Morgunblaðið - 11.09.1965, Side 15

Laugardagur 11. sept. 1965
MORGUNBLAÐID
15
María Andrésdóttir
HÚN lézt i sjúkrahúsinu í Stykk
ishólmi laust fyrir hádegi föstu
daginn 3. þ.m. og var þá komin
tæpa téo mánuði yfir 106 ára
aldur. Hún var því ábyggilega
elzti borgari þessa lands. Ég
kom til hennar á sunnudaginn
áður en hún lézt. Var ég undr-
andi yfir því þreki sem enn bjó
með henni, þrátt fyrir að elli
kerling hafði í meira en ár herj-
að mjög og sótt fast að og er ég
ekki einn um að undrast það
þrek sem hún þá átti enn yfir
að ráða þegar allar aðstæður
eru metnar. Auðvitað var henni
brugðið. Hinn skæri ljósglampi
í augum hennar sást nú ekki og
greinilega fann maður að hún
þráði hvíld. Löng lega var hinni
einstæðu og góðu konu ofraun.
En dauðinn kom mildur og eins
og ljós sem slökknar, svo leið
hún örugg og ókvíðin til starfa
á æðri vettvangi. Ég veit hún
átti góða heimvon.
María þekkti mig þegar ég
kom að rúmi hennar í hinzta
sinn, strauk hendi sinni um hár
mitt og bað mér allrar blessun-
ar. Þannig var hún alltaf. Hugs-
unin um að allir gætu haft það
sem bezt og ánægjan yfir að
frétta af góðu gengi annarra.
María átti yfir 100 afkomendur
og ekki er ýkjalangt síðan hún
kunni skil þeirra allflestra.
Henni var gott minni gefið og
heilbrigð dómgreind. Æðruleysi,
enda þurfti hún þess oft í erfið-
um búskap manndómsáranna,
með mörg börn í heimaranni.
María var fædd í Flatey á
Breiðafirði 22. júlí 1859. Foreldr
ar hennar voru Andrés Andrés-
son, formaður og Sesselja Jóns-
dóttir. Þau áttu mörg börn og
meðal þeirra eru skáldkonurnar
Herdís og Ólína. Hjá foreldrum
sínum ólst María upp til 4 ára
aldurs, en þá missti hún föður
sinn í hákarlalegu. Var það í einu
mesta slysi við Breiðafjörð er
Snarfari' fórst og með hon-
um 12 úrvalsmenn. Stóð Sesselja
þá ein uppi, en þá var það að
Guðmundur prestur Einarsson á
Kvennabrekku og hans ágæta
kona, tóku Maríu í fóstur, og
þar ólst hún upp og var hjá
honum þar til hún árið 1860
giftist Daða Daníelssyni frá
Litla Langadal. Þau bjuggu
fyrsta árið í Litla Langadal en
tluttust svo að Dröngum, þar sera
þau bjuggu í 19 ár samfleytt. Á
Narfeyri voru þau í 5 ár en
fluttust þaðan að Setbergi þar
sem þau voru til ársins 1930, en
þá höfðu þau búið samfleytt í 50
ár saman. Daði lézt árið 1939.
Þau hjónin eignuðust 15 börn.
Maður kunnugur Daða lýsti hon
um sem miklum hæfileikamanni,
greindum, sjálfmenntuðum og
listamanni á margan hátt.
Ég minnist þess þegar ég kom
hingað til Stykkishólms hversu
mér varð starsýnt á Maríu, þegar
hún gekk um götur bæjarins.
Hún var há kona, tíguleg í fasi
og sópaði af henni. Glaðlynd var
hún og frásagnargáfa var henni
í vöggugjöf lén sem entist henni
alla æfi. Komu margir til henn-
ar og undruðust hversu vel henni
sagðist frá. Fór ekki hjá því að
þrátt fyrir annríki manndóms-
áranna, hafði hún tekið vel eftir,
lesið og fræðst um margt. Fóru
menn auðugri af hennar fundi.
Það er enginn vafi, að hún
María var vel undir lífið búin.
Uppeldi fékk hún gott og þótt
hún færi á mis við hina sönn-
ustu móðurhlýju, voru fóstur-
foreldrar henni góðir. María var
húsfreyja svo sem um getur á
sveitaheimili öll sín manndóms-
ár, átti stóran hóp barna, og
auk þess var gestagangur mikill
á heimili þeirra hjóna, sem oft-
ast var í þjóðbraut. Þrátt fyrir
önn og eril tapaði María aldrei
sjálfri sér og skapgerð og mann
dómi hélt hún til hinztu stund-
ar. Hún var búkona, verklagin,
og höfðingi í raun. Hjálpsemi
hnnar var rómuð og þótt hún
væri ekki lærð, varð hún samt
Ijósa margra barna. Það var eins
og hún hefði tíma til alls, sagði
kunnugur maður mér fyrir
skömmu.
Börn Maríu og Daða Daníels-
sonar:
1. Katrín, gift Birni Kristjáns-
syni frá Straumi.
2. Kristín, dó nýfædd.
3. Ingibjörg húsfreyja í Stykk
ishólmi. Gift Sigurði hreppstjóra
Magnússyni.
4. Valdemar, dó 6 ára.
5. Ingólfur verkstjóri hjá Alli
ance, látinn fyrir nokkrum ár-
um. Kvæntúr Lilju Halldórs-
dóttur.
6. Theódóra, láin 4 ára.
7. Sesselja húsfrú í Gröf í Mið-
dölum, gift Klemens Samúels-
syni, kennara.
8. Sigurður, seinast verkamað-
ur í Keflavík. Lézt s.l. vetur.
9. Theódóra, fyrrum húsfreyja
í Elliðaey og Stykkishólmi, gift
Ólafi Jónssyni frá Garðsstöðum.
Þjó&leg
EFTIR frásögnum í sovézfkum
blöðuim að dæona, getur vodka
haft ýmiskionar áhrif á mann-
inn. Tökum til dæmis Alex-
andr Soglasov. Hann var 31 árs
gamall verksmiðj ustarfsmað-
ur, sem stökk niður í hjvíta-
bjarnatjörnina í dýragarðin-
um í Leningrad, og hafði upp
úr því viðureign við 770-
punda birn-u, sem Margarita
hét, en afleiðingarnar voru
61 náilspor og vilkudvöl í
sjúikrahúsi. Eða maðurinn,
sem var í fríinu sinu á bað-
stað við Svartaíhafið og hélt
síðasta frídaginn sinn hiátíð-
legan með því að stöiklkva upp
á veitin-gahússborð og grýta
þjónana diSkum, leirtaui og
blómapottum. Eða bilstjór-
inn, sem var á heimíleið og só
tvær brýr fyrir framan sig,
stefndi á þá til hægri og. rann
beint í ána. Eða drukkna land
búnaðar-embættismeinn, sem
skutu niður með rifflum sín-
um flugvól, sem var að sá í
akur, af því að þeim fan-nst
hún gera þeirn ónæði á
skeonmtiferð þeirra. Eða þá
sýningarmanninn í Porum-
kvilkmyndahúsinu, sem var
eitthvað ekki vel góður í aug-
unum og sýndi nýlega heila
mynd, sem var ramskakkt
stiiilt.
En emlbættisiliði Sovétríkj-
anna finnst bara ekikert gam-
an að svona sögum. Sam-
kværnt greinaflokki, sem birt-
ist í blöðum þar, er þessi
bölvun af „ka-pítalista“-upp-
runa, sem talið var að hefði
horfið með keisa-radæminu —
én er bara enn í dag alvarlegt
vandamál, þrátt fyrir tilraun-
ir Kreml til að ta-ka öðru
hverj-u í hnakka-dra-mbið á
syndurunuim, — vodlkasvelg-
unu-m.
skemmtan Rússa!
i
Lélegur árangur.
Raunverulega drekk-ur með-
al-Rússi næstum þrisvar sinn-
um meira áfengi (m-est vodka,
Allt út úr fókus.
en einnig aðra sterika dry*kki,
svo sem konjak) en m-eðal-
Ameríkumaður. Og útkoman
er hryggileg. Margar sovézkar
verksmiðjur kvarta yfir að
geta ekki haldið framleiðni-
á-ætlunum sínum vegna fjar-
vista drukki-nna verkamanna.
Lögreglan í Sovétríikjunum
eignar drykkjuskapn-um helm-
ing allra umferðarslysa og
meira en 70% allra glæpa.
Skilnaðardómstólar eru yfir-
f-ullir af hjónaböndum, sem
hafa farið í hundana fynr
drykkjuskap. Og þó er ef til
vill kvíðvænl-egast af öliu, að
vodkadirykkja un-glinga hefur
aukið mjög á ofbeldisverk —
— eins og til dæmis að taka
eitt lítt umtalað atvik þegar
stúdent í Moskvu dó af hníf-
stunum og 27 aðrir unglingar
meiddust í óvenjumifclu ungl-
ingauppþoti á Rauða torginu.
Nikita Krúsjeff reyndi eftir
megni, en með litlum áran-gri.
að draga úr dryklkjuskap
landa sinna með verðhækkun-
unum á vodka, sölutakmörk-
unum og hertum refsingum
fyrir framileiðslu og sölu á
samogon (vodka-„landa“), og
með því að gera það saknæ-mt
að láta sjá sig drukkinn á al-
mannafæri. Núverandi vald-
hafar Rússa hafa ákveðið að 1
ná betri árangri, þar sem
Krúséff mistókst, og hafa leit-
að liðsinnis blaðanna, sem
lúta yfirvöl-dunum, og vona, að
endurteknar drykkjusikapar-
sögur, sem birtar eru, muni
hneyksla Rússa og fá þá til
að sjá að sér.
Afvötnunardómar.
En mennirnir í Kreml
treysta ekki alfarið á fortöl-
urnar. Þeir hafa aftur hert á
lögum gegn drykkj-uskap, sem
tekin voru að missa áhrif, og
sett ný lög, þar sem fangelsis-
refsing allt að fimrn ára er
iögð við því að tæla unglinga
ti-1 drykkjuskapar. Lögraglan,
útbúin sérstökum áhöldum til í
að þefa uppi vínlykt, tekur nú' '
fyrir fjölda ökum-anna, og það
þótt ekkert sé athugavert við
akstur þeirra, og bláir og
rauðir vagnar heknavarnar-
liðsins fara um göturnar og
hirða slagandi borgara og
flytja þá til afvötnunarEtöðva.
Enn hika menn við að koma á
beinu áfengisbanni, sumpart
af ótta við aukið landabrugg,
og sumpart líklega vegna þess,
að rikið má ekki missa ábat-
ann af einkasölu á áfengi.
En það er vafasamt, hvort
nauðungarráðstafanir eða for-
tölur geti gert Rússa að bind-
iindismönnum. Menn eru vana- I
fas-ti-r þa-r, eins og annarsstað- \
ar, og gama-lt .slavneskt orð- /
tæki segir: „Veeelie Rusi est J
piti“ — skemmtun Rússans er 1
að drekka. 4
10. Valdemar, tollþjónn 1
Reykjavík, látinn. Kvæntur Ragn
heiði Erlendsdóttur.
11. Kris-tín, dó uppkomin og
barnlaus.
12. Guðrún, húsfrú í Reykja-
vík, gift Pétri Eyvindssyni tré-
smið frá GrafarholtL
13. Jón, bóndi að Miðhúsum í
Reykhólasveit. Kvæntur Ingi-
björgu Árnadóttur. Fyrri kona
Jóns var Petrína Halldórsdóttir.
14. Guðmundur bóndi að ósi.
Kvæntur Sigurlaugu Jónsdóttur
frá Keisbakka.
15. Ólafur húsgagnabólstrari í
Reykjavík. Kvæntur Guðnýju
Guðjónsdóttur.
Seinustu árin dvaldi María hjá
Ingibjörgu dóttur sinni og manni
hennar Sigurði hreppstjóra, en
þau hjónin, ásamt Aðalheiði dótt
ur sinni og manni hennar Stefáni
Siggeirssyni afgreiðslumanni,
hlúðu að henni og var þar ekki
kastað til höndunum. Umhyggja
þeirra mæðgna fyrir Maríu var
einstök. Það getur undirritaður
borið, sem dáðist að hversu þau
hlynntu að og reyndust henni á
allan hátt. Og ekki var um sjúkra
húsvist að ræða fyrr en aðrar
leiðir þrutu og á hverjum degi
eftir að hún í vor kom á sjúkra-
húsið var hennar vitjað af dóttur
og einhverjum á heimilinu. Guð-
björg dótturdóttir hennar var
mikið yfir henni í sjúkrahúsinu.
Heimilið var Maríu mesta gleðin
og gæfan. Hún var vis^ulega ham
ingjukona. Hafði eignast góð og
mannvænleg börn og verið hepp
in með tengdabörn og afkomend
ur. Nú þegar langur og fagur
æfidagur er á enda, streyma
myndir og minningar fram í
hugann. Allar eru þær á einn
veg. Því skal að lokum þökkuð
góð og ánægjuleg samfylgd.
María verður öllum hugstæð sem
henni kynntust. Blessuð sé minn
ing góðrar konu.
Árni Hclgason.
Tilkynning um kæru-
og áfrýjunarfresti til
ríkisskattanefndar
Kærur til ríkisskattanefndar lít af álögð-
um tekjuskatti, eignarskatti og öðrum
þinggjöldum í Reykjavík ávið 1965, þurfa
að hafa borizt til ríkisskattanefndar eigi
síðar en 2. okt. nk.
Áfrýjun til ríkisskattanefndar út af álögðu
aðstöðugjaldi í Reykjavík, þarf að hafa
borizt til ríkisskattanefndar eigi síðar en
2. okt. nk.
Áfrýjun til ríkisskattanefndar út af á-
lögðu útsvari í Reykjavík árið 1965, þarf að
hafa borizt skattstjóranum í Reykjavík
eigi síðar en 2. okt. nk.
Reykjavík, 11. sept. 1965.
RÍKISSKATTANEFND.
Verktakar - Einstaklingar
Tökum að okkur allskonar gröft og frá-
gang í ákvæðis- eða tímavinnu, vanir
menn. — Sími 32160.
— Bezt að auglýsa í Morgunblaðinu —