Morgunblaðið - 06.04.1965, Blaðsíða 17

Þriðjudagur S. apríl 1965
MORGVNBLAÐIB
17
Guðmuiidiir Jóussou, skólastjóri á Hvanneyrii
MOP;GUNBLAÐIÐ hefur beðiS
mig, svo sem nokkur undanfarin
éx, að skrifa niður nokkra þætti
um landbúnaðinn á s.l, ári. Mun
ég í þessari grein safna saman
nokkrum tölulegum niðurstöðum
eftir því sem þær liggja fyrir.
Hins vegar brestur mig bæði
Veturinn 1964—1965 starfar sem
kennari við skólann Pétur Sig-
tryiggsson agronom. Hann er ætt-
aður frá Húsavík, en útskrifaður
frá landbúnaðarháskóla Norð-
manna á árinu 1964,
Sr. Guðmundur Þorsteinsson
kennir ekki við skólann í vetur,
Fella-heytæMa.
tíma og heimildir til þess að gera
að umtalsefni hina raunveru-
letgu fjárhagsútkomu landbúnað-
arins árið 1964.
Veðrið
í heild sinni var árið 1964 hlýtt,
eitt af 6—7 hlýjustu árum þess-
arar aldar. Einkum voru þrir
fyrstu mánuðir ársins hlýir. Sum-
arið var þó frekar kalt, um 1
gráðu neðan við meðaltal áranna
1931—1960. Úrkoma var heldur
undir meðallagi víðast hvar.
Bústærð
Nokkur dæmi skulu nefnd um
uppskeru og búfénað á stórum
búum, en til samanburðar teknar
í sviga tölur frá árinu 1963.
Bessastaðir: Taða 2500 hestb.
(2300), nautgripir 57 (57), sauð-
fé 47 (37), hænsni 900 ( 900),
kartöflur 15 tn. (10), dráttarvél-
ar 4 (4).
Vífilsstaðir: Taða 2500 hestb.
(2400), nautgripir 82 (82), hross
0 (2), kartöflur 40 tn. (60) drátt-
arvélar 4 (3).
Blikastaðir: Taða 3000 hestb.
(2600), nautgripir 85 (85), sauð-
fé 35 (30), hænsni 250 (250),
kartöflur 25 tn. (30), dráttarvél-
ar 4 (4).
Sámsstaðir: Taða 1200 hesbb.
(1100), nautgripir 4 (3), hross 6
(7), káTtöflur 40 tn. úr % ha
(90 tn. úr sömu landstærð), korn
110 tn. úr 10 ha (185 tn. úr 15
ha), grasfræ 2000 kg, mest tún-
vingull. Vetrarbygg lifði af vetur-
inn 1963—1964. Er þá sáð síðari
hluta sumars og uppskorið næsta
haust. Tilraunir eru gerðar á
Sámsstöðum á um 1000 reitum.
Holt í Stokkseyrarhreppi: Taða
3500 hestb, (3000), nautgripir 70
(70), sauðfé 450 (400), hross
12 (12), hænsni 30 (30), kárt-
öflur 50 tn. (100), rófur 100 tn.
(100), dráttarvélar 4 (4), nýrækt
6 ha (8).
Laugardælir: Taða 6500 hestb.
(5800), nautgripir alls að sæðing-
arstöð meðtalinni 180 (180), hross
40 (40), hænsni 500 (500), gyltur
8 (8), svín alls 100 (110), dráttar-
vélar 4 (4). Afkvæmaprófuð 3
naut árlega, 8 kvígur undan
hverju.
Hvanneyri: Taða og úthey
4800 hestb. (4500), nautgripir 108
(100), sauðfé 43'2 (418), hross
10 (8), dráttarvéíar 10 (9). Jarð-
ræktartilraunir eru gerðar á um
1500 reitum, auk þess allmikið af
efnagreiningum í sambandi við
tilraunirnar. Verkfæranefnd hef-
ur aðsetur á Hvanneyri. Þor-
•teinn Þorsteinsson hætti kennslu
«g rannsóknarstörfum á árinu.
þar sem hann dvelur við nám í
Danmörku.
Búnaðarsamband Borgarfjarð-
ar er að byggja búfjárræktarstöð
í landi Hvannevrar fvrir norðan
þjóðveginn við Vatnhamravatn.
Það vatn hefur raunar að mestu
verið ræst fram.
Hólar: Taða 5000 hestb. (5000),
nautgripir 70 (60), sauðfé 600
þar af 32 gyltur (40). Árlega eru
afkvæmaprófuð 2 naut, 10—15
kviguF undan hvoru. Eftir 1
mjólkurskeið eru kvígurnar seld-
ar á uppboði og seldust árið 1964
fyrir 6—16 þús. kr. hver. Á sæð-
ingarstöðinni eru 20 naut, þar af
3 með 1, verðlaun. Haustið 1964
var byggð sérstök stöð fyrir
hrútasæðingar.
Tilraunastöðin á Akureyri:
Taða 2300 hestb. (2000), nautgrip-
ir 60 (50), kartöflur 350 tn. (150).
Korn náði þroska, en gaf litla
uppskeru. Tilraunareitir um
1000 (1000). Gerðar eru veður-
athuganir m.a. hitamælingar og
rakamælingar I jarðvegi niður í
1 m. dýpt,
Efnarannsóknastofa var stofn-
sett á Akureyri árið 1964. Á hún
að efnagreina jarðveg, áburð og
fóður f yrir bændur. Forstöðu-
maður hennar er Jóhannes Sig-
valdason licentiat í landbúnaðar-
vísindum.
Stórólfsvöllur: Korn um 360
tunnur af 80 ha. Grasmjöl 670
tonn (385). Graslendi 240 ha.
Grasmjöl sett í fóðurblöndur, allt
að 7% í kúafóðurblöndur. Ekk-
ert af grasmjöli er flutt út.
Grasamjölsverksmiðjan i
Brautarholti Kjalarnesi: Hún hóf
starfsemi sína sumarið 1963 og
voru það sumar framleidd 100
tonn af grasmjöli, en s.l. sumar
tæp 200 tonn. Nokkuð flutt úr til
reynzlu í janúarmánuði 1965 í
Brautarholti eru auk þess 30
rpjólkurkýr, 11 gyltar með um 70
grísi. Svínin eru fóðruð með gras-
mjöli, um 30—40% af fóðrinu.
Aftanítengd sláttuvél.
(550), hross 100 (55), Stefán
Jónsson kennari andaðist 7. okt-
óber 1964. Ekki hefur enn komið
kennari í hans stað. Tilraunir eru
á Hólum undir umsjá Stefáns
Aðalsteinssonar varðandi ull og
arfgengi hjá sauðfé.
Gunnarsholt: Taða 13000 hestb.
sauðfé 1600 (1600), hross 15 (16),
dráttarvélar 6 (6). Tvær flugvél-
ar dreifðu tilbúnum áburði á 17
stöðum, alls um 500 tonnum.
Kornuppskera varð um 600 tunn-
ur af 60 ha. Framleitt grasmjöl
um 100 tonn og 60—70 tonn hey-
kögglar. ^
Egilsstaðir: Taða 4600 hestb.
(4000), nauhgripir 112 (107),
sauðfé 240 (230), hross 6 (6),
gyltur 5 (5), svín alls 30—40,
korn 300 tn. af 25 ha. Á Héraði
var alls korn I um 150 ha.
Skriðuklaustur: Taða 1600
hestb. (1250), sauðfé 750 (730),
hross 8 (7), hænsni 15 (15). Til-
raunareitir eru um 600 (600). Allt
fé er fært inn á sérstök spjöld til
þess að auðvelda útreikning á af-
urðagetu. Er þetta gert undir
umsjá Stefáns Aðalsteinssonar.
Lundur við Akureyri: Taða
3300 hestb. (3000). nautgripir
152 (152), svín alls 840 (400),
Fólksfjöldi í sveitum
Manntal fer fram 1. desember
ár hvert. Tölur frá síðasta mann-
tali liggja enn ekki fyrir, en 1.
desember 1963 var mannfjöldi í
landinu alls 186,912 (183,478).
Mannfjölgun frá árinu áður er
því tæpl. 1,9%. Þrátt fyrir þessa
miklu mannfjölgun, fækkar þó
stöðugt fólki í sveitum. Árið 1963
nam sú fækkun 200 manns. í des-
ember 1963 bjuggu í sveitum
31,411 manns. Síðastliðin 7 ár
hefur fækkun í sveitum landsins
numið alls 2,763 eða tæpl. 400
manns að meðaltali á ári. Af
þjóðinni býr nú í sveitum 16,7%,
miðað við 1. desember 1963
(17,2%).
Þar sem eðlileg mannfjölgun í
sveitum ætti að vera um 600
manns á ári, er auðsætt, að árið
1963 hafa flutt búferlum úr sveit
í kaupstaði og kauptún um 800
manns.
Jarðbætur
Hér verður sýnt yfirlit yfir
jarðabætur ársins 1963, en tölur
frá 1964 eru enn ekki komnar
fram; tölurnar eru teknar úr
skýrslu Búnaðarfélags íslánds:
Jarðabótamenn, tala. 3307
Nýrækt, ha 4421
Túnasléttur, ha 225
Matjurtargarðar, ha ' 97
Akrar, 'ha 277
Grjótnám, m3 15936
Handgrafnir skurðir, m3 6703
Lokræsi, m 9505
Plógræsi, km 946
Girðingar, km 591
Þvaggryfjur alst., m3 747
Áburðarhús, ms 15165
Haugstæði, m2 127
Þurrheyshlöður, m3 136573
Súgþurrkunarkerfi, m2 19741
Votheyshlöður, st., m3 14211
Matjurtageymslur, m3 5353
Vélgrafnir skurðir, m* 3488397
Ríkisframlag v/ jarðabóta 33,4
millj. kr. greitt á árinu 1963.
Miðað við árið 1962 hefur ný-
rækt aukist talsvert. Uppþurrkun
lands hefur vaxið til mikilla
muna, og verður rætt nánar um
það í næsta kafla.
Framræsla
Á árinu 1964 voru í gangi 24
skurðgröfur hjá Vélasjóði (22),
4 hjá Landnámi rikisins (4), 16
hjá ræktunarsamböndum (13) og
12 hjá einstaklingum (6) alls 56
gröfur, þar af kom fullur vinnu-
tími á 52. Talið er, að þessar gröf-
ur hafi afkastað 1230 kn. löngum
skurðum eða 5,2 millj m*, en þar
við bætist landnámið, svo að alls
verður rúmmálið nálægt 5,3
millj. m* (3,45). Mest afköst á
gröfu urðu 283 þús. m*. Skurð-
gröftur kostaði 6,08 kr. á m3 árið
1963, en búist er við, áð kostnað-
urinn 1964 verði um 6,25 kr. á
rúmmetra. Þessi afköst við fram-
ræslu eru þau mestu, sem verið
hafa hér á landi. Næst kemur
árið 1958 með 4,1 millj m3.
Lokræsaplógar af finnskri
Köfnunarefni (Na), tonn ....
Fosfórsýra (PaOs), tonn....
Kalí (KaO), tonn ..........
gerð voru 3 I gangi, 2 sunnan-
lands frá Finnlandi, en með þeim
var ræst 1740 km. (946), og 1,
sem var smiðaður af Eggert
Hjartarsyni á Hvammstanga í
nokkuð breyttu formi frá þeim
finnska. Eggert vann með honum
í Borgarfirði og Húnavatnssýsl-
um alls 960 km. Plógræsi voru
því alls gerð á árinu 1964 um
2700 km. en það svarar til að þau
hafi þurrkað 2700 ha lands. Telja
má líklegt, að opnu skurðirnir
þurrki 4—5 þús. ha, svo að alls
hefur verið þurrkað á árinu ekki
minna en 7.000 ha.
Landnám
Nýbýlanefnd samþykkti árið
1964 stofnun 38 nýbýla (38).
Veittur var styrkur til endur-
byggingar íbúðarhúsa á 110 býl-
um (125). Aukajarðræktarstyrk-
ur, kr. 2500,00 á ha, er nú veittur
öllum býlum, sem hafa tún undir
25_ha.
Á vegum landnámsins unnu 4
skurðgröfur sumarið 1964. Þær
grófu alls fyrir landnámið 71,000
m3 og fyrir bændur 353,103 m3.
Guðmundur Jónsson
Stofnlánadeild landbúnaðarina
Úr A-deild stofnlánasjóðs, þ.e.
til útihúsa, ræktunar, verkstæða,
sláturhúsa o.fl. voru veitt alls
1164 lán (1275) að upphæð kr.
86,475,100,00 (89,950,000,00). Mik-
ið af þessum lánum eru til 20 ára
og með 6Vz vöxtum.
Úr B-deild stofnlánasjóðs voru
alls veitt til byggingar íbúðar-
húsa 133 lán með fyrstu útborg-
un (123) og 117 lán með annarri
útborgun (96) að upphæð alls
kr. 16,004,000,00. Þessi lán eru til
25—42 ára með 6% vöxtum. .
Úr veðdeild Búnaðarbankans
voru veitt 82 lán aðalleiga til
jarðakaupa að upphæð kr.
5,560,000,00.
Alls eru þá lán Búnaðarbank-
ans út í sveitirnar um 108
millj. króna (109).
Tilbúinn áburður
Áburðarverksmiðjan í Gufu-
nesi hóf framleiðslu á tilbúnum
áburði 7 .marz 1954, en var vígð
22. maí sama ár, og telst það af-
mælisdagur hennar. í tilefni af
10 ára afmæli verksmiðjunnar
1964 gaf hún 1 milljón krónuf,
sem verja skal til jarðvegsrann-
sókna. Fénu hefur enn ekki vec-
ið ráðstafað.
Sala tilbúins áburðar hefur
verið sem hér segir:
1959 1962 1963 1964
7686 8998 9618 10020
3978 4322 4715 ' 5100
2252 2500 2973 3186
Pantanir árið 1965 hafa aukizt
af fosfórsýru um 9%, en aðeins
minnkað af köfnunarefni (um
tæpl. 2%). Hafa því hlutföllin
milli þessara tveggja áburðar-
tegunda tekið allmiklum breyt-
ingum frá fyrri árum. Á árinu
1965 verða að mestu fluttar inn
sömu tegundir áburðar og s.l. ár,
en auk þess nokkuð af áburðar-
tegund frá Hollandi, sem hefur
25% köfnunarefni og 15% fos-
fórsýru (P2O5), og er forfórsýran
öll leysanleg í vatni. Nokkuð
verður flutt inn af kalksaltpétri,
en ekki meira en sem svarar V.t
af því sem pantað hefur verið a£
honum.
Heyfengur
Á tímabilinu 1882—1890 var
útheysfengur landsmanna að
magni til næstum tvöfaldur á við
magn af töðu, þ.e. 579 þús. hestb.
af útheyi og 302 þús. hestb. af
töðu að meðaltali á ári. Á tíma-
bilinu 1931—1935 var magn af
töðu og útheyi svo til jafnt eða
um 7 millj. hestburða á ári af
Framhald á bls. 19
Steypuurærivel a traktor.