Morgunblaðið - 05.11.1965, Blaðsíða 15

MORGUNBLADIÐ
15
t Tostu#gur 5. nóv. 1965
Flutti fyrirlestra um
ísland í S-Ameríku
Spjallað við Edith Daudistel
um ferðalag meðal Indíána
í Boliviu og Peru og heimsokn
í „Albert Sehweitzer44 sjúkra-
húsið í Amazon-frumskógum
FYRIR um það bil 27 árum
skoluðu öldur örlaganna að
íslandsströndum hjónunum
Edith og Albert Daudistel,
sem flúið höfðu heimaland
sitt, Þýzkaland, undan ofur-
valdi nazismans, eins og fleira
g-ott fólk í þá daga. Albert
Daudistel var rithöfundur og
þegar sendiboðar Hitlers báru
honum plagg eitt til undirrit-
unar, þar sem heita skyldi
„foringjanum“ hollustu og
hlýðni, sagði hann „nei, takk“
og tók þá ákvörðun að yfir-
gefa átthagana og leita sér at-
hvarfs erlendis.
Þau ætluðu upphaflega að
reyna að setjast að í Englandi,
en tóku sér fyrst ferð á hend-
ur til fslands, sem Al'bert
hafði lengi fýst að sjá. Lengra
fóru þau aldrei: „Sem betur
fór, segir Edith Daudistel, því
að við kunnum strax svo vel
við okkur hérna á íslandi,
allt var svo frjálslegt og fólk-
ið svo hjartahlýtt og ósvikið.
hún nýkomin úr löngu ferða-
lagi í Suður-Ameríku, þar
sem hún m.a. flutti nokkra
fyrirlestra um . ísland og
sýndi litskuggamyndir á milli
þess sem hún dvaldist með
Indíánum í Andesfjöllum og
frumskógunum við Amazon-
fljótið. — Og auk þess
heimsótti hún sjúkrahús eitt
í frumskógum Perú, sem
kennt er við hinn nýlátna
mannvin og merkismann, Dr.
Albert Schweitzer — stofnað
af þýzkum laekni, dr. Theod-
or Binder, er var náinn vinur
Dr. Schwitzers.
— Já, mér var boðið til
Bolivíu og Perú í sumar til
þess að halda fyrirlestra um
ísland fyrir þýzka innflytj-
endur þar og afkomendur
þeirra, sagði Edith Daudistel,
er við tókum til saman. „Ég
ætlaði líka til Equador og
Galapagoseyja", hélt hún á-
fram“, en varð að hætta við
það sökum þess, að ég komst
miklu seinna af stað en ég
— Ég kom til La Paz rétt
fyrir 1. maí s.l. og þann dag
gengu slík ósköp á, að ég hélt
helzt að heimsbyltingin væri
skollin á. Borgarbúar eru að
langmestu leyti Indíánar og
kynblendingar, eða um S5% og
þeir notuðu daginn til þess
að krefjast aukinna réttinda.
Gekk fólkið um göturnar hróp
andi slagorð „Niður með hvíta
fólkið“, „Lengi lifi Castro og
Kúba“ o.s.frv. og þessi slagorð
voru lika máluð á húsveggi.
Gaman var að sjá klæðaburð
þessa fólks einkum kvenn-
anna, — föt þeirra eru afar
litrík og skemmtileg. Þær
Edith Daudistel
ganga í mörgum undirpilsum
og á bakinu hafa þær eins-
konar poka, sem þær bera í
potta og pönnur, eldivið og
ungbörn, — var algengt að
sjá lítil barnsandlit gægjast
upp úr pokanum. Og allir
hafa hatta á höfði, konurnar
litla filthatta.
— Mér sýndust allir vera
með kýli á kinninni, en í ljós
kom að það var jurtin Coca,
sem fólkið tyggir viðstöðu-
„Djöfladans" við Titicaca-vatnið. Indíánar i búningum
djöfuls, til vinstri og engils, til hægri.
laust. Eru Coca blöðin þurrk-
uð, pressuð og valin á sér-
stakan hátt, og úr þessu
tyggja Indíánarnir síðan kók-
aín.
— í kjölfar 1. maí fylgdi
mikið stjórnleysi og öngþveiti
í La Paz. Settir voru upp vega
tálmar víða á vegum út úr
borginni og sat ég þar því
föst, var ekkert vit í því að
reyna að komast í gegn, því að
fólk var þá umsvifalaust skot-
ið. Reyndar var eins og Ind-
íánarnir hleyptu af byssum
sínum út í loftið, þeir drápu
mest af sínu eigin fólki. Voru
um 30 Indíánar drepnir,
meðan ég dvaldist þarna og
mátti segja að hálfgert upp-
reisnarástand ríkti.
— Hásléttan þarna í Andes
fjöllum er jafnan kölluð Alti-
plano. Þar lifa Indíánarnir
sem hirðingjar með lamadýr-
in sín. Þrátt fyrir gauragang-
inn tókst mér að komast út á
sléttuna einn daginn. Var ég
þar viðstödd svokallaða Kross
hátíð Indíána við Titicaca
vatnið — en það er hæst
liggjandi skipgenga vatn í
heimi og er á landamærum
Bolivíu og Perú. Standa Indí-
ánar í þeirri trú, að botn
vatnsins sé hinum megin á
jörðinni. Fólkið þarna er
kaþólskrar trúar í orði, en
trúir eftir sem áður á sína
gömlu anda og setur það sinn
svip á trúarhátíðir þess. Á
hátíðinni var dansaður svo-
kallaður Djöfladans ,,La
Diablada", sem getur staðið
yfir í marga daga. Mun hann
eiga að tákna baráttuna milli
himnaríkis og helvítis. Fólk-
ið er klætt ýmiss konar und.
arlegum búningum, sumir í
gerfi dýra, t.d. bjarndýra,
fugla, púma og ljóna, aðrir
sem englar eða djöflar — og
var afar gaman að sjá, hvern
ig þeir hugsa sér þá. Til dæm
is höfðu englarnir þeirra,
sem allir voru karlmenn,
enga vængi og voru alls ólík
ir þeim myndum, sem Ev-
rópubúar hafa gert af engl-
um. Þeir voru skreyttir fjór-
um eða sex gerfibrjóstum,
sem tákna áttu frjósemi og
klæddir slíkum hvítum vír-
búningum, sem vógu u.þ.b.
40 kg. hver. Dansinum lýkur
jafnan með sigri englanna.
Þeir voru allir vel hífaðir og
vildu endilega að ég skálaði
með þeim í Chicha, þjóðar-
drykk þeirra, sem þannig er
tilbúinn, að konurnar tyggja
maísköggla eða kartöfluteg-
undina Yuca, spýta síðan í
krukku og hella vatni yfir.
Síðan er þetta geymt og lát-
ið gerjast. Ekki þótti mér nú
ráðlegt að leggja mér þenn-
an drykk til munns, en hafði
mikla skemmtun af ferðinni.
— Áður en ég fór frá La
Paz brá ég mér einnig niður
í frumskógana við Amazon-
fljótið, fór niður Andesfjöll-
in að austanverðu gegnum
„Yungas“. svokallaða regn-
Framh. á bls. 17
Schlplpo-Indíánastúlkur m eS vefnað.
Við eignuðumst marga góða
vini“.
Stríðið brauzt út fyrr en
varði og ísland varð ákjósan-
legasti samastaður, eins og
málum var komið. Þau sett-
ust að í lítilli íbúð við Lauga-
veginn og þar vann Albert að
ritstörfum, þar til hann lézt
árið 1955 — en þá tók ekkja
hans við pennanum og fór að
skrifa fréttir frá íslandi fyrir
blöð og útvarpsstöðvar í
Þýzkalandi, — einkum frétt-
ir af menningarlífinu, um leik
list, tónlist og þess háttar og
greinar um gamla siði og
háttu íslendinga, sem Þjóð-
verjar hafa mikinn áhuga á.
Á síðustu árum hefur hún
jafnframt gerzt víðförul
mjög og jafnan skrifað um
ferðir sinar fyrir þýzka les-
endur og útvarpsáheyrendur.
Þegar blaðamaður Morgun-
blaðsins hitti Edith Daudistel
að máli fyrir skömmu, var
ætlaði vegna verkfalls hafnar
verkamanna í New York.
Þaðan fór ég með skipi til
Arrica í Chile, þar sem ég
tafðist aftur í vikutíma áður
en ég komst til La Paz í Boli-
víu er var fyrsti áfangastað-
urinn. í La Paz hélt ég tvo
fyrirlestra um ísland á Þýzku
einkum um íslenzka menn-
ingu og sýndi 130 litskugga-
myndir frá landinu, við góð-
ar undirtektjr. La Paz liggur
hæst allra borga heims, í tæp
lega 4000 metra hæð, eða um
200 metrum hærra en Lhasa
í Tíbet. Nafnið — La Paz —
þýðir Friðurinn", en óvíða
hefur verið ófriðvænlegra.
Þar hafa verið gerðar a.m.k.
180 byltingar, að mér var
sagt. Viðbrigðin frá New
York voru mikil og leið mér
ekkert vel fyrstu dagana, því
að loftið þar efra er svo
þunnt — ég er líklega of jarð-
bundin til þess að þola þessa
himinihæð.
1

I