Morgunblaðið - 29.07.1965, Blaðsíða 21

Fim'mtudagTrr Í9. jólí 1965
MnfíGUNBLAÐID
21
JEjJL
Guðmundur Guðjónsson - Minning
J F. 17/8 1889 — D. 20/7 1965
' Þegar Bifreiðastöð Reykjavík-
wr var stofnuð árið 1921 var Guð
mundur Guðjónsson einn af stofn
endunum, en þá má segja að
samstarf okkar hæfist, og síðan
haldizt allt til hinstu stundar
Guðmundur hafði þá um skeið
stundað bifreiðaakstur hér í
Reykjavík eða frá 1918 að hann
tók bílpróf. Kynni okkar Guð-
mundar á B. S. R. urðu þegar í
upphafi með þeim ágætum að
segja má að aldrei siðan hafi fall
ið á þau nokkur skuggi.
Þegar ég hinn 1. nóv. 1929
stofnaði mitt eigið fyrirtæki réð
ist Guðmundur þá þegar til mín
sem gjaldkeri, og hafði það starf
á hendi til dauðadags. Starfs-
gleði hans og trúmennska brást
mér ekki né vinátta. Helsjúkur
kom hann til starfa síðustu dag
ana, sem hann gat hreift sig og
tjáði þá ekki að aftra honum svar
ið var að á meðan hann gæti
hreyft sig væri kyrrsetan ekki að
sínu skapi. Mun honum þá þeg-
ar hafa búið í grun að sitt skapa
dægur væri ekki langt undan, en
um uppgjöf skyldi ekki að ræða
fyrr en í fulla hnefa.
Guðmundur Guðjónsson var
fæddur að Yzta-Skála undir
Eyjafjöllum hinn 17. ágúst 1889
eonur hjónanna Guðjóns Jóns-
Bonar og Kristínar Ólafsdóttur,
en fluttist ungur að Hlíðarenda-
koti í Fljótshlíð til Ólafs Pálsson
ar og Guðrúnar Árnadóttur, og
mun honum ætíð hafa fundizt
rætur sínar liggja þar í jörðu
eystra. Auk almennra starfa, sem
þá tíðkuðaðist til sveita fór Guð
mundur á vertíð til Vestmanna-
eyja, og þótti þar sem annarsstað
ar hinn ágætasti liðsmaður. Árið
1917 fluttist hann til Reykjavík-
ur þar sem hann átti sitt heim
ili æ síðan. Þann 26. ágúst árið
1922 kvæntist hann eftirlifandi
konu sinni, Kristínu Breyjólfs-
dóttur. Eignuðust þau 8 börn, en
af þeim eru nú fimm á lífi. Auk
þess ólu þau upp bróðurson Guð
mundar og mun hann telja sig
aem son þeirra hjóna.
Þegar ég nú kveð Guðmund
Guðjónsson, lít ég yfir langan
Bamstarfsveg, þakklátur fyrir
dygga þjónustu og órofa vináttu
þessa mæta manns.
Hans ágætu konu, sem ég veit
hver stoð og stytta var manni
sínum fram til hinstu stundar,
votta ég mína dýpstu samúð, svo
©g börnum hans og öðrum að-
standendum.
Egill Vilhjálmsson.
1 Daginn, sem æskuvinur minn,
Guðmundur Guðjónsson gjald-
keri, er lagður til hinztu hvílu,
langar mig til að færa honum
mínar síðustu kveðjur og þakk-
ir fyrir ævilanga vináttu og
tryggð, og ástvinum hans inni-
iegustu samúðaróskir mínar.
Vngur má en gamall skal,
stendur þar. Samt er það svo að
©kkur sem þekktum Guðmund
©g umgengumst hann fannst
hann síður en svo kominn að fót-
um fram, þótt orðinn væri rúm-
lega hálfáttræður og hefði um
langt skeið á miðjum aldri tekizt
á við þrálátan og skæðan sjúk-
dóm. Allt til hins síðasta stund-
aði hann af einstakri alúð og
kostgæfni störf sín á skrifstofu
Egils Vilhjálmssonar, og til
skamms tíma mátti tíðum sjá
hann í hópi annarra hestamanna
ríða út í nágrenni Reykjavíkur.
Ef til vill hefur hann fundið
feigðina kalla að sér, þegar hann
varð að fella síðasta gæðinginn
sinn af þeim mörgu, sem hann
átti um dagana. Þá kvaðst hann
ekki treysta sér til að eignast þá
fleiri, ef hann yrði að sjá á bak
þeim.
Eftir hart nær 70 ára kynni er
mér tregt um tungu að hræra við
leiðarlok. Frá því að við lékum
okkur saman drengir austur i
Hlíðarendakoti í Fljótehlíð er
mér þessi vinur minn ógleym-
anlegur, glaðvær og gamansam-
ur, greiðvikinn og einstakt
tryggðatröll.
Ævisaga Guðmundar er ekki
rík af stórviðburðum, þó að hann
væri flestum farsælli, þegar á
allt er litið. Hann fæddist hinn
17. ágúst 1889 í Yzta-Skála und-
ir Eyjafjöllum, sonur hjónanna
Kristínar Ólafsdóttur frá Stóru-
Mörk (hún var í fjórða lið frá
hinum kunna klerki Jóni Stein-
grímssyni) og Guðjóns Jónsson-
ar bónda.
Þó að sveitin ætti alla ævi rík
ítök í Guðmundi fór svo, að hann
ílentist ekki þar, heldur fluttist
hann til Reykjavíkur og þar átti
hann síðan heima til dauðadags.
Hann var með þeim fyrstu hér-
lendis, sem lærði að aka bíl, og
stundaði alllengi akstur sem at-
vinnu. Mun leitun á mönnum sem
jafnlegi hafa stýrt bíl og jafn-
marga kílómetra hafa lagt að
baki án þess að berast neitt á,
enda var gætni hans og forsjá
í þeim efnum sem öðrum við-
brugðið. Ófáa órofa vini eignað-
ist hann þau ár sem hann ók á-
ætlunarbíl eins langt og vegir
leyfðu austur í Rangárvallasýslu.
Og þeir sem einu sinni öðluðust
vináttu Guðmundar glötuðu
henni ógjarnan, svo var trygg-
lyndi hans og mannblendni fyrir
að þakka.
Þegar Egill Vilhjálmsson
hvarf frá Bifreiðastöð Reykjavík
ur og stofnaði sitt landskunna
fyrirtæki, tók hann Guðmund
með sér. Hefur sá kunni athafna
maður þar kunnað mann að sjá,
enda mun nú á tímum leitun
á jafn dyggum starfsmanni og
Guðmundur var, manni sem jafn
an hafði hag og velferð húsbónda
síns í huga og vann fyrst og
fremst af ást á starfi sínu og hús
bónda, en ekki í eiginhagsmuna-
skyni. Mun Egill líka fullkom-
lega hafa kunnað að meta dyggð
þessa samstarfsmanns síns.
Loks er þess ógetið, að Guð
mundi hlotnaðist það, sem hverj
I um manni má dýrmætast verða
á lífsleiðinni, samhent og sam-
valin eiginkona, Kristín Bryn-
jólfsdóttir. Eignuðust þau mörg
börn og mannvænleg. en af þeim
eru nú fimm á lífi. Auk þess ólu
þau upp einn fósturson. Vil ég
enn á ný votta þeim, svo og
tengdabörnum og barnabörnum,
mína innilegustu samúð. Á ég
þeim ekki aðra ósk betri en að
þau láti huggast við minninguna
um vammlausan maka, föður,
tengdaföður og afa, sem undir
lokin átti ekki aðra ósk heitari
en að fá að losna frá þrautum
helstríðsins.
Jón Árnason
frá Vatnsdal.
— Því dæmist
Framhald af bls. 10
hefðu sýnt sér vítavert aðgerðar
leysi, þar sem enginn þeirra
reyndi að koma í veg fyrir slys-
ið með aðvörunum eða leiðbein-
ingum. Þar sem hér hefði verið
um hættulegan atvinnurekstur
að ræða bæru báðir stefndu sam
eiginlega ábyrgð á öllu því tjóni
sem stefnandi hefði orðið fyrir.
Stefndi Umbúðaverksmiðjan
h.f. krafðist sýknu og reisti þær
kröfur sínar á því, að ósannað
væri, að Magnús Einarsson hefði
sýnt af sér nokkra þá vangæzlu,
sem Umbúðaverksmiðjan h.f.
ætti að bera ábyrgð á. Magnús
hefði þannað stefnanda að vinna
við vélina að sér fjarverandi. Á
hinn bóginn hefði Magnús kennt
stefnanda að fara með vélina og
svo virtist sem stefnandi hefði
verið orðinn svo vanur þessu
verki, að hann hefði vitað full-
komiega, hvernig hann átti að
framkvæma það. Aðalorsök slyss
ins væri hins vegar vanbúnaður
vélarinnar og hefði verið ófor-
svaranlegt af eiganda vélarinnar,
Stálumbúðir h.f. að hleypa
nokkrum manni í vélina í því á-
standi, sem hún var í.
Stefndi, Stálumbúðir h.f. krafð
ist og sýknu og hélt því fram,
að hann hefði einungis borið á-
byrgð á því, að vélin sem slík
væri forsvaranleg. Það hefði hún
verið eins og fram kæmi í
skýrslu öryggiseftirlits ríkisins.
Niðurstaða málsins í héraðs-
dómi varð sú, að báðir hinir
stefndu voru in solidum dæmdir
til greiðslu fullra skaðabóta.
Um þátt Umbúðaverksmiðjunn-
ar h.f. var talið, að Magnús Ein-
arsson hefði eigi kennt stefn-
anda tilhlýðilega meðferð vélar
innar, né heldur gert honum ljós
ar hættur þær, sem notkun henn
ar væru samfara. Einnig yrði að
líta svo á, þrátt fyrir mótmæli
Magnúsar, að Magnús hefði æti
azt til þess, að stefnandi mótaði
áfram í þau skipti, sem hann brá
sér frá, ella hefði honum borið að
stöðva vélina, en stöðvun vélar-
innar væri í því fólgin að styðja
á einn rofa og væri því mjög auð
veld. Magnús hefði við umrætt
verk unnið í þágu Umbúðaverk-
smiðjunnar h.f. og því ætti það
fyrirtæki að bera ábyrgð á slys
inu gagnvart stefnanda.
Um þátt Stálumbúða var talið,
að það fyrirtæki hefði lánað
vélina, þrátt fyrir, að öryggisút-
búnaði hennar hefði verið áfátt.
Stálumbúðir h.f. voru því einnig
taldir bera ábyrgð á slysinu gagn
vart stefnanda, enda yrði eigi tal
ið, að afnotasamningur stefndu
um vélina byggju út þeirri á-
byrgð.
Hæstiréttur komst að sömu
niðurstöðu að því er snerti þátt
Umbúðaverksmiðjunnar h.f. —
Hinsvegar sýknaði Hæstiréttur
Stálumbúðir h.f. Var talið, að
forráðamenn fyrirtækisins hefðu
ekki sýnt af sér slíka vangæzlu
með því að hemiila Magnúsi Ein-
arssyni afnot vélarinnar, að það
varðaði bótaskyldu gagnvart
Baldri. Var þá tekið tillit til þess
að Magnús væri vélstjóri að
menntun og hefði áður kynnt
sér vélina og afnot hennar.
Endanleg niðurstaða málsins
varð því sú, að Umbúðaverk-
smiðjan h.f. var dæmd til að
greiða Baldri Álfssyni kr.
222.750,00 í skaðabætur ásamt
vöxtum og kr. 55.000,00 í máls-
kostnað fyrir báðum réttum.
Einn Hæstaréttardómari, Giz-
ur Bergsteinsson, skilaði sérat-
kvæði í máli þessu. Niðurstöður
hans voru þær, að sýkna bæri
Stálumbúðir h.f. Hinsvegar taldi
hann eðlilegt að skipta sök, þann
ig að leggja 1/3 á stefnanda sjálf
an vegna óaðgæzlu hans, en 2/3
á Umbúðaverksmiðjuna h.f.
— Glatt á hjalla
Framh. af bls. 13
um sýsluna þarf alia að end-
urbyggja.
— Hér í sýslu komast menn
vel af, þó að ekki sé um
nein uppgrip að ræða.
•
Á héraðsmótinu á Blöndu-
ósi eru margir komnir langt
að, enda var haldið þennan
sama dag aðalfundur kjör-
dæmisráðs Sjálfstæðisflokks-
ins í Norðurlandskjördæmi
vestra. f hópnum greinum við
Jón bónda Benediktsson í
Höfnum á Skaga og biðjum
hann að segja okkur stuttlega
frá búi sínu og búnaðarhátt-
um í sinni sveit:
— Um mína jörð get ég
sagt það, að Hafnir eru hlunn
indajörð, þar er bæði selur
og æður og jörðin góð til bú-
skapar og bæði fjörubeit og
landbeit. Skaginn er fyrst og
fremst sauðfjárland, en þar
eins og annars staðar hefur
misræmi í verðlagningu land-
búnaðarafurða komið niður á
bændum. Þetta misræmi er
búið að valda bændastéttinni
meira tjóni en flestir gera
sér ljóst í fljótu bragði.
Vegna þess hafa bændur tek-
ið upp óhentugri búskapar-
hætti og sumir gefizt alveg
upp. Ég vil þó taka fram, að
þetta misræmi hefðu bænd-
urnir getað lagað sjálfir, ef
vilji hefði verið fyrir hendi.
— í minni sveit t.d. hefur
þetta valdið lakari afkomu en
þurft hefði að vera. Skaginn
er kostahérað til ræktunar og
beitar. Byggð hefur haldizt
nokkuð vel, en þó er nokkuð
að losna um fólkið.
— í*ú spyrð um stefnu
ríkisstjórnarinnar í landbún-
aðarmálum. Því vil ég svara,
að mér líkar hún vel. Ég veit
að í minni sveit hefur ríkis-
stjórnin ekki minna traust
en aðrar sem á undan fóru
og við berum góðar vonir til
þeirra stórframkvæmda, sem
verið er að vinna að og í und
irbúningi eru.
— Það eru einkum fimm
frumvörp, sem orðið hafa að
lögum í tíð núverandi stjórn-
ar, sem mér geðjast að varð-
andi landbúnaðinn. Á ég þar
við sölu og verðtryggingu á
landbúnaðarafurðum til út-
flutnings, hækkun á jarðrækt
arstyrk, þannig að hámarks-
styrkurinn er nú miðaður við
25 ha, breytingu á lausaskuld
um bænda í föst lán, en slíkt
hafði ekki borið við áður,
lán út á dráttarvélar og súg-
þurrkunarkerfi og loks efl-
ing Stofnlánadeildar landbún
aðarins. Þótt þetta sé mjög
umdeilt mál, tel ég, að bænd
ur geti ekki varið þessum
eina hundraðshluta af sínum
tekjum á hagkvæmari hátt
fyrir sjálfa sig og landbún-
aðinn í heild í framtíðinni.
Þeim, sem þetta ritar, er
það hugstætt, er hann átti
leið í skóla til Norðuramts-
ins með gömlu langferðabíln-
um, sem hossuðu okkur strákl
ingunum og fleiri góðum
mönnum til höfuðstaðar Norð
urlandsins, hversu staðarlegt
og einstaklega snyrtilegt var
að horfa heim til hins mikla
stórbýlis, Geitaskarðs í Engi-
hlíðarhreppi. Við höfðum orð
á þessu við ábúanda jarðar-
innar, Sigurð Þorbjörnsson,
og hann svarar að bragði:
— Já, faðir minn, Þorbjörn
.Björnsson, var í fyrirmáta bú
þegn, en snyrtimennska var
ákaflega ríkur þáttur í hans
fari og hann gerði miklar
kröfur til sín og annarra um
að allir hlutir væru í ströng-
ustu reglu, sem hugsazt gæti.
— Þarna bjó áður afi minn,
Árni Þorkelsson, og var sömu
sögu um hann að segja og
föður minn, að báðir vildu,
að vel væri gengið um og
snyrtimennska ríkti á þeirra
búi.
Okkur verður nokkuð skraf
drjúgt um þessa hlið búsýsl-
unnar og Sigurður bóndi hef
ur ekki orð á því, að hann
viðheldur sinni arfleifð af
sömu reisn og myndarskap og
áar hans höfðu áður gert.
Enn segir Sigurður:
— Mér finnst vera full-lítið
um snyrtimennsku á bænda-
býlum og þó stendur það til
bóta. Á síðari árum hefur
mjög færzt í vöxt, að menn
hafi snyrtilegt og þrifalegt í
kringum sig.
Við viljum forvitnast um
búskap Sigurðar og annarra
bænda í Austur-Húnavatns-
sýslu:
— Ég byrjaði að búa vorið
1946. Ég held ég megi segja,
að hjá okkur sé blandaður bú
skapur, eins og það er kallað
við höfum sauðfé, mjólkur-
búskap og hross. Hrossarækt-
in er sennilega full-mikil og
kann að spilla fyrir verðmæt-
ari framleiðslu, og vafamál
að hagarnir þoli þessa hrossa-
mergð, sem getur gengið yfir
aðrar greinar búskaparins. Af
koma bænda, sem stunda
hrossarækt, hefur þó lagazt á
seinni árum, því að betra
verð hefur fengizt fyrir
afurðinar, t.d. hækkaði verð á
folaldakjöti s.l. vor, en kostn
aður við hrossarækt er lítill.
— Mitt bú? Ég hef um 400
fjár á fóðrum, í fjósi um 30
nautgripi og 40—50 hross.
Þetta mun vera yfir meðallag
en yfirleitt eru búin stór hér
í Húnaþingi og mörg mikið
stærri.
— Ræktun er mikil og fer
stöðugt vaxandi og er mikill
hugur í mönnum að auka
hana. Stór hluti af héraðinu
er mjög vel fallinn til rækt-
unar og heita má, að hér séu
nær ótæmandi ræktunarmögu
leikar. Og segja má, að véla-
kostur bænda sé hér mikill.
— Annars er ekki eins auð-
velt að halda þessum mikla
vélakosti gangandi eins og
að afla hans, því að varahluta
þjónusta er mjög slæm og
bændur verða árlega fyrir
stórtjóni af þeim sökum.
— Vandamálið, sem fast-
ast herjar á bændur nú, er,
hversu erfitt þeim reynist að
ráða til sín fólk til búverka.
Hér gæti verið nær ótakmörk
uð framleiðsla, ef ekki haml-
aði mannekla, ekki svo mjög
að sumrinu, heldur fyrst og
fremst vor og haust og að
vetrinum til.
— Þú spyrð um viðhorf
mitt til stefnu ríkisstjórnar-
innar í landbúnaðarmálum.
Ég vil svara því, að ég er
yfirleitt ánægður með þá
stefnu, sem hún hefur tekið
upp og rekið í landbúnaðar-
málunum. Mér líkar vel laga
setningarnar um Stofnlána-
deild landbúnaðarins og álít,
að það hafi verið alveg sér-
stök firra af stjórnarandstöð-
unni að beita sér eins og hún
gerði gegn því máli.
— Ræktunarlöggjöfin nýja
er mjög stórt spor í þá átt ,að
færa nýtt líf í jarðrækt 1
landbúnaðinum. En töluvert
betur má, ef duga skal, til að
efla stofnlánasjóðinn, sem
enn er vanmegnugur, en af
ríkisstjórnin fær ekkj frið til
að vinna að því máli, leikur
á tveim tungum, hvort bænd
ur geti eftir því beðið, að
þetta þróist eðlilega og fyrir
hendi verði nægilegt fjár-
magn til að sinna þeim brýnu
verkefnum, sem stofnlána-
deildinni er ætlað að greiða
fyrir.
— Mér hefur blöskrað á-
byrgðarleysi stjórnarandstöð-
unnar; hvernig hún hefur rif
ið niður hvert gott mál og
hvernig hún hefur reynt að
spana fólkið í landinu upp
til að gera ótímabærar og
óraunhæfar kröfur og gildir
þetta jafnt um allar stéttir.
Að þeim töluðum orðum
ljúkum við þessari frásögn af
héraðsmótum Sjálfstæðis-
flokksins um síðustu helgi og
munum í næstu viku lýsa við
horfum manna í Norðurlands
kjördæmi eystra að loknum
héraðsmótum, sem verða á
Akureyri á föstudag, í Skjól-
brekku í Mývatnssveit á laug
ardag og að Skúlagarði í
Kelduhverfi á sunnudaginn
næsta.