðiflota yfir síld
veiðitímann og koma þannig í
veg fyrir löndunarbið.
Einnig þarf að auka afskipun-
armöguleika sildveiðiflotans með
því að nýta betur þær verksmiðj
ur, sem fyrir eru Norðanlands
með aukinni tækni við síldar-
flutninga.
Á fundi í verksmiðjustjórn I
gær (10. sept.) var samþykkt
með öllum atkvæðum að stækka
verksmiðjuna á Raufarhöfn úr
5.000 málum í 8.000 mál og er á-
ætlað að sumarvinnsla verksmiðj
unnar verði við það 450 þús. mál
í stað 300 þús. mál eða um 150
þús mála afkastáaukning yfir
síldveiðitímann og reyndar meiri,
miðað við 60 daga vinnslu og
aukið þróarrými.
Þá var samþykkt að auka þró-
arrými verksmiðjunnar úr 62.500
málum í 87.500 mál eða um
25.000 mál.
Löndunarafköst verksmiðjunn
ar eiga að aukast úr 900 málum á
kl.st. í 1500 mál á kl.st. eða um
600 mál á kl.st., þ.e. 14400 mála
löndunaraukning á sólarhring.
Varðandi Seyðisfjörð var sam-
þykkt að stækka verksmiðjuna
úr 5.000 málum í 7.500 mál og er
áætlað að sumarvinnsla verk-
smiðjunnar verði 400 þús. mál í
stað 300 þús. mál, eða um 100
þús. mála afkastaaukningu.
>á var einnig samþykkt að
auka þróarrými verksmiðjunnar
úr 22.500 málum í 60.000 mál eða
um 37.500 mál.
Löndunarafköstin eiga að auk-
ast úr 1.000 málum á kl.st. í 1.500
mál á kl.st. þ.e. 12.000 mála lönd
unaraukning á sólarhring.
Þessar framkvæmdir og bætt
aðstaða til síldarflutninga munu
stórauka afskipunarmöguleika
síldveiðiflotans næsta sumar og
eru því bráðnauðsynlegar.
Þar sem ég tel eðlilegt, að Síld
arverksmiðjur ríkisins hafi einar
með höndum alla síldarbræðslu
á Raufarhöfn, eins og verið hefur
og stækkun Raufarhafnarverk-
smiðjunnar fyrirhuguð sam-
kvæmt framangreindu- og frek*
ari stækkun framkvæmist síðar
af S.R., mæli ég gegn því að um-
beðin ríkisábyrgð fyrir láni til
Jóns Gunnarssonar verði veitt.
og segi ég því nei.“
Tillaga Eyþórs Hallssonar sam
þykkt að viðhöfðu nafnakalli með
4 atkvæðum gegn 1.
Jónas Rafnar óskar bókað:
„I tilefni af greinargerð Ey-
steins Jónssonar vil ég taka fram
að ég tel mjöig knýjandi að komið
verði sem fyrst upp síldar-
bræðslu á Þórshöfn, án þess að
gera um það tillögu á þessum
fundi, þar sem málið þarfnast
nánari undirbúnings.11
Hætt veiðum
Si.glufirði 18. sept.
VÉLSKIPIÐ Æskan hætti
sildveiðum og var nótin tekin
upp úr skipinu hér í dag. Skipið
verður sennilega gert út á línu-
veiðar síðar í vetur. Síldar-
bræðslu lýkur hér í kvöld, en
brætt er nú í Rauðku og SR 46.
S. K.
— íbröttaþing
Framhald af bls. 22.
hreyfingarinnar komin í æskilegt
og viðunandi horf og kvaðst for-
setinn vona að þarna yrðu oft
ráðið þeim málum er til góðs
breyttu þjóðarhag.
Forseti ÍSÍ sýndi fréttamönn-
um hæð ÍSÍ en þar er fundar-
herbergi, skrifstofa framkvæmda
stjóra, almenn skrifstofa og 4
herbergi fyrir sérsambönd ÍSÍ.
A neðri hæð er almenn skrifstofa
IBR, ásamt fundarherbergi og
skrifstofum fyrir sérráð íþrótta-
hreyfingarinnar í Reykjavík og
neðsta hæðin verður leigð út
fyrst um sinn, en síðar tekin I
þágu íþróttahreyfingarinnar.
Benedikt G. Waage, heiðurs-
forseti ISf, flutti ræðu og þakk-
aði stjórn ÍSÍ, stjórn ÍBR og sér-
staklega Gísla Halldórssyni fyrir
gott starf að þeim málum. Árn-
aði Benedikt íþróttahreyfingunni
til heilla með þetta nýja mann-
virki sem yrði án efa til góðs.
Einnig tók til máls Stefán
Kristjánsson, stjórnarmaður t
Skíðasambandinu og lýsti ánægju
allra sambandanna yfir tilkom*
hinna nýju bækistöðva og sagðl
að sersamböndin gerðu sér mjög
miklar vonir um aukið starf !
sambandi við hina ný^u bygg*
ingu. Þarna sameinast kraftarnii
til aukinna átaka, sagði Stefán.
— Minning
Framh. af bls. 8
þegar vígt var hið nýja orgel
Stokkseyrarkirkju í sumar. Enda
þótt hann þá væri merktur þeim
sjúkdómi sem leiddi han'n til
bana, var hann áhugasemur um
það sem fram fór og vildi veg
sinnar gömlu, góðu kirkju sem
allra mestan í rækilegri frásögn
í Morgunblaðinu. Mátti þó aug-
ljóst vera, að hann gekk ekki
heill til skógar og gat ekki unn-
ið verkið sjálfur, en það skyggði
ekki á gleði dagsins.
Um leið og Morgunblaðið
þakkar Ásgeiri langt og heilla-
ríkt starf í þágu blaðsins, sendir
það ástvinum hans og byggðar-
lagi innilegar samúðarkveðjur,
nú þegar hann er borinn til graf-
ar.