Morgunblaðið - 06.04.1965, Blaðsíða 21

Þriðjudagur 6. apríl 19B75
MQRGUNBLAÐID
21
— Landhúnaðurinn
Framhald af bls. 19
Svín 1544 (1347), hænsni
106.500 (107.256), endur 830
(856) (>g gæsir 270 (149).
Framhaldsskólar í sveitum
Eftirfarandi tölur eru fengnar
frá Fræðslumálaskrifstofunni um
fjölda nemenda í skólum, sem eru
staðsettir í sveit eða kauptúnum:
Bændaskólinn á Hvanneyri . ..,
Þar af i framhaldsdeild......
Bændaskólinn á Hólum.........
Garðyrkjuskólinn.............
í héraðsskólum, alls .........
í húsmæðraskólum í sveit ....
í íþróttakennaraskólanum . . ..
í Menntaskólanum á Laugarvatni
í Samvinnuskólanum ..........
íþróttaskólinn í Haukadal ...
1 Mjög skortir á 'að nægilegt
húsrúm sé fyrir þá, er sækja um
þessa skóla. Verður árlega að
vísa mörgum frá skólavist í þeim
flestum eða nær öllum.
Kynnisferðir bænda
Búnaðarfélag fslands skipu-
leggur kynnisferðir bæ.nda, en
Kagnar Ásgeirsson er þar jafnan
fararstjóri. Þessar ferðir eru til
gagns og skemmtunar bæði fyr-
ir gesti og gestgjafa hverju sinni.
Sumarið 1964 voru þátttakendur
í þessum ferðum 282 alls. Snæ-
fellingar fóru um Borgarfjörð og
Suðurland, 112 að tölu. Eyfirð-
ingar fóru um Norður- og Aust-
urland, 80 talsins. Holtamenn, 90
að tölu, ferðuðust um Borgar-
fjörð, Dali og Snæfellsnes.
Bændahöllin
Sú bygging varð að heita má
fullgerð á árinu 1964. Fluttu
starfsmenn bændasamtakanna
þar inn seint á árinu — í október
og nóvember. í árslok 1964 var
kostnaður við Bændahöllina orð-
inn um 130 millj. króna, þar með
talið innbú, vélar og lóð.
• Bygging þessa stórhýsis hófst í
*naí 1958. Fyrstu leigjendur
fluttu þar inn í apríl 1962 og
Hótel Saga tók til starfa í júlí
1962. Sæmundur Friðriksson hef
ur verið framkvæmdastjóri bygg
ingarinnar frá byrjun og unnið
þar mikið og gott starf.
Erlendir gestir
Aðalfundur miðstjórnar nor-
ræna bændasambandsins (NBC)
var haldinn í Reykjavík dagana
28. og 29. júlí 1964. Sóttu hann
80 erlendir fulltrúar og um 30
innlendir. Forseti fundarins var
Sveinn Tryggvason og aðalritari
Agnar Guðnason.
Fundur landbúnaðarráðherra
Norðurlanda og landbúnaðar-
nefndar Norðurlandaráðs var
haldinn í Reykjavík 1. ágúst
1964.
Af öðrum erlendum gestum á
sviði landbúnaðarins vil ég
nefna finnska prófessorinn P.
Kaitera, er fann upp lokræsa-
plóg, sem við hann er kenndur
og notaður hefur verið með góð-
um árangri hér á landi. Enn-
fremur P. Bakker-Arkema og
frú frá tæknideild landbúnaðar-
ins í Wageningen í Hollandi,
prófessor C. Clark og frú, bún-
aðarhagfræðing frá Oxford í
Englandi, danska dýralækninn
M. Hesselholt, er vann að áfram-
haldandi rannsóknum á blóð-
flokkun íslenzkra hrossa. Pró-
fessor K. F. Svárdström dvaldi
hér um skeið á vegum búnaðar-
nefndar.
TJtanfarir
Allmargir landbúnaðarmenn
hafa farið til útlanda tii þess að
sitja búnaðarfundi og kynna sér
landbúnaðarnýjungar. — Meðal
þeirra voru þessir: Óttar Geirs-
son, kennari á Hvanneyri, dvaldi
á námskéiði í Noregi með tilstyrk
frá OECD til að kynna sér tækni
við tilraunastörf. Undirritaður
sat fund búreikningamanna frá
Norðurlöndum, sem haldinn var
í Danmörku svo og fund nor-
rænna búnaðarskólakennara, sem
haldinn var í Finnlandi. Þeir
Halldór Pálsson, Stefán Þorláks-
son og Hjörtur Þórarinsson
dvöldu úti með styrk frá OECD
til þess að kynna sér þróun bún-
aðarmála. Ásgeir L. Jónsson sat
FAO-ráðstefnu í Rotterdam og
ferðaðist um Holland og Þýzka-
land. Sveinn Tryggvason og Agn
ar Guðnason sóttu út fundi í
NBC og sá síðarnefndi sat ráð-
stefnu um illgresismál, er haldin
var í Noregi. Ólafur Stefánsson
sat fund OECD um leiðbeininga-
1960—1961 1964—1965
56 58
5 5
31 31
10 4
839 889
248 248
12 14
94 106
68 73
24
starisemi í landbúnaðinum, en
hann var haldinn í Hollandi. Haf-
steinn Kristinsson ferðaðist um
Norðurlönd með tilstyrk OECD
og kynnti sér mjólkuriðnað o. fl.
Árni Pétursson sat fund sauð-
fjárræktarráðunauta frá Norður-
löndum, er haldinn var í Dan-
mörku. Haraldur Árnason sat
með beinu framlagi frá ríki eða
fylki.
Búnaðarsamband Suðurlands
tók upp þá nýbreytni skólaárið
1962—'1963 að veita nemendum
af svæði búnaðarsambandsins
nokkurn styrk til búfræðináms
og hefur gert það síðan. Fyrir
skólaárið 1964—1965 hefur Bún-
aðarsamband Dalamanna gert
slíkt hið sama. Var styrkurinn
afhentur af Ásgeiri Bjarnasyni
alþingismanni rétt eftir áramót-
in. Kann ég þessum samtökum
bændanna beztu þakkir fyrir
hlýhug þeirra í garð bændaskól-
anna og skilning á gildi búfræði-
náms.
75 ára afmæli Bæandaskólans
á Hvanneyri
Á árúau 1964 varð búnaðar-
skólinn á Hvanneyri 75 ára. Hann
hóf starf sitt vorið 1889 með ein-
um nemanda. Síðan hafa um 1500
nemendur stundað nám á Hvann-
eyri. Afmæli skólans var haldið
hátíðlegt 9. ágúst 1964. Veður
var ákjósanlegt. Um 1000 gestir
komu til Hvanneyrar þennan
dag, Hvanneyringar og aðrir vel-
unnarar staðarins, en meðal
Vélrúning.
fund OECD í París og skoðaði
búvélasýningu í London og heim
sótti, ásamt Birni Bjarnasyni,
verksmiðjur búvéla. Gísli Krist-
jánsson sat fund FATIS í París,
ráðstefnu kvikmyndaframleið-
enda í Finnlandi. Pétur Gunn-
arsson dvaldi 2 mánuði í Hurley
í Englandi til þess að kynna sér
fóðurrannsóknir og sat fund í
París, hvort tveggja með styrk
frá OECD. Gunnar Ólafsson lauk
á árinu framhaldsnámi sínu í
Englandi um meltingarrannsókn
ir. Sturla Friðriksson og Bjarni
Helgason sóttu fundi OECD um
landbúnaðarmál. Steingrímur
Steinþórsson og Ólafur Jónsson
sátu 40 ára kandídatsafmæli sitt
í Kaupmannahöfn og ferðuðust
um Danmörku. Magnús Óskars-
son, Ragnar Einarsson og Ásgeir
Svanbergsson ferðuðust um A-
Þýzkaland í boði búnaðarsam-
bandsins þar ásamt fulltrúum
frá öðrum Norðurlandaþjóðum.
Stefán Aðalsteinsson sat fundi
með norskum ullarsérfræðing-
um vegna norsk-ísl. samvinnu
um ullarmál.
15 bændur fóru í kynnisferð
til Skotlands undir leiðsögn Ól-
afs Stefánssonar. Stóð sú för í
10 daga.
Búfræðinám erlendis
Nokkrir kandídatar í búfræði
stunda framhaldsnám í búfræði
við erlenda búnaðarháskóla. Með
al þeirra má nefna miðað við ár-
ið 1964: Björn Stefánsson, Magn-
ús Jónsson í Noregi, Friðrik
Pálmason og Jóhannes Sigvalda-
son í Danmörku, Stefán Scheving
Thorsteinsson í Ameríku Og Jó-
hannes Eiríksson ráðunaut í Bret
landi, en hann hefur ársstyrk til
háskólanáms frá OECD. Auk
þess eru nokkrir við háskólanám
í Danmörku, Noregi, Svíþjóð,
Skotlandi, Bandaríkjunum og
Sovétríkjunum.
Styrkir til búfræðináms
í mörgum löndum fá piltar
verulegan styrk til búfræðináms,
ekki aðeins með ókeypis kennslu
og ódýrri dvöl á skólasetrunum,
eins og er hér á landi, heldur
þeirra voru forsetafrú Dóra Þór-
hallsdóttir, ráðherrarnir Ingólf-
ur Jónsson og Gunnar Thorodd-
sen, alþingismenn, fyrrverandi
starfsmenn á Hvanneyrarstað,
karlar og konur.
Margar góðar gjafir voru skól-
anum færðar þennan dag og
mörg heillaskeyti bárust og
kvæði frá Ragnari Jóhannessyni
fyrrum skólastjóra. Vigfús Sigur-
geirsson tók kvikmynd af hátíð-
inni.
Elzti Hvanneyringurinn á há-
tíðinni var Magnús Jónsson Borg
arnesi, en hann útskrifaðist úr
skólanum 1899. Frá 1908 voru
mættir nemendur frá nær því
öllum árgöngum, alls um 360 að
tölu, en á lífi munu nú vera um
1200 Hvanneyringar.
Ráðningarstofa landbúnaðarins
Hún er rekin af Búnaðarfélagi
íslands, og er til mikilla hags-
bóta fyrir bændur og verkafólk.
Á árinu 1964 leituðu 494 bændur
til skrifstofunnar eftir verka-
fólki. Ráðnir voru 336 íslending-
ar og 35 útlendingar, flestir Dan-
ir.
Eyðmg refa og minka
Unnin voru á árinu 1964 alls
4461 dýr, þar af 2089 refir og
2372 minkar. Verðlaun fyrir unna
refi (hlaupadýr) er kr. 700,00 og
fyrir minka kr. 350,00. Alls varð
kostnaður við eyðingu þessara
dýra árið 1964 um 3,4 millj. kr.
Búnaðarnefndin
Seint á árinu 1963 var af Stétt-
arsambandi bænda og Búnaðarfé
lagi íslands kosin 6 manna nefnd
til þess að gera „heildaráætlun
um framtíðarskipulag um bú-
vöruframleiðslu á íslandi og
framtíðarskipulag islenzkra bún-
aðarmála yfirleitt“. í nefnd þess-
ari eiga sæti: Sveinn Tryggvason
(formaður), Kristján Karlsson,
Einar Ólafsson, Halldór Pálsson,
Hjörtur E. Þórarinsson og Siggeir
Björnsson. Til ársloka 1964 hafði
nefndin haldið 11 fundi og viðað
að sér miklu efni, sem að nokkru
er eftir að vinna úr.
Tilraunastöðin að Keldum
Ég tel engan vafa á því, að Til-
raunastöðin á Keldum sé, og hafi
frá upphafi verið ein allra merk-
asta vísindastofnun hér á landi.
Auk margs konar rannsókna,
sem þar hafa verið gerðar, má
telja það mikið vísindalegt afrek
að stofnunin hefur fundið sjúk-
dómsveiru þá, sem orsakar mæði
veiki í sauðfé. Nýlega hefur til-
raunastöðin sent frá sér árs-
skýrslu 1964. Þar er skýrt frá
þeim verkefnum, sem verið er að
vinna að. Við fljótlegan yfir-
lestur telst mér svo til, að á árinu
1964 hafi verið birtar eða full-
búnar til birtingar 14 greinar eða
ritgerðir vísindalegs eðlis um
starfsemi þá, sem fram fer á
Keldum. Að sjálfsögðu ná rann-
sóknir þær, sem á bak við liggja
lengra aftur í tímann. Flestar
þessar greinar birtast í þekktum
erlendum fræðiritum. Tilrauna-
stöðin á Keld.um hefur aldrei
haft þann sið að auglýsa sig mik-
ið í dagblöðum, enda fer bezt á
að vísindastörf séu unnin í kyrr-
þey. Hafi þeir þökk, sem þarna
vinna, en forstöðumaður filrauna
stöðvarinnar er Páll A. Pálsson
yfirdýralæknir.
Á fjárlögum 1964 og 1965 er
hvort árið veitt úr ríkissjóði til
reksturs stofnunarinnar á Keld-
um tæplega Vz millj. króna. Það
er lítii upphæð fyrir mikið starf.
Lokaorð
Árið 1964 mun hafa verið frem
ur hagstætt í heild sinni fyrir
bændur landsins, þegar miðað er
við fyrri ár. Með því búvöru-
verði, sem samið var um sl. haust
og bústærð um 10 nautgripi, 137
kindur og 5 hross, er gert ráð
fyrir, að bóndinn hafi í heildar-
arð af búskapnum rúmlega 300
þús. kr. Af þeirri upphæð þarf
hann að greiða allan kostnað við
búskapinn og framleyta sér og
fjölskyldu sinni.
Búin eru stöðugt að stækka,
þótt hægt fari. Á síðustu 20—25
árum hafa þau stækkað um ná-
lega 50%, en á sama tíma hefur
fólki fækkað í sveitunum um ca.
10 þúsund manns. Þetta eru fram
farir, sem engan vegin má van-
meta.
Ég óska bændum árs og friðar
og flyt þeim kveðjur frá Hvann-
eyri.
Guðm. Jónsson.
Að gefnu tilefni
Kæri Jón S. Jónsson.
Þér senduð nýlega í blaði yðar,
Alþýðublaðinu, orðsendingu til
Tónlistarfélagsins, ábendingu,
sem ég hef um tíma átt von á frá
igagnrýnendum tónleika, og er
þakklátur að kemur fram nú.
Ég hef ótvíræð ummæli fjöl-
margra heimskunnra listamanna
fyrir því, hve ánægjulegt hafi
verið á undanförnum árum, að
túlka hér list fyrir meðlimi Tón-
listarfélagsins. Ýmsir jafnvel haft
um það hástemmd orð. Aúgljós
áhugi fyrir góðri tónlist, lýsir sér
í háttvísri, einbeittri athygli
meðan flutningur fer fram og
rniklun) fagnaðarlátum að leiks-
lokum, ef listamaðurinn náði
hjarta þeirra.
Undanfarin tvö þrjú ár, hafa
orðið allmikil mannaskipti á
styrktarfélagalista Tónlistarfé-
lagsins, gömlu stofnendurnir að
heltast úr lestinni en nýir og
yngri komið í þeirra stað, og sem
betur fer langflestir með sama
hugarfari. Örlítill hluti þessa
nýja fólks, kannske ekki mikið
meira en einn tugur manna,
virðist enn ekki hafa samlaigazt
þessum reynda hópi eða ekki
gert sér fyllilega ljóst hver hl-ut-
deild þeirra er í þessum gamla
söfnuði.
Orðsending yðar er tímabær
og réttmæt, og vildi ég vekja
athygli gagnrýnenda að hafa
þannig auga með fleiri hliðum
hljómleikastarfseminnar en að-
eins sjálfum flutningnum. Það
sem hér er um rætt er alveg nýtt
fyrirbæri á þriðjungs aldar
starfsemi okkar, og sannarlega
óþolandi móðgun, jafnt við hrifna
áheyrendur og góða listamenn.
Að rísa úr sæti og sýna á sér
fararsnið strunza jafnvel til
dyra, er síðasta nótan er slegin,
veldur slíkri ókyrrð, að eyðilagt
getur áhrif hátíðlegrar stundar.
Þetta verður að breytast aftur í
gamla góða horfið.
Sökum þess að kvikmyndasýn-
ingar fara fram í húsinu strax að
tónleikum loknum, höfum við
yfirleitt orðið að binda listamenn
við tvö aukalög, og má það heita
orðið föst regla.
Fullkomin kyrrð á tónleikum,
eins og í kirkju, afleiðing sam-
stillingar huga og tauga, er al-
gert skilyrði fyrir því að fjöldi
manns fái notið þeirra til fulls.
Og ekkert er fjær tilganginum
en að þeir leysist upp fyrir ann-
arleg viðbrögð eins áheyanda
eða dyravarðar, sem ekki höfðu
áttað sig _ á því hvar þeir voru
staddir. Útidyr á ekki að opna
fyr en áheyrendur hafa kvatt
listamanninn, og sú útrás sem
hugurinn fær, einnig í ótrufluðu
þakklátu klappi og jafnvel ópum,
er hluti þessarar tegundar guðs-
þjónustu, og þarf að fá að dvína
út eðlilag og fallega.
Það getur ekki talizt ósann-
gjarnt að ætlast til að hljóm-
leikagestur, sem kemur eftir að
tónleikar hefjast, ryðjist ekki
inn meðan leikið er, setjist
hljóðlega í sæti milli efnisskrár-
atriða, og hafi eins og unnt er
hemil á hóstakjölti, sem orskast
af snöggum hitabreytingum. Og
sé einhverjum brýn nauðsyn að
yfirgefa húsið áður en ílutningi
lýkur, væri sjálfsögð kurteisi við
listamenn og félaga, að koma sér
eftir hlé fyrir aftast í húsinu,
að hægt sé að hverfa án þess að
eftir sé tekið, eins og háttur er
flestra nærgætinna manna. Og
börn eiga auðvitað ekki heima
á þungum tónleikum, nema þá í
fylgd með fullorðnum, og þau
mega ekki sitja á fremstu bekkj-
um.
II.
Svo er annað, sem þér minn-
ist á, val efnisins sem flutt er.
Hér gætu gagnrýnendur einnig
aðstoðað okkur og þ^ sem tón-
leika sækja. En það er yandrat-
að, og erfitt að gera öllum til
hæfis. Hlutverk Tónlistarfélags-
ins er eins og kunnugt er marg-
þætt. í fyrsta lagi að kynna fólki
eftir því sem tök eru á, það bezta
í heimslistinni, hvað snertir efni
og flutning, og ekki síður, að að-
stoða innlenda listamenn að
kynna sig og það sem þeim ligg-
ur á hjarta. Margir ungir hljóð-
færaleikarar hafa komið í fyrsta
sinn fram á vegum félagsins, en
af skiljanlegum ástæðum hefir
það erfiða aðstöðu um frumkynn
ingu nýrrar tónlistar, nema ó-
beint með stuðningi við Tónlist-
arskólann. Félagið er tilneytt, 1
sambandi við tónleikastarfsemi
sína að taka tillit til styrktarfé-
laganna, sem borga brúsann, og
komnir eru á tónleika til að fræð
ast ekki síður en njóta andlegs
munaðar, sem þeir þekkja, en þó
fyrst og fremst til að njóta upp-
byggilegrar skemmtunar.
Mjög margir listamenn, sem
hér koma, eru á konsertferðum
með ákveðin prógröm, sömu
efnisskrá í mörgum löndum, sem
þeir hafa undirbúið í marga mán
uði, og litlu hægt þar um að
þoka, jafnvel þó samið sér mörg
ár fram í tímann. Margir heims-
frægir listamenn eru líka frægir
fyrir túlkun sína á verkum á-
kveðinna höfunda og þjóðernis.
Þannig leggjum við, eins og skilj
anlegt er áherzlu á að listamenn-
irnir fái fyllilega notið sín, sem
oft skiptir meira máli, en hitt
hvað þeir flytja. Við leggjum þó
að jafnaði áherzlu á að fá menn
frá ýmsum löndum og að þeir
Framhald á bls. 23