Morgunblaðið - 06.11.1965, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
\
Laugardagur 6. nóv. 190!)
FramhaBd viðtals við
í sjúkrahúsi
Frá heimsókn í „HospitaB
Amazonica-Albert Schweitzer64
Edith Daudistel:
Dr. Binders
— f»AÐ er furðulegit að fljúga
frá Iquitos til Pucalpa hélt
Edith Daudistel áfram frá-
sögn sinni. Frumskógur svo
,angt sem augað eygir
í allar áttir og um
hann kvíslast eins og æðar
þverfljót Amazonfljótsins. í
þessum víðáttumiklu skógum
hafast við ótal þjóðflokkar,
sem menn vita lítið sem ekik-
ert um. Baérinn Pucalpa er
við fljót, sem í íslenzkri þýð-
ingu mætti kalla „Mýfljót"
eða „Mývatn“. f>ar búa nú um
35.000 manns en bærinn hef-
ur vaxið nær algerlega upp
á síðasta áratug — fyrir tíu
árum voru þar aðeins 8 þús-
und manns — og er þar al-lt á
ákaflega frumstæðu menn-
ingarstigi engar vatns- eða
skolpleiðslur, enginn sími eða
önnur slík þægindi, sem við
lítum á sem sjálfsagða hluti.
Hafði ég gaman af að bera
Pucalpa saman við Reykjavík,
eins og hún var þegar ég kom
hingað fyrst. Reykvíkingar
voru þá 35.000 talsins, en sið-
menningin ólíkt lengra á veg
fcomin. Pucalpa er miðstöð
þriggja Indíánaflokka, Ship-
ipo, Canipo og Cashibo — og
einnig er hún miðstöð málfræð
inga, sem stunda rannsóknir á
hinum ýmsu mismunandi Indí
ánamálum. En jafnframt því
að stunda þarna málrannsókn-
ir eru þetta trúboðar hinna
ýmsu sértrúarflokka, m.a.
Votta Jehóva, Aðventista
o.sv.frv. og boðar þar hver
sína trú meðal Indíánanna,
En þeir, vesaJlngarnir, eru
löngu orðnir kolrúglaðir á
þessum mismunandi kenning-
um og vita hreint ekki, hverju
þeir eiga að trúa. — Hospital
Amazonica — Albert
Schweitzer kom á fót vinur
Schweitzers, Þj óðverjinn dr.
Theodor Binder, læknir á
fimmtugsaldri. Er hann fædd-
ur í Lörfach í Suður-Þýzka-
landi og var sjálfur, eins og
dr. Schweitzer, organleikari á
yngri árum. Hann tók þá
ákvörðun, m.a. vegna aðdáun-
ar sinnar á dr. Schweitzer, að
helga Indíánum líf sitt og
starf. Er sjúkrahúsið í ýmsu
í sama stíl og sjúkrahús
Schweitzers sjálfs í Lamlba-
rene nema hvað dr. Binder
mun hafa lagt meiri áherziu á
hreinlætiskröfur og öflun
nýrra tækja ' til lækninga og
rannsókna og er andvígur því
fyrirkomulagi á Lamibarene,
að sjúklingarnir geti haft
fjölskyldur sínar þar með
bústofn sinn allan. Rekstur
sjúkrahússins grundvallast
fyrst og fremst á gjafafé, sem
safnað hefur verið ýmist í
Bandaríkjunum, Svíþjóð,
Sviss og Þýzkalandi og það
nýtur styrks frá ýmsum sam-
tökum, svo sem „Redda
Barnet" og barnahjálp Sam-
einuðu Þjóðanna. Nú eru í
sjúkrahúsinu 32 sjúkrarúm,
en meðan ég dvaldist þar voru
í þeim 55 sjúklingar. Er það
helzta áhugamál Dr Binders,
að £á húsið stækkað svo, að
koma megi fyrir a.m.k. 100
sjúkrarúmum. Þörfin er svo
átakanlega brýn sem sjá má
af því að á svæði því sem
sjúklingar hans koma frá eru
um 20.000 íbúar, sem aldrei
höfðu séð lærðan lækni fyrr
en hann kom þangað. Enda
streyma Indíánarnir til hans
úr öllum áttúm, frá morgni
til kvölds að leita læknis-
hjálpar. Einn daginn taldi ég
J80 sjúklinga, sem sumir
voru komnir langt að. Þeir
sigla oft eintrjáningum sín-
um margar dagleiðir un. þver-
fljót Amazon með ástvini
sína fácrveika. Vill þá oft
brenna við að þeir séu liðin
lík, þegar landi er loks náð.
Minnist ég þess ekki að hafa
nokkru sinni séð aðra eins
eymd.
— Sjúkrahús dr. Binders er
tiltölulega nýtt. Hann kom
ekki til Peru fyrr en árið
1949. Setti hann þá á laggirn-
ar litla sjúkrastöð, en sjúkra-
húsið í núverandi mynd var
ekki opnað fyrr en árið 1960.
Nú starfa þar um sextiu
manns af ýmsu þjóðerni, m.a.
svissnesk kona, skurðlæfcnir,
Dr. Senn að nafni, sem stend-
ur við skurðarborðið frá
morgni til kvölds. Einnig
starfar þar dönsk kona,
Birthe Similev, verkfræðing-
ur að mennt sem teiknaði
sjúkrahúsið og hafði yfirum-
sjón með byggingu þess. Nú
gengur hún að hvaða starfi,
sem til fellur og er forkur
dugleg. Er afar erfitt að vinna
í þessu loftslagi — það er
óhemju heitt og rakt og verð-
ur hvíta fólkið að fá frí á
þriggja ára fresti og fara til
Evrópu sér til heilsubótar.
Ennfremur vinna við sjúkra-
húsið nokkrir Indíánar, sem
dr. Binder hefur þjálfað til
ýníissa starfa, m.a. eru í rann-
sóknarstofunni npkkrar Indí-
ánastúlkur sem eru ákaflega
áhugasamar og fljótar að
skilja og læra. Annars hefur
dr. Binder haft þann hátt á að
taka Indíánana á nokkurra
mánaða námskeið í hreinlæti
og einföldustu lyfjagjöf og
sjúkrameðferð og senda þá síð
an til smáþorpanna í frum-
skóginum. Og Indíánakonun-
um kennir hann ljósmæðra-
störf. Er að þessu margvíslegt
gagn, en ekki hefur það verið
beint auðvelt viðureignar, því
að fólkið þarna er ákaflega
frumstætt, nánast á steinaldar
stigi býr ekki einu sinni í kof-
um, heldur einskonar skýlum,
með stráþaki á staurum. Er
algengt, að fólkið, sem kemur
til sjúkrahússins í fyrsta sinn,
hafi aldrei séð veggi og standi
ráðþrota frami fyrir þeirri
gátu, hvernig opna skuli dyr.
Þá vildi lengi bögglast fyrir
því að nota salernið rétt, rugl
aðist gjarna á notagildi sal-
ernisskálarinnar og þvotta-
skálarinnár.
— Eiginkona dr. Binders
hefur ekki látið sitt eftir
liggja, hún aðetoðar hann á
allan hátt, enda þótt hún
sé afar veihbyggð kona — og
starfar langan vinnudag á
rannsóknarstofu sjúkrahúss-
ins. Hún hefur gert mikið af
því að hvetja Indíánakonurn-
ar til þess að búa til ýmiss
konar listmuni. Þær búa til
hálsfestar, vefa, móta og mála
leirker o.sv.frv. og hún hjálp-
ar þeim svo til að koma þessu
á markað í Lima.
— í frumskóginum, þar
sem hvítir menn eru yfirleitt
ekkert of vel þokkaðir, geng-
ur dr. Binder undir nafninu
„Yatum papa“ sem þýðir „fað
ir okkar allra“ og er hann
álitinn geta gert kraftaverx.
Hann hefur lært mál Indíán-
anna og gert sér far um að ná
vinfengi töfralæknanna
þeirra með þeim árangri, að
þeir hafa fengizt til að læra
af honum eitt og annað. Jafn-
framt hefur hann getað lært
ýmislegt gagnlegt af þeim og
ríkir þannig hin bezta sam-
vinna. Senda töfralæknamir
sjúklinga sína óhikað til dr.
Binders, ef þeir sjá fram á.
að þeir geti ekkert hjálpað
sjálfir — segja þá Indíánun-
um, að „andarnir" hafi ráð-
lagt, að þeir fari til Yatum
papa og fái pencillínsprautu.
Ég borðaði daglega með ein-
um slíkum töfralækni á spítal
anum og virtist hann bæði
greindur og athyglisverður
maður. Hann hafði komið til
sjúkrahússins með konu sina
fárveika.
— En það er margt, sem
dr. Binder þarf að berjast
við, fyrir utan alls konar
sjúkdóma. Hjátrú fólksins er
rík ótþrifnaðurinn megn og
umfram allt eymdin, vannær
ingin og afleiðingar hennar.
Var mér sagt, að átta börn
af hverjum tíu dæju í fæð-
ingu eða sem kornabörn og
meðalaldur færi ekki yfir 32
ár, væri einhver hinn lægsti
í heimi. Þó hefur fólksfjölg-
un verið meiri í Suður-Ame-
ríku en víðast hvar í heim-
inum. Mér þótti óskiljanlegt
að ungbarnadauðinn skyldi
vera svona mikill þarna þar
sem vaxa kynstrin öll af kók-
óshnetum, banönum og öðrum
ávöxtum, en var sagt, að
frumskógaávextirnir væru
tiltölulega vítamínsnauðir,
þeir yxu of fljótt í hinum
mikia hita. Þess má geta, að
meira en helmingur þeirra
matjurta, grænmetis- og
ávaxtategunda, sem þexkjast
voru ræktaðar áður fyrr hjá
Indíánunum í Andesfjöllum.
Annars er eggjahvítuefna-
sborturinn tilfinnanlegastur
Dr. Theodor Blinder
— hann veldur því, að
fólkið bóks'taflega hrynur nið-
ur. Börnin eru raunamædd
og gömul á svipinn </ins og
þau séu löngu orðin leið á
lífinu. Það var raun að horfa
á þau og mæðurnar, sem bíða
grátandi klukkustundum
saman með ungbörn á
handlegg, ekkert nema
skinn og bein hringlandi ina-
an í litríkum klæðum. Þær
elska börnin sín og bíða þess
milli vonar og ótta, hvort
læknirinn geti hjálpau. Eitt
sinn fylgdist ég með þv,í er
Indíánarnir komu til sjúkra-
hússins til þess að sækja mat-
arpakka, sem Bandaríkja-
stjórn sendir þangað reglu-
lega, en dr. Binder annast
dreifingu á þeim. Get ég ekki
annað sagt en að mér blæddi
hjarta að sjá alla þessa eymd.
— Dr. Binder hefur á þess-
um árum haldið uppi tölu-
verðri búrækt og hefur ný-
lega hafið tilraunir með að
kenna Indíánunum eitthvað í
þeim efnum. Hefur hann haft
þann hátt á að láta þá fá
na-utgripi, til dæmis einn og
einn kálf og kennt þeim að
hirða hann. Þeir greiða hon-
um svo aftur í sama, þegar
kýrnar eru fullvaxta og farn-
ar að bera. Hvernig þetta
gengur er ekki gott að segja
en hann bindur við það tölux
verðar vonir, vegna hinn-
ar brýnu þarfar fólksins fyr-
ir mjólkurafurðir. Ég sagði
dr. Binder frá því, að ís-
lendingar hefðu á sínum tíma
safnað fé og sent þurrkaðan
fisk til Aiberts Schweitzers í
Lambarene — og ræddum við
um, hvað það gæti verið mik-
il hjálp ef við gætupa fengið
sent frá íslandi einhver nær-
ingarefni, t.d. lýsi, það myndi
eflaust bjarga mörgum manns
lífum. Menn ættu að minnast
þess, ekki sízt nú þegar ver-
ið er að hefja allsherjar her-
ferð gegn hungri, að þörfin
er víða brýn — fólk hrynur
niður umvörpum úr hungri,
sjúkdómum og sikorti á nauð-
synlegustu næringarefnum.
Ég hitti oft á þessari ferð
fólk úr hinurn svokölluðu
Friðarsveitum Bandaríkjanna,
— fólk sem stundar líknar-
og fræðslustörf við hinar
erfiðusrtu aðstæður, vitandi,
að hver og einn getur aðeins
lítið gert — en í þeirri trú, að
einn er hver einn og því
fleiri, sem leggja hönd á plóg
inn því vænlegri árangurs er
að vænta.
— Annars ræddum við
margt um ísland, sagði Edith
Daudistel að lokum, því að
dr. BindeT og fólk hans vildi
heyra sem mest um land og
þjóð. Þótti mér leitt að hafa
orðið að skilja litskuggamynd
irnar eftir í Lima, en hét að
taka þær með mér er ég kæmi
aftur eftir 1-2 ár. Vona ég
sannarlega að það geti orð-
ið, því að ég hef þá tirú, að
þarna hafi ég hitt eitt af
mikilmennum okkar tíma.
Það var ógieymanlegt að
kynnast þessu fólki sem ver
öllum sínum tíma og kröft-
um til þess að vega upp á móti
öllu því böli, sem hvíti mað-
urinn hefur valdið í heimin-
um.“