Morgunblaðið - 26.08.1965, Blaðsíða 15

Fimmtudagur 26. ágúst 1965
MORGUNBLADIÐ
15
Verðlag og gæði grænmetis
#
eftir yfirmads-
mann garðávaxta
E.B. Malmqust
LÍÐANDI sumar hefur verið
okkur gjöfult hvað sprettu og
nýtingu jarðargróðursins snertir.
Garðyrkjuframleiðslan hefur
því verið með langmesta móti,
að gæðum og magni til, miðað
við það sem við eigum að venj-
ast.
Vegna legu lands okkar og
ræktunar-aðstöðu verðum við
samt sem áður að glíma við
þann vanda að fá megnið af
grænmetisuppskerunni á markað
yfir mjög takmarkaðan tíma, —
þó eru hér undanskyldar nokkr-
ar gróðurhúsaafurðir s. s. tó-
xnatar, gúrkur, gulrætur, svepp-
ir og fleira grænmeti, sem rækt-
að er undir gleri svo til allt árið
að undanskyldum dimmustu
mánuðum ársins.
Að vísu hefur tíðarfarið hér
einnig sinn gerandi úrskurð,
ekki sízt fyrir tómataræktunina,
— því sé það þannig að sólar
njóti ekki, þ.e.a.s. að tíð sé þung
búin, lágskýjað og votviðrasamt,
þá tefur það svo fyrir fullri
þroskun tómatanna, að sá garð-
yrkjubóndi, sem lagt hefur
mikið í kostnað við plöntuupp-
eldið í skammdeginu, desember-
janúar, m. a. með lýsingu og
dýrum hita vegna vetrarríkis, —
verður ef til vill ekkert fyrr með
sína uppskeru á markað, en sá
er plantar í gróðurhús sín í
marz-apríl, — aðeins vegna þess
að það vantar sólbjarta daga til
að fullþroska ávextina.
En hvað þá um þá er rækta
undir beru lofti — án hverahita,
hér í okkar óstöðuga tíðarfari, —
við úthaf og áhrif íslofsstrauma.
Jú meiri ræktunarþekking og
stóraukin tækni síðustu ára,
hefur orðið til þess að úti-græn-
metisframleiðslan er viðunandi
sem markaðsvara og sæmilega
arðbær atvinnugrein. — En gall-
inn er bara sá, að þegar vel viðr-
or og uppskeran er góð, þá er
markaðurinn og lítill. Það er því
þannig komið nú, að garðyrkju-
íramleiðandinn hefur ekki að-
eins ástæðu til að kvíða slæmu
tíðarfari og uppskeran.bresti, —
heldur ennfremur óvenju góðu
tíðarfari og mikilli sprettu. Ef
við setjum okkur í spor rækt-
unarmannsins, þá finnum við
fljótt, að þetta er allt annað er
öryggistilfinning atvinnulega
oéð, sem hann þarf að óttast
hverju sinni.
í góðu tíðarfari kemur ein-
mitt uppskeran á markaðinn
yfir enn skemmri tíma en í
meðalárferði eða laklega það.
Það er mjög gott grænmetis-
uppskeru sumar núna og horfur
góðar á kartöfluuppskeru. Blóm.
kálið, hvítkálið, gulrófur, gul-
rætur og margt annað grænmeti
er yfirfljótandi fyrir þann mark-
að, er íslenzkir garðávaxta-fram
leiðendur verða -að stóla á.
Vegna nefndra ástæðna hafa
þeir því einnig stórlækkað
verð gróðurhúsa- og garðafurðá
oinna.
Og nú ættu neytendur að gera
tvennt, að minnst kosti, — það
er í fyrsta lagi að hagnýta sér
Ijúffenga og óumdeilanlega holl-
ar fæðutgeundir er hér er um að
ræða, meðan verðið er lágt og
varan er fersk — þrungin tug
un fjörefna, snefilefana og.
annarra þeirra efna, er í viður-
væri okkar á að vera, eigi heils-
an að haldast í góðu lagi sam-
kvæmt lögmáli náttúrunnar.
Langa skammdegið og stutta
Bumarið gerir einmitt það að
verkum, að þörf okkur fyrir
grænmeti er enn meira þennan
stutta uppskerutíma en ella, —
við þurfum bókstaflega að hlaða
okkur lífsorku fyrir komandi
vetur, ef svo má segja.
Einnig má benda á, að nú er
oð sjálfsögðu rétti tíminn að
sióða niður t d. blómkálið, —
Nokkur sýnishorn
islenzkri framleiðslu garða
húsa.
gróður-
það bíður ekki lengi á markaðn-
um hér eftir, samkvæmt reynslu
fyrri ára, þegar uppskera er góð.
í öðru lagi þurfa reykvískar
húsmæður, sem aðrar húsmæður
þessa lands, sem kost hafa á því,
að sýna og sanna að þær meti
það að verðleikum, þegar nauð-
synjavörur eru lækkaðar í
verði, og eru það ódýrar, að við
teljum þær ekki „luxus“, — sem
við notum aðeins til hátíðabrigða,
Nei, við höfum og þurfum að
neytá grænmetis nú meira og
minna hvern dag, oft á dag, —
á hverju einasta heimili í borg
og byggð, svo framarlega sem
samgöngur eru í viðunandi lagi,
svo hægt sé að dreifa vörunni.
Og niðursuða eða frysting græn-
metisins, ekki sízt úti á lands-
byggðinni, á einmitt nú að inna
af hendi af afloknu dásamlegu
sumarleyfi húsmæðranna.
Nú er rétti tíminn fyrir ís-
lenzkar húsmæður að notfæra
sér hina marglofuðu sýni- og
námsskeiðs kennslu í þessu efni,
sem haldin hefur verið undan-
farin ár. Hráefnið er til, það er
ódýrt, — það er gott.
Þetta sem nokkrir, sérstaklega
matvörukaupmenn í Reykjavík
hafa sagt mér, að neytendur
kaupi sama eða svipað magn af
grænmeti, sem reyndar mörgu
öðru, hvert sem það er dýrt eða
ódýrt, er einhver lélegustu og
fjarstæðustukenndu ummæli,
sem hægt er að halda fram varð
andi frjálsa og heilbrigða verzl-
unarhætti, — og þessum
heimskulegu ásökunum vil ég
leyfa mér að segja, þurfa fyrst
og fremst húsmæður okkar
höfuðborgar að vísa á bug með
því m. a. að hagnýta sér vöruna
á réttum tíma með vaxandi inn-
kaupum, meðan verðið er hag-
stætt, úrvalið fjölbreytt og var-
an bezt.
E. B. Malmquist.
— Minningarorð
Framhald af bls. 8.
stundarhátt: „Til hvers þurfið
þér peninga?" Ég sagði eins og
var, að treglega gengi hjá mér
lögfræðistarfið þessa stundina,
og tekjur mínar væru rýrar, þó
nóg væri að vinna. „Og ætlið
þér þá að byggja „kontórinn“
upp á auknum skuldum?“
spurði bankastjórinn, og horfði
glettnislega á mig um leið. „Já
— til að byrja með“, svaraði ég
hiklaust, og hélt áfram: „Hafið
þér ekki byggt þennan banka
sjálfur upp úr fátæktinni?"
Ég var orðinn galvaskur, enda
þóttist ég nú viss um, að þessi
ferð mín væri farin að erindis-
leysu. Á fjórum fótum skyldi ég
þó aldrei ganga fram fyrir nokk
urn mann. Einhvern veginn
myndi samt úr rætast, þrátt
fyrir allt. Hilmar sýndi engin
svipbrigði, en spurði, án þess að
líta upp: „Hvað þurfið þér að fá
mikið fé?“. — „Fimmtíu þúsund
krónur í yfirdrátt“, svaraði ég
á stundinni. „Það munar ekki
um það“, sagði bankastjórinn,
og nú leit hann framan í mig,
og var bæði hissa og alvarlegur.
„Hvaða tryggingu getið þér
sett“, hélt hann áfram. „Banka-
ábyrgð föður mins á víxli“, sagði
ég um hæl, „hann heitir Einar
Kristjánsson, og er húsasmiður“,
bætti ég við. Eftir augnabliks
þögn sagði Hilmar. „Komið þér
með blaðið — það má svo sem
leggjast ofan á bunkann, sem
fyrir er — en ég lofa engu —
og alls ekki neinu strax“.
Þarna lauk samtalí okkar
Hilmars í fyrsta skipti, og ég
þakkaði — ag kvaddi. Nokkrum
dögum seinna lagði ég inn víxil-
eyðublað í bankann — og
skömmu seinna var mér tilkynnt
símleiðis, að samþykkt hefði ver
ið, að veita mér fimmtíu þúsund
kxóna reikningslán í bankanum,
til eins árs. Upp frá þessu hóf-
ust nanari kynni mín og Hil-
mars heitins, og síðar varð me®
okkur vinátta, sem stóð allt frax*
til hins siðasta.
í dag er Hilmar Stefánssoa
kvaddur. Hann hefur unnið mik-
ið og msrkilegt brautryðjanda-
starf í bankamálum á íslandi,
sem seint verður fullþakkað.
Hilmar var eitt af mikilmennum
þjóðarinnar á þessari öld, sera
kunni vel að meta og vega stað-
reyndirnar hverju sinni — og
þörf og vanþörf líðandi stundar.
Hann var forustumaður á sviði
bankamálanna og með honum
brann hugsjónaeldur. Hann
þurfti ekki að leita ráða annarra
í þeim efnum. Hann reisti stór-
virki úr sprekum kotungsháttar,
sem ríkti oft áður í bankamáí-
um hérlendis, og hann vann til
persónulegrar virðingar og
sæmdar. Meðfæddár verfSeikar
hinn jarðneska og þann, sem
hans eru nú þjóðarstolt og þann
ig skildi hann við.
Með Hilmari Stefánssyid,
bankastjó'ra, er hniginn máiB
maður.
Það er eðlilegt, aS saknuður
sé að slíkum manni, en eitt sina
skal hver deyja. — Far heill via-
ur minn og velgerðarmaður.
Guðlaugur Einarssoo.
— íþróttir
Framh. af bls. 22
220 ydis. hilaiup:
Brown, S, 26,8 setk.
Watson, S.
Bjöirk Ingimiundiairdóittiir, 1.
Hailldóira Hetlgadóittiir, I.
80 m. girindaíhilaiup:
Watsion, S, 12,1. sek.
Batriok, S.
HaiLldóra Helgadióttir, f, 12,9 sellB.
Linda Ríkhaa'ðsdóttir, 1.
4x110 ydis. boðlhiaup:
fsianid 52,8 sek.
Skoblamd dærnt úr ieik.
— / Biskupstungum
Framh. af bls. 13.
rækta skóg með góðum árangri
og öruggum hagnaði í öllum
landshlutum. í sumar hefur skóg
ræktarstjóri t.d. ferðazt allmik-
ið um Vestfirði og komizt að
þeirri niðurstöðu, að þar séu
víða ágæt skilyrði til skógrækt-
ar.
Á leið um Laugardal
Um það blandast engum hug-
ur að Laugardalurinn er eimhver
fegursta og gróðursælasta byggð
á Suðurlandi. En það er sorg-
legt að sjá hvernig farið er
með kjarrskóginn þar. Þar getur
víða að líta hróplegar afleiðing-
ar hinnar skammsýnu rányrkju,
Námskeið
Framh. af bls. 10
sinna. Annars vakti það athygli
mína hve málflutningur þeirra
var laus við allan áróður og hve
hlífðarlausir þeir voru í gagnrýni
sinni á sögu og stjórnmálaþróun
í Bandaríkjunum frá upphafi og
fram á síðustu ár. Trúað gæti ég
því að þið blaðamenn yrðuð
hissa og hefðuð gott af að hlýða
á slíkt, því hér heima er allt
bandarískt ýmist málað dekkstu
litum fordæmingar eða hafið til
skýjanna á barnalegasta hátt.
M.a. fannst mér athyglisverð sú
fullyrðing eins þeirra að Tru-
man myrrdi í framtíðinni skipa
sess sem einn mikilhæfasti forseti
Bandaríkjanna, þrátt fyrir atóm-
sprengjuárásina, sem mér skilst
að flestir hugsandi menn vestra
fordæmi sem voðalegt og sorg-
legt pólitískt slys. Hins vegar
væri það skoðun sérfróðra
manna að Eisenhower myndi
talinn með hinum lélegustu. Til-
högun mótsins var hin bezta. Á
hverjum morgni fyrirlestur, síð-
an 3 umræðufundir ogskemmti-
og fræðslufundir hvert kvöld.
Við vorum til húsa í hinum
glæsilega og nýendurbyggða lýð-
háskóla í Mora, sem er búinn
flestum nýjustu þægindum og
afar skemmtilegur að sjá. Gest-
risni Svíanna var í hvívetna frá-
bær og bar hita og þunga dags-
ins af allri skipulagningu og
skemmtunum Gunnar Löfquist,
lektor í ensku við Gautabörgar-
háskóla, afar elskulegur Svíi
sem lagði sig mjög í framkróka
að gera dvöl allra sem ánægju-
legasta.
Mig langar, mælti Egill að lok-
um, til að taka fram, að við ís-
lendingar höfum látið undir höf-
uð leggjast líkt og fleiri evrópsk-
ar þjóðir að kynna okkur nógu
vel sögu og menningu Ameríku.
Þar af leiðandi er okkur lokuð
leið til skilnings á fjölmörgu í
fari þessara þjóða. Hin volduga
ríkjasamsteypa, Bandaríkin,
hljóta nú um skeið að verða á
flestum sviðum forysturíki á vest
urhveli jarðar, hvort sem okkur
líkar betur eða vel. Til þess að
slík forysta fari gæfusamlega úr
hendi þurfa Bandaríkin á stuðn-
ingi, skilningi og jákvæðri, hik-
lausri gagnrýni að halda og til
þessa er gagngér þekking nauð-
synleg.
sem metur stundarhag meira ea
friðun og ræktun í þágu framr
tíðarinnar.
Sannleikurinn er sá, að ís-
lenzka birkikjarrið, þótt lág-
vaxið sé og víða kræklótt er
merkilegur stofn, sem fráleitt er
að eyða. Þvert á mó<ti ber að
friða það sem víðast og taka þau
svæði, þar sem það vex til skipu
legrar skógræktar. Það verkefni
blasir við í flestum ef ekki öll-
um landshlutum.
Það er merkilegur og nauð-
synlegur þáttur í því ræktunar
starfi, sem eiga mun ríkastan
þátt í að skapa skjól, frjósemi
og fegurð í þágu komandi kyn-
slóða á íslandi.
S. Bj.
Ur Austmannabrekku í Haukada 1, plantað
mónnum.
árið 1949
Norð-