Morgunblaðið - 01.06.1965, Blaðsíða 14

MORGUNBLAÐIÐ
ÞriðjudagUT 1. júní 1965

Útgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Ritstjórnarfulltrúi:
Auglýsingar:
Ritstjórn:
Auglýsingar og afgreiðsla:
Askriftargjald kr. 90.00
í lausasölu kr.
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Árni Garðar Kristínsson.
Aðalstræti 6.
Aðalstræti 6. Sími 22480.
á mánuði innanlands.
5.00 eintakið.
RAFORKUFRAM-
KVÆMDIR NORÐ-
MANNA OG
ÍSLENDINGA
Fúns og kunnugt er hafa orð-
ið geysimiklar framfarir
í framleiðslu raforku með
kjarnorku og fyrirsjáanlegt
- er að þær framfarir muni
halda áfram á næstu árum og
áratugum, þannig að þess
kann að vera skammt að bíða
að kjarnorkan verði sam-
keppnisfær við vatnsorkuna
og ekki verði lengur arðvæn-
legt að reisa vatnaflsorku-
ver.
Með hliðsjón af þeirri þró-
un leggja Norðmenn nú of-
urkapp á að virkja fallvötn
sín. Þeim er ljóst, að kjarn-
orkan verður aldrei sam-
keppnisfær við vatnsorku frá
orkuverum sem hafa verið af-
skrifuð að verulegu eða öllu
leyti. Þeir hraða virkjunar-
framkvæmdum til þess að
eiga síðar ódýrustu orkuna
sem völ er á, þ.e.a.s. vatnsafls-
orku frá afskrifuðum orku-
veruro
Virkjunarfrarnkvæmdir
Norðmanna hafa síðustu árin
verið að meðaltali um 600
þúsund kw. á hverju ári, og
hafa virkjanir komizt allt upp
í 000 þús. kw. á einu ári. Þetta
svarar til þess að við íslend-
ingar virkjuðum 30 þús. kw.
árlega að meðaltalí, og er þá
miðað við mannfjöldann, en
auðvitað þyrftum við að
virkja margfalt meira, ef mið
að væri við virkjaniegt vatns-
afl hér og í Noregi. 210 þús.
kw. Búrfellsvirkjun þyrfti
þannig að ljúka á 7 árum til
þess að virkjunarframkvæmd
ir á mann væru ekki minni
hér en þær nú eru í Noregi.
Er það meiri hraði en ráð-
gerður er við Búrfellsvirkj-
unina og sést af því, að við
erum sízt of stórtækir, þegar
við ákveðum aðgerðir okkar
í raforkumálum.
En gagnslaust er að virkja
án þess að nota orkuna — og
raunar ókleift fyrir fjár-
magnslitla þjóð, sem engin
lán gæti fengið til virkjunar-
framkvæmda, sem ekki hefðu
traustan fjárhagslegan grund
vðll. Norðmenn selja mikinn
hluta raforkunnar til ýmis
konar málmiðnaðar og kem-
ísks iðnaðar, og það sama
verðum við íslendingar að
gera, ef við á annað borð ætl-
um okkur að hagnýta þá auð-
legð, sem enn er fólgin í fall-
vötnunum.
Sú fásinna heyrist að vísu
stundum frá mönnum sem af
annarlegum ástæðum eru and
vígir stóframkvæmdum hér á
landi, að við getum jafnvel
virkjað Búrfell í minni áföng-
um og á löngum tíma eins og
að hraða þar framkvæmdum
og selja hluta orkunnar til al-
umínvinnslu. Ef þannig yrði
að farið, yrði raforkan miklu
dýrari, og þá yrði líka komið
í veg fyrir, að við hröðuðum
virkjunarframkvæmdum líkt
og Norðmenn gera, og yrðu
virkjunarframkvæmdir okk-
ar á hvern mann þá aðeins
brot af því, sem þær eru í
Noregi.
Þjóðhollir og framsæknir
íslendingar þurfa þess vegna
ekki lengi að hugsa sig um,
þegar um það er að velja ann-
ars vegar að geta hafið stór-
virkjanir fallvatnanna og hins
vegar hægfara þróun í raf-
orkumálum, sem óhjákvæmi-
lega hlyti að leiða til þess að
við glötuðum þeim tækifær-
um, sem við enn höfum til
þess að eignast raforkuver,
sem í framtíðinni mundu færa
okkur ódýrustu orku, sem völ
er á.
FRAMTAK
LOFTLEIÐA
17 nn hefur birzt í verki dugn-
aður og framtakssemi
Loftleiðamanna. Þriðja Rolls
Royce 400 farþegavélin hef-
bætzt í íslenzka flugflotann,
og er þegar tekin að flytja
þúsundir manna um þvert
Atlantshafið.
Hagur íslands af dugnaði
Loftleiðamanna er margþætt-
ur. Bæði er um að ræða mikl-
ar beinar tekjur landsmanna
af þessari starfsemi, og eins
höfum við ýmsan óbeinan
hagnað af henni. Allir ættu
því að geta glaðst yfir vel-
gengni Loftleiða.
Menn mega líka gjarnan
hafa það í huga að þótt pen-
ingarnir séu fljótir að koma
stórrekstri eins og þeim,
sem Loftleiðir hafa með hönd
um, þá eru þeir líka fljótir
að fara ef á móti blæs. Þess
vegna er Loftleiðum það lífs-
nauðsyn að geta eignast vara-
sjóði og afskrifað vélar sínar,
svo að félagið geti staðið und-
ir tímabundnum erfiðleikum
í harðri samkeppni.
Vonandi tekst Loftleiðum

y&J UTfl iN UR HEIMI ■ v
„Vináttubm" milli
Alsír og Marokkö
*
Ovíst hve margir sækja fund
æðstu manna Asíu- og
Afríkuríkja
EFTIR 18 mánaða gagn-
kvæman fjandskap og erj-
ur hafa Marokkó og Alsír
ákveðið að jafna ágreining
sinn og taka upp vinsam-
lega sambúð. Hittust þeir
fyrir skömmu í landamæra
þorpinu Saidia í Marokkó,
Hassan II konungur og
Ben Bella forseti og ræddu
ágreiningsefni landa sinna.
Embættismenn hafa skýrt
frá því, að leiðtogarnir
hafi ákveðið byggingu brú-
ar yfir ána Wadi Kiss á
landamærunum. Á hún að
vera tákn hinnar nýju vin-
áttu og bræðralags þjóð-
anna og nefnast „Vináttu-
brú“.
Þetta er eitt af því fáa, sem
frétzt hefur af fundi leiðtog-
anna, en þeir ræddust við í
einrúmi. í sameiginlegri til-
kynningu að viðræðunum
loknum sagði aðeins, að þeir
hefðu rætt sambúð landa
sinna og vandamál Asíu- og
Afríkuríkja með tilliti til
fundar æðstu manna þeirra,
sem haldinn verður í Algeirs-
borg i júnílok.
Embættismenn í Marokkó
eru þeirrar skoðunar, að fund
ur þeirra Ben Bella og Hass-
ans hafi verið mjög mikilvæg-
ur. Þeir hafa ekki hitzt
síðan 1963, en þá komu
þeir saman til fundar í
Mali til að semja um vopna-
hlé eftir að til átaka hafði
komið vegna umdeilds landa-
mærahéraðs.
Á þeim tíma, sem liðinn er
frá því að vopnahléð var sam-
ið, hafa Marokkómenn sakað
Alsírbúa um að skjóta skjóls-
húsi yfir vinstrimenn, sem
hafi á prjónunum áform um
að ráða konung þeirra af dög-
um. Einnig segja Marokkó-
menn Alsírbúa hafa tekið á
móti skæruliðum frá Marokkó
og þjálfað þá með það fyrir
augum, að þeir færu síðan til
heimalands síns og steyptu
stjórninni.
Þessi sama saga endurtekur
sig víða um Afríku. Byltingar-
sinnuð ríki reyna „að flytja
byltinguna út“ til annarra
ríkja. í þessu tilviki eru það
„hernaðarsinnaðir sósíalistar"
í Alsír, sem ekki geta sætt sig
við hið lýðræðislega margra
flokka stjórnmálakerfi Mar-
okkós.
Deilur af sama toga spunn-
ar hafa vakið ósamlyndi ann-
arra Afríkuríkja og óttazt er,
að þær komi í veg fyrir að ár-
angur náist af ráðstefnunni í
Algeirsborg. Til þess að ráð-
stefnan heppnist sem bezt og
verði honum til álitsauka, vill
Ben Bella reyna að lokka sem
flestar þjóðir til að sækja
hana. Gerir hann því tilraun-
ir til að sefa tortryggni hinna
hófsamari Afríkuríkja, sem
eru fráhverf þátttöku í ráð-
stefnunni af ótta við að flækj-
ast í mál, sem erú andvíg hags
munum þeirra.
Eitt af aðalmálunum, sem
ráðstefnan mun fjalla um er
bein íhlutun um innanríkis-
mál annarra ríkja. Er talið að
hin róttækari ríki fari þess á
leit við ráðstefnuna, að hún
samþykki að látin skuli við-
gangast íhlutun af hálfu hinna
svonefndu „róttæku afla“, og
þjóðirnar horfi á undirróðurs-
Ben Bella
og byltingarstarfsemi kín-
verskra kommúnista þegjandi
og hljóðalaust.
18 Afríkuríki, þar á meðal
flestar fyrrverandi nýlendur
Frakka, telja, að þar séu fyrir
hugaðar tilraunir til stjórnar-
byltinga, og slíkar tilraunir
hafa þegar verið gerðar í
nokkrum ríkjanna. Þetta ger-
ir skiljanlegt, að núverandi
stjórnir þessara ríkja óski
ekki eftir því að sitja ráð-
stefnuna í Algeirsborg og
vinna með því að sínum eigin
endalokum.
Annað vandamál ráðstefn-
unnar eru áætlanir Araba-
ríkjanna um að hefna sín á V-
Þjóðverjum vegna viðurkenn-
ingar þeirra á ísrsel. Það er
nær fullvíst, að annað hvort
Egyptar eða Alsírbúar vekja
máls á þessu á ráðstefnunni,
en ríkin, sem ekki eru eins
róttæk í afstöðu sinni vilja
ekki skipta sér af þessu. Flest
þeirra hafa vinsamlegt sam-
band við Tel Aviv og Bonn,
og sambandið við V-Þjóðverja
gerir þeim fært að vera í hag-
kvæmum tengslum við Efna-
hagsbandalag Evrópu. Og þótt
frá sé talinn efnahagslegur
hagnaður, sem sambandið við
þessi ríki veitir, hafa Afríku-
ríkin, sem um er að ræða,
engan áhuga á að láta flækja
sig í baráttu Araba gegn
ísrael, enda telja þau hana í
hæsta máta óskynsamlega.
Talið er að ofangreind vanda
mál hafi verið meginástæðan
til fundarins í Saidia, og Hass-
an hafi komið þar fram sem
talsmaður þeirra Afríkjuríkja,
sem ekki vilja flækja sig í áð-
urnefnd áhugamál hinna rót-
tækri. Ekki hefur enn verið
opinberlega staðfest í Mar-
okkó, að Hassan muni sækja
fundinn í Algeirsborg, og gert
er ráð fyrir að hann taki ekki
endanlega ákvörðun um það
fyrr en eftir annan fund með
Ben Bella, sem halda á í Alsír
innan skamms.
Ef Hassan vill og getur feng
ið leiðtoga ríkjanna 18 til að
sækja ráðstefnuna í Algeirs-
borg, er hugsanlegt, að Ben
Bella launi honum með því að
gera tilslakanir varðandi
landamærahéraðið, sem Mar-
okkó hefur gert kröfu til og
óeirðirnar spunnust út af 1963.
(OBSERVER
— öll réttindi áskilin)
því enn að hagnast nokkuð,
og sannarlega ætti öfund í
þeirra garð að vera óþörf,
þótt hún sé að vísu alltof rík
í íslendingnum. Þess vegna
eru vissulega ógeðfelld skrif
á borð við þau, sem að und-
anförnu hafa sézt í kommún-
istablaðinu.
Nöfn þau, sem Loftleiða-
menn velja vélum sínum, eru
líka ánægjuleg og stuðla að
því að haldið er á lcfti afreks-
verkum íslenzkra manna fyrr
og síðar.