Morgunblaðið - 03.05.1966, Qupperneq 5

pnojuctagur o. mai 1966
MORGUNBLAÐIÐ
5
SHNNI II* BOKCINNI
rir
-K
EIN höfuðstoð nútíma-
borgar er rafmagnið. Það
er orðið svo nátengt dag-
legu lífi manna, að flestir
taka það sem sjálfsagðan
hlut, og veita því litla eða
enga athygli — fyrr en raf-
magnslaust verður. Þá opn
ast augu manna skyndilega
fyrir því, hversu geysi-
miklu hlutverki rafmagn-
ið gegnir, en sem betur
fer gerist það orðið örsjald
an að menn séu minntir á
rafmagnið með rafmagns-
leysi. Tæknin hefur séð
fyrir því eins og fleiru.
Sá aðili, sem sér um raf-
magnið til Reykvíkinga og ná-
grannabyggðarlaga er Raf-
magnsveita Reykjavíkur. —
Grein sú, sem hér fer á eftir
Varastöðin við Elliðaár. Vnnið er að því að stækka hana úr 7,500 í 19,000 KW. Viðbótin
sést t.v. á myndinni.
Eldavélar valda
rafmagnsálaginu
Rafmagnsveita Reykjavíkur
annast orkudreifingu til
nær helmings landsmanna
um starfsemi Rafmagnsveit-
unnar, er byggð á Upplýsing-
um frá rafmagnsstjóra og
deildarstjóra veitukerfis-
deildar.
Landsvirkjun tckur við
Sogsmannvirkjum
Frá upphafi og til sl. ára-
móta annaðist Rafmagnsveita
Reykjavíkur rekstur Sogs-
virkjananna auk stöðvanna
tveggja við Elliðaár, gömlu
vatnsaflsstöðvarinnar og vara
stöðvarinnar (toppstöðvarinn-
ar svonefndu). Um áramótin
varð sú breyting á að Lands-
virkjun, sem er að hálfu í
eigu Reykjavíkurborgar, yfir-
tók rekstur allra mannvirkja
Sogsvirkjananna. Rafmagns-
veitan annast þó enn rekstur
og viðhald á Sogslínunum
báðum og mun gera enn um
hríð.
Varastöðin við Elliðaár, sem
verið hefur í eigu Rafmagns-
veitunnar, verður væntanlega
komin í umsjá Landsvirkjun-
ar síðar á þessu ári, er stækk-
un þeirri, sem unnið er að,
verður lokið.
Nú er unnið að því að
stækka Varastöðina úr 7,500
KW í 19,000 KW. Varastöðin
er olíukynt, og var tekin í
notkun á árinu 1948. Stækk-
un stöðvarinnar er nauðsyn-
leg vegna þess að fyrirhuguð
Búrfellsvirkjun kemur ekki í
gagnið fyrr en í fyrsta lagi
haustið 1968, og að auki er
stækkunin nauðsynleg til þess
að stöðin geti gegnt hlutverki
sínu sem varastöð, ef bilanir
eða truflanir verða á línum
eða stöðvum austan fjalls.
f athugun er og, að Lands-
virkjun taki gömlu Elliðaár-
stöðina á leigu. Hins vegar
er stefnan sú, að Rafmagns-
veita Reykjavíkur taki síðar-
meir aftur við mannvirkjun-
um við Elliðaár og kaupi ork-
una síðan af Landsvirkjun við
borgarmörkin, líklega nálægt
Geithálsi, en það verður þó
ekki fyrr en Landsvirkjun
hefur byggt aðal orkuveitu-
línu sína að austan.
Orkuveitusvæðið
Orkuveitusvæði Rafmagns-
veitu Reykjavíkur nær yfir
Reykjavík, Seltjarnarnes-
hrepp, Kópavog, Garðahrepp
að hluta, Mosfellshrepp og
Kjalarneshrepp. Mannfjöldi á
orkuveitusvæðinu var um sl.
áramót um 91,400, eða nær
helmingur landsmanna. Á sl.
4 árum hefur mannfjöldinn á
orkuveitusvæðinu aukizt um
tæp 10%, en hins vegar hef-
ur orkunotkun aukizt um 19%
á sama tíma.
Árið 1963 voru þær breyt-
ingar gerðar á rekstri Raf-
magnsveitunnar að áætlana-
deild og framkvæmdadeild
voru sameinaðaðar í eina
deild, veitukerfisdeild og sam-
tímis var stofnuð innkaupa-
og birgðadeild.
Á sl. fjórum árum hefur
starfsfólki Rafmagnsveitunnar
fækkað um 30 manns, þrátt
fyrir mjög aukna starfsemi og
má rekja það til breytts skipu-
lags og hagræðingar, svo og
til aukinnar útboða á verk-
legum framkvæmdum. Um sl.
áramót voru fastráðnir starfs-
menn Rafmagnsveitunnar 193,
en lausráðnir 89.
Eldavélarnar valda
mestu álagi
Menn skyldu ekki ætla það,
en svo er þó, að það eru elda-
vélar húsmæðra sem mestu
álagi valda hjá Rafmagnsveit-
unni á hverju ári. Um sl. ára-
mót töldust um 22,500 elda-
vélar á orkuveitusvæðinu og
hafði þeim þá fjölgað um
3,200 á undangengnum fjór-
um árum. Mesta rafmagns-
álagið á árinu er jafnan á að-
fangadag jóla, um það leyti
er jólaeldun stendur yfir, og
það þrátt fyrir að fyrirtæki,
mesta
sem mikið rafmagn nota, eru
þá yfirleitt ekki starfandi.
Sennilega er rafmagnseldun
meiri hér en í flestum öðrum
löndum veraldar, og veitu-
kerfið hefur orðið að byggja
þannig að það stæðist þessa
raun. Þess ber þó að geta, að
tekizt hefur hin bezta sam-
vinna með húsmæðrum og
Rafmagnsveitunni á síðustu
árum. Hefur Rafmagnsveitan
hvatt húsmæður með auglýs-
ingum til þess að dreifa eld-
uninni á aðfangadag svo sem
tök væru á, og hefur þetta
borið mjög góðan árangur. —
Hins vegar eru jafnhliða jóla-
elduninni í sambandi aragrúi
ljósapera — og mætti lækka
álagið mikið með því að
kveikja ekki á þeim fyrr en
t.d. kl. 18 á aðfangadags-
kvöld.
Framkvæmdir
Að undanförnu hefur verið
unnið að byggingu nokkurra
aðveitustöðva, t.d. í Háaleiti
og í Kópavogi. Eru þær full-
byggðar að heita má, og verða
teknar í notkun á þessu ári.
Aðveitustöðvar eru eins kon-
ar aðalspennistöðvar, sem taka
við mikilli orku og dreifa
henni milli minni spenni-
stöðva eða dreifistöðva í hin-
um ýmsu hverfum.
Þá er að ljúka uppsetningu
aðveitustöðvar við Vífils-
staði, sem mun sjá Garða-
hreppi fyrir orku, enda verð-
ur gamla Vífilsstaðalínan lögð
niður á þessu ári. Hún hefur
verið ótrygg í slæmum veðr-
um, enda orðin mjög gömul.
Nýja aðveitustöðin verður
tengd við Hafnarfjarðarlín-
una.
Þá hafa fjölmargar dreifi-
stöðvar verið settar upp, eða
alls 57 á sl. 4 árum. Nemur
sú aukning 26%.
Varðandi útistöðvarnar, sem
mörgum hefur þótt lítil prýði
að, hefur verið unnið að lag-
Her er verið að tengja 30,000 volta aðveitustreng.
*
IÍR B rjTTjijpppgjj BORGIXMI 1)1
BORGI Wl
færingum á þeim, og ennfrem-
ur að því að byggja í stað
þeirra steinsteyptar stöðvar.
Geta má þess, að allar hin-
ar nýju dreifistöðvar eru með
380 volta dreifispennu, sem
eykur flutningsgetu kerfisins
og tryggir betri spennu.
Heimtaugar,
götulýsing o.fl.
Mjög hefur verið aukið við
jarðstrengjakerfið að undan-
förnu og ennfremur hefur
verið unnið að því að taka
niður gamlar loftlínur, sem
enn eru í nokkrum eldri hverf
um. Má segja, að því verki
muni ljúka jafnhliða gang-
stéttagerð.
Heimtaugum hefur fjölgað
úr 11,121 í 12,424 á sl. 4 ár-
um og jafngildir það 326
heimataugum á ári.
Þá hefur götulýsing og auk-
izt mjög á sl. 4 árum. Hefur
ljóskerum fjölgað úr 6,100 í
7,850 og nemur sú aukning
28%. Kvikasilfursperur hafa
verið notaðar í þessa aúkn-
ingu, en glóperum hefur fækk
að, enda eru þær endingar-
litlar og dýrar í viðhaldi. Þá
hefur allur tækjakostur Raf-
magnsveitunnar verið mjög
endurbættur, og álagsmæling-
ar hafa verið auknar til þess
að tryggja meira rekstrar-
öryggi.
Nýjung: Möskvakerfi
Á undanförnum árum hefur
Rafmagnsveitan lagt í einu
borgarhverfanna, það er Múla-
Mýrahverfi, svonefnt möskva-
kerfi, en það er samtengt
jarðstrengjakerfi með nokkr-
um tengiskápum í gangstétt-
um. Er kerfi þetta til þess
ætlað að bilanir verði miklu
umfangsminni og spenna jafn-
ari.
Þetta kerfi er nýjung hér á
landi, og verður það væntan-
lega tengt síðar á 'þessu ári.
Búast má við að þetta kerfi
verði tekið upp víðar, e.t.v. í
miðbænum, ef reynslan af
því verður góð.
Hvað er framundan?
Rafmagnsveitan undirbýr
nú byggingu dreifimiðstöðvar
við Elliðaár, og verður þar
einnig til húsa stjórnsalur fyr-
ir allt veitukerfið. Verður
bygging hússins hafin á þessu
ári, og mun ljúka á næsta ári.
Þá er því ekki að leyna, að
Rafmagnsveitan hefur hug á
því að reisa sér bækistöð fyr-
ir starfsemi sína í borgarland-
inu, enda er húsnæði verk-
stjórnar og birgðavörzlu
mjög ábótavant. Athuganir á
þessu máli eru þó á frum-
stigi.
Unnið verður stöðugt áfram
að þvi að endurbæta veitu-
kerfið, svo og að aukinni lýs-
ingu gatna. Varðandi hið síð-
arnefnda verður í stórum
dráttum fylgt gatnagerðar-
farmkvæmdum.
Rafmagn er tvímælalaust
einhver ódýrustu gæði, sem
okkur veitast. Meðalorkuverð
hér í Reykjavík er svipað og
í sambærilegum borgum í
Svíþjóð og Danmörku — en
í Noregi er orkuverð verulega
lægra eins og kunnugt er. —
Það er fróðlegt að gera sér
grein fyrir því, að meðal-raf-
orkukostnaður fjölskyldu í
Reykjavík á hverjum mánuði
jafngildir um þriðjungi þess,
sem einn maður eyðir í sígar-
ettur á sama tíma (miðað við
einn pakka á dag)!
Hinar miklu framkvæmdir í
borgarlandinu og nágrenni
hafa valdið óhemjuskemmd-
um á jarðstrengjum Rafmagns
veitunnar. Þetta hefur orsak
að straumleysi, mikil fjárút-
lát og hvers konar óþægindi.
Vinnuafl er af skornum
skammti en viðgerðir tíma-
frekar — og kerfið aldrei jafn
Framhald á bls. 25.
GIWI