Morgunblaðið - 06.12.1964, Síða 10

10
MORGU N BLAOIO
Sunnudagur 6. des. 1964
Aukning dvalarheimila og
vöggustofa um rúml. 30%
250 þús. varið til öryggis a vinnustöðum
Úr fjdrhagsdætlunarræðu borgarstjdra
Hreinlætis- og heilbrigðismál
hækka um kr. 9.660 þús. eða
18.66%.
Meginhsekkunin felst í aukn-
um útgjöldum við þrifnað, kr.
8.017 þús., eða 28.4%, þar af
hækkun á gatnahreinsun kr.
2.460 þús., og sorphreinsun kr.
3,5 millj. Leiða hækkanir þess-
ar aðallega af kauphækkunum
þeim, sem áttu sér stað í desem-
ber 1963 og júlí 1964, og einnig
af stækkun borgarinnar. Al-
mennu kguphækkanirnar höfðu
eins og kunnugt er 22—23%
hækkun í för með sér, en sorp-
hreinsunarmenri fluttust og milli
flokka, svo að hækkunin varð
enn meiri til þeirra. Fjárveiting
til lóðahreinsunar er áætluð kr.
1 iriillj., eða kr. 650 þús. hærri
en í fjárhagsáætlun líðandi árs.
Er ætlunin að ljúka þeirri alls-
herjarhreinsun í borginni, sem
hafin var á sl. vori. Kostnaður
við náðhús er áætlaður tæpum
500 þús. kr. hærri en á yfir-
standandi ári, enda er gert ráð
fyrir fjölgun almenningsnáðhúsa
í borginni og óvenju miklum við-
gerðum.
Kostnaður við sjúkrahús hækk
ar um kr. 908 þús., eða um 5%.
Á þessu ári gengu í gildi nýj-
ar reglur, er höfðu í för með
sér hækkun á daggjaldatekjum
þeim, er sjúkrahúsin fá frá
Sjúkrasamlagi Reykjavíkur, öðr-
um sjúkrasamlögum og ríkis-
sjóði.
Breytingar á tekjuliðum sjúkra
húsanna eru sem hér segir:
1. jan. 1964 hækkuðu daggjöld
úr kr. 210 í kr. 300. 1. sept. 1964
hækkuðu þau um 30% fyrir
sjúklinga, sem sjúkrasamlög ut-
an Reykjavíkur greiða fyrir, en
þó aðeins 30 fyrstu legudagana.
Reiknað er með, að daggjaldið
hækki 1. jan. 1965 í kr. 360.
Rekstrarstyrkur ríkissjóðs
hækkaði á árinu þannig:
Farsóttarhús úr kr. 10 í kr. 21
á legudag.
Hvítabandsspítali úr kr. 10 í
30 á legudag.
Borgarspítali úr kr. 25 í kr. 39
á legudag.
Fæðingarstofugjald hækkaði 1.
jan. 1964 úr kr. 650 í kr. 850, og
er ekki gert ráð fyrir hækkun á
því í fjárhagsáætlun.
Þessi hækkun daggjalda og
rekstrarstyrks frá ríkinu veldur
því, að hækkun á útgjöldum
vegna sjúkrahúsa verður ekki
meiri, en auðvitað ættu daggjöld-
in að greiða allan rekstrarkostn-
að vel rekinna sjúkrahúsa og
þátttaka borgar- og sveitarsjóða
að vera bundin við lögbundið
framlag til sjúkrasamlaga og Al-
mannatrygginga, en það framlag
nemur á næsta ári kr. 72.3 millj.,
eins og síðar verður vikið að.
Hér má geta þess, að áætlaður
rekstrarhalli á legudag í sjúkra-
húsunum er þessi:
Farsóttahúsið
Hvítabandsspítalinn
Fæðingarheimilið
Borgarspítalinn
kr. 191.90
kr. 230.86
— 216.47
— 199.77
Til Landakotsspítala er greitt
kr. 100,00 pr. dag fyrir innan-
bæjarsjúklinga, en ef miðað væri
við alla sjúklinga eins og á hin-
um spítölunum, væri styrkur úr
borgarsjóði kr. 66.67 pr. legudag.
Félagsmál
Félagsmál hækka um kr. 16.031
þús., eða 10.41%.
Framlög til hjúkrunar- og líkn-
arstarfsemi, þ.m.t. barnaheimíli
og vöggustofa, sem borgarsjóður
annast rekstur á, hækka um kr.
1.392 þús., eða 18.4%.
Kostnaður borgarsjóðs við
hvert barn á þessum heimilum er
áætlaður þessi:
Vöggustofa á Hlíðarenda, fyrir
börn frá fæðingu til lVz árs, kr.
54.750.00 á ári. Þar eru að jafn-
aði 31—32 börn.
Silungapollur, fyrir börn 1 Vi
til 7 ára, kr. 73 þús. á ári. Þar
eru að jafnaði um 32 börn, en
mjög misjafn fjöldi eftir árs-
tíðum.
Barnaheimili í Reykjahlíð fyr-
ir 7 til 16 ára börn, kr. 62.050.00
á ári. Þar eru að jafnaði allt að
20 börn.
Auk þeirra vistheimila, sem
undanfarið hafa verið rekin, þá
er ráð fyrir gert að koma upp
fjölskylduheimili fyrir 8 börn að
Skála við Kaplaskjólsveg, og eru
0.5 millj. kr. ætluð til þess á
næsta ári.
Framlög til barna- og vistheim-
ila hækka um kr. 2.225 þús., eða
38.7%. Þessi hækkun rennur öll
til barnaheimila Sumargjafar.
Með þeirri fjárveitingu, sem fé-
laginu er ætluð, greiðir borgar-
sjóður með hverju barni á vöggu
stofu og dagheimili kr. 12.420.00
á ári og með hverju barni í leik-
skóla kr. 3.480.00 á ári.
Að jafnaði er rúm fyrir 439
börn á vöggustofu og dagheim-
ilum og 680 börn á leikskólum.
Gert er ráð fyrir, að dvalar-
mánuðum á vöggustofum og dag-
heimilum fjölgi um 1274, eða
31.9%.
Þegar rætt er um gjöld ann-
ars vegar á vistheimilum og hins
vegar barnaheimilum Sumargjaf-
ar, skal tekið fram, að kostnað-
ur vistheimilanna fellur að mestu
á borgarsjóð, hvert sem gjaldið
er ákveðið, en ákvörðun stjórnar
Sumargjafar um gjald getur að
vissu marki dregið úr útgjöldum
með því að taka hærra gjald af
þeim fjölskyldum, sem efni hafa,
þótt hinum fátækari sé ívilnað.
Framlög til sjóða, flest lög-
bundin, eru 25.9 millj. kr. og
hækka um kr. 4.224 þús., eða um
19.5%. Hækkunin stafar svo til
eingöngu af hækkuðu framlagi til
Atvinnuleysistryggingasjóðs og
byggist á hækkuðu verkamanna-
kaupi og fjölgun á vinnuvikum,
framlagið er miðað við.
Framlög til almannatrygginga,
þ.m.t. Sjúkrasamlags Reykjavík-
ur, eru'78.6 millj. kr. og hækka
um kr. 2.170 þús., eða 2.8%. Frám
lög til lífeyristrygginga hækka
um tæpa 1 millj. kr., framlag til
Sjúkrasamlags Reykjavíkur
hækkar uhn kr. 850 þús. og líf-
eyrisuþpbætur um 1 millj. kr.
Hins vegar eru greiðslur vegna
svonefndra „skattleysingja" áætl
aðar kr. 700 þús. lægri en í áætl-
un yfirstandandi árs.
f ýmissi starfsemi er gert ráð
fyrir nýjum útgjaldalið, kr. 250
þús., og er ætlað að verja þeirri
upphæð til öryggiaráðstafana á
vinnustöðvum.
Framfærslumál
Kostnaður vegna framfærslu
er 37.2 millj. kr. og hækkar um
rúmar 5 millj. kr., eða um 13.5%.
Kostnaður við framkvæmd
framfærslumála hækkar um 9.3%
og gert er ráð fyrir, að einn
starfsmaður bætist við í skrif-
stofunni á næsta ári. Þar sem fé-
lags- og framfærsluskrifstofan
hefur verið endurskipulögð með
það fyrir augum að leggja sífellt
meiri áherzlu á hinar félagslegu
stofunni sérmenntaða og áhuga-
sama starfskrafta, en þeirra hef-
ur verið skortur.
Framfærslustyrkir til 16—60
ára hækka úr 10,6 millj. kr. um
1.5 millj. kr., eða 14.2%. Styrk-
þegum hefur fækkað úr 644 í 584,
en í tölu styrkþega eru eingöngu
taldir heimilisfeður, svo að fjöl-
skyldustærð skráðra styrkþega
hefur oft meiri áhrif á upphæð
framfærslustyrkja en tala styrk-
þeganna sjálfra. Því er fækkun
þeirra ekki einhlít til að ná sparn
aði í þessum útgjöldum. Vegna
hækkandi framfærslu- og hús-
næðiskostnaður þarf og upphæð-
in að hækka.
Framfærslustyrkur til styrk-
þega 60 ára og eldri nemur 6
millj. kr. og hækkar um 800 þús.
kr., en tala styrkþega hefur auk-
izt um 16, og eru þeir 382.
Eins og kunnugt er, er sveitar-
sjóði skylt lögum samkvæmt að
greiða meðlög með skilgetnum
börnum, þar sem skilnaður hefur
farið fram, og með óskilgetnum
börnum innan 16 ára aldurs, en á
endurkröfurétt á barnsföður.
Heildarútgjöld vegna þessa eru
áætluð 21.9 millj. kr., en voru
áætluð 1964 20 millj. kr. Til frá-
dráttar er talið unnt að inn-
heimta 9.5 millj. kr. í stað 8.8
millj. kr.
Innheimtuhlutfallið er þannig
áætlað 43.4% næsta ár í stað
44.0% þetta ár.
Undanfarið hefur þetta inn-
heimtuhlutfall verið:
1960 31.1%
•1961 37.5%
1962 47.6%
1963 44.7%
Áherzla er lögð á innl
þessara gjalda hjá barnsféðrum,
en innheimtan er erfið, þar sem
um er að ræða marga barnsfeð-
ur, sem dreifðir eru út um iand-
ið. Rekstur Kvíabryggju hefur
þó létt innheimtuna nokkuð.
Nú eru 702 sjúkir menn og ör-
kumla á hælum og sjúkrahúsum.
Útgjöldin þeirra vegna og ann-
arra örkumla manna eru áætluð
6.7 millj. kr., eða 1 millj. kr.
hærri en á yfirstandandi ári. —
Kostnaður þessi er Vs af heild-
arkostnaði skv. 1. 78/1936, sbr,
1. 92/1943.
í liðnum félagsmál eru færð
margvisleg önnur útgjöld en hér
hafa sérstaklega verið gerð að
umtalsefni, m.a. styrkir til ým-
issa mannúðarfélaga og starf-
semi á því sviði.
Ferðamaður á íslandi
MIKIÐ er i*m það rætt og rit-
að að ísland sé á góðum vegi
með að verða fjölsótt ferða-
mannaland. Með hverju árirni,
sem líður eru það fleiri og
fleiri, sem hingað koma, enda
eru sam,gönigur orðraar gjör-
breyttar frá því sem áður var og
yfirleitt ferðast menn nú víðast
um lönd miklu meina en áður.
Lengi var ekki mikið gert til
þess að laða ferðaimenn að itand-
inu. Hótel og gistihús voru af
skoraum sikaimimti og í Reykja-
vík var hreint stopp í hótelbygg-
ingu í áratugi. Nú er öldin önn
ur, enda var ekki seinna væraia.
En það er ekki nóg að fá
ferðamenn til landisins,
heldur verðum við að
reyna að gera þeim dlvölina hér
sem ánægjulegasta — en á því
vilil oft verða nokkur misbrestur
Lengi hefi ég verið einn þeirra,
sem telja að fyrir íslandi geti
það verið mikilsvirði að erlendir
ferðamenn komi hirngjað til lands
aiifjölmennir. Myndu af því
verða talsverðar gjaildeyrisbekjur
og atvinna á ýmsuim sviðum —
hótel, ferðalög, minjagripir —
— eykst og er ég enn sömu
skoðunar, enda þótt ég telji
brýna nauðsyn að koma málum
betur fyrir, áður en lengra er
haldið.
Talisvert marga erlenda ferða-
menn hefi ég hitt að máli og
inngamgseyri — og svo gildir
engu hvort maður er með hatt
eða yfirhöfn eða ekki neitt.
Svona framferði heínir sím. Við
geturn lorgað — en við viljuim
ekki láta hlunnfara okkur. Nú,
ef við segjum eittlhvað þá er
blát áfram sagt, hver var að
biðja ykkur að koma til íslands
ef þið tímið ekkert að borga.
Tveir voru á ferðalagi úti á landi.
Gisting var seemileg, nema verð-
lagið. Það miðaðist við luxushó-
tel enlendis. Þeir fengu róðrar-
bát lánaðan — 100 kr. — og svo
var spurt veidduð þið nokkuð—
eirin lítinn silung — 100 krónur
takk. Þeir skruppu á hestbak —
það kostaði líka 100 krónur.
Einn kom á gististað úti á
landi og baðst gistingar. Var
honuim sagt að aðeins væri til
4 manna herbergi. „Það gerir
ekkert til, ég þarf aðeins eitt
rúm til að sofa í“. En næsta morg
un brá tlmum heldur en ekki í
brún. Reikningurinn var fyrir
4 rúm — morgunmatur þó að-
eins fyrir einn. Þegar hann lnvart
aði undan þessu, þá fékk hann
það svar, það voru 4 rúmstæði í
herberginu, og þér verðið að
greiða fyrir þau öll“. Ég held
að hann komi ekki aftur.
Vegirnir okkar eru að sjálf-
sögðu ekki fuililkominir ennþá. En
eitt er það, sem margir útlend-
ingar eru mest forviða á — það
reynt að grenslast fyris- um álit eru mjóu brýrnar, þeir kall'a þær
þeirra og hug til okkar eftir-að
þeir hafa ferðast hér um
skemmri eða lengri tíma. Svörin,
sem ég fæ fyrst eru atiltaf þau
sömu. Dásamilega faigurt land og
gestrisnin á sér hvergi sinn líka.
Þetta visisi ég áður og spurði á-
ifram: „Segið mér frá því, sem
ykkur finnst ábótavan:t“, en til
þess eru útlendingar mjög tregir.
Þ„*ir segja sem er, að það eru
okkar innanríkismál og að það
skifti þá engu máli hvernig við
höfum þetta eða hitt. En þó
kemur það fyrir að ég heyri
hina hliðina á plötunni og hún
er mjög lærdómsrík, þótt hún
sé ekki skemmtileg.
Við komum með skipi. Far-
rýmið var ágætt en hávaðinn
mikill — veizlugileði (hér gat
hann notað annað orð) ykkar
virðist mikil — og svo þessi ei-
lífi sönigur. Þið hljótið að hafa
marga söngvara. Maturinm var
ágætur en við fórum með flug-
vél heim.
Hótelin ykkar sum eru ágæt—
en það er misskilningur, ef þið
haldið að þau séu betri en öll
önnur, enda þótt verðið bendi til
þess. Maturinn getur líka verið
góður, en verðlagið á sér fáa
líka. Þessi 23%, sem þið leggið
á reikninginn er einsdæmi —
við erum ýmsu vanir, 15% er
venja og stundum sérstakt fram
reiðslugjald (cover Oharge) á
millimetrabrýr — og svo eru
það öll ræsin — vegimir em þó
oftast miklu mjórri, enda þótt
það sé nú ekki bætandi. Eru þeir
oft dauðhræddir á férðailögum
með langferðabifreiðum svo að
oft borfa þeir meira fram á veg
inn en á landslaigið, sem farið er
um, það er að segja, ef þeir þá
sjá r/ kkuð út um glugigana —
oft eru þeir svo óhreinir að tæp-
ast er hægt að sjá nokkuð. Þá
er það útvarpið — siðurinn er
sá, víðast hvar, að hafa alilbaf
opið, hvort sem það eru veður
fréttir eða jarðarfarir, Bf engu
er útvarpað, þá er það talstöðin
— hún er oft notuð óspart — þó
ekki sé lengra farið en til Hvera
gerðis. A ilt þetta þykir útlend-
inguim miður og úr öllu þessu
þarf að bæta og er afar auðvelt.
Leigubifreiðarnar í Reykjavík
hafa nú orðið gjaildmæla, sem er
ágætt út af fyrir sig — en þar
er gallinn sá, að mælirinn sýn
ir alilt aðra upphæðir heldur en
greiða verður. Ferðamaðurinn á
ekki gott með að átta sig á þessu
enda þótt honum sé sýndur verð-
listi. Hefur oft orðið mikill á-
greiningur út af þessu og leiðindi
Ef spurt er hvers vegna ekki
gjaldmæ/ arnir séu réttir — þá
er svarað að það sé erfitt cig dýrt.
Hitt held ég þó að verði dýrara
fyrir okkur að láta þetta ógert;
það er ekki saima hvað þessir
sérstakiega dýrum ma'tsölustöð- fnrðamenn segja um okkur þeg
um. Fatagjaldið hjá ykkur nær i ar þoir koma til heimaiands síns.
ráðstafánir, er gæíu komið í stað ekki neinmi átt — 10 krónur — I oft hefur v®rlð á að
framfærslu. barf að tryggja skrif, og svo stundum 25 krónur með 1:11111 * fvrir lw>gu komrnn tri
að breyta um, úr vinstri í hægrl
handar akstur. Væri bebur að
að þetta hefði verið gert fyrir
nokkrum árum — áður en svorva
miargar nýjar og sbórar fólks-
flutninigsbiíreiðir og vörubif-
reiðir voru keyptar til landsins.
Aukinn ferðamannastraumiur
verður til þess að flleiri og fleiri
útlendingar taka á leigu bifreið
og aka sjálfir — en þeir eru
allir, nema Englendingar óg Sví-
ar, vanir hægri handar akstri.
Verður því aukin slysahætta á
vegurrf landsins af þessu og ætti
því ekki lengi að dragast að
breyta um. Einnig myndi þetta
verða ágætt fyrir íslendinga, sem
og ferðast í bifreiðum sínuim er
lendis.
TiCgangsila-uisit held ég að sé að
fara að tala um verðlag — hér
er allt svo dýrt og uppspreng*
að engu taili teikur — þetta á
'iúka vi& og ekki sízt um hótel
og matsöl ustaði. Ef á þetta er
minnst er oft svarað að ekki sé
það ódýrara þar eða þa.r, sem
tiltekið er —- en þá gleymist
venjulega að í sam®nburðinum
eru al'lt ön-nur hótel og matur.
Held ég að tilgangslauist sé að
ræða þetta. Það eru svo m-argir
hér á landi, sem líta á erlenda
ferðaimenn eins og nokkurs'kon-
ar sítrónur — og reyna að ha-fa
sem m-est út úr þeim í eit-t skifti
og h-ugsa svo ekki meira uim
það.
Á þessu ári kornu nokkrir
fremstu menn ferðamála einnar
stórþjóðar hingað til lamds tiX
þess að kynna sér lítilshátta-r
þessi má-l okkar. Ég held að þeir
hafi flestir verið meira en for-
viða á ýmsu — minn-siba kosti
töldu þeir, að við þyrftuim að
gá að okk-ur áður en lengra er
haldið. Það gæti komið fyrir
okkur áður en varir, að ferða-
mennirnir færu eitthvað annað.
Það eru svo mörg lönd, sem
keppast um að ná þeim ti-1 sín og
gæta þess að fæla þá ek-ki frá
með allskonar leiðinda smásál-ar-
skap eins og með fatagja-ldið,
eða þá með skipulagsl-eysi og
slóðaskap, þar er átt við gjald-
mæila, sem aldrei sýna rétta upp
hæð.
Útaf fyrir sig eru þet-ba fllest
smáatriði, sem hægt er að leið-
rétta — en hvenær varður það
gert?
Ef ei-mhver bendir á þetta, þá
er það venjulaga tekið óstinnt
upp talið nöldur og afskiptaisemi
það þykir ekki fínt á íslandi að
h-afa skoðun yfiiC-eitt á neimu.
En s-aim-t er það nú svona, að lítið
færi fyrir framförum ef við vær
um ailltaf ánægðir með alit og
rey-ndum ekki að gera meira og
betur á trtorgiun heldur en við
gerðum í gær.
Gisli Sigurbjörnssoa. ,