Morgunblaðið - 09.02.1965, Blaðsíða 21

MORCU NBLAÐl -)
21
Þriðjudagur 9. febrúar 196S
Kristín Tómasdóttir
IVIinningarorð
t. 14. apríl 1874 — d. 2. febr. 1965
í DAG verður gerð frá Dóm-
fkirkjunni í Reykjavík útför
Kristínar Tómasdóttur frá Garð-
liúsum í Reykjavík.
Kristín Tómasdóttir er fædd 14.
•príl 1874 að Bjargi á Akranesi,
dóttir hjónanna Kristrúnar Hall-
grímsdóttur og Tómasar Erlends-
Bonar, útvegsbónda þar. Kristín
©lst upp að Bjargi í hópi sautján
systkina. Sjö ára að aldri missti
hún föður sinn og stóð eftir það
móðir hennar ein fyrir hinu
stóra heimili. Kristrún á Bjargi
var einstök kona. I>arf ekki að
fara frekari orðum um hið ofur
mannlega þrek þessarar ungu
ekkju, er kemur upp svo stórum
barnahóp af eigin rammleik í and
ófi aldarinnar auk sinna miklu
starfa að líknarmálum. Minnist
ég oft, hve Kristín Tómasdóttir
liafði ihikið dálæti á móður sinni
©g hve innilega henni hefur þótt
vænt um hana og virt hana tak-
markalaust.
Árið 1899 hin 27. október gift-
lst Kristín Tómasdóttir Þorsteini
Júlíusi Sveinssyni skipstjóra
dbrm. oig síðar erindreka Fiski-
félags íslands, syni hjónanna Ey-
varar Snorradóttur og Sveins
Magnússonar skipasmiðs og
bónda í Gerðum, Garði. Bjuggu
þau fyrstu árin á Bíldudal í
IBarðastrandarsýslu, en fluttust
þaðan haustið 1992 til Hafnar-
fjarðar og næsta vor 1903 stofn-
uðu þau heimili að Garðhúsum
Biðjið um
við Bakkastíg í Reykjavík. Þau
eignuðust fimm börn og eru fjög-
ur þeirra á lífi. Dæturnar, Svava
kennari, Eyvör Inigibjörg gift
Oddi Jónassyni framkvstj., Krist-
rún ekkja Gunnars J. Cortes
læknis og synirnir, Viggó Krist-
inn verzlunarmaður, er lézt 1941,
var kvæntur Margréti Halldórs-
dóttur og Þorsteinn Halldór bó'k-
ari kvæntur Kristínu Sigurbjörns
dóttur.
Ekki naut Þorsteins Sveinsson
ar lengi við. Hann andaðist 1918.
Sögu Kristínar svipar þannig að
ýmsu leyti til sögu móður henn-
ar Kristrúnar á Bjargi Báðar
missa þær menn sína frá barna-
hóp og lifa í ekkjudómi við tak-
mörkuð kjör fjölda ára.
Þessi kyrrláta oig prúða kona
helgaði sitt ævistarf heimili sínu
og börnum, en auk heimilishalds
ins varð hún að sinna atvinnu-
rekstri utan þess. Vinnudagurinn
var því oft langur. Heimili sínu
miðlaði hún hlýju og góðvild og
bar takmarkalausa umhyggju
fyrir velferð barnahópsins. Lífs-
starf hennar var mikið og fag-
urt.
Á heimilinu í Garðhúsum
ríkti auðlegð hjartans og hún í
ríkum mæli. Bæði meðan Þor-
steins Sveinssonar naut við og
ætíð síðan var mjög gestkvæmt
á heimilinu og bæði, þegar gesti
bar að garði og endranær, ríkti
þar hin mesta glaðværð, sunigið
og leikið á slaghörpu. Voru það
Látið ekki dragast að athuga
bremsurnar, séu þær ekki í
lagi.
Fullkomin bremsuþjónusta.
einkum þau hjónin, er þar höfðu
forgöngu og síðar systkinin.
Eftir að Kristín fluttist til
Reykjavíkur tók hún á heimili
sitt Kristínu Nikulásdóttur,
fóstru Þorsteins, er þá var þrot-
in að efnum og leið af þungbær-
um sjúkdómi, og ól önn fyrir-
henni til dauðadags. Sömuleiðis
varð hún þeirrar gæfu aðnjótandi
að vera þess megnuig að hafa
móður sína á heimili sínu ævi-
kvöldið.
Árið 1939 missir Viggó Krist-
inn konu Sína Margréti Hall-
dórsdóttur. Eftir lát konu sinnar
fluttist Viggó heim í Garðhús
til móður sinnar með börn sín
þrjú. Hafði hann þá tekið sjúk-
dóm þann, er dró hann til bana
rúmu ári síðar. Ólust börn hans
upp á heimili Kristínar um ára-
bil, þar til hún brá búi og flutti
að Hringbraut. Fluttust þá börn-
in til dóttur hennar Svövu Þor-
steinsdóttur, er gengið hefur
þeim í foreldrastað.
Síðustu ár æfinnar var Kristín
þrotin að heilsu og kröftum og
þá 'gerðist hin garrila fagra saga,
að dæturnar önnuðust hana með
umhyggju, er þær urðu aðnjót-
andi í svo ríkum mæli hjá móður
sinni í æsku.
Þeir, sem heimsóttu Kristínu
í erfiðri sjúkdómslegu hennar,
gátu ekki annað en dáðst að
stillingu hennar og hugarró og
þakklæti fyrir það, er hægt var
fyrir haria að gera. Þó líkams-
kraftar Kristínar væru orðnir
litlir og fjöruðu út eftir því sem
dauðastundin nálgaðist, megnaði
hún að veita þeim, sem komu að
banabeði hennar, styrk og bjarta
trú á lífið og hið góða þessa
heims og annars. Mun mér það
hugstætt.
Þótt það sé ekki vonum fyrr,
að svo gömul og lasburða kona
kveðji heiminn, eftir svo langan,
starfsaman og stormasaman dag,
verður okkur minnisstæð sú
stund, er við fylgjum svo góðri
móður og ömmu til grafar og
komum að rúminu hennar auðu.
Kristín Tómasdóttir var hrein-
lynd og gáfuð kona. Hún á mik-
ið og göfugt starf að baki. Hún
gekk þess ekki dulin, hvaðan
henni komu kraftar til að standa
svo harða baráttu. Seint og
snemma, með orðum og athöfn-
um, var henni því ríkast í huiga
og verki að lofa Guð og þakka
honum. Þak'ka honum fyrir
vernd hans og varðveizlu við sig
á langri æfi.
Við sem þekktum Kristínu
Tómasdóttur, kveðjum hana
hinztu kveðju. Hún átti bjarg-
fasta trú handan tíma og rúms.
Jón Oddsson.
Kunnur hag-
yrðingur látinn
JÖN Jónsson, Skagfirffingur,
frá Bessastöðum í Skagafirði,
lézt s.l. sunnudag í sjúkrahúsinu
á Sauffárkróki, 79 ára að aldri.
Jón var kunnur fyrir ljóff sín
og lausavísur og á s.l. ári kom
út safn ljóða hans, „Aringfæður“.
ATHUGIÐ
að borið saman við útbreiðslu
er langtum ódýrara aff auglýsa
í Morgunblaðinu en öðrum
biöðum.
Hið frábæra plastlalk
ITSA
ER BEZT
Fæst í næstu málningar-
vöruverzlun. Heildsöiu-
birgffir: EGILL ÁRNASON
Slippfélagshúsinu.
Sími 14310.
Náttföt
fermingagjafa
Kópavogsbúar
Hef opnað rakarastofu að Skjólbraut 10, Kópavogi.
(Sama hús og Sjúkrasamlag Kópavogs).
áður bæjarskrifstofur Kópavogs.
JÓN GEIR ÁRNASON
herra-, dömu-, barnahárskeri. ’
Jón Þorvaldssan
skipstfóri
Fæddur 24. apríl 1900.
Dáinn 30. janúar 1965.
f GÆR var til moldar borinn Jón
M. Þorvaldsson, skipstjóri á ms.
Drangajökli. Jón var fæddur í
Dýrafirði hinn 24. apríl árið 1900,
en fluttist þaðan aðeins mánaðar
gamall með foreldrum sínum til
Arnarfjarðar, þar sem hann ólst
upp.
Snemma stóð hugur Jóns að
sjónum, enda átti það fyrir hon-
um að liggja að stunda sjó sam-
fleytt í 53 ár. Aðeins 12 ára gam-
all hóf hann sína sjósókn á skút-
um, fyrir vestan. Síðar lá leið
hans til Reykjavíkur og lauk
hann farmannaprófi frá Stýri-
mannaskólanum í Reykjavík ár-
ið 1924. Hófst þá annar þáttur í
sjómannsferli Jóns, er hann gerð-
ist togarasjómaður. Var hann
lengst af sem bátsmaður og stýri-
maður hjá hinum kunna afla-
manni Jóni Birni Elíassyni á tog-
aranum Surprise. Kunni Jón að
segja frá ýmsu skemmtilegu er á
daga hans hafði drifið, þegar
hann var á togurum, enda var
Jón gæddur sértsakri frásagnar-
gáfu, svo unun var að hlusta á
sögur hans. Alla síðari heims-
styrjöldina sigldi Jón á togurum
með ísvarinn fisk til Englands.
Var Jón þá ýmist stýrimaður eða
skipstjórL
Mun það ekki hafa verið heigl-
um hent, að sigla á þeim árum,
þegar öll loftskeytatæki skipanna
voru innsigluð, engir vitar log-
andi og öll skip myrkvuð. Sagði
Jón svo frá: „Að oft urðum við
að sigla bara eftir eðlisávísun“.
Aldrei henti neitt þau skip, sem
Jón var á, en oft lentu þau í því
að bjarga öðrum skipum og
mannslífum. Árið 1947 hefst svo
þriðji og síðasti þáttur í sjómanns
ferli Jóns. Leggur hann þá fiski-
skipin á hilluna og ræðst sem
fyrsti stýrimaður á ms. Vatna-
jökul, sem þá nýstofnað skipafé-
lag, Hf. Jöklar, hafði fest kaup á.
Var Jón síðan óslitið hjá Hf.
Jöklum til dauðadags. Árið 1950
lágu leiðir okkar Jóns fyrst sam-
an um borð í ms. Vatnajökli, er
ég sem unglingur var að hefja
mitt sjómannsstarf. Tókst þá góð
vinátta milli okkar Jóns, sem ent-
ist til dánardægurs hans. Var Jón
ákaflega góður þeim unglingum,
sem réðust um borð til hans og
vildi þeim liðsinna í öllu. Eins og
hann sagði sjálfur: „Ég skal gera
menn úr strákunum". Jón varð
skipstjóri á ms. Drangajökli 1959,
og 1961 tók hann við skipsstjórn
á ms. Vatnajökli. Sl. vor tók hann
við skipsstjórn á hinum nýja
DrangajöklL
Ekki hefði ég trúað því er ég
kvaddi hann 1. desember síðast-
liðinn, glaðan og reifan, er hann
var að fara í leyfi til þess að
eyða jólum og áramótum með
fjölskyldu sinni og vinum, að
hann ætti ekki afturkvæmt um
borð í skip sitt. En enginn veit
sína ævina fyrr en öll er. Á þeim
skipum sem Jón hefur verið skip-
stjóri á, hef ég verið nánasti sam-
starfsmaður hans. Varð samvinna
okkar mjög góð, enda Jón ákaf-
lega þægilegur í allri umgengni,
skapgóður og mikill húmoristi.
Var hann ákaflega fundvis á hin-
ar skoplegu hliðar ýmissra at-
vika, Góður sjómaður var Jón,
og sérstaklega var hann laginn
við meðhöndlun skipa í vondum
veðrum.
Árið 1934 gekk Jón að eiga eft-
irlifandi eiginkonu sína, Ingi-
björgu Þórðardóttur frá Lauga-
bóli. Er ekki of mælt þó sagt sé,
að hjónaband þeirra Ingibjargar
og Jóns hafi verið með eindæm-
um farsælt. Ekki er ósennilegt,
að oft hafi hugur hennar reikað
til heimilisföðursins, sem barðist
fyrir lifibrauði fjölskyldunnar
við hinn miskunnarlausa Ægi
Kveðja
konung, og allar hættur heims-
styrjaldarinnar. Eigi harmaði
hún þó sitt hlutskipti og bjó
manni sínum glæsilegt heimili að
Tjarnargötu 10 A í Reykjavík. —
Eignuðust þau hjón þrjár dætur,
Höllu, sem er í heimahúsum,
Kristrúnu, gift á Akranesi, og
nöfnu þeirra hjóna, Ingibjörgu
Jónu, sem verður stúdent frá
Verzlunarskólanum í vor. Þá ólst
og upp hjá þeim hjónum sonur
frú Ingibjargar, Þór Halldórsson,
fulltrúi í Landsbankanum. Gekk
Jón honum algjörlega í föður
stað, kostaði hann til mennta, og
leit hann ávallt sem sinn eigia
son.
Mikill skákmaður var Jón, og
má hiklaust telja að hann hafi
verið fremsti skákmaður íslenzka
flotans. Sem dæmi um skáksnilld
hans má nefna að hann gerði jafn
tefli við tvo fyrrverandi heims-
meistara í skák. Notaði Jón oft
erfiðar skákþrautir sér til dægra-
styttingar í löngum siglingum,
því sjaldan fékk hann nægilega
sterka skákmenn til þess að tefla
við um borð.
En hvað tekur við þegar töpuð
er skákin milli lífs og dauða? Nú
leggur Jón upp í sina hinztu ferð,
ferð til landsins ókunna. Ég kveð
hann í síðasta sinn, sem vin minn
og skipstjóra og óska honum góðr
ar ferðar. Ég kveð hann fyrir
hönd skipshafnar hans, sem sér
þar á bak síns ástsæla skipstjóra.
Frú Ingibjörgu og börnum sendi
ég dýpstu samúð frá skipshöfn-
inni. Megi minning um góðan
dreng lifa.
Jóhannes Tngólfsson.
— Um bækur
Framhald af bls. 15.
þótti það furðulegur samsetn-
ingur, meðan Steinn var enn
ferskur og menn höfðu ekki
alminlega áttað sig á kvæðum
hans.
Steinn var skáld hinnar mark-
vissu, samþjöppuðu tjáningar.
Hann var einnig, eins og Hannea
Pétursson seigir svo réttilega,
„framar Öllu skáld hinna smærri
forma." Þess vegna er ritsafn
hans ekki gizka mikið að vöxtuna,
ef miðað er við blaðsíðutal, rúm-
ast í einni meðalbók, en þeim
mun meira að fjölbreytileik
forma og hugmynda.
Kristján Karlsson segir í rit-
gerð sinni, að nú sé Steinn i
nokkurri hættu, þar eð hann sé
ekki lengur umdeildur. Það er
rétt. Hætt er við, að Steinn verði
að lúta þeim örlögum eins og
önnur skáld, sem þjóðin tekur á
arma sína, „að vera lesinn mark-
lausum, sjálfkrafa skilningi,"
eins og Kristján orðað það.
En hvað um það? Við getum
ekki stjórnað því, hvaða skilning
framtíðin leggur í ljóð Steina.
Þau gegndu sínu hlutverki í sam-
tíð skáldsins. Það hlutverk var
alla vega nógu mikið til að skipa
Steini í röð með okkar mestu
ljóðskáldum.
Erlendur Jónsson.