Morgunblaðið - 05.11.1965, Blaðsíða 8

8
MORCUNBLAÐIÐ
Fostudagúr 5. nór. 1965
Upplýsingar um dreifingar-
kostnaö mjðlkur liggja fyrir
— bændur fengu greidd 74,9% mjólkurverðsins
KNN voru landbúnaðarmálin til
umræðu í neðri deild Alþingis í
gær og er það íjórði dagurinn,
sem umræður hafa staðið um
þau máL
Landbúnaðarráðherra, Ingólfur
Jónsson, tók fyrstur til máls og
sagði að háttvirtur 5. þingmaður
Vestfirðinga, Hannibal Valdi-
marsson, hefði gert dreifingar-
kostnað landbúnaðarafurða að
meginefni ræðu þeirrar er hann
flutti um þessi mál á dögunum,
og hann hefði talið að erfitt hefði
verið fyrir 6 manna nefndina að
£á tölur varðandi dreifingar-
kostnaðinn. Ráðherra sagði að
ekki ætlaði hann að leggja neinn
dóm á hvort dreifingarkostnaður-
inn gæti ekki verið lægri og
vissulega væri það nauðsynlegt,
að nefnd sú er sett yrði á lagg-
irnar til þess að vinna að endur-
skoðun verðlagsmálanna, fengi
tæmandi upplýsingar varðandi
dreifingarkostnaðinn, því vissu-
iega væri það jafnt hagsmunamál
•llra stétta að dreifingarkostnað-
urinn yrði sem minnstur. Ekki
mundi heldur standa á upplýs-
ingum til handa nefndinni og
fyrir lægi nú skýrsla frá Mjólk-
ursamsölunni í Reykjavík og
væntanlega væri skýrsla í sam-
bandi við sláturafurðir og dreif-
íngu kjöts og kjötvara.
Margt fróð-
llegt kæmi fram
lí skýrslu Mjólk-
I ursamsölunnar
|og það m.a. að
] dreif ingarkostn-
laðurinn væri
[allmiklu lægri
[heldur en ýmsir
[höfðu haldið. —
iRakti ráðherra
aíðan tölur þær er fram komu í
skýrslu Mjólkursamsölunnar.
Meðalútsöluverð mjólkur á ár-
inu 1964 var 9 kr. 44,63 aurar á
líter í lausu máli. Sölutekjur, að
frádregnum tekjum af sölu
brauða, sælgætis o. fl., námu á
sama tíma 9 kr. 14,7 aurum á
líter innveginnar mjólkur, eða
29,93 aurum lægri upphæð en
verðlagningunni á mjólk í lausu
máli nam. Stafaði mismunur þessi
af ýmsum ástæðum og væru þess-
ar helztar: Verðlagning vinnslu-
vara væru ekki í fullu samræmi
við verðlagningu á mjólkinni.
Nokkur rýrnun yrði á mjólkinni
í meðförum, sölulaun væru greidd
öðrum aðilum, flösku- og hyrnu-
gjald stæði ekki fyllilega undir
kostnaðL
Væri tekjur af sölu brauða,
sælgætis o. fl. taldar-jafnháum
kostnaðinum, kæmi skipting
mjólkurverðsins á líterinn þann-
ig út: Kostnaður Mjólkursamsölu
og mjólkurbúa 2 kr. 8,78 aurar
eða 22,82%. Til byggingarsjóðs og
varasjóðs 7,32 aurar eða 0,8%.
Til stofnlánadeildar landbúnaðar
ins 4,62 aurar eða 0,51%. Til verð
miðlunarsjóðs 8,52 aurar eða
0,93%. Til bænda 6 kr. 85,46 aur-
ar eða 74,94%.
Helztu kostnaðarliðir væru:
Launa- og starfsmannakostnaður,
annar en við akstur frá búi, 1 kr.
0,6 aurar eða 14,22%. Flutnings-
kostnaður og rekstur bifreiða
mjólkurbúanna 12,73 aurar eða
1,39%. Vextir 14,39 aurar eða
1,57%. Afskriftir aðrar en af bíl-
um búanna 18,96 aurar eða 2,07%.
Annar kostnaður 40,37 aurar eða
4,41%.
Reksturskostnaður mjólkurbúa
og Mjólkursamsölunnar væri í
eðli sínu þríþættur. Um væri að
ræða mjólkurvinnslu, flutning af-
urða á sölustað og dreifingar-
'kostnað. Reksturskostnaður mjólk
Skrásetning réttinda
í loftförum
1 neðri deild fylgdi Sigurður
Bjarikason úr hlaði tveimur
frumvörpum frá samgöngumála-
ttefnd samkvæmt tilmælum sam-
göngumálaráðherra. Voru þau
tun skrásetningu loftfara og til
viðauka við lög nr. 57 25. maí
1949 um nauðungaruppboð.
Framsögumaður gat þess, að
frumvörp þessi hefðu verið flutt
á Alþingi síðast-
liðið á r s e m
stjórnarfrum-
vörp, en hefðu
ekki hlotið af-
greiðslu þá. —
Væru frumvörp
þessi undirbúin
með sama hætti
og önnur frum-
vörp um loftferðamál og mið-
uðu að þvi að veita ákvæð-
um Genfarsáttmálans frá 1948
lagagildL Ákvæði frumvarp-
anna væru þó ekki takmörkuð
við sáttmálaríki, þar sem þau
þættu eiga við um önnur loft-
íör.
Þingmaðurinn sagði, að á síð-
asta ári hefðu verið sett lög um
loftferðir og væri frumvarpið
um skrásetningu réttinda í loft-
förum í framhaldi af þeim lög-
um og með sama hætti og þau.
Samkvæmt lögum frá 1947
skyldi um stofnun og vernd
einingarréttar á skrásettu loft-
fara fara eftir reglum um fast-
eignir þegar þeim væri við
komið, en þar sem loftför væru
alþjóðleg samgöngutæki bæri
að móta reglur um eignarrétt
og eignarhöft þeirra eftir því og
hefði Genfarsáttmálinn frá 1948
að geyma reglur um þessi efni.
ísland hefði undirritað þennan
sáttmála, en ekki fullgilt hann,
og væri gert ráð fyrir því í
frumvarpinu að ísland staðfesti
hann og öðlaðist um leið vernd
fyrir loftför sín í sáttmálaríkj-
unum.
Genfarsáttmálinn hefði að
geyma reglur um, að hve miklu
leyti sáttmálaríkjunum beri að
virða réttindi í loftförum, er
heima eiga í öðrum sáttmála-
ríkjum. Þá mætti einnig benda
á, að aðild ríkis að sáttmáianum
veitti hagræði er leitað væri
iáns gegn veði í loftfiorum.
urbúanna væri að mestu iðnaðar-
kostnaður auk flutningskostnað-
arins. Dreifingarkostnaður þeirra
væri rekstur örfárra búa og næmi
sem svaraði 2,79 aurum á innveg-
inn mjólkurlíter. Reksturskostn-
aður Mjólkursamsölunnar, að svo
miklu leyti sem hann væri bor-
inn uppi af mjólkinnb væri allur
dreifingarkostnaður, en það sam-
svaraði á allt mjólkurmagnið að
meðtöldu tillagi til byggingar-
sjóðs 83,25 aurum á ltr. Reksturs-
kostnaður Mjólkursamsölunnar
og mjólkurbúanna skiptist þá
þannig á milli þessa þriggja liða,
að til mjólkurvinnslu færi 110,01
eyri eða 12,03%, til flutninga af-
urðanna færi 12,73 aurar eða
1,39% og í sölukostnaðinn 86,04
aurar eða 9,4%. Meðtalið í þess-
um sölukostnaði væri útkeyrsla
hjá Mjólkursamsölunni, bæði inn
an Reykjavíkur og til nærliggj-
andi kaupstaða, svo og flutning-
ur mjólkurafurða til Vestmanna-
eyja. Þá væri einnig meðtalinn
heildsölu- og smásölukostnaður
og kostnaður við rekstur rann-
sóknarstofu í þágu mjólkurvinnsl
unnar. Væri því allur kostnaður
Mjólkursamsölunnar samsvar-
andi 11,55% af vörusölu hennar
og væri framlag til byggingar-
sjóðs meðtalið næmi kostnaður-
inn 12,09% af sölunnL
í sambandi við afskriftir Mjólk
ursamsölunnar benti ráðherra á
að þær væru aðeins lögum sam-
kvæmt og oft hefði verið til þess
vitnað að þau lög væru ekki of
rúm. Mjólkurbúðir væru nú af-
skrifaðar um 10% — heldur
meira en aðrar fasteignir — og
stafaði það af innréttingum og
kæliútbúnaði í búðunum, en lög-
um samkvæmt væri heimilt að
afskrifa vélar um 12%.
Um verð mjólkur væri það að
segja, að í áðurnefndum tölum
hefði verið miðað við mjólk í
lausu málL þótt meiri hluti
mjólkur væri seldur í hyrnum
og flöskum í Reykjavík. Væri á-
stæðan fyrir þessu sú, að sér-
stöku gjaldi væri ætlað að bera
uppi kostnaðinn við hyrnurnar
og flöskurnar. Væri hyrnu- og
flöskugjaldi dreift á alla mjólk
og mjólkurafurðir, yrði það vit-
anlega lægra á mjólkurlíterinn
að meðaltali, heldur en það er á
mjólk sem það er lagt á. Taka
bæri þetta fram, því oft gætti
þess misskilnings að halda að
mismunurinn á verði því er
bóndinn fær fyrir mjólkina og er
útsöluverð hennar, sé dreifingar-
kostnaður.
Að lokum sagðist ráðherra
vænta þess að Alþýðusambandið
og Sjómannafélagið gengu frá
því að að tilnefna menn í nefnd
sem ríkisstjómin vildi koma á
laggirnar til að fjalla um verð-
lagsmál landbúnaðarins, því það
væri sannfæring sín, að bezt sé
fyrir báða aðila að gagnkvæmur
skilningur skapaðist milli bænda
og neytenda og á honum væri
hægt að byggja grundvöll fyrir
verðlagningu á búvörum í fram-
tíðinni.
Ágúst Þorvaldsson (F) taldi
enn sem fyrr að dýrtíðin væri
undirrót alls ills fyrir bænda-
stéttina. Bændum hefði verið
bent á þá leið að stækka búin,
hvað þeir hefðu gert, en ekki
hlotið árangur sem erfiði. Þing-
maðurinn taldi farsælustu leið-
ina í íslenzkum landbúnaði vera
fjölskyldubúskap. Þá vék hann
nokkrum orðum að nefnd þeirri
er rannsaka skal dreifingarkostn-
að landbúnaðarafurða og sagði
að í hinum frjálsa heimi hefðu
stofnanir bænda hvergi verið sett
ar undir rannsókn. Benda mætti
einnig á það að Mjólkurbú Flóa-
manna hefði greitt bændum 80%
verðsins sl. ár og að reikningar
þess stæðu opnir og þyrfti engrar
rannsónkarnefndar við til að at-
huga þá.
Þórarinn Þórarinsson (F)
Hækkun á aukatekjum
ríkissjoðs
1 gær mælti Magnús Jónsson
fjármálaráðherra fyrir frum-
varpi til laga um aukatekjur rík-
issjóðs. Sagði hann frumvarp
þetta vera í framhaldi þess er
um væri getið í fjárlögum og
hann hefði vikið að í sinni fjár-
lagaræðu. Reiknað væri með því
að hækkun á um
ræddum auka-
tekjum nemi um
% frá grunn-
gjaldi og mundi
það gefa 22 millj
ónir kr. í auka-
tekjur. N æ ð i
þessi hækkun að
eins til fast-
ákveðinna gjalda laganna, en
ekki til „prósentu“ gjalda
þeirra, sem hækka með hækk-
andi verðlagi. Samkvæmt lög-
um frá 20. febrúar 1960 um
efnahagsmál, væru ýmis gjöld
innheimt með 50% viðauka,
nema gjöld samkvæmt 33. og 34.
grein laganna, sem innheimt
væru með 100% viðauka. Undan-
farin ár hefðu orðið breytingar
á verðlagi og kaupgjaldi og
þarfa ríkissjóðs fyrir auknar
tekjur hefði nú þótt nauðsynlegt
að hækka ýmsa tekjuliði auka-
tekjulaganna og þá einkum þá
sem væru fastákveðnir í lögum,
en fylgdu ekki breyttu verðlagi
á hverjum tíma.
Ólafur Jóhannesson (F) sagði
að hér væri um mikla hækkun
að ræða og væri það ekki í fyrsta
sinn sem núverandi ríkisstjórn
hækkaði aukatekjurnar. T. d.
mætti nefna að nú væru dóms-
málagjöld með 200% álagi og
væri það almennt viðurkennt að
dómsmálameðferð mætti ekki
vera hægfara og kostnaðarsöm.
Með því að auka svo álagið á
þessari grein, sem raun bæri
vitni væri stigið spor aftur á bak
sem gæti haft þá hættu í för
með sér að hinir efnaminni hefðu
verri aðstöðu en áður að gæta
réttar síns.
Friðjón Skarphéðinsson (A)
benti á nokkur atriði í frum-
varpinu, sem hann taldi vera úr-
elt og fella bæri niður.
M ignús Jónsson fjármálaráð-
herra, sagði að sjálfsagt væri að
fella þær greinar niður úr frum-
varpinu sem úreltar reyndust.
Ráðherra sagði að ræða Ólafs
Jóhannéssonar hefði verið í nánu
samræmi við þá stefnu Fram-
sóknarflokksins að vera á móti
öllum atriðum til úrbóta. Varla
væri hugsanlegt að leggja fram
tillögur til fjáröfiunar sem yrðu
vinsælar meðal almennings, en
þrátt fyrir það væri ekki hægt
að komast hjá því að leggja
álögur á þjóðfélagsþegna. Það
virtist vera stefna Framsóknar-
flokksins að vera á móti öllum
úrræðum til tekjuöflunar og
mundi engan undra það, ef það
væri stefna þeirra að hafa hem-
il á útgjöldum ríkisins. Því væri
þó ekki til að dreifa. Sannaðist
það á sparnaðartali þeirra að
hægara væri að segja en gera
og allir fjármálaráðherrar og
ríkisstjórnir hefðu gert ráðstaf-
anir tÚ þess, — ættu því Fram-
sóknarmenn að vita að sú upp-
hæð sem möguleiki væri á að
spara mundi ekki nema neinum
úrslitatölum.
beindi máli sínu mest að verð-
bólgunnL sem hann taldi undir-
rót vandamála landbúnaðarins og
hefði hún aldrei verið meiri en
nú. Benda mætti á til sönnunar
um þróun verðbólgunnar að vísi-
tala byggingarkostnaðar hefði
síðan 1. júní sl., á fjórum mánuð-
um, hækkað um 19 stig og væri
nú 267 stig. Hefði hún hækkað
um 84 stig síðan 1. okt. 1963, en
á tímabilinu frá 1955—1963 hefði
hún ekki hækkað um nema 83
stig.
Viðskiptamálaráðherra, Gyifl
Þ. Gíslason, sagði að málflutning
ur Þórarins bæði á Alþingi og 1
málgagni sínu væri byggður upp
af grundvallarmisskilningi. Það
væri röng aðferð að telja vísi-
tölustigin, þegar finna ætti út
hvort verðbólga hefði aukizt.
Það lægi í augum uppL og hliti
að vera hverjum manni skiljan-
legt að athuga þyrfti hlutfalls-
lega hækkun vísitölu eða verð-
lags. Mætti undirstrika það sem
hann hefði áður sagt, að vísital-
an hefði hækkað um 69% síðan
1959 eða um tæp 10% á ári, en
á stjórnartímabili Framsóknar-
flokksins á árunum 1950—1959
hefði hún hækkað um 136% eða
um 17% á ári .Um vísitölu bygg-
ingarkostnaðar væri það að segja
að hún hefði frá október 1958 til
júní 1965 hækkað um 85,1% eða
12,8% á ári. Á valdatíma Fram-
sóknarflokksins, frá október 1949
til október 1958, hefði hún hins-
vegar hækkað um 146,3% eða
16,2% á ári. Væri því sama við
hvora vísitöluna væri miðað.
Hannibal Valdimarsson (K)
taldi að ósamræmis hefði gætt f
sjónarmiðum Framsóknarmanna 1
umræðunum. Þórarinn Þórarins-
son hefði lýst því yfir að það
væri skoðun sín að 6 manna
nefndar kerfið er rikt hefði væri
nær fuilkomið, en Björn Pálsson
hefði sagt um sama kerfi, að það
væri gallað og margra breytinga
þörf á því. Að sínu áliti væri það
vafasamt fyrir stjórnarvöldin að
greiða útflutningsuppbætur til
þeirra mjólkurframleiðenda er
byggju við bezt kjör og markaðs-
möguleika. Möguleiki væri á þvf
að skipta landinu niður 1 svæði
og miða opinbera styrkveitingu
við þann búrekstur sem væri hag
stæðastur á hverju fyrir sig.
Það væri réttur grundvöllur að
bændur nytu svipaðra kjara og
verkamenn og iðnaðarmenn, en
þeir ættu hinsvegar minni sam-
leið með sjómönnum, þar sem
sveiflur í launakjörum þeirra
væru tíðari og gætu orðið mikl-
ar. Það sem bændur hefði fengið
í hendur á undanförnum árum
væri árangur afbaráttu verka-
lýðsfélaganna, og væri sú afstaða
bænda því undarleg að ganga f
lið með andstæðingum verkalýðs-
ins, atvinnurekendum, en það
hefði verið gert er Mjólkurbú
Flóamanna gekk í Vinnuveitenda
samband fslands.
Að lokinni ræðu Hannibals var
umræðum um málið enn frestað
og voru þá nokkrir á mælenda-
skrá.
Kaffisala kirkju-
nefndar kvenna
Dómkirkjunnar
KIRKJUNEFND kvenna Dóm-
kirkjunnar hefur hina árlegu
kaffisölu sína í Tjarnarbúði,
sunnudaginn 7. nóv. og hefst
kl. 2,30 e.h.
Undanfarin ár hefur þessi
kaffidagur verið mjög vinsæll
meðal Reykvíkinga. Harm gef-
ur fólki tækifæri til að hittast
og drekka gott miðdagskaffi
með ágætum kökum og um leið
styrkja starfsemi kvennanefnd-
arinnar í þágu Dómkirkjunnar,
en nefndin hefur lengi unnið að
því að fegra kirkjuna og afla
henni góðra gripa.
Það þarf ekki að efa að fjöl-
mennt verður í Tjarnarbúð
þennan dag, því svo mikil ítök
á Dómkirkjan og starf Kvenna-
nefndarinnar í hugum Reykvík
inga.