Morgunblaðið - 04.11.1964, Qupperneq 16

ie
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 4. nóv. 1964
JMtagtntMftfrifr
Útgefandi:
Framk væmdast j óri:
Ritstjórar:
Auglýsingar:
Útbreiðslustjóri:
Ritstjórn:
Auglýsingar og afgreiðsla:
Áskriftargjald kr. 90.00
í lausasölu kr.
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthias Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Sverrir Þórðarson.
Aðalstræti 6.
Aðalstræti 6. Sími 22480.
á mánuði innanlands.
5.00 eintakið.
AÐ AFLOKNU VERK-
FALLI
Lágkúrulegur málflutn-
ingur og óheiðarlegur
Frétlainiaður Mbl. á handritaíundinum i tfléfn
Fréttaritari Mbl. í Kaup-
mannahöfn, Ásgeir Ingótfsson,
sat fund Stúdentafélagsins um
handritamálið og lýsir honum
á þann veg:
Kaupmannahöfn, 28. okt.
í GÆRKVÖLDI var haldinn
fundur í „Studenterforeningen
i Kpbeniha vn“ um handrita-
málið. Fundurinn, sem hófst
kl, 21:45, og stóð langt fram
á nótt, var sjónvarpað. Mun
hér hafa verið um að ræða
eina lengstu, samfelldu sjón-
varpssendingu í Danmörku
um alllangt skeið.
Meirihluti ræ'ðumanna var
mjög á móti afhendingu hand
ritanna íslenzku, og gætti oft
furðulegrar afstöðu í garð ís-
lendinga. Á köflum var fram-
koma fundarmanna, sem flest
ir virtust gegn afhendingu
ritanna, í garð þeirra firum-
mælenda, sem fylgja islenzka
málstaðnum, mjög vítaverð,
ag lá á köflum við, að þær
væru yfirgnæfðar af hrópum
og stappi.
Fram kom af hálfu þeirra,
sem andvígir eru málstað ís-
lendinga, að heima á íslandi
skorti allt, sem til þarf til að
veita handritunum mótböku, í
senn þekkingu, fé, rannsókn-
artæki og aðstö'ðu.
f>á bar það við, að handrit-
in voru metin til þess fjár,
sem hugsanlega vœri hægt að
fá fyrir þau í Bandaríkjun-
um; og að því vikið, hve
miklu hver íbúi Danmerkur
afsalaði sér, væri upphæðinni
jafnað niður.
Tveir fjögurra frummæl-
enda, talsmaður dönsku stjórn
arinnar, Wiihelm Dupont, og
Jörgen Jörgensén, fyrrverandi
menntamálaráðherra, mæltu
fyrir munn þeirra, sem styðja
málstað íslands.
Dupönt ræddi sérstaklega
um starf Árna Magnússonar.
Kvað hann það fullvíst, að
Árni, sá mikli áhugamaður,
sem hann var um islenzk
fræði, hefði valið handritun*
úm stað í Kaupmannahöfn,
vegna þess, að hún hefði á -
þeim tíma verið raunveruleg-
ur höfuðstáður fslands, og sá
staður, sem bezt var fallinn
til geymslu þeirra. „Er Árni
Magnússon var uppi,“ sagði
Dupout, „var handritunum
ekki annað búið en eyðilegg-
ing á íslaodi. Hefði hann átt
að velja þeim stað á okkar
tímum, hefði hann valið
Reykjavík.“
Jörgen Jörgensen sagði í
framsöguræðu sinni, a’ð réttur
íslendinga væri ótvíræður
réttur til menningararfs. Taldi
hann Dönum ekki annað sam-
boðið nú á tímum aukins al-
þjóðlegs skilnings og aukinn-
ar norrænnar samvinnu, en
viðurkenna þann rétt, og haga
sér samkvæmt því.
Þegar, á meðan stóð fram-
söguræðum Dupout og Jörgen
sen, tók að bera á hrópum
fundarmanna, og ágerðust
þau, er þeir tóku aftur til
máls, í lok fundarins.
Athyglisverðastar voru þó
framsöguræ'ður prófessoranna
Westergárd Nielsen og J.
Brönduni Nielsen, sem mæltu
fyrir munn þeinra vísinda-
manna hér í Danmörku, og
annarra, sem greinilega telja,
að afhending handritanna
muni byggjast á hráskinna-
leik óiábyrgra stjórnmála-
manna, er í engu vilji hafa
ráð sérfróðra manna.
Westergárd Nielsen leiddi í
framsögu sinni að mestu hjá
sér að ræða málið á málefna-
legum grundvelli, en greip í
þess stað til nokkurs konar
sýningarbragða. Lét hann
stafla upp allmörgum bókum,
sem hann lagði mikla áherzlu
á, að gefnar hefðu verið út í
Danmörku á grundvelli hand-
ritarannsókna, en ræddi jafn-
framt um, að áhugi íslendinga
væri ekki slíkur á handrita-
rannsóknum, að hann mætti
mæla við slíkan stafla. Tók
hann síðan sem dæmi eitt ár,
er 5 handritaúbgáfur hefðu átt
sér stað í Danmörku, en engin
á íslandi. Verður vart annað
sagt, en málflutningur West-
ergárd, sem var allur á þessa
leið, hafi frekar Líkzt áróðúrs-
fundi illa haldins frambjóð-
anda, en þess vísindamanns,
sem raunverulega lætur sér
annt um þær gersemar, sem
svo margir hér í Danmörku
telja nú handritin vera.
Framsöguræðu sinni Iauk
Westergárd Nielsen með því
að segja, a'ð afihending hand-
ritanna væri dauðasynd, þar
sem betri aðstæður væri tii
rannsókna á þeim í Kaup-
mannahöfn en nokkurs staðar
annars staðar. „Þetta má nú
kalla norræna samvinnu“,
sagði prófessorinn. „Mig hryll-
ir við þeirri samvinnu, sem
mun eiga sér stað, verði hand-
ritin aflhent."
Bröndum Nielsen ræddi
mikið afsböðu stjórnméla-
manna hér í handritamálinu,
og var á öllu hans máli að
heyra, áð þeir, með afstöðu
sinni í danska þinginu 1981,
og síðan, hefðu vísvitandi
leitt hjá sér ráð fróðra manna.
Taldi hann pólitískar þving-
anir flokksforystunnar hafa
ráðið úrslitum á þingi fyrir
314 ári, og hefði raunveruleg-
ur vilji þingmanna ekki kom-
ið fram.
Kvað Bröndum afihendingu
handritanna menningariLl-
virki, og íefði sér lærzt af
íslendingum og danska þinig-
inu, að hann hefði uppruna-
lega haft á röngu áð standa,
er hann vildi gefa íslending-
um einstök handritanna.
Skoraði hann á danska þing-
menn að breyta afstöðu sinni,
eins og hann hefði gert. Allt
annað væri fiölsk norræn sam
vinna.
Það var sameiginlegt með
ræðum Westergárd og Brönd
um, að þeir töldu málflutning
Framhald á bls. 31.
P’nn hefur útgáfa blaðanna
■ stöðvazt vegna verkfalls,
og er mönnum að vonum far-
ið að finnást nóg um hin tíðu
verkföll í prentiðninni.
Sannleikurinn er líka sá, að
þetta síðásta verkfall prent-
ára hefur ekki orðið félagi
þeirra til álitsauka, en rétt er
að undirstrika að fjoldi
prentara greiddi atkvæði
gegn því að leggja út í þessa
vinnudeilu, sem nánast byggð
ist á misskilningi og var knú-
in fram af mönnum, sem ann-
að höfðu í huga en hag félags
síns.
Verkföllum á að beita í
nauðvörn. Þau eru vopn, sem
verkalýðsfélögunum er feng-
ið í hendur, en ekki er ætlazt
til að þau noti nema engra
annarra kosta sé völ. Því mið-
ur verður að segja þá sögu
eins og hún er, að nú var
þessu vopni misbeitt.
Þess er og að gæta, að í sum
ar náðust víðtækar sættir í
vinnudeilum og allsherjar-
samkomulag, sem gilda skyldi
til eins árs. Fyrirfram mátti
því vera ljóst, að engu félagi
mundi takast að knýja fram
samninga, þar sem farið væri
út fyrir ramma þann, sem
gerður var með þessu sam-
komulagi. Einnig af þeirri á-
stæðu hefði Hið íslenzka
prentarafélag átt að sam-
þykkja samkomulag það, sem
trúnaðarmenn þess höfðu þeg
ar gert við gaðnaðilann.
En segja má að ekki tjói að
fást um orðinn hlut. Vonandi
hafa þau öfl í prentarafélag-
inu, sem ábyrgð báru á verk-
fallinu, lært af reynslunni,
þannig að ekki verði í náinni
framtíð enn lagt út í tilgangs-
laust verkfall.
HLUTVERK
BLAÐANNA
eir sem við blaðamennsku
fást, heyra það oft, að
blöðin séu héldur ómerkileg
og þeir kippa sér raunar ekk-
ert upp við það, því að satt
bezt að segja vita þeir vel, að
Jjeir eru ekki að gefa út blað,
sem neinn getur verið full-
komlega ánægður með, held-
ur ekki þeir sjálfir, af þeirri
einföldu ástæðu að þeir verða
að ná til manna með ólík á-
hugamál. Reynt er að gera
blað, sem á érindi til heildar-
innar, en ekki aðeins ein-
stakra hópa og þar af leið-
andi hlýtur sitt að sýnast
hverjum um éinstaka þætti
blaðsins.
En óneitanlega gleðjast
blaðamenn yfir því að heyra
hvaðanæva kvartanir, þegar
blöðin koma ekki út. Öllum
fjöldanum finnst eitthvað
meira en lítið vanta, þegar
menn ekki fá blaðið sitt, og
er það raunar engin furða.
Þrátt fyrir annmarka ís-
lenzkra blaða er það samt
svo, að í blöðum fá menn
fréttirnar; þeir fá efni bæði
til fróðleiks og skenjmtunar.
Þar sjást auglýsingar, sem
ekki einungis auðvelda þeim
viðskipti þeirra, heldur flytja
oft veruleg tíðindi og loks er
svo í blöðunum að finna
margháttaðar upplýsingar,
sem menn daglega þurfa á að
halda.
Megingildi blaðanna er
sjálfsagt enn sem fyrr það, að
þar eru skoðanir myndaðar
og þar setja menn fram sjón-
armið sín og kynnast ann-
arra áliti. Blöðin eru með öðr-
um orðum vettvangur þeirra
skoðanaskipta, sem lýðræðis-
legt stjórnarfar verður að
grundvallast á. En þau hafa
miklu meira og víðtækara
gildi. Þau eru ómissandi þátt-
ur í daglegu lífi hvers manns.
Þess vegna saknaði allur al-
menningur blaðanna og fagn-
ar því að þau koma nú út að
nýju.
FORSÆTISRÁÐ-
HERRA í ÍSRAEL
Djarni Benediktsson, for-
** sætisráðherra, dvelst nú
í ísrael og endurgeldur hann
með heimsókn sinni þangað
opinbera heimsókn Bens
Gurions hingað til lands.
Heimsóknir þessar eru
einn þáttur í hinni marghátt-
uðu samvinnu þjóðartna og
auknum kynnum þeirra. Það
eru ekki lengur forustumenn
stórþjóðanna einna sem
leggja land undir fót og heim-
sækja fjarlæg ríki, heldur
hafa smáþjóðirnar einnig
sannfærzt um nauðsyn þess
að leiðtogar þeirra færu til
annarra landa til að kynna
þar sjónarmið þjóða sinna og
kynnast högum annarra.
ísrael og ísland eiga margt
sameiginlegt. Þetta eru hvort-
tveggja smáríki, sem brjótast
fram til bættra lífskjara með
miklum hraða. í báðum lönd-
unum er mikið unnið og báð-
ar þjóðirnar eru ráðnar í að
treysta sjálfstæði sitt með
öflugu efnahagslífi og atorku,
en þessar þjóðir eins og aðrar
rneðal hinna smæstu gera sér
grein fyrir því, að því aðeins
verður frelsi og sjálfstæði
tryggt, að unnt sé að afla
skilnings og velvilja meðal
annarra þjóða.
För eins og sú, sem forsætis
ráðherra nú hefur farið til
ísraels, er sjálfsögð, enda ein
af embættisskyldum forsætis-
ráðherra í þjóðfélagi nútím-
ans.
EINAR
BENEDIKTSSON
CJl. laugardag var afhjúpað
k-' minnismerki það, sem út-
gáfufélagið Bragi hefur látið
Ásmund Sveinsson, mynd-
höggvara, gera af höfuðskáld-
inu og ' fullhuganum Einari
Benediktssyni.
Á 100 ára afmæli Einars
Benediktssonar hefur hans
verið minnzt, þótt ekki væri
sem skyldi, vegna prentara-
verkfallsins, sem hindraði út-
gáfu blaðanna.
Menn hafa ékki einungis
minnzt skáldsnillingsins
mikla heldur líka athafna-
mannsins, sem hugðist hefja
þjóð sína til vegs og auðsæld-
ar. Hann var þó of stórhuga
fyrir samtíð sína og fyrirætl-
anir hans urðu að engu — og
þó. Draumar háns eru nú að
raetast, þótt hann fengi ekki
að lifa það að sjá þá í fram-
kvæmd.
Enn er það að vísu svo, að
tií eru menn, sem letja, en
engu að síður sjáum við nú á
næsta leiti stórbrotna beizlun
fallvatnanna. Við vitum nú
að meiriháttar orkuver og
stóriðja mun rísa hér í nán-
ustu framtíð.
Ef til vill er það helduc
ekki alveg fjarstætt að halda
því fram, að Einar Benedikts-
son muni þrátt fyrir allt
koma fram áformum sinum,
því að 100 ára afmæli hans
ber að einmitt nú, þegar verið
er að taka endanlegar ákvarð
anir um stórframkvæmdir, og
ef til vill mun stórhugur hans,
sem menn nú kynnast á ný,
verða það lóð á vogarskálina,
sem ríður baggamuninn,
þannig að svartsýnismenn
þori ekki að andæfa og verk-
efnunum verði hrundið í
framkvæmd.